AANVAL OP AFGHANISTAN
Amerika maakt weinig kans in onherbergzaam Afghanis u»
Vluchtelingetjes leren over Osanf
Strijdkrachten Taliban zijn mi
beperkte middelen zeer effects
Taliban vestigden islamitische heilstaat
Land is volledig verwoest na oorlogen met Groot-Brittannië en Sovjetunie en diverse interne conflicten
maandag
8 oktobb
llie
rer
Bommen kunnen weinig schade aanrichten in het toch al verwoeste Afghanistan, zoals hier goed te zien is op een foto uit Kabul. Foto: Reu- Aghaanse strijders verdedigden ten tijde van de oorlog met de Sovjetunie daadwerkelijk iedere rots. Foto: Reuters/Mikhail
ters/Sayed Salahuddin
door Louis Burgers
den haag - De Verenigde Staten zijn in
staat heel Afghanistan met de grond
gelijk te maken. Dat zal de Amerikanen
alleen niet helpen bij de arrestatie of
uitlevering van Osama bin Laden. Voor
de Afghanen zelf zal het ook niet zo
veel uitmaken. Na twintig jaar van
burgeroorlogen en opstanden leeft het
land al in een soort middeleeuwen. Re
cente televisiebeelden uit Kabul en de
andere steden laten zien dat van veel
huizen nog slechts ruïnes resten.
Afghanistan is geen gemakkelijk te
veroveren land. De bloedige neus die
de Amerikanen te wachten staat na
een eventuele invasie, zal zeker zo
pijnlijk zijn als de klap die zij in Viet
nam hebben opgelopen.
In zekere zin viel de nederlaag in
Zuidoost-Azië nog gemakkelijker te
verwerken omdat het daarbij niet
ging niet om een wraakoefening na
een aanval op het thuisland. Dat as
pect verklaart waarom de Amerika
nen zoveel fanatieker op jacht zijn
gegaan naar Bin Laden.
Zonder invasie zullen zij echter nooit
Bin Laden te pakken krijgen, 'uit zijn
hol roken', zoals president Bush heeft
gedreigd. Met vliegtuigen en kruisra
ketten kan Washington alleen de ru
ines nog maar verder beschadigen.
Zoals president Clinton al merkte,
met een raket valt de terrorist niet uit
te schakelen.
In Washington behoren nu alle waar
schuwingssignalen op rood te staan,
want Afghanistan heeft al eerder le
gers verslonden. Bush hoeft alleen
maar naar oud-Sovjetpresident Gor-
batsjov te luisteren. Na een tienjarige
Sovjetbezetting moest zijn leger in
1989 de nederlaag erkennen. Meer
dan 15.000 soldaten lieten er het le
ven.
Eerder, in de 19de eeuw, probeerden
de Britten het land al in hun invloed
sfeer te brengen, echter zonder veel
succes. In 1842, tijdens de eerste An-
glo-Afghaanse oorlog verloren zij het
totale leger dat van de Khyberpas op
wegwas gegaan naar Kabul. Britse en
Indiase soldaten en hun vrouwen en
kinderen overleefden de tocht niet.
Tot 1920 voerde Londen nog twee
oorlogen om het gebied te pacifice
ren. Uiteindelijk moesten de Britten
accepteren dat Afghanistan een grote
mate van onafhankelijkheid kreeg.
De strijd om het gebied tussen Pakis
tan en Iran, en Rusland en de Perzi
sche Golf is niet zonder betekenis. Af
ghanistan was belangrijk genoeg voor
Britten en Russen om hun nek in de
strop van dit wild en onherbergzaam
land te steken. En dat terwijl deze
staat zelfs niet beschikt over aanzien
lijke hoeveelheden grondstoffen, met
uitzondering van wat aardgas.
Het land en zijn inwoners heeft de
pech op een bijzonder strategische
plek te liggen. Het verspert de Russen
de weg naar India en de Perzische
Golf, en daarmee naar de Arabische
olievoorraden.
De stammenleiders die het de Britten
en de Russen al zo moeilijk hebben
gemaakt, zullen het straks de Ameri
kanen ook onmogelijk maken het
land volledig te bezetten. Afghanistan
heeft slechts een leger van zo'n
45.000 manschappen die nauwelijks
beschikken over moderne wapens.
Maar letterlijk elke man ouder dan
twaalf jaar is een scherpschutter. Zo
als Bin Laden de bases van zijn net
werk heeft aangelegd in de grotten en
ravijnen in de bergketens die ver
spreid liggen door het hele land, zo
zal ook het verzet tegen de Amerika
nen op onverwachte plaatsen toe
slaan.
Moderne wapens als tanks en pant
serwagens kunnen er maar moeilijk
opereren. Ook luchtaanvallen zijn
weinig zinvol omdat de tegenstander
zich overal kan verschuilen. Op
nieuw: Bush hoeft alleen maar bij
Gorbatsjov navraag te doen. Zo heeft
de Russische generaal Roeslan Aoes-
jev, veteraan van de Sovjet-oorlog in
Afghanistan, de VS gewaarschuwd
dat de Amerikanen Bin Laden alleen
zullen vinden als ze bereid zijn alle
518.000 vierkante kilometer rots voor
rots uit te kammen. Je kunt het be
zetten, je kunt er troepen heenbren
gen en blijven bombarderen, maar je
kunt niet winnen, zegt Aoesjev.
Afghanistan verkeert eigenlijk al sinds
het begin van de jaren zeventig voor
al met zichzelf in oorlog. Het land
werd in 1964 een parlementaire de
mocratie, nadat in 1953 generaal Mo
hammed Daoud Khan de macht in
handen kreeg. In 1973 pleegde hij
opnieuw een militaire coup en ver
joeg koning Zahir Shah. In 1977
maakte hij van Afghanistan een een
partij-staat, met een grondwet.
Daoud werd binnen een jaar ver
moord.
Daarop riep een revolutionaire raad
de Democratische Republiek van Af
ghanistan uit, die onder leiding
kwam te staan van Nur Mohammad
Tar aki. Landhervormingen leidden
tot onrust op het platteland en - in
februari 1979 - tot de moord op de
ambassadeur van de VS. Een maand
later was ook Taraki vermoord. Deze
laatste moord was gepleegd door
aanhangers van vice-premier Hafi-
zullah Amin. Deze koos de kant van
Amerika, maar moest meemaken hoe
in december van dat jaar de Sovjet
unie Afghanistan binnen viel. Amin
werd door hen gedood.
De Russen zeiden de communisti
sche revolutie in het land te willen
verdedigen, maar werden al snel ge
confronteerd met een opstand van
de islamitische mujaheddin. Ook Bin
Laden nam deel aan de door de ver
zetsstrijders uitgeroepen jihad (heili
ge oorlog) tegen de Russische bezet
ting.
Amerika koos in deze laatste oorlog
van de Koude Oorlog vanzelfspre
kend de kant van de opstandelingen.
Het verschafte hen moderne wapens,
waaronder Stinger raketten. Vooral
deze laatste bleken erg effectief tegen
Sovjetvliegtuigen.
De oorlog, die alles bij elkaar zo'n
twaalf jaar duurde, kostte honderd
duizenden het leven, veroorzaakte
een vluchtelingenstroom van tussen
de vijf en zes miljoen mensen terwijl
nog steeds mensen sterven door de
miljoenen landmijnen die in het hele
land verspreid liggen.
Vanaf 1987 maakten de Russen aan
stalten te vertrekken. Twee jaar later
had ook de laatste Rus zich terugge
trokken achter de noordelijke rivier
de Oxus, met achterlating van veel
militair materieel en een marionet
tenregering onder leiding van Mo
hammad Najibullah.
De guerrilla ging echter gewoon
door, waarbij de onlangs vermoorde
Ahmed Shah Massoud een van de
succesvolste leiders was. In 1992 ver
overde de coalitie de macht, zette
Najibullah af en sloot hem op. Maar
daarmee was de strijd niet voorbij.
De Taliban, die al deel hadden uitge
maakt van de verzetscoalitie, trokken
het initiatief naar zich toe. Zij ver
overden in 1996 Kabul, vermoordden
Najibullah en wisten vrijwel het hele
land, afgezien van een strook in het
noorden, te veroveren.
De fundamenteel islamitische Tali
ban, te vertalen met 'studenten' of
'zoekenden', maakten van het land
een streng islamitische republiek, ge
leid door geestelijken. Niemand weet
precies hoe het land wordt bestuurd.
Tot voor kort bestond er zelfs geen
foto van de hoogste leider, mullah
Mohammed Omar. Er
kend dat van tijd tot
belangrijkste
vanuit het
Kandahar werden
Dat laatste
rikaanse eis
leveren. De Taliban
rekenen op veel steun
ten aan de andere kan.
in Pakistan. Daar kregenre!
guerrillastrijders hun op?P°
alleen in de wapenleer npc
religieuze scholen.
Zij zien hun opdracht alïnl
spreiden van het geloof ij
ongelovigen, Amerika eip
de Westerse samenlevinc
hen uitingen van het kwf?,
ring van een gelovige 'virl
is onmogelijk, omdat deP^1
verbiedt. ?r8
Hun opvattingen hebbed
de hand de Afghaanse bf111
gelegd, die zich nauwelijr
zetten. Aan de andere kafln
Taliban rust en orde eni|?et
stellen. Nu komt de afrelF
verwachten dat de AfghaF01
zijn aan de islam en bere
land te dienen. Tot aan £Si
gen het ketterse Amerika^ j
door Ted Anthony
Islamabad - Onderaan een drei
gende berg modder, op een bin
nenplaats van klei en riet,
brengt een groep Afghaanse kin
deren in Pakistan hun dagen
door met het bestuderen van
vier onderwerpen - Engels, Ur
du, hun moedertaal Pashtu en
Osama bin Laden.
Hun onderwijzer, Sayed Waqab
Hussain, leidt de school nu een
jaar. Hij zegt Bin Laden en de
Taliban te behandelen om zijn
pupillen over Afghanistan, met
name het recente verleden, te
onderwijzen. „We zullen voor
Osama werken. We zullen niet
tolereren dat Osama aan ie
mand uitgeleverd wordt. De
kinderen staan achter de Tali
ban", zei Hussain afgelopen
donderdag.
De meeste vluchtelingenkam
pen liggen in het grensgebied
rond de Pakistaanse steden Pes
hawar en Quetta. Deze stad van
modder - die door de inwoners
een 'kachiabadi', een onvoltooi
de stad wordt genoemd - ligt in
de buurt van Islamabad, zo'n
150 kilometer van Afghanistan.
Het is een kronkelige stad met
nauwe steegjes en gevaarlijk
steile modderhellingen die de
vele kinderen die hier wonen als
ware profs nemen. In het hart
van de stad ligt de Afghaanse
openbare school, een benauwde
binnenplaats met daarnaast een
donkere hut. Daar hurken meer
dan dertig jongens en één meis
je, het merendeel tussen de vier
en acht jaar oud, op de aarden
vloer om naar Hussain te luiste
ren.
De meeste van deze kinderen
hebben nooit ergens anders dan
in vluchtelingenkampen ge
woond en velen hebben nog
nooit een bezoek gebracht aan
het land van hun voorouders,
zegt Hussain. Hij zegt dat zij
zich desalniettemin identifice
ren met Afghanistan.
Onder Hussains leiding, af en
toe bijgestaan door Radio Kabul
en de mondelinge overlevering
in de nederzetting, leren zij wat
doorgaat voor de basiskennis
over het land van hun voorou
ders. „Ik heb een slecht gevoel
over Amerikanen", zegt de elfja
rige Noor Mohammad, die is ge
boren in een vluchtelingenkamp
bij Peshawar in het noordwes
ten van Pakistan. „Amerika is
een niet-islamitisch land. Ik ben
een moslim, dus zij zijn onze
vijanden", zegt hij. Terwijl hij
praat, vallen de andere jongens
hem bij en herhalen zijn ant
woord. Hussain kijkt toe. De
kennis van de leerlingen lijkt be
perkt en eenzijdig.
gelooft Noor? „Diei^P
nistan." En Bin Latfen
een hele aardige m*te
doet veel goeds vo(
Even voor 10.00 ui
sain dat het pauze i
gens stromen ongefll
naar buiten, eentje»!
een Winnie the Po&H
Het is een scène die
te rijmen met het idf
jonge mannen hetPst
ben verlaten om tel31!
naar Afghanistan, (f?1
ten, zegt Hussain.
moeilijk te rijmen n.
antwoord toen henf,t(
vraagd of hij een b<r5
voor Amerika heeftDP
nistan niet aan", zeP£
terwijl hij door zijn?te
haar streek.Als zer.
zullen we ze niet sp?11
den haag/gpd - Puur afgaand
op de aantallen wordt de strijd
tussen de Afghaanse Taliban-
strijders en de Verenigde Staten
en hun bondgenoten er een tus
sen een dwerg en een reus. Of
misschien beter: als die tussen
David en Goliath. De militaire
macht van de Taliban stelt wat
manschappen en wapentuig be
treft weinig voor, maar in de
tienjarige strijd tegen de Russen
hebben de Afghanen bewezen
dat aantallen en vuurkracht niet
alles zeggen.
De Russen dropen uiteindelijk
met de staart tussen de benen -
en gedemoraliseerd door zware
verliezen - af. Het grillige, berg
achtige landschap bleek voor de
taaie Afghaanse guerrillastrijders
met een beperkte inzet van
mensen en lichte wapens ge
makkelijk te verdedigen.
De Russische tanks werden in
de smalle bergkloven in hinder
lagen gelokt, terwijl de Russi
sche gevechtshelikopters ge
makkelijk uit de lucht werden
geschoten door van de schouder
afgevuurde luchtafweerraketten,
veelal Stingers die door de Ame
rikanen werden geleverd. De
Taliban zouden nog grote aan
tallen van die uiterst effectieve
Stingerraketten hebben. In de
Kosovo-oorlog leidde de vrees
voor aanvallen met dit soort wa
pens er zelfs toe dat de NAVO-
bondgenoten hun helikopterin-
zet sterk beperkten. De muja
heddin hebben wel licht lucht
afweergeschut (23mm-geschut
en lOOmm-kanonnen) maar te
gen bombardementen van grote
hoogte door Amerikaanse B-52's
of B-2's of tegen aanvallen met
kruisraketten vanaf schepen zijn
die geen verweer.
Van een militaire infrastructuur
is nauwelijks sprake. Het grond-
leger bestaat uit zo'n vijftigdui
zend 'soldaten', maar er zijn
slechts enkele militaire bases.
De strijders zijn in kleinere groe
pen over het land verspreid, ver
plaatsen zich deels te voet, deels
in op de Russen buitgemaakte
BMP-pantserwagens, en deels
in oude vrachtwagens, jeeps of
wat maar rijden wil. Afghanistan
heeft wel enkele tientallen ver
ouderde Russische tanks van de
typen T-62, T-54 en T-55, maar
tanks zijn in het bergachtige ter
rein maar beperkt bruikbaar.
De Taliban hebben enkele hon
derden stuks mortieren en licht
107-mm-geschut, en meervou
dige raketwerpers ('Stalinor
gels') van Russische makelij. Zij
zouden ook beschikken over
een twintigtal Russische Scud-
raketten, maar van een ouder
type dan die welke bijvoorbeeld
Irak in de Golfoorlog gebruikte.
Hun bereik zou slechts 200 kilo
meter zijn, waardoor zij maar
een beperkte bedreiging voor de
buurlanden vormen.
Voorts heeft Afghanistan vijf
Mig-21's en tien Sukhoi-22 aan-
valsvliegtuigen, dertig jaar oude
Russische afdankertjes. De
Amerikanen zullen vrijwel zeker
beginnen met het uitschakelen
van die toestellen, zodat zij geen
bedreiging meer
voor grondtroep^
ghaanse luchtmac'
slechts tien transp
en veertig transpor
De rebellen van
Alliantie, die tegen
bewind strijden, hel
nog toe ook voorae
met Russisch matta
wapentuig wat ovÉj
aftocht van de RU
schikken over een u
tanks en pantsen®
zelfde soort lichte^
de Taliban hebbej
hebben AmerikaaiL
ketten. De 'luchtrifo.
alliantie bestaat uilj.'
transporthelikopter
handvol vrachtvliet
zouden zij van dfc
dertigtal Scud-B-rL
ben gekregen en et
tal lichte raketten L
doelen. Maar de L
zouden de Russeifo
met nieuwer mate^
raad hebben.
door Louis Burgers
den haag - Een islamitische heilstaat. Dat is
geworden van Afghanistan. Na tientallen ja
ren van burgeroorlogen, een oorlog tegen
de Russische bezetters en een nieuwe bur
geroorlog leeft het zwaarbeproefde Af
ghaanse volk al vijf jaar precies volgens de
regels van de koran, zoals geïnterpreteerd
door conservatieve en wereldvreemde gees
telijke leiders.
Kabul was in de jaren zestig en begin jaren
zeventig nog een geliefde halteplaats tijdens
de trektocht van ontelbaar vele westerse
rugzaktoeristen. In de verwaarloosde en ka
potgeschoten stad wordt het straatbeeld te
genwoordig bepaald door vrouwen die van
top tot teen in de burqa (een allesverhullen-
de jurk) zijn gehuld. Ze mogen niet werken,
onderwijs is voor hen taboe en ze mogen
vooral niets van zich laten horen.
De heersende mullahs vinden vrouwen een
bron van ergernis. Zoals zij ook elke vorm
van amusement - van televisie tot voetbal -
afwijzen. Hun regelgeving gaat zo ver dat
mannen, van wie de baard niet lang genoeg
is, gestraft worden.
De Taliban (letterlijk studenten, of zoekers)
kregen veelal hun opleiding aan de religieu
ze scholen in het grensgebied van Pakistan
met Afghanistan. Het is het stamland van de
Pathanen, de grootste etnische groep in Af
ghanistan. Ze leerden er de koran uit hun
hoofd, kregen wat Arabische les en mis
schien nog wat rekenen. Discipline werd
hen er bijgebracht, maar verder dan dat
ging het onderwijs er niet.
Hun wereld eindigt bij de zichtbare horizon
en bij Afghanistan. Hun doel: het uitdragen
van de boodschap van de islam, zo nodig
met geweld. Een man als Osama bin Laden
verdient in de ogen van de Taliban dan ook
alle steun.
In de strijd tegen de Russische overheerser
sloten de religieuze strijders zich eerst aan
bij de mujaheddin. Later kozen zij hun suc
cesvolle eigen weg. In de wanorde na de
Russische verdrijving beloofden de korans
tudenten rust en orde en bestrijding van de
corruptie. Zij straffen volgens het islamiti
sche recht, de shari'a, dat lijfstraffen en de
doodstraf kent. Uitvoering hiervan gebeurt
in het openbaar.
Afghanistan wordt nu vanuit de vroegere
hoofdstad Kandahar bestuurd, formeel door
een raad van geestelijken maar in feite door
mullah Mohammed Omar. Deze greep de
macht door het in deze plaats bewaarde
kleed van Mohammed aan te trekken. Bij
die gelegenheid, inmiddels meer dan vijf
jaar geleden, zijn ook de enig bekende film
opnamen van Omar gemaakt.
Maar ook de Taliban konden hun hoogge
stemde idealen niet volhouden. Ook zij blij
ken corrupt. Erger is dat zij hun staat onder
meer financieren met drugsgeld, ongeacht
het verbod daarop in de koran.
Inmiddels zijn miljoenen Afghanen ge
vlucht, eerst voor het geweld tegen de Rus
sen en tegenwoordig voor de Taliban. Alleen
al in Iran wonen meer dan twee miljoen Af
ghanen in grote kampen. Ook Pakistan telt
miljoenen vluchtelingen. De dreigende oor
log met de VS heeft gezorgd voor een nieu
we stroom vluchtelingen. Het sluiten van de
grenzen heeft de massa's slechts vertraagd,
niet weten tegen te houden.
Vrouwen in Afghanistan zijn verplicht gekleed te gaan in de allesverhullende burqa. Foto: AP/John McConnico
