Miljoenen
meer voor
theaters
CULTUUR KUNST
'Songs na de aanslag niet meer dezelfde'
Kunst aan kantoormuren beïnvloedt werknemer
Paleis in aanbouw
'Beetje vies, maar wel leuk'
vrijdag 5 OKTOBER 2001
van Nam
Verfilmd
- De roman 'Oes-
Jam Kee' van Kees-van
{Wordt verfilmd. De re-
dn handen van Polio
°kel van de tv-series
j113', 'Spangen' en 'All
°.eïsters van Nam Kee'
,e 'verhaal van gymnasi-
as die een verhouding
ej danseres Thera, die
nsterdamse Wallen
'psthal is nu al
iiiii j
iaiis voor leugd
ittii
j/gpd - De Kunsthal
merdam is met onmid-
gingang gratis toegan-
V jeugd tot en met
De Kunsthal loopt
vooruit op het be-
lemen van staatsse-
'an der Ploeg (cul-
musea een dag in
gratis open te stel-
jewindsman gaat er-
,e1^ lat hiermee het aan-
:kers van musea zal
he,
-1st
door de maatregel
inkomsten doet het
J'c geen beroep op
van de gemeente
tm. Het instituut ver-
an imelijk dat het nieu-
)eleid de aantrek-
cht voor het familie-
odanig vergroot dat
e bezoekersaantal
it.
is is de Kunsthal niet
e museum dat zijn
f jratis openstelt voor
ïl van) het nnhlii
'1 van) het publiek.
n jaar kunnen jonge-
nmet 18jaarkoste-
ddwalen in het Frans
seum in Haarlem. Of
un atregel inderdaad tot
P ^lekstoename heeft
niet bekend. Sinds
t jaar hebben kinde-
2 jaar gratis toegang
'an Gogh museum in
im; het Rijksmuse-
atis voor jongeren tot
18 jaar. Ook bij muse
mans Van Beuningen
jongeren (tot 18 jaar)
iar binnen.
^izend jaar
tanse kunst
l)t,f
Ia A - Dit beeld van een
/aa|oeddha maakt deel
nt-p expositie over 3000
lanse kunst. De ten-
==hg met de titel 'Afgha-
ii geschiedenis van
Kis momenteel te zien
i Mascaya Museum
jna. Foto: AP
njlarden/anp - Kunst aan de
kantoormuren doet de werkne
mer heel wat meer dan menig
een wellicht vermoedt. Recent
onderzoek heeft uitgewezen dat
kunst op kantoor de creativiteit
stimuleert, stress bij werkne
mers vermindert en zelfs de ne-
gen-tot-vijf-cultuur zou door
breken.
Daarin maakt het niet veel uit
wat voor beelden de baas aan de
muur hangt. Klassieke afbeel-
dingen of abstracte lijnen; alle
maal is het meer dan decoratie.
Volgens nieuw onderzoek van
dr. Aric Sigman, psycholoog en
bioloog uit de Verenigde Staten,
spreekt de keuze van kunst
boekdelen: niet alleen over de
werkplek, maar ook over de per
sonen die er op 'aanslaan'.
„Kunst is van invloed op de
sfeer en weerspiegelt de per
soonlijkheden van de organisa
tie en haar werknemers", stelt
Sigman.
Tijdens het onderzoek, dat werd
uitgevoerd in opdracht van
printerfabrikant Lexmark, wer
den de emotionele reacties van
de respondenten met betrek
king tot enkele populaire schil
derijen in kaart gebracht. „Als
werknemers de mogelijkheid
krijgen hun werkplek op hun ei
gen manier in te richten met
schilderijen en andere belangrij
ke persoonlijke symbolen, dit
het verloop onder werknemers
vermindert en leidt tot een ver
betering van de welzijn van
werknemers", aldus Sigman.
Kunstwerken van Munch wer
den als bedreigend en deprime
rend beschouwd, terwijl Picasso
agressieopriep. II Bacio van
Klimt brengt daarentegen ge
voelens van vreugde en inspira
tie naar boven en is verkozen tot
favoriete stressverminderaar bij
vrouwen, wijst het onderzoek
uit.
De keuze van een schilderij kan
ook de reputatie van een indivi
du versterken. Vrouwelijke res
pondenten gaven aan, dat een
naakt aan de muur van een man
die bekend staat als een versier
der, deze waarneming alleen
maar versterkt.
Voor Sigman verschaft het on
derzoek nieuw inzicht in het zo
genaamde sickbuildingsyn-
droom, waarbij bedrijfskleuren,
verlichting en opstelling van bu
reaus van grote invloed zijn op
een organisatie en zelfs effect
kunnen hebben op het welzijn,
het moreel en de efficiency van
werknemers.
Vidoen
j. i in Lisse
ieder Overste en haar
jebleven nonnen zit-
handen in het haar:
<OI]er dreigt verkocht te
:rsJ)an duiken er twee
op, redders in nood
et? Wie dat wil weten,
P£Jen kijken naar de ko-
^ïsters in Zaken', ge-
1 toneelvereniging
"4cene in cultureel cen-
evePoelhuys, Vivaldi-
Lisse. Het stuk begint
'ectiur. Kaarten zijn van-
1 jir aan de deur ver-
S^Bestellen is ook mo-
,orlelefoonnummer
102.
tügj
teg
•rlouw wint
boekenprijs
raai
tel - Jan Terlouw heeft
gelSche jeugdboekenprijs
djrpnnen ihet zijn boek
s. yinter' uit 1974. De
el jesteld door de Ver-
or [n Docenten Geschie-
Bgejtaatsinrichting Ne-
t ii/GN). Terlouw kreeg
;n indaag in het Bevrij-
tegeum in Groesbeek.
—bezoekers
inieorkesten
- De Nederlandse
Drkesten hebben vorig
leer bezoekers gehad,
iedhte van 1998 waren er
sus meer orkestgangers,
enlang met 1999 is dat 4
egfie cijfers van het Con-
p voor Nederlandse
(aten verder zien dat
3n-üse orkesten vorig jaar
msjren in het buitenland,
wjl concerten buiten de
^Mzen nam toe met 20
:daf
'gin
Amsterdam - Aan de Arena Boulevard in Amsterdam-
Zuidoost staat sinds deze week een kopie van het konink
lijk paleis in Monaco. Het gebouw is speciaal neergezet
als theater voor de musical 'Grace', die vanaf komende
dinsdag is te zien. Het volledig demontabele theater
wordt met behulp van beschilderde doeken die aan de
buitenkant zijn bevestigd omgetoverd tot paleis. De
wachters naast de poort en een slotgracht met boten
moeten dit effect versterken. Het Grace Theater heeft
1200 stoelen en blijft staan tot 2003, wanneer de musical
stopt. 'Grace' gaat over het leven van de in 1982 overle
den filmster Grace Kelly, die trouwde met Prins Rainier
van Monaco. De première is op 25 oktober.
Foto: ANP/Robbert Slagman
Zangeres/violiste/songschrijfster Laurie Anderson voor het eerst sinds lange tijd in Nederland
door Peter Bruyn
londen - De Amerikaanse performantfe-
kunstenares Laurie Anderson heeft voor
het eerst sinds 1984 een album met nieu
we songs gemaakt. Woendag 10 oktober
staat ze met een begeleidingsgroep in het
Utrechtse Muziekcentrum Vredenburg om
het resultaat te laten horen. Een gesprek
met de zangeres/violiste/songschrijfster
dat al snel een onvermijdelijke wending
krijgt.
„Ik was eigenlijk van plan om songs van
mijn laatste plaat te combineren met ver
halen die ik komend voorjaar in een
nieuw solo-programma ga brengen,"
vertelt Laurie Anderson. „Maar toen ik
die verhalen met mijn begeleidingsgroep
instudeerde, werkte het gewoon niet.
Toen zei Lou (Reed, Laurie's partner):
'Waarom maak je niet een selectie uit je
oude songs? Dat doen heel veel arties
ten'. Bij die mogelijkheid had ik werkelijk
geen moment stil gestaan. Een soort Lau
rie Andersons Greatest Hits Show, ja. Ha-
ha."
„Maar die oudere nummers zullen zeker
niet hetzelfde klinken als in de jaren
tachtig. Alleen al omdat ik de eenvoudige
apparatuur waarmee ik destijds werkte
niet meer heb. Het geluid van een Farfi-
sa-orgeltje uit een synthesizer is nooit dat
van een echt ouderwets Farfisa-orgeltje.
Als ik de originele versies van veel van die
songs terughoor, is het net alsof ik naar
een zwartwitfilm zit te kijken."
Begin september verscheen Andersons
achtste album 'Life on a String', het eer
ste met nieuwe songs sinds 'Bright Red'
uit 1994. Woensdag is de Amerikaanse,
die in 1981 plotseling tot de popwereld
doordrong met het even excentrieke als
mooie liedje 'O Superman', ook weer
eens voor het eerst sinds vele jaren met
een stel musici in ons land te zien en te
horen.
Twintig jaar later heeft Anderson - 54 in
middels - nog altijd datzelfde guitige
meisjesachtige. Aan de vooravond van
haar Europese tournee praat ze in een
Londense hotelkamer over haai' werk
met datzelfde bezwerend tintelende
stemgeluid als tijdens haar performances
en op haar platen. Vragen stellen blijkt
overbodig. Ze springt weliswaar van de
hak op de tak, maar snijdt daarbij wel en
passant alle onderwerpen aan waarover
je het met haar zbu willen hebben.
Zoals de aanslagen op het World Trade
Center in haar woonplaats New York.
Want had Anderson het in haar magnum
opus, de acht uur durende theaterperfor
mance 'United States I-IV', niet reeds
over de vervreemding van de Amerika
nen in de moderne technologische sa-
3,25 Miljoen extra voor programmering
den haag/gpd - Staatssecretaris
van cultuur Rick van der Ploeg
stelt 3,25 miljoen gulden extra
per jaar beschikbaar voor het
nieuw op te richten Fonds voor
Programmering- en Marketing-
ondersteuning. Dat heeft de
staatssecretaris gisteren bekend
gemaakt in antwoord op Kamer
vragen. Het totale budget voor
het fonds, dat podia moet stimu
leren in een gevarieerder aanbod
en het bereiken van een groter
en meer divers publiek, komt
daarmee op 18 miljoen.
De versterking van de program
mering door podia is een be
langrijke doelstelling in de cul
tuurnota 2001-2004. Met het
Fonds voor Programmering- en
Marketingondersteuning wil
Van der Ploeg de nu nog be
staande regelingen, die volgens
hem onvoldoende transparant
zijn, 'harmoniseren'.
Wel moeten volgens de staatsse
cretaris 'verworvenheden uit het
verleden' worden behouden.
Het fonds moet toegankelijk zijn
voor kleinschalige podia en er
moet ondersteuning beschik
baar blijven voor de verschillen
de podiacircuits.
„Ik ben mij ervan bewust dat
met name onder kleine podia de
vrees leeft voor schaalvergroting
en commercialisering", aldus
Van der Ploeg. „Voor beide zor
gen is echter geen aanleiding."
Volgens de staatssecretaris lig-
Laurie Anderson: „We hebben ons programma sinds de aanslag uiteindelijk ook niet
aangepast." Foto: GPD/Noah Greenberg
menleving met z'n welvaarts-iconen?
„We waren begin september met een
tournee door Amerika begonnen, vertelt
Laurie met zachte stem en zonder dat er
naar gevraagd is. Gewoon, omdat hef
blijkbaar gezegd moet worden. „Op de
dag van de aanslag speelden we in Chi
cago. De omvang van het gebeurde be
seften we eigenlijk nog nauwelijks. Maar
opeens leken wel al mijn songs daarover
te gaan. Dat voelde ik niet alleen zelf zo;
dat merkte je ook aan de reacties van het
publiek. In 'O Superman' heb ik het al
over 'American planes'. Maar ook een re
gel als 'When justice is gone, there's al
ways force'.
„Op het moment dat ik dat zong zag je
een rilling door het publiek gaan. Toen
we een paar dagen later terug in New
York waren, bleek het er allemaal toch
heel anders uit te zien dan op de televisie
in Chicago. Opeens kon je de gevolgen
gen er voor de kleinschalige po
dia, waarvoor voor het seizoen
2002-2003 is voorzien in een
overgangsregeling, in het nieu
we fonds eerder mogelijkheden
dan bedreigingen.
Kwaliteit van programmering en
marketing staan voorop. De on
derlinge samenwerking van po
dia moet worden bevorderd, zo
ook avontuurlijke programme
ring en een goede marketing
daarvan.
De oprichting van het fonds be
tekent een subsidiestop voor het
Nederlands Impressariaat (NI)
en het Muziek en Theater Net
werk (MTN). Een deel van het
personeel van het NI kan over
gaan naar het nieuwe instituut,
voor andere personeelsleden
komt een 'zorgvuldig sociaal
plan'.
Met het MTN zijn volgens de
staatssecretaris afspraken ge
maakt over een 'goede afwikke
ling' van het seizoen 2001-2002
en werd een overgangsregeling
beoogd voor het volgende sei
zoen. Het MTN liet echter afge
lopen weekeinde weten dat het
onder protest zijn taken zal af
bouwen en per 1 januari stopt te
bestaan.
Het is de bedoeling dat het
Fonds voor Programmering en
Marketing op korte termijn ope
rationeel wordt. Na instemming
van de Tweede Kamer wil Van
der Ploeg snel een werkbestuur
en directeur benoemen.
van de aanslag ook letterlijk ruiken. En
dan die rookwolken en die laag stof over
al. Maar dat was niet alleen maar 'stof,
dat waren ook glassplinters van die ver
woeste gebouwen en bacteriën van die li
chamen. En het bedekte alles."
„Toch was er ook nog wat anders: een at
mosfeer die ik nog nooit in Manhattan
had meegemaakt. De mensen bleken
plotseling veel introspectiever geworden.
En tegelijk ook zachter en meer geïnte
resseerd in elkaar. Het was echt zo'n situ
atie waarin je ook goed merkt wie je ech
te vrienden zijn en wie niet meer dan za
kelijke kennissen."
„Het houdt mij heel erg bezig, ja. Iedere
dag nog. Niet alleen de aanslag zelf, maar
ook de mogelijke gevolgen. De angst voor
een domino-effect van wraak en geweld.
Weet je, de Dalai Lama heeft eens ge
zegd: 'Je ergste vijanden zijn je beste
vrienden. En weet je waarom? Omdat je
veel van ze kunt leren'."
„Veel van mijn songs zullen na de aan
slag voor mij nooit meer dezelfde zijn als
voorheen. En dat zal ook voor veel luiste
raars gelden. Maar dat maakt die muziek
juist een levende kunstvorm. We hebben
ons programma sinds de aanslag uitein
delijk ook niet aangepast. We merken dat
er juist nu weer echt naar de songs wordt
geluisterd. Misschien nu pas juist werke
lijk. Ik was de laatste jaren nogal somber
over de cultuur in de Verenigde Staten.
Het hele bestaan leek zo vastgeslibd in
gewoontes. Zoals ook alle muziek steeds
meer op elkaar begon te lijken - kijk maar
eens een uurtje MTV. Maar door de ge
beurtenissen van afgelopen maand is ie
dereen in één keer uit die slaap van van
zelfsprekendheden wakker geschud. Men
is weer veel bewuster met alles bezig. En
met elkaar."
Ook Anderson zelf klinkt op 'Life on a
String" anders dan we van haar gewend
zijn. Ze was altijd die kunstenares van die
elektronisch vervormde stemmetjes, be
geleid door robot-achtige bliepjes en me
chanische tape-loops. Op het nieuwe al
bum overheersen de strijkers - echte
strijkers - speelt ze zelf weer eens viool
en zijn de teksten persoonlijker dan ooit.
Bij vlagen zelfs regelrecht melancholiek.
Anderson voelde de drang om met iets
nieuws te komen. Iets van deze tijd. „Ik
wandelde 's avonds veel met m'n hond
door die mooie nieuwe parken die aan
de rand van Manhattan zijn aangelegd.
Lou was op reis. Ik liep daar in m'n een
tje te mijmeren en keek uit over het wa
ter. En ik voelde mij opeens heel geluk
kig. Vanuit dat gevoel, die sfeer, heb ik de
resterende songs van 'Life on a String"
geschreven. Want hoewel ik mij wel de
gelijk druk maak over wat er in de wereld
gebeurt en hoeveel commentaar er ook
in mij zit, uiteindelijk is het enige wat ik
echt wil gewoon een fijn leven hebben."
KINDERBOEKENWEEK
Naam: Nina Schouten
Leeftijd: 7 jaar
School: basisschool De Morskring, Leiden
Favoriete boek: 'Pluk van de Petteflet' van Annie M.G. Schmidt
„Het is eigenlijk best wel zielig. Pluk heeft niemand meer, hij is in
z'n eentje zonder vader en moeder. Gelukkig heeft hij een hele
leuke duif en kan hij heel veel doen met zijn rooie autootje. Bij
voorbeeld als hij in de bosjes vastzit dan kan hij er met zijn auto-
tje weer uitkomen. Ik vind het vooral fijn als 'Pluk van de Pette
flet' wordt voorgelezen, want als ik het zelf moet lezen, dan kan
ik eigenlijk niet echt goed nadenken over de dingen die allemaal
gebeuren."
Ik kon ook niet goed kiezen welk boek ik het leukst vond. Als ik
een boek zou moeten kiezen om echt zelf te lezen, dan zou ik
kiezen voor 'Robin en Knor' van Sjoerd Kuyper. Hij is een keer in
de boekenwinkel komen voorlezen en dat vond ik toen heel leuk.
De tekenares van dit boek was ook een keer in de boekenwinkel
op bezoek voor een ander boek waarvoor ze de tekeni^pen had
gemaakt. En precies de enige schrijver en de enige tekenaar die
ik ken, maken dan samen een boek.
Er gebeuren hele grappige dingen in. Zoals een jongen die doet
alsof hij een koe is. en dat iemand anders hem dan aan zijn pie
meltje gaat melken en dat hij dan ook precies gaat plassen. Een
beetje vies, maar wel heel erg leuk. Wat ik heel knap vind. is dat
de schrijver het allemaal durft op te schrijven, terwijl hij het zelf
heeft meegemaakt. Ik weet niet of dat echt zo is, maar dat zegt
mijn vader tenminste."
Tekst: Coen Polack Foto: Hielco Kuipers
Leiden: Silvester Jeugdboekhandel. Rapenburg 17: 11.00-15.00 uur. Saskia
Masselink tekent portretten van kinderen; 14.00 en 15.30 uur. workshop to
neel voor kinderen vanaf 6 jaar door Lilian Freyser (reserveren). Boekhandel
De Kier. Breestraai 161. van 14.00-16.00 uur. knutselen met Maria Radema
kers. Boekhandel Kooyker Ginsberg, Breestraat 93. 1430 uur. Kinderboekenil
lustratrice Marit Törnqvist vertelt over eigen werk. toont tekenkunsten, leest
je veranderen i
kindergezichten door Ferry Zeeman Katwijk: Openbare Bibiotheek. filialen
de Schelpendam l. de Hoomeslaan 297 en de Fresiastraat 20: 10.00-13.00
uur. feestelijke hobbyochtend, verkoop van afgeschreven boeken.
