Chatten met Marek van der Jagt
De gehaktbal j
sudderen dot
'Iedere vorm van generalisatie vind ik storend'
Bernlef'Als je schrijft weet je nooit waar je uitko
Cultuur Kunst
Reeks flauwite;
van Comedyti:
Carry Slee signeert
DONDERDAG 15 MAART 2001
De mysterieuze schrijver Marek van der
Jagt gaat chatten met lezers. Dinsdag 20
maart kan iedereen de schrijver van het be
kroonde boek 'De geschiedenis van mijn
kaalheid' bestoken met vragen op de web
site van internet-boekenwinkel Bol.com.
Algemeen wordt aangenomen dat Marek
van der Jagt niet bestaat, maar een pseudo
niem is voor schrijver Arnon Grunberg.
Een woordvoerster van De Geus beves
tigt dat Van der Jagt de chatsessie heeft toe
gezegd. „Maar we hebben Bol.com wel ge
waarschuwd dat het eventueel niet door
kan gaan. Hij is toch een onberekenbaar
persoon en we weten niet of hij zich aan de
afspraak houdt."
Met 'De geschiedenis van mijn kaalheid'
won de schrijver vorig jaar de Anton Wach
terprijs voor het beste debuut. Omdat Van
der Jagt niet wilde dat de jury zou onder
zoeken wie achter het pseudoniem schuil
gaat, kwam hij niet opdagen en werd de
prijs niet uitgereikt.
Volgens 'Bol' zijn er technische maatre
gelen genomen om de locatie vanwaar Van
der Jagt chat geheim te houden. „Dat was
zijn absolute voorwaarde om zijn zelfge
maakte waas in stand te houden." Op de
website zijn tijdens de boekenweek ook in
terviews te lezen met de schrijvers Khalid
Boudou en Moses Isegawa. Ook signeren
Yasmine Alias en Lulu Wang hun boeken
met boodschappen die kopers via de web
site kunnen opgeven.
Destiny's Child en Shaggy bij TMF
delft» Muziekzender TMF heeft de eerste namen bekendge
maakt van artiesten die optreden bij de zesde uitreiking van de
TMF-awards op zaterdag 7 april in Ahoy' Rotterdam. Het gaat
om onder meer Destiny's Child, Manic Street Preachers, Krezip
en Shaggy. Naast de genoemde artiesten maken ook Kosheen,
Brainpower, Alice Deejay, Sarah en Milk Inc. hun opwachting.
De artiesten die optreden, hebben allemaal een of meerdere
nominaties gekregen voor een TMF-award. De kijkers van TMF
bepalen de komende tijd wie de 24 onderscheidingen krijgen.
Lid Village People overleden
new york» Hun grootste hit was "YMCA' en hun succes lag voor
al op het toppunt van de discorage, zo rond 1980. The Village
People waren een begrip in disco- en in homokringen. Eén van
de bandleden is eerder deze maand gestorven. Het gaat om
Glenn Hughes, de 'Leatherman' of 'Biker' van de groep. Hughes
is 50 jaar geworden. Behalve aan zijn leren kleding en kettingen
was hij bekend om zijn enorme hangsnor. The Village People
treden nog steeds op. De plaats van Glenn Hughes is inmiddels
ingenomen door een andere 'Leatherman'.
Mozart-partituur gevonden
londen Een Engelse wetenschapper zegt in een gemeentear
chief een tot nu toe onbekende partituur van Wolfgang Ama-
deus Mozart te hebben gevonden. Het zou om een bewerking
van Handels oratorium 'Judas Maccabeus' uit de jaren tachtig
van de 18de eeuw gaan. Tot op heden waren vier door Mozart
bewerkte stukken van de componist Handel bekend. In bron
nen, opgesteld door tijdgenoten van Mozart (1756-1791), werd
echter ook gesproken van een vijfde bewerking.
Dure Eagles naar Ahoy'
Rotterdam The Eagles komen vrijdag 6 juli naar Ahoy", maar
vragen de fans daarvoor wel een rib uit hun lijf. Kaarten voor
het eenmalige optreden van de fameuze country-rockformatie
kosten 150 tot 195 gulden. The Eagles gelden als de meest in
vloedrijke Amerikaanse rockband uit de jaren zeventig. Halver
wege de jaren negentig kwam de groep na vijftien jaar opnieuw
bij elkaar voor een succesvolle reünie, die haar in de zomer van
1996 ook naar de Kuip bracht. De voorverkoop begint zaterdag
bij de bekende adressen.
Sesamstraat gaat de theaters in
ruswukBert wil boswachter worden, Pino weet het nog niet en
Koekiemonster ambieert een drive-in-koekjesrestaurant. Dat
zijn de ingrediënten van de theatershow 'Sesamstraat Live: Als
ik later groot ben'. In de meivakantie komt deze Amerikaanse
voorstelling naar Nederland. De show bestaat al jarenlang,
maar is voor het eerst in Nederland te zien. De vertrouwde
stemmen van onder anderen Wim T. Schippers en Paul Haenen
zijn te horen, terwijl in de pakken de ervaren Amerikaanse ac
teurs zitten. In de Amerikaanse Sesamstraat-versie is Pino een
gele vogel. Om dit verschil voor de jonge kijkers te verklaren
komt 'onze' blauwe Pino in de voorstelling langs om zijn gele
soortgenoot te introduceren als neef Jan. De show is te zien in
Den Haag (Congrescentrum, 27 april tot 6 mei), Den Bosch
(Maaspoort, 8 en 9 mei) en in Amsterdam (RAI, 11 tot 13 mei).
Collectie Slingenberg onder de hamer
Amsterdam Christie's in Amsterdam veilt op 29 maart de col
lectie van gynaecoloog/verzamelaar dr. Bodo Slingenberg
(1875-1974). De medicus woonde van 1907 tot zijn dood in een
monumentaal pand aan de Keizersgracht in Amsterdam, waar
hij een grote verzameling schilderijen, meubilair, Chinees por
selein, horloges en Delfts aardewerk aanlegde. Zijn verzameling
zakhorloges wordt door het veilinghuis imposant genoemd. Het
gaat om ruim tachtig gouden en zilveren exemplaren. Topstuk
is een geëmailleerd Huaud/Hager-horloge uit circa 1680 dat
naar schatting 120.000 tot 180.000 gulden zal opbrengen.
Kleien in de Lakenhal
leiden Na een bezoek aan de tentoonstelling van werk van
Harm Kamerlingh Onnes kunnen bezoekers van Stedelijk Mu
seum De Lakenhal binnenkort zelf de handen uit de mouwen
steken. Tijdens twee workshops mogen ze zich onder begelei
ding van Corine de Groot uitleven met klei. De eerste workshop
wordt gehouden op 18 en 25 maart, de tweede staat gepland op
1 en 8 april. Deelname aan de workshops kost 50 gulden, inclu
sief materiaal. Liefhebbers kunnen zich inschrijven bij de balie
van het museum aan de Oude Singel of op 071-5165361.
dick van teylingen
Voorstelling: 'Fantasieën van Farjatjev'
van Alia Sokolova. Regie: Ira Ju-
dkovskaja. Spel: Elsje de Wijn, Olaf
Pieters, Lidewij Benus, Manoushka
Kraal, Barbara Sobels. Gezien: 14/3,
LAKtheater, Leiden. Nog te zien al
daar: vanavond.
Hunkerende mensen die
noodgedwongen op eikaars
lip zitten en dromen over
een andere toekomst, al we
ten ze niet hoe en wat. On
handige idealisten die bou
wen aan een grootse schep
ping, maar uiteidelijk kiezen
voor wat haalbaar is. Zusters
die naar de grote stad willen.
Een zorgzame moeder die
haar mond niet kan houden
en af en aan sloft.
Het stuk speelt wel in Rus
land, maar is niet van Tsje-
chov. Een kleine eeuw later
verpieteren de mensen niet
in een vervallen huis op het
platteland, maar in een veel
te krap flatje met papieren
muren. En het is niet de
samovar die pruttelt, maar
een pan gehaktballen. Alia
Sokolova schreef 'Fantasieën
van Farjatjev' in 1975 en
leunt stevig op haar Tsje-
chov. Sinds 'Drie zusters',
'Oom Wanja' en 'De meeuw'
schijnt er maar weinig veran
derd te zijn in het Russische
gemoed.
Pavel Farjatjev is tandarts,
maar zijn blik reikt verder
dan de gebitten van zijn
klanten. Volgens hem hoort
de mens eigenlijk op een an
dere planeet thuis. Ooit zijn
onze voorouders uit het
heelal op aarde geland en
konden 'door omstandighe
den' niet meer weg. Omdat
de mensheid ontheemd is,
lijdt ze aan allerlei ziekten,
die genezen zullen worden
als het contact met de werke
lijke voorvaderen
Dan zal iedereen
begrijpen.
Zijn theorieën li
een uitleg voor
digheid. Hij is he; Tl
dat met een sans
komt om zijn üefi
te zetten. Want hi N
op Alexandra, die
gen geleden on;
een feest van hun
se vriend Bedel
charismatische h
de muziekschool
Alexandra werkt,
verliefd op Bedd
dat niks lijkt te ki iki
den kiest ze uit pr s
overwegingen voi 101
Totdat Bedchoet mi
stoep staat. Dan ne
eerdere toezeggii k(
ten, en gaat ze n op
hem mee (dat zf er
chov nou weer
ren). Farjatjev opjee
kiest voor het gn ;k<
zusje als tweede 1
'Fantasieën van
een aardig stuk,
en rollen waar j o]
kan, maar staat v ar
schaduw van Tsjen
is minder onorfle
tragikomisch en
soms nogal lang
gebeurt wat je
had. Regisseuse jij
dkovskaja vertaal el
met Michel Mosl n
had het meer nnwa
ken. Ook had ze ar
van de personag kl
belang, onmai
meer accent en
mogen geven. Dédi
genover dat ze 1 tot
naar een goed n te
gecoacht; niet a er
rot in het vak El ttei
als moeder, maaijdel
te van Pavel en
die ze onder hun iei
ben. l I
ic
voorschoten Carry Slee signeerde gistermiddag bij boekhandel De Carry Slee is vooral bekend door haar succesvolle kinderboeken, zo-
Kler in Voorschoten, en later in Leiderdorp, haar boek 'Moederkruid' dat ook veel jonge lezers gistermiddag voor haar in de rij stonden,
en ander werk. 'Moederkruid' is haar eerste roman voor volwassenen. foto henk bouwman
Hafid Bouazza, schrijver boekenweekessay 'Een beer in bontjas
maarten baanders
'Een onbewuste handlanger' noemt
schijver J. Bernlef hem. Als hij schrijft,
heeft hij niet genoeg aan rationeel
denken. Er is ook nog iets anders in
hem aan het werk, iets onbewusts, dat
in je hoofd zit zonder dat je het weet.
maar dat tijdens het schrijven naar bo
ven komt en de roman een beslissende
wending kan geven.
Bernlef vertelde gisteravond in het
Gemeentecentrum in Oegstgeest hoe
hij als schrijver te werk gaat. Een boei
end thema, want als het goed is, kun je
daar in een roman niets van zien.
Bernlef vertelde over hoe hij schrijver
was geworden, vanaf een verhalen ver
tellende oma en de verwondering dat
al die verhalen zomaar uit haar hoofd
kwamen, tot de verhalen die hij
schreef in Zweden, waar hij van zijn
moedertaal geïsoleerd was. Maar hij
sprak vooral over zijn nieuwste boek
'Boy' en hoe dit ontstaan is.
Bernlef was gefascineerd door de
begintijd van de film, de jaren waarin
men sprakeloos keek naar het wonder
dat men beelden kon laten bewegen.
Een filmpje van stromend water was al
genoeg om het publiek stomverbaasd
te doen kijken. Bernlef las boeken over
de stomme films en bekeek ze om te
zien hoe acteurs erin slaagden zonder
woorden een verhaal over te brengen.
„Wij zien zo'n film alsof we doof zijn."
Hij dacht na over een boek, maar
een historische roman wilde hij niet
schrijven. „Dat is zoiets als een invul
oefening, een tekening overtrekken die
al bestaat." Hij bedacht een verhaal
over een bioscoopje in Brooklyn, met
een romance tussen een pianiste en
een technicus, maar dit bevredigde
hem niet. Toen schoot de onbewuste
handlanger te hulp en hij kreeg een
prachtidee: een doofstomme hoofd
persoon.
De thema's regen zich aaneen. Van
de stomme film was hij op de vraag
gekomen: hoe geef je met woorden de
binnenwereld weer van iemand die
woordeloos leeft en alleen in beelden
denkt? „Als je schrijft, weet je nooit
waar je uitkomt. Door de onbewuste
handlanger ontwikkelt het boek zich
en gaat het kanten op waar je zelf door
verrast wordt."
Bernlef wordt gefascineerd door we
relden die onbereikbaar zijn. Het boek
'Hersenschimmen' is daar een voor
beeld van. „De wetenschap kan met
doofstommen en dementen niets an
ders doen dan hun gedrag van buiten
af beschrijven. Wat er in die mensen
omgaat weten we niet. Juist daar ligt
het terrein waar je literair iets mee kan
doen. Je werkt met je
kracht. Ik heb niet de
dementie of doofstom^
ven, maar gewerkt van
hoe schrijf je van binni
wereld van iemand die
beschikt?"
Een onmogelijke opg<
die onmogelijkheid acc
Zou de keuze voor zip v
ook te maken hebben lt
voor dingen die onbere e
ons afstaan? Bernlef was
een middeleeuws ballai
eerste Nederlandse aute 5
is. Verder blijft hij mystiIC
is geen letter van hem o\ a
wunandzeilstra
Voorstelling: De Comedytrain. Spel:
Murthy Mossel. Steef Cuijpers. Cindy Pie-
terse, Nico van de Knaap en Karin Bruers
(presentatrice). Gezien: 14/3, Stadsge
hoorzaal, Leiden.
Wordt stand-up comedy niet
erg overschat?! Het populaire
genre dat de laatste jaren nogal
in zwang is geraakt, heeft de
naam flitsend en actueel te zijn.
Bovendien zouden stand-up
comedians voortdurend inspe
len op reacties uit de zaal. In
ons land heeft de Comedytrain
een behoorlijke reputatie op dit
gebied verworven. Geen won
der dus dat de
Stadsgehoorzaal
erg goed bezet
was. Maar het
futloze gebabbel
van gisteravond
kan toch nie
mand flitsend of
actueel noemen?
Kennelijk stoort
het merendeel
van de toeschouwers zich daar
niet aan. Met regelmaat barst er
zelfs een bulderende lach los -
als reactie op vaak hoogst mid
delmatige flauwiteiten. De on
miskenbare populariteit van
het genre heeft iets onverklaar
baars.
De Comedytrain is een verza
melnaam. Dat betekent dat je
van tevoren niet weet, wie er
zullen optreden. In Leiden wa
ren gisteravond Murthy Mossel,
Steef Cuijpers, Cindy Pieterse
en Nico van de Knaap te gast.
De vijfde 'comedian' was pre
sentatrice Karin Bruers, die vo
rige maand in dezelfde rol ook
tijdens de week van het Leids
Cabaretfestival te zien was.
Licht-ironisch moederlijk bab
belt ze er ook nu weer met haar
In een kleine t\«
hele stoet voortev
vertelt binnen ei
tier zijn verhaal, i
medytrain verde
trucs worden da
schuwd. Je vraagt
voorste rij naarz
werk of zijn woor
hele reeks voorsp r|
kingen dringt zie
medians maken i
dankbaar gebruik r,
Murthy Mossel $j
hulp van zijn trui
ge manier een
Verder is zijn bijd id
lijk tamelijk leeg.
zet iets steviger i:
Brabantse tongval lustig op los.
'Geen muziek
en geen
topentertainers'
aardig belachelijk
vertelt plastisch
wendig onderzoefcf;
ondergaan. Cindy hi
op dezelfde toen d
naast het thema
dat binnen het
steeds vaker besiei
worden.
Nico van der Kr e
heeft ongetwijfeld in
en steekt veel ei n
voordracht, die ei h
delijk uitblinkt. D m
de is bij allen op
En van muziek v<
te bekennen. Da si
toegangskaartje
Stadgehoorzaal sp in
van 'muzikale to| Ia
berust dan ook o ei
stand: er is geen
zijn geen topenteifcri
amsterdam jacob moerman
Schrijven tussen twee culturen?
Het thema van de Boekenweek
is bepaald niet van toepassing
op Hafid Bouazza. Hij was ze
ven jaar toen hij in Nederland
arriveerde en Marokko achter
zich liet. Bouazza voelt zich niet
alleen Nederlander, maar is Ne
derlander. „Voordat mijn eerste
boek verscheen, heb ik mijn
uitgever meteen duidelijk ge
maakt dat ik beoordeeld wilde
worden als Nederlands auteur",
vertelt de 31-jarige Bouazza in
zijn Amsterdamse woning. „Ik
wil niet met andere ogen wor
den gelezen omdat ik uit Ma
rokko kom en pas later Neder
lands heb moeten leren. Ik wil
als schrijver serieus worden ge
nomen, niet worden beoor
deeld op mijn afkomst of ijver,
maar op mijn literaire resulta
ten. Het gaat uiteindelijk om de
taal die wordt gehanteerd."
In de zomer van vorig jaar
werd hij benaderd door Henk
Kraima, directeur van de stich
ting Collectieve Propaganda
van het Nederlandse Boek, om
het Boekenweekessay te schrij
ven en daarmee in de voetspo
ren te treden van onder ande
ren Jan Wolkers, Jeroen Brou
wers, Gerrit Komrij en Geert
Mak. „Ik voelde me natuurlijk
vereerd", reageert Bouazza.
„En ik werd vrij gelaten in mijn
keuze voor het onderwerp. Ik
heb de opdracht snel daarna
aangenomen."
Was Bouazza niet bang om in
een hoekje te worden geplaatst?
Dat van de jonge allochtone
schrijver die nog steeds vol ver
langen terugdenkt aan het land
dat hij ooit verliet en slechts
met moeite twee culturen in
zich kan verenigen? „Ja, na
tuurlijk, maar Kraima wist al
hoe ik daarover denk. En ik blijf
erbij dat het thema 'schrijven
tussen twee culturen' een
maatschappelijk, en niet een li
terair thema is. Daarnaast is het
Hafid Bouazza: „Reizen in je hoofd is het grootste avontuur dat er bestaat."
ook zo dat lang niet iedere im
migrant zich tussen twee cultu
ren verscheurd voelt. En ik vind
het belangrijk om dat te bena
drukken. Iedere vorm van gene
ralisatie vind ik storend. Een
Nederlandse schrijver die in
Marokko geboren is, kan zich
ook heel goed bezig houden
met thema's die niets met zijn
afkomst te maken hebben. Om
die reden is mijn essay deels
polemisch van aard geworden."
Dat mensen vaak niet willen
geloven dat hij geen verscheur
de gevoelens heeft, Bouazza
kan er maar moeilijk bij. „Ik
voel me niet verbonden met
Marokko. Maar mijn geval past
misschien niet helemaal in de
manier waarop over immigran
ten wordt gedacht. Ik heb ook
vaak gemerkt dat er een grote
behoefte bestaat om het begrip
foto gpd/marcel israel
'immigratie' te romantiseren.
Mijn vader ging hier gewoon
werken als fabrieksarbeider, om
geld te verdienen. Dat heeft
niets romantisch. Voor mij be
stond de romantiek uit de ont
dekking van de muziek, de film,
de literatuur. Reizen in je hoofd
is het grootste avontuur dat er
bestaat."
„Op school kon ik me aan
vankelijk helemaal niet ver
staanbaar maken, zat gewoon
tussen Nederlandse kinderen in
het plaatsje Arkel. Ik moest op
een intuïtieve manier omgaan
met de taal. Gelukkig had ik een
juf die me af en toe wat extra
aandacht gaf. Maar voor de rest
werd ik gewoon in het diepe ge
gooid. Maar goed, als kind
maak je je een taal ontzettend
snel eigen."
„Ik ging vaak naar de bio
scoop en las stripboeken. Er
was ongelooflijk veel te ontdek
ken, vooral voor een kind uit
een Marokkaans dorp. Van
heimwee heb ik nooit last ge
had. En ik had bepaald geen
problemen om me aan te pas
sen. In de derde klas merkte ik
niets meer van een taalachter
stand. Alles ging heel soepel, ei
genlijk."
Maar toch. In 'Een beer in
bontjas' presenteert Bouazza
zichzelf als een schrijver die als
puber voortdurend aan het bla
deren is in het woordenboek en
het ene na het andere klassieke
literaire meesterwerk verslindt.
Waar kwam die behoefte van
daan? „Dat weet ik eigenlijk
niet. Op mijn 15de wist ik al dat
ik schrijver wilde worden. Ik
vond het dus erg belangrijk om
de Nederlandse taal goed te
kennen. En het lezen heb ik al
tijd als een soort leerschool be
schouwd. Ik was niet zo'n jon
gen die uitging, was eigenlijk al
leen maar bezig met films en
boeken."
Zijn eerste boek verscheen in
1996: de verhalenbundel 'De
voeten van Abdullah'. Het was
in de periode dat de allochtone
schrijvers in Nederland in op
komst waren. Bouazza: „Vanaf
het begin heb ik gezegd: als ik
iets doe, een interview geven of
voorlezen voor publiek, dan
doe ik het alleen. Ik wil niet bij
een groep horen en op een
hoopje worden gegooid."
Laatst nog, belt een redacteur
van een gerespecteerd tijd
schrift hem op met de vraag of
hij samen met andere Marok
kaanse schrijvers op de foto wil.
„Dat verzoek heb ik dus gewei
gerd. Ik ben geen voetballer."
In het essay 'Een beer in
bontjas' keert hij terug naar zijn
kindertijd in Marokko. Heeft hij
dus toch niet duidelijk inge
speeld op de verwachtingen?
„Wat ik beoog is dit: het land
van herkomst heeft niet te ma
ken met de plaats, maar met de
tijd. Dét is het verschil. De kin
dertijd is altijd een goudmijn
geweest voor een schrijver. Als
je over die tijd schrijft, keer je
niet terug naar een plaats, maar
wil je de sfeer opnieuw proe
ven, probeer je in die kinderziel
te kruipen. Natüürlijk, ik vond
het leuk om over Marokko te
schrijven. Maar dat was niet
mijn doel."
Tegelijk met 'Een beer in
bontjas' rolde 'De slachting in
Parijs' van de persen, een door
Bouazza gemaakte vrije bewer
king van het gelijknamige to
neelstuk van Christopher Mar
lowe, een tijdgenoot van Shake
speare. De Toneelgroep Am
sterdam brengt het stuk de ko
mende maand op de planken.
„De afgelopen tijd ben ik vaak
aanwezig geweest bij de repeti
ties, zodat ik nauwelijks aan
schrijven toekwam."
Tijdens de Boekenweek heeft
Bouazza weer een vol program
ma, met signeersessies en le
zingen. „Dat ik dit Boeken
weekessay heb kunnen schrij
ven is natuurlijk ontzettend
leuk. En ook al die aandacht die
plotseling voor mij is ontstaan.
Maar ik vind het veel belangrij
ker dat ik blijf schrijven. Want
daar gaat het uiteindelijk om."
Hafid Bouazza signeert mor
gen vanaf 16.00 uur bij boek
handel Van Stockum aan de
Breestraat 113 in Leiden. 'Een
beer in bontjas'. Uitgeverij CP
NB, Amsterdam. Prijs: f. 4,95
tijdens de Boekenweek tot 24
maart.