GELOOF SAMENLEVING
De lijdensweg van dementerende en famili
Pesten verwoest levens
Vernedering
CGB treedt toe tot gereformeerd oecumeneorgaan
Massaal gebed
Joden willen
met Duitse hulp
synagoge kopen
Hoogleraar
godsdienstig boek
Amsterdam - De theoloog dr. A.
den Hollander is aan de Uni
versiteit van Amsterdam be
noemd tot hoogleraar op het
gebied van de studie van het
Nederlandse godsdienstige
boek tot aan de moderne tijd.
De leerstoel maakt deel uit van
de afdeling Boek-, archief- en
informatiewetenschap van de
faculteit der geestesweten
schappen van de UvA. Den
Hollander (1963) promoveerde
in 1997 cum laude aan de Vrije
Universiteit in Amsterdam op
het proefschrift De Nederland
se Bijbelvertalingen 1522-1545.
Sinds 1999 werkt hij als onder
zoeker aan de UvA.
Geen nieuw record
grootste kerststal
weert - De grens aan het aantal
bezoekers van de reusachtige,
deels levende kerststal in de
stadskerk in Weert lijkt bereikt.
Ongeveer 125.000 bezoekers
schuifelden vanaf kerstavond
tot begin deze week door het
landschap, waarin de stal van
Bethlehem het middelpunt
vormde. Dat waren er bijna
evenveel als vorig jaar. In de
kerststal, 65 meter lang en hier
en daar 10 meter hoog, stonden
150 opgezette en twintig leven
de dieren, zoals een ezeltje,
schapen, pony's en kippen. De
St. Martinuskerk probeert elk
jaar de grootste kerststal van
Nederland te bouwen. De afge
lopen jaren brak de kerk het
ene bezoekersrecord na het an
dere.
Moslimprijs
islamkenner
soest/leusden - Een Duitse isla
mitische organisatie heeft de
gereformeerde islamkenner dr.
J. Slomp de Mohammed Nafi
Tschelebi Mediaprijs 2001 toe
gekend. Slomp krijgt de onder
scheiding voor zijn „belangrijke
bijdrage aan een vreedzaam en
respectvol samenleven van
christenen en moslims in Ne
derland". Het Zentralinstitut Is-
lam-Archiv-Deutschland in het
Duitse Soest kent de prijs alleen
aan niet-moslims toe. Slomp is
de eerste Nederlander die de
eer te beurt valt. Slomp (69)
werkte van 1964 tot 1977 als
zendeling in Pakistan. Daarna
was hij tot 1994 namens de Ge
reformeerde Kerken belast met
de dialoog met moslims. Vol
gens de Duitse moslimorgani
satie bleef Slomp bij zijn 'vrede
stichtende' werk steeds trouw
aan zijn protestantse overtui
ging. „Zijn naam is onverbreke
lijk met de ontmoeting tussen
christenen en moslims in Euro
pa verbonden."
dinsdag 8 JANUARI 2002
den haag/anp - Het behoudende Confessioneel Gere
formeerd Beraad (CGB) neemt de plaats in van de Gere
formeerde Kerken in Nederland (GKN) in het Contact
Orgaan Gereformeerde Gezindte (COGG). Het CGB is de
behoudende luis in de pels van de GKN, die sinds kort
niet meer meedoen aan het beraad van behoudende
kerken, omdat die in de ogen van het COGG ongeloof
waardig zijn geworden.
Het COGG vindt net als het CGB, dat de Gereformeerde
Kerken de opvattingen van de Kamper nieuwtestamen-
ticus C.J. den Heyer onvoldoende hebben weersproken.
Den Heyer, die begin december met emeritaat ging,
nam in zijn boek Verzoening. Bijbelse notities bij een
omstreden thema' uit 1997 afstand van de klassieke ver
zoeningsleer, die zegt dat Jezus door zijn kruisdood de
zonden van de hele wereld op zich heeft genomen.
Het CGB heeft de uitnodiging van het COGG om toe te
treden aangenomen, „omdat het van harte staat achter
het streven tot meer samenwerking te komen tussen al
le kerkgenootschappen die op gerefoimeerde basis
staan", aldus secretaris ds. A. Rienstra in een verklaring.
De GKN stonden in de jaren vijftig aan de wieg van het
COGG. Lid daarvan zijn de Christelijke Gereformeerde
Kerken, de Nederlands Gereformeerde Kerk en twee be
houdende stromingen binnen de Nederlandse Her
vormde Kerk: de Gereformeerde Bond en de Confessio
nele Vereniging.
bhopal - Moslims vulden gisteren de straten rondom de Taj ul Masjid van de verkondiging van de Islam. Duizenden moslims uit veertig lan-
moskee in Bhopal, India, om gezamenlijk te bidden op de laatste dag den namen dee, aan de gebeden bij de grootste moskee van Azië.
van Tablighi Ijtema, een religieuze vergadering van het genootschap foto- EPA/AFPI
milwaukee/anp - De Joodse Ge
meente in Milwaukee in de
Amerikaanse staat Wisconsin
wil met steun uit Duitsland haar
historische synagoge terugko
pen. Het bestuur van de Joodse
Gemeente had in 2000 de syna
goge verkocht aan de Universi
teit van Wisconsin-Milwaukee.
De synagoge is nu een dansthe
ater, meldt de Deutsch-jüdische
Zeitung Aufbau, die in New York
wordt uitgegeven.
Joodse emigranten uit Duitsland
hebben in 1850 de gemeente ge
sticht. De synagoge, architecto
nisch een van de belangrijkste
synagoges in Amerika, dateert
van 1950. Het ronde gebouw
van 25 meter hoog biedt plaats
aan 1200 personen. De glas-in-
loodramen zijn indertijd in
München gemaakt.
Het bestuur versjaggerde de sy
nagoge nadat de Joodse Ge
meente in een buitenwijk een
educatief centrum had ge
opend. Het bestuur beloofde dat
de synagoge behouden zou blij
ven. Een maand na de opening
van het centrum, bleek later, be
gonnen de bestuursleden gehei
me besprekingen met de uni
versiteit.
Een groep geleerden uit de Ver
enigde Staten en Duitsland op
het gebied van Joodse studiën
en Duitse taal- en cultuurge
schiedenis heeft een internatio
naal comité opgericht, dat de
Joodse Gemeente moet bijstaan
bij het verkrijgen van de synago
ge-
De bedoeling is dat de synago
ge, behalve voor diensten, wordt
gebruikt voor cursussen over
joodse onderwerpen. Daarbij
wordt vooral gedacht aan be
zoekers uit Duitsland, waar een
groeiende belangstelling bestaat
voor het Jodendom van voor de
Tweede Wereldoorlog. Een van
de betrokken hoogleraren sprak
over 'een positieve brug' tussen
naoorlogse Duitsers en Ameri
kaanse joden.
De term 'normen en waarden' rook tot voor enkele jaren sterk naar burgerlijke bevoogding.
Maar de tijd is veranderd. Politici, geestelijken en publicisten schuwen niet langer het openba
re debat. In deze rubriek komen mensen aan het woord die tegen morele dilemma's aanlopen.
Vandaag Tineke Van Tilborg-Rebel van de Stichting Stop het Pesten (SHP) uit Almere.
Een moeder wier kind zo gepest is op school, dat
het zich in het trapgat wil verhangen, zegt geen
gehoor te krijgen bij de
schoolleiding. Na de
zelfmoordpoging wordt
het kind (een puber van
15) gedwongen in een
inrichting geplaatst. Bij
tegenwerking verdwijnt
hij in de isoleercel. De
pesters gaan vrijuit
Zulke schrijnende ge
vallen komen vaak te
recht bij de Stichting
Stop het Pesten (SHP),
waarvan Tineke van
Tilborg-Rebel (52)
voorzitter en oprichter
is. Na jaren van slechte
ervaringen met de
scholen waar haar ei
gen twee kinderen op
zaten, besloot ze in
1995 de SHP op te rich
ten. Omdat ze 'de scho
len wil dwingen een
goed beleid te voeren
op dit gebied'. Alleen zo
kan pesten de kop wor
den ingedrukt, vindt ze.
En ze benadrukt: „Dat
is zowel in het belang
van het slachtoffer als
de pester."
„Want mensen beseffen vaak niet dat buiten de
gepeste kinderen ook de pestkoppen zelf slacht
offer kunnen worden van hun gedrag. Een jaar
of drie geleden toonden twee Leidse criminolo
gen aan dat pesters een verhoogd risico lopen
later crimineel te worden. Dat is natuurlijk ook
geen wonder als kinderen van jongs af aan leren
dat ze met geweld en machtsuitoefening de bo
venhand krijgen in een groep."
Het dilemma is dat de pesters ook kinderen zijn.
Volgens Van Tilborg-Rebel volstaat het niet om
louter te zeggen 'dat mag je niet doen'. „Een
school moet regels hebben. Die moeten bekend
zijn, en de kinderen moeten weten dat op het
overtreden van de regels wordt gereageerd: door
met ze te praten, met een gesprek in de groep of
met de ouders, of anderzijds met straffen. Er is
van alles mogelijk. Alleen negeren is fout Dat
kan levens verwoesten."
Helaas is 'negeren' toch de meest voorkomende
reactie op scholen, denkt Van Tilborg-RebeL
Tineke van Tilborg-Rebel van de stichting
Stop het Pesten. Foto: Ton Kastermans
„Het is makkelijker de andere kant op te kijken.
Net te doen alsof er bij jou op school niets aan
de hand is. Ouders die
aankloppen bij de
schoolleiding worden al
snel als querulanten ge
zien. Vaak hebben de
leerkrachten zelf niet
voldoende deskundig
heid in huis om goed om
te gaan met alle aspec
ten van het pesten. Maar
zelfs als leerkrachten het
probleem onderkennen,
is de 'oplossing' vaak dat
de kinderen naar een
cursus 'sociale weer
baarheid' gaan. De pes
ters hoeven niets, en de
gepeste krijgt weer de in
druk dat het aan hem of
haar ligt."
Tineke Van Tilburg zoekt
de oorzaak van het pes
ten niet alleen bij falen
de scholen. „Het begint
bij de ouders", legt zij
uit. „Maar de verloede
ring zie je overal in de
maatschappij terug.
Mensen zouden meer
aandacht moeten beste
den aan normen en
waarden. Veel ouders werken tegenwoordig bei
den, en laten de kinderen te veel aan hun lot
over. De kinderen van ouders die wel veel aan
dacht aan de sociale opvoeding van hun kind
besteden, kunnen zo uiteindelijk de dupe wor
den van hun eigen normen en waarden."
„Pesten is een vorm van zinloos geweld", vertelt
Tineke Van Tilborg-Rebel. Pesters kunen meestal
geen reden opgeven voor hun gedrag. Natuurlijk
is er ook geen enkele reden die rechtvaardigt dat
een kind diep ongelukkig wordt gemaakt door
anderen. Iedereen die dat signaleert - zowel ou
ders van het gepeste kind, de schoolleiding, de
leerkrachten en docenten, en uiteraard de ou
ders van de pesters - zouden daar direct op
moeten reageren. Want pesten vergalt niet alleen
het leven van een kind, ook de vaak machteloze
ouders worden tot wanhoop gedreven.
Mensen die contact op willen nemen met de
Stichting Stop het Pesten, kunnen dat telefonisch
doen: nr. 036-5375581. Of per email: info@stich-
tingstophetpesten. com
Het gaat niet goed met de is
lam. Sinds het beleg van We
nen in 1683, waar de Turken
werden teruggeslagen, hebben
de moslims nog maai' weinig
overwinningen geboekt op
him vijanden. In tegendeel,
over het geheel genomen zijn
er sindsdien veel militaire ne
derlagen geleden, en heeft de
islam grote gebieden moeten
afstaan.
Afgezien van een achterhoede
gevecht in Bosnië is de islam
de Balkan kwijt geraakt aan de
Grieken, de Bulgaren, en de
ex-Joegoslaven. Israël heeft
zich al ver
schillende
malen de
Egyptena-
ren, Syriërs,
Irakezen,
Jordaniërs
en de Pales-
tijnen van
het lijf weten
te houden.
In Nigeria,
Pakistan, de
Molukken,
en op allerlei
andere
plaatsen,
zijn de mos
lims in on
sympathieke
conflicten
verwikkeld
die ze op de
lange duur
niet winnen
kunnen.
Uit alle landen van de islamiti
sche wereld stromen migran
ten en asielzoekers naar de
niet-islamitische wereld toe.
„Stemmen met de voeten"
heette dat vroeger tijdens de
Koude Oorlog."
Het is de moslims bovendien
gelukt de bewoners van de
vrije wereld angstig te maken
voor de dreiging van de islam,
ook al geen prestatie om trots
op te zijn. Maar de dreiging die
van de legers van de landen
van de islamitische wereld uit
gaat, is nihil. Amerika wist in
enkele weken in 1991 Irak op
de knieen te dwingen, en ver
toonde dat kunstje nog eens in
Afghanistan in 2001.
Alleen door sluipmoord en
zelfmoordterreur weten mos
lims nog wel eens een tijdelijk
succesje te behalen. Zulke suc-
cesjes zijn op het eerste gezicht
spectaculair, maar het beoog
de effect hebben ze niet. Ame
rika is bezig zich sterker te her
bouwen dan het voor de aan
val op New York en Washing
ton van 11 september was. De
schade aan het aanzien van de
islam is daarentegen nietv
voorbijgaande aard. Die bl
nog jaren hangen.
Economisch is de islamitis
wereld ingehaald door del
den in Azië. Korea, dat nog
maar kort van het Japanse
lonialisme verlost is, levert
perts aan het Midden-Oosi
Vroegere Britse kolonies in
Midden-Oosten als Aden d
het slechter dan de Britse 1
nies in Azië als Hong Kong
Singapore.
Nobelprijzen of Olympisch
medailles zijn er in de Ara-
bisch-islamitische wereld i
nauwelijl
terecht
men. De
tale expoi
van de Ai
sche wen
(afgezien
gas en oli
kleiner di
die van F
land. Hoi
met de re
verder mi
als er gee
gas en oli
meer is,
de vraag i
gas en oli
wegvalt,
onduidel
Historici
er zekerv
dat het in
middelee
wen niet
slecht ging met de wereld
de islam. Vrijheid en welva
waren toen in de islamitisc
wereld gewoon. Sommige
mitische landen zijn tegen
woordig minder vrij of min
welvarend dan in de middi
eeuwen het geval geweest
moet zijn.
Het is voor fatsoenlijke mo
lims een moeilijke tijd. Wai
neer ze zich al te nadrukke
distantiëren van de ellende
de islam, vrezen ze hun gel
de godsdienst schade toe ti
brengen. Dus houden ze zi
vaak maar stil. Waardoor n
moslims weer gaan klagen
ze zo weinig horen van fat
soenlijke moslims.
Aan al die vernederingen ei
mislukkingen voegt de Ned
landse regering nu het plai
om Imams die in Nederlan
komen werken, eerst een c
sus te laten volgen over de
ginselen van wat beschavii
Terwijl Imams toch naar N
derland zijn gekomen om
hier beschaving te leren, ni
omgekeerd. De islam diepe
vernederen was niet mogel
geweest.
Pastor Rieke Mes: 'Grens ambulante zorg bereikt'
door Jan Meulemeesters
den bosch - 'Het ogenblik bewo
nen' is een boek dat pastor Rieke
Mes schreef over haar werk met
dementerenden in de verpleeg
huizen Dé Herven in Den Bosch
en Boswijk te Vught. 'Een verge
ten gebied met enorm veel ellen
de', dat zij met haar boek onder
de aandacht probeert te brengen.
Veel ellende. Herhaaldelijk
neemt Rieke Mes die woorden
in de mond, als ze het over de
dementerende en diens omge
ving heeft. En: de grens is be
reikt En dan bedoelt ze de po
gingen van de autoriteiten om
de rol van verpleeghuizen te be
perken en de dementerende zo
lang mogelijk thuis te houden.
„De ellende die dementerende
en familie beleven, is vaak met
geen pen te beschrijven", zucht
ze.
Na ruim tien jaar ervaring met
dementerenden en hun familie
in de verpleeghuizen De Herven
in Den Bosch, Boswijk in Vught
en in Schaijk weet ze waar ze
het over heeft. Ze hoopt die er
varing te kunnen gebruiken, om
voorlichting en adviezen te ge
ven aan (beginnende) demente
renden, hun families en verdere
omgeving: zorgorganisaties, ge
meenten.
Aanvankelijk wees niets op een
geestelijke loopbaan van de Go-
irlese, geboren in 1950, die na
de MMS naar het conservatium
ging, 12,5 jaar muziekles gaf en
zichzelf kenschetste als niet-
kerks. Als diligente van een kin-
der- en jeugdkoor werd ze op
haar flat geconfronteerd met de
vragen van de jeugd over geloof,
liturgie en de zin van het leven.
Ze ging theologie studeren in
Tilburg en werkte vervolgens als
pastor in het dekenaat Oirschot,
Hilvarenbeek en Heerlen. In
1991 werd ze pastor bij het ver
pleeghuis De Herven in Den
Bosch.
„Ik merk de laatste tijd dat de
verpleegtijd daalt, van gemid
Pastor Rieke Mes: „De ellende die dementerenden en hun familie meemaken is vaak met geen pen te be
schrijven. Foto: GPD/Sandra Peerenboom
deld vier jaar in het begin van
mijn werk in de psychogeriatrie
tot nu 1,5 jaar. Dat betekent dat
we dementerenden in het eind
stadium binnenkrijgen. Dat de
familie tot het uiterste is gegaan
om opname uit te stellen, met
een onvoorstelbare ellende."
Ze benadrukt dat geen enkel de-
mentiegeval hetzelfde is. „Maar
het begint altijd bij iemand met
het gevoel zijn greep op de wer
kelijkheid te verliezen. Om ver
geten te ondervangen, hangt 'ie
bijvoorbeeld het hele huis vol
briefjes, gebruikt ezelbruggetjes
en andere trucjes. De afweer te
gen familie om het proces te
verbloemen is hardnekkig. Korte
tijd kan 'ie zich nog goed con
centreren, meesterlijk toneel
spelen, zodat een ver familielid
die zijn komst van tevoren heeft
aangekondigd, niets gelooft van
de verhalen over vergeetachtig
heid.
Achteraf constateert familie
soms dat de eerste symptomen
al drie jaar eerder waren begon
nen. Daarom is het zo belangrijk
dat de diagnose zo vroeg moge
lijk gesteld wordt, dat de huis
arts vergeetachtigheid niet te
makkelijk afdoet als 'begrijpelijk
op die leeftijd'. Juist in de begin
tijd zijn nog maatregelen moge
lijk om de dementie dragelijk te
maken."
Familie en naasten krijgen vaak
te maken met woede en depres
sies: het gevolg van de angst en
achterdocht bij de dementeren
de. „Vaak reageert hij fel als ie
mand hem confronteert met de
gevaren van zijn vergeetachtig
heid, omdat 'ie bijvoorbeeld het
gas niet heeft dichtgedraaid of
gaat dwalen op straat. Verwijten
maken heeft geen zin. Alleen het
bieden van structuur en veilig
heid. Zowel voor dementerende
als familie is het proces een
voortdurende rouw; het af
scheid nemen van dingen die de
dementerende niet meer kan,
die de familie moet overnemen.
Niet meer autorijden, niet meer
koken, niet meer wassen
meer aankleden. Schaamte
hen binnenshuis, de eenz
heid in. Achter die muren
vaak verschrikkelijk gelede
continentie is vaak het
waarop men gedwongen
het verpleeghuis te denke
men al volkomen uitgep
omdat 24-uurscontrole na
Wat weer schuldgevoel opi
dat men het niet vol heeft
nen houden."
Wat kan een geestelijk ven
dan nog doen?
„Geestelijke zorg in verplee
zen is nog een verwaarloos
bied. Daarom heb ik er een
over geschreven. Evenals ai
verzorgers biedt een gee
verzorger op de eerste
een luisterend oor. Gespn
over rouw, lijden, ziekte, z
onzin liggen voor het opi
Deze ouderen zijn nog gf
opgevoed. Geloof kan vooi
een veilige bedding zijn.
toekomst zal dat waarsch
anders zijn. Religieuze li»
roepen vaak herinneringen
ker. Al kan het wel eens
rechts werken. Zo begon
vrouw hevig te huilen bij
Maria-liedje. Wellicht is hf
speeld bij de begrafenis
haar kind, we weten het nie
„Een dementerende heeft
hoefte aan structuur, een
dagindeling, vaste patrone
aan 'ankerfiguren': enkele
sonen wier gezicht hij kei
vertrouwt. Liefst niet te
Mensen die van nature
kunnen omgaan met dem
renden.
„Beperk ook het aantal ii
ties. Ik hoor vaak dat meen
het kastje naar de muur i
stuurd. Nu krijgt men te
met vele instanties die lan
kaar heen werken. Goedw
de organisaties zoals de zit
bezoekgroepen van paro
zouden ingeschakeld ku
worden. Al was het maai
uur, zodat een verzorger
naai' de winkel kan..."
Het ogenblik bewonen.
Rieke Mes. Uitgeverij Kok
euro 13,39.
