GELOOF SAMENLEVING
'SoW-proces
manipuleert
DNA kerken'
Hoe
beter
vroeger je dyslexie vaststelt, hoe
Rutten afgezet als voorzitter 1
Plaisier bang voo
devaluatie domiri
Internetspel
geeft jeugd
bijbelkennis
WETENSCHAP
Waggelende ster verraadt
kennis over exoplaneten
woensdag 5 DECEMBEf
De Vos helpt kerken door juridische jungle
door Ilse Keuenhof
leiden - Vrouwelijke predikanten
mogen er op de kansel en homo's
kunnen er hun huwelijk laten ze
genen. In de Samen op Weg-kerk
lijkt alles mogelijk. Voor veel or
thodox- hervormden moet het
niet gekker worden. Zij zien geen
heil meer in het SoW-proces en
willen eruit. De vraag is: kan dat?
Ja, dat kan", zegt Dick de Vos
van de Leidse stichting Hervormd
Kerkrecht. De stichting werd drie
jaar geleden opgericht om her
vormde gemeenten die niet mee
willen gaan in het SoW-proces, te
helpen hun.zelfstandigheid te be
houden. „De synode is helemaal
niet blij met ons."
Predikanten hebben volgens De
Vos geen kaas gegeten van hun
rechten in het fusieproces.
„Hervormden zijn geen mensen
die met de regels op tafel zitten.
Pas als je wasmachine kapot is
ga je het garantiebewijs lezen,
dat doet toch geen sterveling
van tevoren? Predikanten die
moeite hebben met het SoW-
proces belanden dus in een pa
pierwinkel waar ze niets van
snappen."
De Vos ontkent dat zijn stich
ting, zoals het ANP eerder deze
week vermelde, een brief aan de
gemeenten heeft klaarliggen
waar ze alleen een handteke
ning onder hoeven zetten om
onder de fusie uit te komen.
„Maar wanneer het fusieproces
daadwerkelijk uitgevoerd gaat
worden liggen ze wel klaar."
Onderdeel van de papierwinkel
waarin predikanten de weg
kwijtraken is het rapport 'Om de
eenheid en de heelheid van de
kerk'. Volgens dit rapport, dat
door de synode is goedgekeurd,
moet een hervormde gemeente
mee in het SoW-proces, inclu
sief goederen. Een beslissing die
volgens De Vos niet op de meest
edele gronden is genomen.
„Dan is het synodebestuur het
vergaderen zat, want de kroket
ten en de soep staan te wachten,
en dan zeggen ze maai- 'ja'. Dat
gaat in dat soort organisaties al
tijd zo."
Mensen die gemeente dienen
worden volgens De Vos door het
besluit opeens ambtenaren van
de synode. Wie het er niet mee
eens is kan zijn taak neerleggen.
Hiertegen kwamen velen in pro
test en de bezwaarschriften
stroomden binnen bij de kerke
lijke rechtbank. „Dit kan na
tuurlijk niet. De plaatselijke ge
meente is volledig kerk, heeft
rechtspersoonlijkheid en is
daarmee volledig vrij om te kie
zen voor zelfstandigheid."
Toch lijkt de synode er alles aan
te doen om de vrijheid van de
SoW-kerk te beperken. Zo dient
op 10 december in Den Haag de
Vrij beheer zaak'. Vroeger was
het beheer gescheiden van het
bestuur van de kerk. Daardoor
had de Kerkenraad, al sinds de
middeleeuwen, niets te zeggen
over het beheer van de goede
ren van een kerk. In 1991 be
sloot de synode deze eeuwen
oude afspraak ongedaan te ma
ken. Door dit besluit heeft een
kerk geen greep meer op zijn ei
gen geld en goed. De synode gaf
toe dat ze hiermee kerken finan
cieel onder druk kan zetten om
mee te gaan in het verenigings
proces.
Een gevolg is dat gemeenten die
tegen dit besluit ingaan, geen
dominee mogen beroepen.
„Dan zegt de synode dat de ge
meente niet voldoet aan de re
gels, maar het is natuurlijk ver
kapte machtspolitiek." Een kerk
rest weinig anders dan zich aan
passen of afzien van een domi
nee. „Tot in de zeventiger jaren
beloofde de synode, dat ze het
vrije beheer nooit af gaat dwin
gen. En dat hebben ze nu toch
gedaan, wie weet welke andere
beloftes ze in de toekomst nog
Dick de Vos: „Het gaat er in de SoW-kerk steeds minder democratisch aan toe." Foto: Dick Hogewoning
gaan breken."
Die toekomst ziet er volgens De
Vos verre van rooskleurig uit.
„Het gaat er in de SoW-kerk
steeds minder democratisch aan
toe." De Vos is bang dat de sy
node als een paus in Rome bo
ven de gemeenten gaat staan
om ze te onderwerpen aan tal
van regels. „In de Roomse kerk
zit het DNA boven in Rome. In
de protestantse kerk zit het DNA
juist in de gemeenten zelf. Daar
is niemand de baas."
Wanneer een kerk 'ja' zegt tégen
de fusie, dan accepteert ze alle
beslissingen die de synode
neemt en nog gaat nemen. Een
kerk kan haar eigen gerecht kie
zen, maar accepteert in principe
het hele menu dat de synode op
de kaart heeft staan. „Hierdoor
veranderen de opvattingen van
de kerk en krijgt de gemeente
een gemanipuleerd DNA."
De rechterflank (zoals in Kat
wijk) wil deze spijskaart niet. En
zeker niet wanneer het homo
huwelijk ook op het menu staat.
„In de bijbel staat natuurlijk
geen pleidooi voor het homohu
welijk. Er staan eerder allemaal
teksten daartegen. Het is de
druppel die voor de meesten de
emmer doet overlopen.
Vooral de Gereformeerde Bond
reageerde ontzet op het nieuws
dat SoW-kerken homohuwelij
ken gaan inzegenen. In Katwijk
zijn meerdere Gereformeerde
Bond-gemeenten, en een aantal
predikanten is lid van de Bond.
De Vos, ook een Bonder, weet te
melden dat het hoofdbestuur
vóór de beslissing over het ho
mohuwelijk in het SoW-proces
wilde meegaan. „Het is kiezen
tussen twee kwaden. Niet mee
gaan en jezelf isoleren van de
rest, of meegaan en 'ja' zeggen
tegen het hele pakket." Wat de
Gereformeerde Bond zal beslis
sen wanneer het SoW-pistool ze
op de borst staat, is volgens de
Bonder nog niet duidelijk. „Wat
wel duidelijk is, is dat, wat er
ook gebeurt een splitsing bin
nen de Gereformeerde Bond
onafwendbaar lijkt. De gematig
de Bonders zullen waarschijnlijk
sowieso meegaan binnen het
SoW. Ook wanneer de str iktere
Bonders 'nee' zeggen, wat
hoogstwaarschijnlijk ook ge
beurt. Gaan de Bonders officieel
niet mee dan betekent dit bo
vendien een breuk binnen het
SoW-proces. Dus wat er ook ge
beurt, het gaat altijd fout."
Onvrede over privé-openbaringen en voorspellingen
ruswuk/anp - Prof. dr. F. Rutten, die gisteren een
rechtszaak tegen de bisschoppen voerde, is afge
zet als voorzitter van het Instituut voor Katholieke
Informatie (IK3). Vier van de vijf medebestuursle
den hebben het vertrouwen in hem opgezegd. Dat
heeft het bestuurs in een persverklaring gemeld.
De voornaamste reden is, dat Rutten aan de oor
spronkelijke doelstelling van het IKI is voorbijge
gaan, zeggen de bestuursleden. Het HG is opge
richt met het oog op 'juiste berichtgeving over de
(Rooms-Katholieke) Kerk en de geloofsleer'.
Bovendien heeft Rutten, zonder toestemming van
de overige bestuursleden, een eigen HG (Neder
land-Vlaanderen)-Nieuwsbrief uitgegeven en
daarvoor een aparte bankrekening in België ge
opend. Op verzoek van de bestuursvergadering
zal P. Huys, advocaat-procureur in Brugge, als
waarnemend voorzitter fungeren.
In een toelichting op het besluit, waarvan Rutten
inmiddels op de hoogte is, zegt bestuurslid J. van
Rooijen dat Rutten in de HG-Nieuwsbrief bijna
niets anders publiceerde dan verhalen over privé-
openbaringen, waaraan voorspellingen werden
vastgeknoopt. In de Nieuwsbrief is ruimte voor
zulke verhalen, maar niet exclusief, aldus Van
Rooijen.
Rutten pleitte gisteren gisteren voor de rechtbank
in Utrecht, dat verstrekking van informatie aan de
gelovigen voor de bisschoppen een pli
uit het evangelie voortkomt. Hij eiste d
schoppen alle informatie over de uitvo
de besluiten van de bijzondere bisschop,
de over Nederland van 1980 verstrekken.
Paus Johannes Paulus II riep de synod
bijeen om een einde te maken aan de
heid in de Nederlandse kerkprovincie. I
droeg de bisschoppen onder meer op o
te zorgen dat niet-gewijde pastoraal v
geen taken vervullen die aan priesters zij
houden en dat de rk- theologische oplei
de pas lopen met het leergezag. Rutten
in hoeverre de 46 synodebesluiten zijn u
wat de bisschoppen daarover aan de pai
gerapporteerd en hoe de paus. over de a
denkt.
Advocaat Wagemakers beschuldigde R
van, zijn eis slechts te gebruiken als 'aanl
punt voor een oplopend conflict'. Hij hi
eraan dat Rutten in de afgelopen jaren m
'buitengewoon scherpe' kritiek op de 1
pen heeft geuit. De voormalige topman
nomische Zaken is volgens de advocaat
reid tot 'een inhoudelijke dialoog geba
wederzijds respect'. Wagemakers betoi
vendien, dat de eisers eerst de kerkelijk
gang hadden moeten doorlopen.
haarlem - Met het internetspel
Year-Zero wil het Nederlands
Bijbelgenootschap (NBG) kinde
ren van negen jaar en ouder op
een speelse manier kennis laten
maken met de bijbel. Op
www.year-zero.org kunnen
jeugdige internetters het kerst
verhaal spelen.
Burgemeester Deetman van
Den Haag lanceert het spel op
14 december op een Haagse ba
sisschool. Het NBG hoopt dat
Year-Zero zal helpen de bijbel
kennis van kinderen op te
schroeven. Uit een Engels on
derzoek is gebleken, dat nog
maar acht procent van de Britse
kinderen kerst associeert met de
geboorte van Jezus.
Het spel is zowel in het Neder
lands als in het Engels beschik
baar. Year-Zero brengt de reis
van Jozef en Maria van Nazareth
naar Bethlehem in beeld. De be
doeling is dat spelers door vra
gen te beantwoorden punten
verzamelen en sleutels bemach
tigen die toegang geven tot een
schat.
'Gitaarcursus is een aanbeveling'
utrecht/anp - De secretaris-ge-
neraal van de Samen-op-Weg
kerken vreest een devaluatie van
het predikantschap als bepaalde
problemen niet snel worden op
gelost. Een van die problemen is
het feit, dat het predikanten
steeds meer moeite kost om
naar een andere gemeente kun
nen doorstromen.
Dr. B. Plaisier zei dit gisteren in
Utrecht bij de presentatie van
een rapport, dat een groep pre
dikanten uit Noord-Holland op
stelde over de stagnerende
doorstroming.
„Wij doen met veel plezier ons
werk", zei de voorzitter van de
werkgroep, dr. D. Visser, predi
kant in Broek op Langedijk.
„Maai' wij zouden het ook heel
plezierig vinden als het mogelijk
is weer eens te verkassen. Dat is
voor de predikant goed, want
die krijgt een nieuwe uitdaging,
maar ook voor de gemeente,
want die hoort weer een ander
geluid."
In de Gereformeerde I(i
een van de oorzaken o
stagneren van de doors:
dat de leeftijdsperiodiek
de plaatselijke gemeen
ten worden betaald. In
derlandse Hervormde fi
beurt dat uit een landelij
Predikanten van 45 jaafi
der krijgen steeds min
beroep om in een ang
meente te komen wei|
duur', 'kan niet meerf
jeugd omgaan' en 'niet t
de tijd' worden dan a
menten gebruikt. Plaj]
daarop dat als er één h
waar ervaring telt, het t
predikantschap is. i
Een vlotte, enthousiasi
predikant die weer levcj.
brouwerij brengt, en dj
geld in het laatje, word;
vaker verkozen boven i
stekende theoloog die W
ger is. „Een gitaarcursu,
aanbeveling", zei een
aanwezige predikanten.
Lezing voor Leidse Sterrewacht
door Wilfred Simons
leiden - Om sterren die veel ijzer
en nikkel bevatten, draaien va
ker planeten dan om sterren
zonder metalen in hun binnen
ste. Dat is één van de bevindin
gen van sterrenkundige Geoffrey
Marcy van de Universiteit van
Califomië in Berkeley. Marcy,
die van het vinden van planeten
bij sterren zijn levenswerk heeft
gemaakt, gaf gistermiddag een
lezing in de Sterrewacht van de
Universiteit Leiden. Nu het vin
den van exoplaneten niet zo
moeilijk meer is, doemt de vol
gende vraag op: zou er op die
planeten ook leven zijn?
Marcy bedacht in het begin van
de jaren '80, dat sterren met pla
neten eromheen niet doodstil
aan het firmament kunnen
staan. Als er planeten omheen
draaien, gebiedt de wet van de
zwaartekracht dat zij die sterren
enigszins aantrekken. Vanaf de
aarde bezien moet zo'n ster,
met andere woorden, een beetje
'waggelen'. Dat waggelen stelt
alleen nauwelijks iets voor. De
'uitslag' kan zo klein zijn als drie
meter per seconde, een snelheid
die een mens kan bijhouden.
Marcy kon pas met het meten
ervan beginnen, nadat hij de be
schikking had gekregen over ex
treem gevoelige detectieappara
tuur. Maar toen was het ook
raak: in 1987 vond hij de eerste
exoplaneet en sindsdien gaat
het hard: gemiddeld worden er
drie planeten per maand gevon
den. Marcy gaat er inmiddels
van uit, dat zeven procent van
alle sterren tenminste één pla
neet heeft.
Marcy kan op basis van de 'uit
slag' van een ster vaststellen
hoeveel planeten er omheen
draaien, hoe ver ze er van af
staan, of hun banen rond zijn of
elliptisch, in hoeveel dagen ze
hun rondjes draaien en hoe
zwaar ze zijn. Als 'meeteenheid'
daarvoor hanteert hij het ge
wicht van Jupiter, de grootste en
zwaarste planeet in ons zonne
stelsel. De massa van de meeste
gevonden planeten varieert van
0,8 Jupiter tot zo'n 2,5 Jupiter.
Het zijn - voor aardse begrippen
- dus supergrote planeten. Het
moeten bovendien gasbollen
zijn, zoals Jupiter, Saturnus,
Uranus en Neptunus. Als ze een
baan dicht bij de ster beschrij
ven, worden ze heet en zwellen
ze op. Dan kunnen ze - hoewel
lichter dan Jupiter - toch groter
zijn.
Marcy twijfelt er niet aan dat er
ook kleinere, steenachtige pla
neten om die verre sterren
draaien. Maar omdat 0,8 Jupiter
de ondergrens is van wat hij kan
meten, kan hij ze niet aantonen.
Vorige week maakten astrono
men die de Hubble ruimtetele
scoop gebruiken, bekend dat zij
bij de ster HD 209458 in het
sterrenbeeld Pegasus (150 licht
jaar hier vandaan) een planeet
hadden gevonden met een at
mosfeer. Met de gegevens van
Marcy moest het mogelijk zijn
om een 'passage' van een pla
neet mee te maken. Als zo'n
grote planeet voor de ster langs
schuift, moet hij tijdelijk minder
helder zijn. Dat bleek ook zo te
zijn: elke drieëneenhalve dag
schuift de planeet voor HD
209458 langs en zijn lichtinten
siteit zakt dan anderhalf procent
in. Door het licht te analyseren,
ontdekten de astronomen een
atmosfeer met natrium.
Nu de Hubble telescoop weet
waar hij moet zoeken, is de kans
groot dat er binnenkort weer at
mosferen rond exoplaneten
worden gevonden. De kwellen
de vraag blijft is op die planeten
leven mogelijk? Na afloop van
Marcy's lezing speculeerden de
Leidse sterrenkundigen hier
druk over. Veel hangt af van de
vraag of er ozon in die atmosfe
ren wordt gevonden. Ozon is
een verbinding van zuurstofmo
leculen en is -althans op aarde-
een bewijs van leven. Marcy
waarschuwde gistermiddag voor
al te groot optimisme. De tech
niek om atmosferen rond exo
planeten te analyseren staat nog
in de kinderschoenen. „Over
twintig of dertig jaar zijn we
misschien zo ver."
door Carine Neefjes
Amsterdam - Onderuitgezakt in
haar Maxicosi zit baby Puck voor
een beeldscherm. Haar hoofd is
bedekt met een badmutsje waar
aan tientallen draden vastzitten
die haar hersenactiviteit meten.
Gefascineerd kijkt Puck, net elf
maanden oud, naar een bal die
heen en weer vliegt over het
scherm. De oefening is bedoeld
om te kijken of het visuele ge
deelte in haar hersenen goed
werkt. Voorbeeldig ondergaat de
kleine meid de wonderlijke we
reld van de wetenschap.
Puck mankeert niets, maar haar
vader Binnert Rauwerda (32)
heeft wel een afwijking: hij is
dyslectisch, een aandoening die
in veertig tot vijftig procent van
de gevallen erfelijk is. „Ik kan
niet lezen en spreken tegelijk,
voorlezen is voor mij dus lastig.
Bovendien schrijf ik wat ik
spreek: hond met een t spellen
is in mijn beleving normaal. Ook
weet ik niet of ontbijt met een
lange of korte ei is. Gelukkig is
deze wereld uitgerust met spel
lingscontrole, dat maakt het le
ven stukken makkelijker", ver
telt Rauwerda, in het dagelijks
leven teamleider bij een inter-
net-bedrijf.
Om er zo vroeg mogelijk achter
te komen of zijn dochter ook
aanleg heeft voor dyslexie, doet
ze onder zijn begeleiding mee
aan een langlopend onderzoek.
Bij de universiteiten van Am
sterdam, Groningen en Nijme
gen worden sinds december
1999 in totaal 225 kinderen ge
volgd in de leeftijd van nul tot
tien jaar.
In het eerste levensjaar moeten
de kleintjes drie keer naar het
ziekenhuis komen waar ze wor
den getest op hun gehoor en vi
suele waarneming. Daarna volgt
een halfjaarlijkse controle en
moeten ze oefeningen doen die
inzicht geven in de ontwikkeling
S
k
schil nauwelijks hoorbaajj
„We meten hoe de hersei
reageren op die subtiele f
.dering", vertelt Van Leeu<
Uit de eerste voorzichtig^
lijkingen met de controlq
is gebleken dat baby's m
leg voor dyslexie de verse
tussen de b- en d-klank n
goed opsporen dan die ut
fles wqar deze afwijking n
voorkomt.
De diagnose dyslexie is e|
pas vast te stellen als kini
leren lezen. „Een peuter F
oren van je hoofd kletsenj
op zeven-, achtjarige leeft
toch blijken dat hij dyslec
is", vertelt hoogleraar ort^
dagogiek Aryan van der iJ
een van de onderzoekers
benadrukt hij het belang
vroegtijdig opsporen van
wijking. „Als je het eerder,
kan de leerkracht op schcL
meer aandacht besteden f
het probleem. Dat is heel j
langrijk! Bovendien word 3
dan misschien ook beter L
op andere talenten van dl
kinderen. Vaak blinken zf J.
tekenen, zijn ze heel techy
of kunnen ze erg goed rek,
Nu ligt de nadruk op taal
zen, kinderen met dyslexi
ken in de ogen van hun k r|
nootjes veel stomme fout
Daar kunnen ze erg onzeL
worden", aldus Van der I
Mocht Puck dyslectisch z
dan hoopt vader Binnert
werda dat het zo snel mo| 1
aan het licht komt. Zijn al u
king werd pas op zijn derl e
ontdekt. Hij begon op de j:
en heeft met behulp van 1 ij
sen en een flinke dosis dor
tingsveimogen uiteindelij ,j
examen gedaan. „Maar ik j
mij niet voorstellen dat di j(
kleine het heeft. Ze is zo b M
hand!", zegt Rauwerda lie j
als hij het meisje van haai^(
muts met tientallen draadQ
ontdoet. Als beloning ma{ f
een cadeautje uitzoeken. 1
een fel gekleurde toren in
handjes keren vader en d( c
na een ochtendje wetensc
pelijk onderzoek huiswaal -
Onderzoek bij baby's moet problemen op school voor zijn
Om dyslexie op te sporen krijgt Puck via een computersysteem drie kwartier lang 2000 keer de woorden 'bak' en 'dak' te horen.
Foto: GPD/Roland de Bruin
van taal en spraak. Alleen kinde
ren waarvan één van de ouders
en minstens één ander familie-1
lid - broer of zus, opa of oma -
dyslectisch is, mogen meedoen
aan het onderzoek. Een contro
legroep van 120 kinderen uit fa
milies waar de afwijking niet
voorkomt, moet uitwijzen of er
verschillen zijn.
„Puck is online", zegt onderzoe
ker Theo van Leeuwen enthou
siast. In twee kamertjes in het
Amsterdamse Slotervaart-zie-
kenhuis worden alle reacties van
de baby via op en neer schieten
de grafieken nauwkeurig vastge
legd. Terwijl het meisje slaapt,
neemt biopsycholoog Van Leeu
wen een test af waarin hij kijkt
of ze het verschil tussen een b
en d signaleert. Bij sommige
volwassenen met dyslexie is ge
bleken dat ze moeite hebben
om deze twee klanken van el
kaar te onderscheiden.
Via een computersysteem krijgt
ze maar liefst drie kwartier lang
2000 keer de woorden 'bak' of
'dak' te horen waarbij de klan
ken van de b en d zodanig ge
manipuleerd zijn, dat het ver-