Nederland moet van berg diermeel
af voor nieuwe mkz-uitbraak
BINNENLAND 2
'Laat kind geen moment alleen bij water'
Kamer speelt hypocriet
spel met ESF-onderzoek
Feiten over verdrinking
zaterdag 8 september 2001
las Timmers
Diermeel. Het ziet eruit
ijjnenvoer, maar bleek de
pen maanden voedingsbo-
oor een potje onvervalste
ogel politiek. Ministeries en
cies schoven de verant-
lijkheid voor de opslag en
Ie daarvan naar elkaar toe,
ussen groeide de meelberg
irme hoogten en vloog bij-
izelf in de fik. Nu de pro-
en verwerking van dier-
jindelijk weer in evenwicht
het tijd om de feiten eens
rijtje te zetten.
I diermeel?
slachten van varkens,
schapen of kippen blijft
iop materiaal over dat niet
15»aar is. Denk aan kadavers,
[ofveren. Al dat spul gaat
tndac, een bedrijf dat op
jvan de Destructiewet alle
atjnateriaal moet verwer
kt doet de onderneming
restigingen in Bergum
d) en het Noord-Bra-
plaatsje Son. Een speci-
bductieproces moet even-
hog aanwezige ziekten en
Lpn doden. BSE bijvoor-
lef|wordt met een zekerheid
jnj procent gedood bij de
J liking. Uiteindelijk resteren
i/i korrels van eiwitten en
>2f
qt verschillende soorten
laigeveer de helft van het
afval is zogenaamd laag ri-
^Hjateriaal (LRM): het levert
^ijpkel risico op voor de
pzondheid. Dat dient als
\Groor veevoer. De andere
idi500 ton per week!) is spe-
tisico materiaal (SRM).
INïrmeel dat hieruit ont-
Rf rordt vernietigd in ver
st ngsinstallaties.
3ai ste categorie valt weer in
ukken uiteen: de ene be-
'Berg diermeel groeit niet meer verder*
son/gpd - De berg diermeel in Nederland van bijna 100.000
ton groeit niet meer verder. Volgens afvalverwerker Rendac
uit het Brabantse Son zijn de productie- en verbrandingsca
paciteit eindelijk in evenwicht De provincie Brabant wü de
meelberg nu zo snel mogelijk afbouwen.
Door een maatregel van de EU moet sinds eind vorig jaar alle
diermeel verbrand worden en niet de helft, zoals tot dan ge
bruikelijk. Het stelde Rendac voor grote problemen. Her en
der ontstonden grote voorraden, onder andere in Moerdijk en
Zevenbergen. De berg meel ontbrandde daar zelfs bijna van
zelf in verband met broei.
De provincie Brabant zit al maanden in haar maag met de
kwestie. Lang was onduidelijk waar het spul lag, of het gevaar
opleverde voor de volksgezondheid en hoe het opgeslagen
moest worden. Volgende week heeft gedeputeerde L Verheij-
en van Noord-Brabant overleg met minister Brinkhorst „We
willen een aantal grote opslaglocaties aanwijzen, zodat we zo
snel mogelijk de slechtste opslagplaatsen kunnen ontruimen,
zoals in Steenbergen en Moerdijk", meldt de gedeputeerde.
Om de meelberg weg te werken bekijkt de overheid verder de
verbrandingsmogelijkheden in binnen- en buitenland. Het
specifiek risicomateriaal (SRM) wordt nu nog verbrand in
Duitsland. „Maar bij nieuwe calamiteiten, zoals een mond- en
klauwzeeruitbraak, gaan de grenzen weer dicht en hebben we
opnieuw een probleem."
De laatste jaren raasden epidemieën als mond- en klauwzeer door Europa. Diermeel in veevoeder werd aangemerkt als een van de potentiële verspreiders van de ziekten.
Foto: GPD/Phil Nijhuis
treft spul dat ethisch en maat
schappelijk zo omstreden is, dat
het niet meer verwerkt wordt tot
veevoer. Restafval van de slacht
van varkens is een voorbeeld.
De andere categorie bestaat uit
BSE-gevoelige materialen als
hersenrunderen, ogen en aman
delen. Het prioneiwit, verant
woordelijk voor het virus, nestelt
zich graag in dit materiaal. Voor
de zekerheid wordt dit diermeel
daarom al jaren verbrand in bij
voorbeeld energiecentrales.
Hoe kon de afgelopen maanden
een berg diermeel ontstaan in
Nederland?
De laatste jaren raasden ver
schillende epidemieën (varkens
pest, mond- en klauwzeer) door
Europa. Veevoeder werd aange
merkt als een van de potentiële
verspreiders van de ziekten. Om
elk risico uit te bannen besloot
de EU eind vorig jaar dat rille
diermeel niet meer gebruikt
mag worden als grondstof voor
veevoer. De enige uitzondering
is voedsel voor huisdieren, maar
de afzetmogelijkheden daarvan
zijn slechts een fractie van de
totale hoeveelheid afval.
Dat betekent dat Rendac nu ook
het LRM moet vernietigen. De
verbrandingscapaciteit daarvoor
ontbrak echter. Daardoor groei
de de voorraad de laatste negen
maanden van vrijwel niets tot
bijna 100.000 ton. Volgens S.
Beerendonk, directeur algeme
ne zaken van Rendac, zijn nu
pas productie- en verwerkings
capaciteit van diermeel met el
kaar in evenwicht, de berg zal
niet verder groeien.
Is opgeslagen diermeel gevaarlijk
voor de volksgezondheid?
Nee. Het Rijksinstituut voor
Volksgezondheid en Milieu
(RIVM) bracht onlangs een rap
port uit. Zelfs als iemand een
dag lang in een stoffige ruimte
met diermeel werkt, is de kans
op blootstelling aan met BSE
besmet materiaal anderhalf op
tien miljoen.
Waar ligt het meel?
Vooral in de provincies Fries
land, Gelderland en Noord-Bra
bant. De meeste opslaglocaties
werken zonder vergunning en
voldoen bij lange na niet aan de
minimumvoorwaarden. Dat
heeft alles te maken met een re
cente wetswijziging, waardoor
diermeel niet meer onder de
Destructie-, maar onder de Af
valstoffenwet valt. De opslagei-
sen daarin zijn veel strenger.
De enige legale opslagplaatsen
zijn op militaire complexen. Op
de voormalige kazernes in El-
sendorp en Rips, in het oosten
van de provincie Brabant, liggen
tonnen diermeel veilig verpakt
in afgesloten zakken. Bovendien
voegt Rendac aan nieuw dier
meel een anti-oxidant toe, zodat
het spul niet vanzelf in brand
kan vliegen.
Kan de opslag gevaarlijk zijn?
Ja. Als het materiaal vochtig
wordt kan het gaan rotten. Ver
der is het van belang om regel
matig de temperatuur te meten
om zo broei tijdig te signaleren.
In Moerdijk bijvoorbeeld werd
de situatie enkele weken gele
den zo urgent, dat diermeel
acuut werd overgeladen in duw
bakken. Vandaar dat bij nieuw
diermeel anti-oxidant wordt
toegevoegd.
Waarom worden de illegale op
slagplaatsen niet aangepakt?
Ten eerste moet het spul ergens
blijven. Omdat nauwelijks alter
natieven voorhanden zijn, richt
de aandacht zich voorlopig op
een zo veilig mogelijke opslag
op de illegale locaties. De pro
vincie Noord-Brabant bijvoor
beeld dreigde een dwangsom op
te leggen als het meel in Moer
dijk niet voor 23 augustus legaal
ergens anders lag. Tot daadwer
kelijke boetes kwam het echter
niet, het spul ligt er nog steeds.
Een tweede reden voor het wei
felende overheidsoptreden ligt
in de recente wetswijziging.
Daardoor was lang onduidelijk
wie verantwoordelijk was voor
het toezicht. De Destructiewet
valt namelijk onder het ministe
rie van landbouw, natuurbeheer
en visserij. Nu valt het meel on
der de Afvalstoffenwet en doet
de provincie de controle. Dat
zorgde voor een hoop verwar
ring. Bovendien wist niemand
aan welke voorwaarden de op
slag moest voldoen.
Hoe moet het nu verder?
Nu de meelberg niet verder
groeit, is het zaak om deze voor
raad te vernietigen. De provin
cies Noord-Brabant, Gelderland
en Friesland schreven vorige
week een brandbrief aan minis
ter Brinkhorst van LNV. Ze wil-
len een structurele en spoedige
oplossing voor de meelberg,
omdat die volgens hun bereke
ningen anders pas over vijf jaar
weggewerkt is.
POLITIEK VIZIER
Landelijke campagne wijst op gevaar van verdrinkingsdood
£ul Koopman
iG - Met een aan het Po-
•joumaal ontleende
;e dictie sprak mr. Henk
ïg vorige week verlos-
'oorden. Van grootscha-
ide met Europees werk-
eidsgeld is geen sprake
it, verklaarde hij. Verder
lek naar dit groezelige
uit de Nederlandse
icultuur zou niet nodig
ten slotte: voor wat er
iging - de Europese Com-
iist nog steeds ruim 400
gulden terug van Ne-
- valt geen hoofdschul-
te wijzen.
;en kunnen gesloten
en mij valt niets te ver-
[zo concludeerde Ad Mel-
id-minister van sociale
inmiddellijk. Maar dan
lelkert, inmiddels op het
[ehesen als opvolger van
r Kok, zijn pappenhei-
iet. Deze week besloot
ie Kamermeerderheid
louden van hoorzittin-
:rwat de ESF-affaire is
iten. Chapeau voor het
in Koning, maar de on-
iteen is nog niet boven,
WD, CDA, D66 en
-inks. Na de hoorzittin
gen kan Melkert ook nog een
parlementair onderzoek boven
het hoofd hangen.
Door geen genoegen te nemen
met het rapport van de commis
sie-Koning, maakt de Tweede
Kamer een klassieke taak waar:
het controleren van de regering.
Probleem is alleen dat het parle
ment daar een beetje laat mee
begint. Koning zegt het zelf in
zijn rapport: „Tot 1999 was er
nauwelijks politieke aandacht
voor het ESF vanuit de Staten-
Generaal. Vóór die tijd werd er
geen enkel overleg gevoerd en
waren er nauwelijks kritische
vragen." Sterker: oud-minister
Melkert werd door de Kamer ge
dwarsboomd bij zijn pogingen
meer greep te krijgen op de uit
voering van Europese werkgele
genheidsprogramma's.
Vanwaar die onverschilligheid?
Wist de Tweede Kamer niet dat
het een rommeltje was bij de ar
beidsvoorziening? Dat moeten
de parlementariërs wel degelijk
hebben geweten. De Algemene
Rekenkamer stelde sinds begin
jaren negentig al in meerdere
rapporten de administratieve
chaos aan de kaak. En dan was
er nog de Europese Commissie,
die vanwege veronderstelde
misstanden in 1996 Nederland
ter Koning van de gelijknamige commissie.
NP/Toussaint Kluiters
op het matje riep. De reactie
was echter steevast dezelfde: Wij
hebben recht op het Europees
geld en over de uitvoering moe
ten Brusselse bureaucraten niet
mekkeren. „Nederland betaalt
bakken geld aan Brussel en
krijgt daar maar een beetje sub
sidie voor terug met een dik pak
onuitvoerbare regels", consta
teerde WD-woordvoerder Blok
in april vorig jaar nog.
Blok verwoordde een gevoel dat
bijna Kamerbreed leefde. Ne
derland moest door slordig re
kenwerk van oud-premier Lub
bers in 1992 tijdens een top in
Edinburgh meer geld aan Brus
sel betalen dan het terugkreeg.
Het kabinet leverde vervolgens
een hard gevecht om die 'scha
de' alsnog te beperken. Bijge
volg kreeg Flevoland als 'arme
regio' Europees ontwikkelings
geld en werden de subsidies
voor werkgelegenheidsprojecten
opgeschroefd. Directeuren van
arbeidsbureaus kregen de in
structie de miljoenen er zo snel
mogelijk doorheen te jagen,
want geld dat op de plank bleef
liggen moest immers aan het
eind van het jaar weer aan Brus
sel worden teruggestort. En Ne
derland had er recht op!
De plotselinge verontwaardiging
in de Tweede Kamer over de ge
ringe controle op ESF-subsidies
doet dan ook hypocriet aan.
Woordvoerders van WD, CDA,
D66 en Groenlinks fluisteren
achter de hand dat het hen niet
slecht uitkomt als de naam van
PvdA-lijsttrekker Melkert de ko
mende maanden nog in ver
band kan worden gebracht met
een affaire waar een zweem van
nalatigheid en misbruik om
heen hangt. „Laat het maar lek
ker dooretteren in de media tij
dens dit reces, dan kunnen we
altijd nog in het najaar een on
derzoek aanvragen", suggereer
de WD-Kamerlid Van Lente
vlak voor de zomer in een on
deronsje met instemmend knik
kende collega's van CDA, D66
en Groenlinks.
Dat de Kamer haar controletaak
alsnog wil uitoefenen, is op zich
te prijzen. Maar dat het haar
taak blijkbaar alleen serieus
neemt in verkiezingstijd, doet de
geloofwaardigheid van de poli
tiek geen goed. Het zou de Ka
mer sieren als zij eerst de hand
in eigen boezem stak voordat
een concurrent bij de komende
campagne het vuur aan de
schenen wordt gelegd.
den haag/gpd - 'Kleuter gestor
ven na ongeval in zwembad' of
'Peuter verdrinkt in sloot'. Berich
ten over verdrinkingsongevallen
van kinderen verschijnen regel
matig in de krant. Te regelmatig,
vindt de stichting Consument en
Veiligheid. Volgend jaar, met een
nieuwe zomer in het vooruitzicht,
begint de stichting een campag
ne die het aantal verdrinkingen
sterk moet verminderen.
De campagne valt samen met
het wereldcongres over verdrin
king, dat volgend jaar wordt ge
houden in de Rai in Amsterdam.
Van 25 juni tot en met 29 juni
komen honderden deskundigen
zoals artsen en leden van red
dingsbrigades uit de hele wereld
praten over het thema verdrin-
king.
De campagne van Consument
en Veiligheid is gericht op het
nemen van preventieve maatre
gelen tegen verdrinking van kin
deren in de peuter- en kleuter
leeftijd. Vooral jongetjes (twee
derde van de slachtoffers) lopen
de kans op een verdrinkings
dood. Vanaf het vijfde levensjaar
daalt de kans op verdrinking.
Jaarlijks hebben in Nederland
150 (bijna) verdrinkingsongeval
len plaats bij kinderen in de
leeftijd tot en met vier jaar. Bijna
dertig kinderen overleven de
strijd met het water niet. Dat is
veel op een totaal aantal van 86
verdrinkingsongevallen in
zwembaden en thuis. Zwembad
(34 procent), open water (25
procent), vijver (19 procent) en
badkuip (15 procent) zijn de
grootste boosdoeners bij jonge
kinderen.
Vooral het hoge percentage kin
deren dat verdrinkt in de vijver
baart Consument en Veiligheid
zorgen. Ongevallen in vijvers ge
beuren voor de helft in de eigen
tuinvijver en voor de andere
helft in de vijver van de buren.
Slachtoffers zijn vrijwel altijd
jonge kinderen die net hun eer
ste stappen zetten.
De stichting stelt voor om vij
vers tijdelijk te dempen. Of er
moeten hoge hekken worden
geplaatst. „Het ontbreekt vaak
aan toezicht", zegt Cees Meijer
van Consument en Veiligheid.
„Datzelfde geldt voor kinderen
in bad. Zij kunnen geen mo
ment alleen worden gelaten."
Daarom is alleen een voorlich
tingscampagne te beperkt, weet
Meijer. Nieuwe inzichten moe
ten voorkomen dat de veiligheid
van het kind slechts afhangt van
het ouderlijk oog. „Neem nu het
grondwater dat vrijkomt bij
nieuwbouwprojecten. Dat
wordt nu snel weggewerkt in
grachten en kanaaltjes. De
plaatselijke overheid moet daar
voor waken."
Stichting Consument en Veilig
heid wil onder meer dat taluds
niet te steil aflopen, zodat kin
deren makkelijker van verdrin
king kunnen worden gered. Ver
der mag de beplanting niet te
hoog zijn, zodat kinderen het
open water kunnen zien en ou
ders hun kroost beter in de ga
ten houden. De overgang van
ondiep naar diep water moet re
gelmatig zijn. Kinderen komen
dan niet voor verrassingen te
staan.
De stichting wil ook het be
staande oppervlaktewater onder
de loep nemen. Door de bouw
van bijvoorbeeld trappen en ta
luds moet de drenkeling sneller
worden bereikt.
Verder ziet Cees Meijer graag de
invoering van een verplicht
zwemdiploma. „Kinderen moe
ten al op jonge leeftijd leren
zwemmen", zegt hij. .Alleen be
staat er in sommige streken een
wachtlijst van negen maanden.
We moeten snel om de tafel
gaan zitten om die lijst weg te
werken."
Daarbij vormt de groep alloch
tonen een extra probleem,
meent Joop Sprenger van de
Nationale Raad Zwemdiplo
ma's. Het aantal verdrinkings
ongevallen waarbij allochtonen
zijn betrokken is onevenredig
hoog, vooral in zwembaden. Bo
vendien is het in bijvoorbeeld
de Marokkaanse cultuur onge
bruikelijk dat meisjes op jonge
leeftijd leren zwemmen.
Sprenger: „Nederlanders ken
nen de gevaren van water beter
dan allochtonen. Nu school
zwemmen niet meer verplicht
is, dreigen allochtonen letterlijk
en figuurlijk tussen wal en schip
te vallen."
In Nederland verdrinken jaar
lijks gemiddeld 238 mensen,
waarvan meer dan de helft als
gevolg van zelfdoding. Het aan
tal ziekenhuisopnamen van
drenkelingen ligt met 287 een
fractie hoger.
De meeste ongevallen spelen zich af in het zwembad. Foto: ANP/Olaf Kraak
Jaarlijks gebeuren in Nederland
ongeveer 150 (bijna-)verdrin-
kingsongevallen met kinderen
tot en met vier jaar. Van deze
kinderen belandt 6 procent op
de afdeling spoedeisende hulp,
79 procent wordt in het zieken
huis opgenomen en 15 procent
van de kinderen overleeft het
ongeval niet.
- Vanaf het vijfde levensjaar
neemt het aantal verdrinkings
ongevallen bij kinderen sterk af.
- In ruim tweederde van de ge
vallen gaat het om jongetjes.
- De meeste ongevallen spelen
zich af in het zwembad (34 pro
cent), daama volgen open water
(25 procent), vijver (19 procent)
en badkuip (15 procent).
- Het aantal verdrinkingen bij
nul- tot vierjarigen is ongeveer
30 procent van het totaal aantal
overleden leeftijdsgenootjes bij
alle ongevalscategorieën.
- In totaal verdrinken jaarlijks
238 mensen, onderverdeeld in
verkeersongelukken (3), thuis-
omgeving (86), zelfdoding (127)
en geweld (7). In de overige ge
vallen is de oorzaak onbekend.
- Van de 86 ongevallen in de
thuisomgeving, valt 25 procent
van de slachtoffers binnen de
leeftijdscategorie nul tot vier
jaar.