De peuter die van de trap is gevallerg
GESPREK VAN DE DAG
Land van wodka valt voor alcoholvrij bier
Kinderarts: Het heeft geen zin om kwaad te worden op de ouders pps
Feiten
ZATERDAG 8 DECEMBER
MENSELIJK
Het net een week oude Duitsertje
ALEXANDER en zijn moeder Sa
bine demonstreren in de St. Lu-
cas-kliniek in Solingen een
nieuw ANTI-KIDNAPSYSTEEM.
Om te voorkomen dat iemand er
op de kraamafdeling met het
kind van een ander vandoor gaat,
draagt de baby een bandje om de
pols, en de moeder een soort
horloge met ontvanger. Het
alarm gaat af als ouder en bore
ling langer dan twee seconden
verder van elkaar zijn verwijderd
dan een van tevoren ingestelde
afstand. Het systeem werd ont
wikkeld door MedCom in het
Duitse Haan.
Inbrekers hebben uit een
kelder in Berlijn een col
lectie kleurenfoto's van
ADOLF HITLER gestolen,
zo meldt het Duitse dag
blad Bild. Het gaat om 98
originele foto's van Hitiers
huisfotograaf Walter
Frentz, een assistent van
nazi-cineaste Leni Riefen-
stahl. De foto's waren in
het bezit van de zoon van
Frentz. Hij bewaarde ze in
twee onopvallende houten
koffers. Omdat er behalve
de foto's geen waardevolle
spullen worden vermist,
denkt de politie aan een
gerichte diefstal. Volgens
een expert kunnen de fo
to's in extreemrechtse
kringen gemakkelijk
250.000 mark opleveren.
De foto's zijn gemaakt tus
sen 1939 en 1943 en to
nen Hitier tijdens een wan
deling met onder anderen
zijn propagand'aminister
Joseph Goebbels, zijn
vrouw Eva Braun en zijn
hond Blondi.
Jo Klijn uit Eindhoven is'woensdag op haar honderdste
verjaardag overleden, precies zoals ze drie weken van te
voren had gedroomd. ,,We zijn er beduusd van", vertelt
familielid Riek Bijlard. ,,Het is zo wonderlijk en onbegrij
pelijk. Drie weken geleden had ze het me al voorspeld.
'Ik heb een nare DROOM gehad, ik word op mijn verjaar
dag begraven', zei ze." En dat terwijl tante Jo, zoals ie
dereen haar kende, tot voor kort in goede gezondheid ver
keerde. ,,Twee dagen voor vijf december, de dag van
haar honderdste verjaardag, werd ze ziek", aldus Riek
Bijlard. Achteraf bleek dat ze een lichte hartinfarct heeft
gehad. ,,Wij dachten dat het van de spanning kwam. We
vroegen nog of ze wilde afzien van het feest, maar zij wil
de het echt vieren." Na afloop van het feest voelde de ja
rige zich moe en ging naar bed. ,,lk zei nog tegen haar:
'Zie je wel dat nare dromen niet uitkomen?' Maar zij ant
woordde: 'Jullie zullen eens wat zien'. En inderdaad, op
het moment dat we thuis kwamen, belde de dokter." Jo
Klijn had een tweede hartinfarct gehad. Diezelfde avond
om kwart over tien was ze overleden.
De politie van de Chinese
metropool Shanghai heeft
voortijdig een einde ge
maakt aan een optreden
van de populaire Britse dj
FATBOY SLIM. Volgens
verscheidene Aziatische
media vonden agenten
dat de menigte te wild
danste op zijn muziek. Ze
riepen de organisatie
daarom op alleen nog
maar rustige romantische
muziek toe te staan. Fat
boy Slim mocht na enig
aandringen nog wel een
toegift geven in de
Typhoon Club, maar daar
na kon hij zijn apparatuur
weer inpakken.
De vroegere BABYSIT van de oudste en langst dienende
senator in de Amerikaanse geschiedenis is overleden.
Maandag, twee dagen voordat senator Strom Thurmond
99 werd, stierf de 109-jarige Lois Crouch Matheny Addy,
bijna een eeuw na hun kennismaking. Als 12-jarig meisje
paste Addy voor het eerst op de kleine Strom, wiens vader
een collega was van Addy's zwager. Strom hield vooral van
paardjerijden, zei Addy in 1995 in een interview. Addy,
die in 1913 bovendien het inauguratiefeest van president
Truman bijwoonde, was volgens Thurmond 'een heel fijne
vrouw die goed op mij en alle andere kinderen paste'. Ad
dy ging er in vraaggesprekken prat op aan alle nationale
verkiezingen te hebben deelgenomen sinds 1920, toen
het vrouwenkiesrecht werd ingevoerd. Als het even kon,
stemde ze op Thurmond. De Republikein heeft gezegd
zich voor de Senaatsverkiezingen van eind 2002 niet her
kiesbaar te stellen.
Kan een BALLON op eigen
kracht de halve wereld
rondzweven? „Onmoge
lijk", zegt Monique Some-
rs, weerdeskundige van het
KNMI in De Bilt gedeci
deerd. Toch kreeg basis
school De Smeten uit Val-
kenswaard vorige week het
adreskaartje van de negen
jarige Robin Tils in de bus,
gepost in JAPAN. Met an
dere woorden: de ballon
zou dus in Japan terecht
zijn gekomen. Volgens So-
mers kunnen zelfs de weer
ballonnen van het KNMI
zo'n afstand niet afleggen.
,,En die zijn van speciaal
materiaal gemaakt. Om zo
ver te komen op luchtstro
men, moet een ballon tot
een hoogte van twintig kilo- 1
meter stijgen. En dat kan zo'n gewone ballon niet." Dins
dag 5 juni verkozen de ballonnen met een adreskaartje
het luchtruim. De wedstrijd was ter ere van het 25-jarig
jubileum van de basisschool in Valkenswaard. Helaas
voor Robin werd de wedstrijd na de zomer al beëindigd.
Dennis Senders, een schoolgenoot van Robin kreeg de
eerste prijs: zijn ballon kwam na 171 kilometer in Duits
land terecht.
De 49 Zuid-Chinese TIJ
GERS in de dierentuinen
van de Volksrepubliek
doen het veel te weinig.
Het afgelopen jaar hebben
de zeldzame roofdieren
maar één kleintje op de
wereld gezet. Zes jaar lang
hebben dierenvrienden
zich ingezet voor het be
houd van de tijgersoort,
maar tot substantiële
voortplanting heeft dat
niet geleid. In 1997 wees
een klein onderzoek uit dat
een kwart van de manne
tjestijgers geen zaad pro
duceert en de meeste an
dere sperma van lage kwa
liteit aanmaken. Er zit
maar één ding op om uit
sterven te voorkomen, heb
ben deskundigen van de
Beschermingsvereniging
voor de Zuid-Chinese Tij
ger geconcludeerd: VIA
GRA. De wetenschappers
besloten deze week twee
mannetjestijgers in de die
rentuin van Chongqing de
blauwe potentiepil toe te
dienen, meldde het pers
bureau Xinhua. Wanneer
de speciale behandeling
gaat beginnen, is nog niet
bekend. In het wild is de
Zuid-Chinese tijger zo
goed als uitgestorven. In
China leven er nog hooguit
30 buiten de dierentuinen.
Vlees verkopen aan vegetariërs lijkt
makkelijker, maar een Russische bier
brouwer is in het onmogelijke geslaagd.
In het land met de hoogste alcoholcon
sumptie ter wereld blijkt het alcohol
vrije biertje 'Baltika Nul' een door
slaand succes. Amper tien maanden
geleden dook Baltüka Nul voor het eerst
op in de kiosken van Rusland. „In een
paar maanden tijd zijn de verkopen
met zeker 150 procent gestegen", aldus
een woordvoerder.
Een klein wonder in het land van wod
ka. Wodka is al eeuwen een onderdeel
van het dagelijks leven van de Rus, met
een gemiddelde consumptie van zo'n
14,5 liter alcohol per jaar. Tsaar Peter
de Grote dronk volgens de overlevering
36 glazen per dag, de soldaten in de
Tweede Wereldoorlog kregen als rant
soen dagelijks twee bekers wodka en
een bezoeker die niet minstens half
dronken naar huis gaat beledigt zijn
gastheer.
Langzaam vindt er een kentering
plaats. De productie van wodka daalde
vorig jaar met 9 procent. De verkoop
cijfers van bier stegen het afgelopen de
cennium tussen 10 en 30 procent per
jaar. De unie van Russische bierprodu
centen noemt de opkomst van de mid
denklasse, de belangrijkste consument
van bier, als reden voor de stijgende
verkoop.
Dezelfde groep drinkt nu Baltika Nul,
volgens de woordvoerder 'mensen die
werken en studeren en bega;
hun gezondheid'. Het laatste
is niet onbelangrijk. De gemidf
Russische man sterft mede dofc
coholmisbruik op 59-jarige lee
jaar eerder dan mannen in Wtj^j
Pa' die
eed i
Frank Hendrickx
JU
nd
rm£
tim
>ng<
kui
Zo'n 2000 kinderen die geestelijk of lichamelijk worden mishandeld, moeten wachten op hulp. Foto: GPD/Phil Nijhuis
Ze worden geslagen, seksueel
misbruikt en emotioneel ver
waarloosd. Zo'n 2000 kinderen
die geestelijk of lichamelijk wor
den mishandeld, moeten wach
ten op hulp. De jeugdzorg is een
bureaucratische mallemolen
waar geen huisarts meer door
heen komt. „Gooi die manager de
deur uit, ik wil gewoon weer een
wijkverpleegster."
De vierjarige Jeffrey ziet er slecht
uit. Een bleek koppie boven een
mager lijfje. Als huisarts Joke
van Ballegooijen het jochie on
derzoekt, blijkt dat hij moeilijk
naar de wc gaat en pijn heeft
aan zijn plasser. Vermoedens
van seksueel misbruik spoken
door haar hoofd. Dat het kind
ernstig ondervoed en emotio
neel verwaarloosd is, staat voor
de huisarts als een paal boven
water.
In de spreekkamer van haar
praktijk in de Haagse achter-
standsbuurt zit ook de moeder
van Jeffrey. Een alleenstaande
jonge vrouw, net twintig. Ze ver
dient de kost als drugskoerier.
Van Ballegooijen vraagt hoe het
komt dat haar zoontje er zo
slecht uitziet. „Geen geld om
eten te kopen", mompelt de
moeder. Zelf is ze niet verslaafd,
maar bij haar thuis komen wel
veel druggebruikers over de
vloer.
De vrouw wil hulp voor zichzelf
en Jeffrey, de huisarts gaat aan
de slag. „Ik bel met jeugdzorg:
ze moeten een maand wachten.
Dat is heel lang voor een klein
kind waar het duidelijk slecht
mee gaat!" Van Ballegooijen belt
het advies- en meldpunt kinder
mishandeling, die belooft actie
te ondernemen. Na een maand
blijkt dat er niets is gebeurd, 'ze
kregen er geen vinger achter',
waarna moeder en zoon zijn
aangemeld bij de Raad voor de
Kinderbescherming. Voor de
komst van een gezinsvoogd
geldt een wachttijd van zeven
maanden.
Een jaar lang bestaat Jeffrey
slechts op papier, er komt geen
hulpverlener over de vloer. Hij is
nog bleker en magerder gewor
den, heeft moeite met poepen
en gebruikt veel vieze scheld
woorden. Moeder is inmiddels
weer zwanger. Van Ballegooijen:
„Ik voel mij machteloos, ik stuit
op een muur van bureaucratie.
Al die dure mensen - intakers,
zorgcoördinatoren, managers -
die de hele dag achter hun bu
reau zitten, moeten ze eruit
gooien. Weg ermee! Ik ben al 25
jaar huisarts en verlang terug
naar vroeger. Toen belde je de
wijkverpleegster of de maat
schappelijk werkster als er mis
standen waren in het gezin. De
hulpverlener was veel sneller ter
plekke!"
Zestig hoogleraren onderschrij
ven deze noodkreet. In een
brandbrief eisen psychiaters,
psychologen, sociologen, kin
derartsen en orthopedagogen
extra geld om hulp aan mishan
delde kinderen strakker te orga
niseren. De hele jeugdzorg moet
onder één dak komen, zodat
verwaarloosde, misbruikte en
mishandelde minderjarigen niet
langer van hot naar her worden
doorverwezen. Bovendien moe
ten ook ouders veel eerder wor
den geholpen.
Eén van de initiatiefnemers is
psychiater Andries van Dantzig,
voorzitter van RAAK, Reflectie-
en Actiegroep Aanpak Kinder
mishandeling. „Ik heb het vol
gende beeld voor ogen: een
moeder komt met haar baby op
het consultatiebureau. Het kind
wordt onderzocht en vervolgens
krijgt de ouder een gesprek over
opvoeding en verzorging. Zo
van: 'Het valt niet mee hè om
kinderen goed op te voeden.
Welke moeilijkheden heeft u?'
We gaan er nu nog te veel vanuit
dat opvoeding iets is wat vanzelf
goed gaat. Dat is onzin. Ieder
een moet zich wel eens inhou
den om pen kind, dat het bloed
onder je nagels vandaan haalt,
niet uit het raam te gooien."
Volwassenen die zelf een rot-
jeugd hebben gehad, ondervin
den de meeste problemen met
opvoeden, vertelt de psychiater.
„Sommige ouders die vroeger
zijn mishandeld, zijn geneigd
om hun eigen kinderen ook te
slaan. Hun mishandeling heb
ben ze nooit verwerkt. Boven
dien zijn ze door hun eigen ou
ders opgezadeld met een
schuldgevoel: ze zijn in elkaar
geslagen omdat ze lastig waren.
Het is dus hun eigen schuld. Uit
schaamte zoeken ze nauwelijks
hulp, ze verbergen hun verle
den."
Huisarts Van Ballegooijen: „Ou
ders die mishandelen, zijn als
kind veel tekort gekomen. Dat
zie ik regelmatig in mijn prak
tijk. Op het moment dat zij zelf
liefde moeten geven, raken zij
totaal in verwarring. Er komt zo
veel woede en gevoel van on
macht naar boven, dat ze hun
eigen kinderen gaan slaan." Van
Dantzig: „Mishandeling is geen
uiting van asociaal gedrag. Een
heel ander voorbeeld. Een man
die op zijn werk de hele dag
wordt gekoeioneerd door zijn
chef, kan thuis zijn gezag laten
gelden door zijn kinderen te
slaan. Ook deze mensen hebben
begeleiding nodig. En nogmaals,
ik wil absoluut niet dat ouders
worden gecontroleerd of ze hun
kind wel goed opvoeden. Ze
moeten worden geholpen, dat is
wat anders."
Artsen die vermoeden dat er
sprake is van kindermishande
ling, vinden het doorgaans heel
moeilijk om dat met ouders te
bespreken. „Je weet het name
lijk nooit honderd procent ze
ker. Er is geen vader of moeder
die openlijk zegt: 'Ik heb er ont
zettend spijt van, dokter, maar
ik heb voor één keer toch zo
enorm hard uitgehaald naar die
kleine", vertelt kinderarts H.
Heijmans, hoofd van het Em-
ma-kinderziekenhuis in het
Academisch Medisch Centrum
(AMC) in Amsterdam.
Ook hier worden regelmatig kin
deren opgenomen die zijn mis
handeld. Als het verhaal over de
peuter die van de trap is geval
len vaag is, gaan artsen het kind
nader onderzoeken. Vinden zij
bijvoorbeeld rare brandwonden
en bloeduitstortingen op de
gekste plekken, dan worden de
ouders ontboden voor een ge
sprek. Het Emma-kinderzieken-
huis heeft daar speciale consu
lenten voor in huis.
Heijmans: „Ouders voelen zich
natuurlijk aangevallen, zijn bele
digd, worden kwaad. Als ze ont
kennen en volhouden dat het
kind van de trap is gedonderd,
moet de betrokken arts volhou
den dat hij toch zijn twijfels
heeft. Dat hij zich ernstig zorgen
maakt over de gezondheid van
1°
hun kind. Daar moet je ijar
rend op inspelen, want ite
cipe willen alle ouders, ah
slaan ze nog zo hard, hebt
voor hun kind." gi
De kinderarts vertelt 'data
hart af en toe omdraait' i
ziet wat er zoal op zijn ai
belandt. „Baby's met blo
gen in hun hoofd, omda||
hard door elkaar zijn ges
Daar word je echt niet gO<
Dan moet ik mezelf everttc
spreken dat het geen enlf s
heeft om heel kwaad te \»n
op die ouders. Een goedèri
trouwensrelatie opbouwjp
enige manier om ervoor (u
gen dat ze beter met hurtgt
zullen omgaan." tri
Huisarts Van Ballegooijdvi
beaamt dit. Ze heeft nogtr
goed contact met de mofci
van Jeffrey. In afwachtinto
komst van de gezinsvoojb
beert ze familieleden in tn
kelen die de jonge vrouvie
beetje helpen. „Ik ben erj
overtuigd dat ze het jochiO
bewust heeft verwaarlooih
doet geen enkele ouder.
gaat hier om onvermogen
moeder moet leren om n
te zijn." fi
Carine Neefjes
(in verband met de
naam van
d met de privacy ise
Jeffrey gefingeerd)
Nu even iets interessants. Een paar
maanden terug hoorde ik Tomas
Ross op de radio. Ross is thriller
schrijver. Het was een week na elf
1 september. Natuurlijk werd hem ge
vraagd of de aanslag op New York
inspiratie gaf voor een thriller. Ross
antwoordde: „Ik ben momenteel met
een ander boek bezig. Ik heb geen tijd
om geïnspireerd te raken.
Een mooi antwoord. Het deed meden-
ken aan wat ik ooit las in een boek van
Lawrence Sanders. Sanders schrijft ook
thrillers. In één van zijn boeken spreekt
een oude politieman over intuïtie. En
volgens die politieman berust intuïtie op
twee peilers. Ten eerste: een goed geheu
gen voor de feiten. Ten tweede: uit die zee
van feiten de juiste feiten met elkaar com
bineren. Het voorbeeld dat Sanders gaf
weet ik niet meer letterlijk - over geheugen
gesproken - maar het ging ongeveer zo:
een moeder vindt al een paar weken ach
ter elkaar kleverige zakdoeken van haar
kleine zoontje in de wasmand. Moeder
herinnert zich dat een paar dagen geleden
datzelfde zoontje en een vriendje schichtig
reageerden toen zij hen onverwacht te
genkwam in de buurt van school. Moeder
vindt dat zoontje zo weinig eet de laatste
tijd. Moeder mist wat kleingeld. En ineens
denkt moeder: mijn zoontje pikt geld om
met foute vriendjes snoep te kopen.
Dat zou ik ook gedacht hebben, denkt u
waarschijnlijk. Maar vergeet niet dat u de
feiten hier keurig achter elkaar geserveerd
krijgt. Terwijl de moeder uit een zee van
feiten en gebeurtenissen deze zaken moet
oppikken. En vervolgens met elkaar in
verband moet brengen. Vrouwelijke intuï
tie. Een mooi woord voor feitenkennis
gezond verstand. Wat daar trouwens
vrouwelijk of mannelijk aan is, zou ik zo
gauw niet weten.
In verband met die inspiratie nog het vol
gende: een beroepsacteur heeft doorgaans
controle over hetgeen hij op het toneel
staat te doen. Je helemaal inleven in een
rol is meer het idee dat de buitenstaander
van ons vak heeft. Of zoals wijlen Siem
Vroom het ooit uitdrukte: „Ik heb nog
nooit een acteur ingeleefd de orkestbak in
zien lopen.Toch heb ik een paar keer
meegemaakt dat een rol met me op de
loop ging. En ik, soms niet langer dan een
seconde of tien, dingen deed op het toneel
die ik niet gepland of gerepeteerd had.
Maar dat gebeurde nooit de eerste of ïr
tweede voorstelling. Die momenten van il
bevlogenheid, ik weet even geen ander ,e
woord, kwamen pas als er al zo'n twintig
voorstellingen achter de rug waren. En ik »i
dus een stevige basis had voor die Godde
lijke vonk.
De schrijver heeft feiten nodig om geïnspi
reerd te raken. De moeder heeft feiten no
dig om haar intuïtie te kunnen laten wer
ken. En de acteur kan niet buiten een
hoop repetities en voorstellingen voor zijn
bevlogenheid. Vage begrippen: intuïtie en
inspiratie. Ze komen in een fractie van
een seconde tot ons. Maar aan die seconde
is een eeuwigheid vooraf gegaan. Een eeu
wigheid waarin we weinig anders doen
dan goed ons huiswerk maken.