Dierenarts in gewetensnood
MACHTEL00
EN TOCH
'Wij zijn te verweven geraakt
met de vleesindustrie'
ER
BIJ
Gedode runderen worden in een truck geladen bij een boerderij in Welsum, nadat
steld. Archieffoto: ANP/Toussaint Kluiters
enorm toegenomen vervoer van
mensen, vee en vlees en het gegeven
dat mkz altijd aanwezig is in Azië en
Afrika, is de kans groot dat de ziekte
eerder terug komt dan de prognose
van tien jaar. En dan moeten we
weer over tot stamping out zoals nu.
Een operatie die ook veel duurder
blijkt dan de begrote 450 miljoen
gulden. Volgens het Centraal Plan
bureau kostte de mkz-crisis ons land
2,8 miljard gulden. Dan hebben we
het nog niet over de onrust, de woe
de, het verdriet en psychische scha
de. Hoe meten we die?
Ik heb er drie dagen over nagedacht
en toen heb ik mijn visie verwoord
op de discussie-site van de Maat
schappij op internet. Sinds 1991
hebben wij de politiek gesmeekt om
de vaccinatie weer in te voeren. Dat
is steeds niet gelukt. Toen het 'oor
log' was, hebben we loyaal meege
werkt aan het systeem om het virus
te bestrijden. Maar hoe lang kunnen
we nog meewerken aan een beleid
waarin morele waarden worden
overschreden? Nu kunnen we in wa
penstilstand op een nette manier,
zonder mensen in de steek te laten,
iets doen. Dierenartsen kunnen de
politiek laten weten dat zij bij een
volgende uitbraak, over twee, vier of
zes jaar, niet meer meewerken om
dat de consequenties onaanvaard
baar zijn. De politiek kan vervolgens
een noodwet maken en dierenartsen
verplichten mee te werken of zij kan
het beleid wijzigen omdat de maat
schappelijke weerstand te groot is.
Het liefst willen we terug naar de
jaarlijkse vaccinatie. Het hoofdbe
stuur van de Maatschappij is het
eens met de strekking van ons voor
stel, maar mist ruimte tot overleg.
Toegevoegd is nu dat het hoofdbe
stuur in overleg met de overheid en
het bedrijfsleven zal kijken wat die
renartsen wèl kunnen doen bij een
uitbraak. Besmette bedrijven zullen
altijd worden geruimd. Maar de die
ren daaromheen die niet ziek zijn en
een noodvaccinatie krijgen, zouden
niet meer mogen worden geruimd.
Geënt mag niet dood betekenen."
Handlangers
Begin oktober wordt er over het
voorstel van Poll gestemd tijdens
een algemene ledenvergadering van
de KNMvD. Tien mensen hebben
zich meteen achter zijn voorstel ge
schaard. Een oud-hoogleraar, een
oud-inspecteur, een dierentuinarts,
een dierenarts van kleine en grote
dieren, maar geen veeartsen op het
platteland. Mannen en vrouwen die
de intensieve veeteelt mee mogelijk
maken. Ze komen soms al 35 jaar bij
dezelfde boeren over de vloer, hou
den het vee op de been en doden het
als dat wordt gevraagd.
Ze worden wel eens onvriendelijk de
handlangers van de vleesindustrie
genoemd. „Veeartsen zijn onderdeel
van het systeem. Een systeem waar
voor we allemaal hebben gekozen.
Want iedereen wil goedkoop vlees.
Als ik bij vrienden in Zuid-Frankrijk
ben, dan kopen we op de markt en
zoeken we naar die courgettes van
eigen land, dat speciale regionale
worstje en die verse eitjes. Nederlan
ders eten niet waar ze zin in hebben,
wij zijn prijskopers. We weten niet
meer waar het eten vandaan komt.
Mensen zouden geen gevaccineerd
vlees willen, maar tijdens de mkz-
crisis importeerden wij gevaccineerd
vlees uit Argentinië en Uruguay. Als
er geen kaartje op het plastic folie
zit, dan kunnen we geen rund-, var
kens- en kippenvlees meer van el
kaar onderscheiden.
Supermarkten denken erover om te
levisies te installeren met daarop
beelden van boerderijen waar het
vlees vandaan komt. Ik hoop heel
erg dat consumenten hun aanschaf
beleid gaan afstemmen op hun ei
gen ideeën. Dat valt niet mee voor
prijskopers. Ik zei laatst tegen m'n
vrouw: als we nu zo'n grote bek
opentrekken, dan moeten we zelf
ook verantwoord vlees kopen. Dus
wij naar de biologische slager. Daar
kost een kip 21 güden, bij Albert
Heijn 7 gulden. Voor een echte om
slag zal een belangrijk deel van de
enorme subsidies in de landbouw in
de biologische landbouw moeten
worden ingezet."
Morele dillemma's
Veeartsen zijn niet anders dan prijs
kopers. „Mijn collega's zijn geen
kwaadwillende mensen of robots.
Het is er allemaal ingeslopen. Ik ben
dan wel geen veearts, maar spreek
nu toch van wij. Wij zijn misschien
wel veel te verweven geraakt met dit
traject. Maar nu zeggen we: tot hier
en niet verder!"
Poll krijgt positieve reacties van vee
artsen in gewetensnood en spotten
de reacties van veeartsen die zich af
vragen waar een gepensioneerde
arts van gezelschapsdieren zich mee
bezighoudt. „Het motto van de
maatschappij is 'Tot heil van mens
en dier.' Als ik vind dat de integriteit
van ons vak in het geding is, dan
mag ik daar wat over zeggen. En ik
heb er gestaan. Ik ben een zoge
noemde ervaringsdeskundige."
Poll heeft begrip voor de veeartsen
die langzaam maar zeker een scha
kel zijn geworden in de dolgedraaide
vleesindustrie. „Morele dilemma's
zijn mij niet vreemd. Het oprekken
van de grenzen evenmin. Naast mijn
praktijk ben ik vijftien jaar actief ge
weest in de proefdierenwereld. Als
hoofd van de afdeling Centraal Die
renlaboratorium in het Academisch
Protestbord van een boer uit Kootwijkerbroek tegen het preventief ruimen van
dieren. Archieffoto: ANP/Marcel Antonisse
gezelschapsdieren Paul
Poll is ingediend. „De
integriteit van ons vak is
in het geding."
door Monique de Knegt
aar stonden we. Van ze-
ven tot zeven hadden
we 3500 varkens over de
kling gejaagd, met verf overgoten en
naar de destructor vervoerd. De vol
gende dag weer. Of we maakten
1300 mcststieren af en 500 schapen.
Na veertien dagen is er wat bij mij
geknakt. Ik dacht, ik ben verdomme
dierenarts, wat sta ik hier te doen?
Ik kon niet meer. Ik werd kortade
mig en had last van duizelingen. De
dokter zei dat ik lichamelijk niets
mankeerde maar dat mijn klachten
heel goed konden voortkomen uit de
stress. Ik kon mezelf 's ochtends in
de spiegel niet meer recht in de ogen
kijken. Welke insteek ik ook koos,
het deugde niet. Als dit Tjernobyl
was, dan kon je niet anders doen.
Maar deze dieren kon je vaccineren.
Het was glashelder voor mij: ik wil
wel meewerken aan voedselproduc
tie maar niet aan vernietiging. Ik ben
van '33, en ik wil niet zeuren over de
oorlog, maar ik weet nog wel hoe blij
het hele gezin was met één karbona
de of één gehaktbal.
Frontlinie
Tijdens de varkenspest hebben die
renartsen met een injectiespuit 2,8
miljoen pasgeboren biggen dood ge
spoten. Ik vond het op afstand net
zo weerzinwekkend ais wat er nu
aan de hand is, maar ik was er niet
bij, het raakte mij niet zo direct als
de mkz. Nu stond ik in de frontlinie.
Ik was net gepensioneerd toen in
Engeland mond- en klauwzeer uit
brak. De Maatschappij (de Koninklij
ke Nederlandse Maatschappij voor
Diergeneeskunde, red.) voorspelde
een veterinaire watersnood als de
ziekte hier zou komen. Alle hens
moesten aan dek. Ik heb me als vrij
williger opgegeven voor als de ramp
Nederland zou treffen. Op 20 maart
werd ik gebeld. Of ik me wilde mel
den in het crisiscentrum Apeldoorn.
Ik kon aan de slag in de screening.
We controleerden koeien op blaren
in de bek en op de klauwen, en na
men bij schapen en geiten bloed
monsters af omdat de verschijnselen
bij hen veel moeilijker rijn te zien.
Ondanks alle ellende vond ik het
prachtig werk. Sinds mijn stage als
dierenarts was ik niet meer op het
boerenbedrijf geweest. We werden
heel netjes en gastvrij ontvangen -
we kregen koffie met kokosmacroon!
- terwijl wij in onze witte pakken
toch als een bedreiging werden erva
ren. Na twee weken werd de behoef
te aan menskracht in de screening
minder. Ik werd gevraagd toezicht te
houden op het afmaken van dieren
en de ontsmetting van veewagens.
Eerst op de boerenerven en al gauw
op de slachterijen. Afschuwelijk
vond ik het. Ik sprak er met collega's
over. Ik denk dat we het allemaal
even rampzalig vonden, maar als we
het bijltje erbij neer hadden gegooid,
dan zouden we iedereen in de steek
hebben gelaten. Op doktersadvies
ben ik toen toch gestopt.
In mijn vrienden- en kennissenkring
merkte ik dat bijna iedereen de situ
atie weerzinwekkend vond. Maar
verontwaardiging ebt gauw weg. Dat
hebben we ook bij de varkenspest
gezien. Dat komt door dat kastje dat
in de hoek staat. Vanavond ziet u
stapels dode varkens die met grijpers
worden afgevoerd. Morgen ziet u
ontredderde Ierse kinderen die on
der politiebewaking naar school
worden gebracht, overmorgen zijn
het gevechten tussen Israëliërs en
Palestijnen en de dag erna honder
den doden door een aardbeving.
Dan dringt mkz niet meer door. Dus
dacht ik: als we werkelijk vinden dat
dit onaanvaardbaar is, dan moeten
we dat niet alleen tegen elkaar zeg
gen, maar daadwerkelijk iets doen.
Want de ellende komt terug. Met het
varkenspest opnieuw
het dier? Vandaag laten
de dierenartsen hun
geweten spreken. Ze
stemmen over een in
Europa uniek voorstel,
dierenarts van
duizenden gezonde
dieren doden? Of lappen
ze de Europese regels
aan hun laars en kiezen
ze voor het welzijn van
dat door de
gepensioneerde
Paul Poll: „We staan met onze rug tegen de muur en er rest ons nog één ding:
staking."
Dierenartsen voelen zich
verscheurd. Moeten zij
Brussel gehoorzamen en
bij een volgende
uitbraak van mkz of
daar mond- en klauwzeer was vastge-
Ziekenhuis Utrecht was ik medever
antwoordelijk voor de dierenexperi-
menten met muizen, ratten, konij
nen, honden en schapen. Een muis
met water inspuiten, dat kan wel
dacht ik, daar heeft 'ie niet zo'n last
van. Maar er kwam ook een trauma-
toloog bij me. Hij vertelde me dat bij
mensen die bij een ongeluk meerde
re ledematen breken, een ernstig
syndroom ontstaat. Of we daar on
derzoek naar konden doen. We
moesten dan een dier onder narcose
brengen, botbreuken forceren en
hem dan weer wakker maken. Daar
werkte ik dus niet aan mee. Op een
gegeven moment kon ik het niet
meer. Ik deed mijn verhaal tegen de
cardiochirurg. Hij nam me mee op
zaalronde. Kijk, zei hij, deze man
had niet meer geleefd als er door on
derzoek geen medicijn was gevon
den. Dit kind hadden we niet kun
nen opereren als we uit onderzoek
niet wisten dat.... Hij overtuigde mij,
maar ik heb begrip voor mensen die
wèl tegen dergelijke onderzoeken
zijn."
Bankiersdochter
Hij dacht na rijn pensioen een beet
je rond te dobberen in rijn bootje.
Maar hij is op 68-jarige leeftijd zo
waar actievoerder.Als er iets fun
damenteels mis is, dan vind je mij
op de barricaden. Dat heb ik denk ik
van mijn pleegmoeder. Een Baarnse
bankiersdochter die in de jaren '30
zei: het gaat niet goed met ons land,
ik word lid van de SDAP. Een ban
kiersdochter! Toen! Na de Tweede
Wereldoorlog werd ze lid van de
PvdA, gemeenteraadslid en wethou--
der. Ik ben opgegroeid met heel ba
sale ideeën over recht en onrecht. Of
zoals mijn dochter zegt: als mijn va
der vindt dat er iets niet deugt en hij
kruipt achter de interruptiemicro
foon, dan wil je geen voorzitter rijn.
Dat vind ik een compliment."
De telefoon gaat. In vloeiend Engels
staat Poll The Daily Telegraph te
woord. „In Engeland zijn ze twee
duizend uitbraken en twintig miljard
gulden aan schade verder en nog
hebben ze de zaak niet onder con
trole. Bij ons is het dan nu gelukt,
maar voor hoe lang?"
Het is bijna alsof hij betreurt dat het
mkz-virus in Nederland voorlopig is
gestopt. Hij trekt aan zijn sigaret,
aarzelt. „Ik heb mensen horen zeg
gen, en misschien moet ik mezelf
daartoe ook rekenen, dat het erg is
dat Duitsland geen mkz heeft gekre
gen. De Duitsers hebben hier geke
ken. Ze rijn zich lam geschrokken
van de sociale onrust. Hier en in En
geland is al een tegenbeweging op
gang. Als in Duitsland hetzelfde was
gebeurd, dan was vaccinatie in zicht.
Nu staan we met de rug tegen de
muur en rest ons nog één wapen en
dat is staking."
