'Bijna de helft van alle
kunst in musea is vals'
Van Gasteren brengt nieuw en fris elan
Altijd op zoek naar het nieuwe
Cultuur Kunst
howmaster El Vez als
;en latino Santa Claus
Twarres
op twee I
in België
Conny Janssen Danst:
het blijft bij aanzetten
IIDAG 1 DECEMBER 2000
anger Bl0f stort in tijdens concert
Zanger/gitarist Paskal Jakobsen van Blof is gisteravond
estort. Tijdens een concert in de uitverkochte Tilburgse pop-
d 013 gaf hij na enkele liedjes aan te willen stoppen. De groep
dween van het podium. Na een half uur keerden bassist Pe-
Slager, toetsenist Bas Kennis en drummer Chris Götte terug
i te vertellen dat het concert werd afgebroken. De concerten
Blof vandaag en morgen zou geven in Dronten en Harden-
•g zijn afgelast. Dit jaar staan nog vier optredens gepland,
ndaag bekijkt de groep of die kunnen doorgaan.
ens Award voor 'De zee die denkt'
sterdam De film 'De zee die denkt' van Gert de Graaff heeft
VPRO Joris Ivens Award 2000 voor de beste documentaire
wonnen. Aan de prijs zijn 25.000 gulden en een kunstwerk
bonden. Op de laatste dag van het documentairefestival ID-
in Amsterdam werden gisteravond nog meer prijzen uitge-
kt. Zo ging de Zilveren Wolf - een broche en een geldprijs van
000 gulden voor de beste documentaire video - naar Alberto
ndemmiati en Fabrizio Lazzaretti, voor hun 'Jung (Guerra)
11a Terra Dei Mujaheddin/Jung (oorlog) in het land van de
ïjaheddin'. David Shapiro en Laurie Gwen Shapiro kregen de
;cial Jury Award voor hun 'Keep The River on the Right: a
>dern Cannibal Tale'. Een jury van filmjournalisten gaf de Fi-
:sci-prijs aan de debuutfilm 'Hybrid' van Monteith McCol-
n. De Publieksprijs van 10.000 gulden was voor de Neder-
idse documentaire 'Desi' van Maria Ramos.
ietveld Schröderhuis op Unesco-lijst
rns/utrecht De Unesco, de cultuurorganisatie van de Ver-
hans keuzers
ert: El Vez met de Memphis Maria-
de Elvettes. Gezien: 30/11, LVC,
Leiden
igde Naties, heeft het Rietveld Schröderhuis in Utrecht op de
relderfgoedlijst geplaatst. Dat betekent dat het wereldwijd
belangrijk stuk erfgoed wordt erkend en door het eigen land
'monument' moet worden behandeld. Het moet ook voor
bliek toegankelijk blijven. Het Rietveld Schröderhuis werd
gens het ontwerp van architect Gerrit Rietveld in 1924 ge-
uwd. De woning geldt als een toonbeeld van de groep kun-
naars en architecten uit de jaren twintig die de Moderne Be
ging in de Nederlandse architectuur vertegenwoordigen.
Discretie maakt van kunsthandel een paradijs voor criminelen
muziek» recensie
december sluipt dichterbij
de donderdagavond wordt
het winkelend publiek in
Haarlemmerstraat gebruikt
inkopen te doen. Eén straat
Ier wordt er in het LVC al
een ander feestje gevierd,
ho, ho", roept de als kerst-
verklede latino El Vez bij
ïenkomst, maar Santa Claus
et Nederlandse kinderfeest
helemaal vergeten want op
jak van de Mexicaan kun-
we 'van de Sint' lezen,
e leden van de Memphis
iachis, de begeleidingsband
El Vez, hebben allemaal de
tmuts op en de Elvettes
ïgen de karakteristieke pas-
n gebaartjes in hun span
de pakjes. Eén grote vette
>oog is de rock 'n rollshow
El Vez, de Mexicaanse Elvis
ir wel eentje met een - licht
rieuze ondertoon. De James
wn-groove schalt bij 'Say it
d, I'm Brown and I'm Pr-
de ruimte in en El Vez mag
voordoen als de homy lati-
man, de boodschap is on-
dellijk duidelijk.
Links en rechts staan zijn El
vettes, Lisa en Priscillita, en bij
elk nummertje glijdt de hand
van de showmaster als een vol
leerd versierder om het middel
van de twee aantrekkelijke
showgirls. De gebaartjes van de
meiden lopen leuk synchroon
maar vooral de lekkere koortjes
brengen een licht dèja vu-ge-
voel richting de Gruppets van
Gruppo Sportivo.
El Vez werkt vooral op de
lachspieren met zijn kostelijke
verkleedpartijen en zijn smeu-
ige dialogen. Even is de latino
zelfs engel. 'You're an angel',
hoor je aardse El Vez in het
voorbijgaan roepen als Elvette
Lisa de vleugels bij hem afdoet.
'Lekker vet' wordt de sound
neergezet en tussen neus en
lippen door krijgen de Amerika
nen bij 'Immigration time', het
verbasterde 'Suspicious Minds'
van Elvis, er flink van langs. Met
'I Wish you a merry Christmas'
neemt El Vez al vast een voor
schot op Kerstmis en het door
Bing Crosby groot geworden
'I'm dreaming of a white
Christmas' wordt plagerig om
gezet in een 'brown Christmas'.
Sfeer, warmte en gezelligheid
brengt El Vez met zijn show én
iets om over na te denken.
Kórtom: kerstfeest in een note-
dop.
De kunsthandel in Neder
land wordt op grote schaal
gebruikt door criminelen,
onder meer om zwart geld
wit te wassen en om gesto
len of vervalste kunst in af
te zetten. Dat schrijft jour
nalist Henk Schutten in
zijn boek 'Kunstmaffia'.
Volgens de ex-directeur
van het New Yorkse Me
tropolitan Museum is zelfs
bijna de helft van alle
kunst in musea vals.
amsterdam
bram hulzebos
Vorig jaar kwam de prestigieu
ze, jaarlijks in Maastricht ge
houden kunstbeurs Tefaf meer
dere keren pijnlijk in het
nieuws. Vlak voordat de beurs
opende, werd er een vervalst
doek van Jan Steen teruggetrok
ken en onthulde kunstsmokke
laar Michel van Rijn dat er twee
jaar eerder op de Tefaf door de
nazi's geroofde kunst is aange
boden. Toen de beurs eenmaal
was geopend, liet de Nigeriaan-
se ambassade beslag leggen op
de door kunsthandelaar Dele
taille - een van de keurmeesters
van de beurs! -aangeboden, il
legaal ingevoerde Nok-beeldjes.
Kort daarop meldde zich de
Italiaanse politie. Op zoek naar
gestolen antiek dat inderdaad
bij de Zwitserse handelaar
Cahn op tafel bleek te liggen.
Gestolen kunst, vervalste kunst,
naar Nederland gesmokkelde
kunst, door nazi's geroofde
kunst. Geen wonder dat Schut
ten zijn onthullende boek over
kunstcriminaliteit laat begin
nen op de tumultueus verlopen
Tefaf van 1999.
Een van de verklaringen voor
de belangstelling van crimine
len voor de schone kunsten,
geeft een inspecteur van de af
deling Kunst- en Antiekdiefstal
len van de Centrale Recherche
Informatie Dienst: 'Vanwege de
komst van de euro moeten er
voor 2002 enorme hoeveelhe
den zwart geld worden omge
wisseld en niets wast momen
teel witter dan kunst. Geen
wonder dat de veilingprijzen zo
hoog zijn.'
Waar banken en financiële
instellingen tegenwoordig ver
plicht zijn verdachte transacties
te melden, is de kunsthandel zo
gesloten als een oester. Zelfs
met vervalsingen gaan ook de
gerenommeerde veilinghuizen
en kunsthandelaren uiterst dis
creet om. In zijn boek gaat
Schutten uitgebreid in op de
handel en wandel van de tegen
woordig in Delfzijl wonende
meestervervalser Geert Jan Jan
sen. Ook hij vertrouwde op de
discretie van een handelaar in
München waar hij een aantal
vervalste werken aanbood. Die
trok echter wel aan de bel, wat
uiteindelijk leidde tot de aan
houding en veroordeling in
Frankrijk van Jansen.
Jansen stelde zijn belevenis
sen op schrift in het boek 'Ma
genta - avonturen van een
meestervervalser' en beschreef
haarfijn de in zijn ogen nogal
hypocriete handelwijze van
kunsthuizen die niet zozeer de
echtheid van kunst zouden
taxeren, als wel de kans dat een
omstreden herkomst wordt
ontdekt. Jansen was trouwens
zo wijs om hier en daar wat na
men te wijzigen ter bescher
ming van deze en gene. De Brit
se vervalser Eric Hebbom deed
dat niet in zijn 'Confessions of a
Master Forger' en kwam een
paar jaar na publicatie onder
verdachte omstandigheden om
het leven in Rome. Schutten
legt een link: 'Hebborn noemde
diverse namen van handelaren
en experts. Geert Jan Jansen
maakte die fout niet'.
Deskundigen zien een flinke
toename van valse kunst. In
'Kunstmaffia' zegt een sombere
Thomas Hoving, ex-directeur
van het New Yorkse Metropoli
tan Museum, een van de meest
vooraanstaande kunstexperts
ter wereld, dat bijna de helft
van alle kunst in musea vals is.
Hij doet die uitspraak nadat hij
over een periode van vijftien
jaar vijftigduizend werken op
echtheid heeft onderzocht. 'Ze
ker veertig procent was nep'.
Ik weet zeker dat dit per
centage alleen maar is toegeno
men'.
Schutten stelt dat, na drugs
handel, de illegale handel in
kunst de belangrijkste inkom
stenbron is voor criminelen, die
vaak drugtransacties betalen
met gestolen kunst. Tot de Eu
ropese politiekorpsen is dat be
sef nog niet echt doorgedron
gen.
Henk Schutten 'Kunstmaf
fia; moord, diefstal, oplichting
en witwaspraktijken in de
kunstwereld' 224 pag. f36,50
(MeulenhofF, Amsterdam).
irga Het Friese duo Twar-
hier in zijn woonplaats
'arga, staat al weken num-
er één in Nederland met
Ver bisto'. De Friese hit is nu
)k terecht gekomen op num-
er twee in de Belgische hit
sten.
Hoe handzaam kun je zijn?
Die vraag wierp zich weer
eens op toen ik gisteren vers
van de pers het zevende deel
uit de serie Leidse Verhalen in
handen gespeeld kreeg. Het
woord 'deel' moet je in dit ver
band wél met een flinke korrel
zout nemen. Tussen duim en
wijsvinger gevat, is nog juist
te zien dat de kaft van het
boekje over de schilder Jan
Steen groen van kleur is - zó
gering zijn de afmetingen van
dit hebbedingetje. Vier bij vijf
meet het, schat ik zo op het
eerste gezicht in. Centimeters,
dan wel te verstaan.
Leiden heeft door de jaren
heen een prima reputatie op
gebouwd als het gaat om pu
blicaties in boekvorm over de
stad, zijn bewoners en over de
dingen die voorbijgaan. Het
standaardwerk in deze is zon
der twijfel het Leids Jaarboek
je van de Vereniging Oud Lei
den. Die club houdt zich al
bijna een eeuw bezig met de
geschiedenis van de stad en
zijn omgeving. De weerslag
daarvan vind je terug in het
jaarboekje. Dat bol staat van
de kronieken en de historische
artikelen.
Het aardige van deze uitga
ve is - behalve zijn inhoud -
dat het concept sedert 1904
niet of nauwelijks is gewij
zigd. Het wordt gemaakt vol
gens een vast stramien en ge
goten in een vaste vorm. Al
leen in detail veranderde er
door de jaren heen wel eens
wat. Van een harde kaft, naar
een zachte, naar een glim
mende. En geloof maar dat
over die minieme wijzigingen
binnenskamers nog harde no
ten zijn gekraakt tussen de
progressieven en conservatie
ven binnen het bestuur. Per
slot van rekening sta je voor
traditie - of sta je het niet.
Van recenter datum is de
reeks Leids Verleden. De boek
jes zijn in de jaren
gemaakt in opdracht van de
Dienst Bouwen Wonen van
de gemeente Leiden. Ze gaan
over stenen, straten, muren,
gevels en bijvoorbeeld over de
gedichten op die gevels. Ver
der hebben ze een mooie
en harde kaft,
steeds wisselend van kleur.
Pas van de laatste jaren is
het initiatief van de Stichting
Leiden Promotie/VW. Het be
treft hier een serie over be
roemde Leidenaars onder de
noemer Leidse Verhalen. Er
zijn in hoog tempo intussen
zeven deeltjes verschenen, die
van gisteren meegeteld. In een
kleine zeventig pagina's weet
je alles over zulke uiteenlo
pende figuren als de Zangeres
zonder Naam, Dr. Von Sie-
bold, Marinus van der Lubbe
en H. Kamerlingh Onnes. De
reeks is gemakkelijk met tien
te vermenigvuldigen. Denk
aan Rembrandt, Goeie Mie,
Van der Werff en Van der
Windt en verzin er zelf nog 64
bij. Nuttig tijdverdrijf straks
voor de kerstdagen.
Het uitgangspunt van de
diverse instanties - de stad en
zijn bewoners - mag dan het
zelfde zijn; er is wél iets merk
waardigs aan de hand als het
gaat over de wijze waarop zij
het ondenverp presenteren.
We hebben het nu even over
het formaat. Dat is beslist niet
krimpvrij. Heeft het Leids
Jaarboekje sinds 1904 de af
metingen van een normale
pocket, het Leids Verleden uit
de negentiger jaren is precies
de helft kleiner. En de Leidse
Verhalen van nu zijn daar
nog eens de helft kleiner van.
Of dat verkeerde zuinigheid
is, danwel dat het in de loop
der jaren zo is gegroeid la
ten we maar in het midden.
Wat je uiteindelijk overhoudt,
is duidelijk: een wel héél klein
boekje.
De inhoud is natuurlijk be
langrijker dan de verpakking.
Dat is zondermeer waar. En
over die inhoud ook niets dan
lof. Het is alleen dat ik in
mijn boekenkast - naast dat
lange lint van Jaarboekjes en
dat kleurige rijtje Leids Verle
den - die zes kleintjes nergens
meer kan vinden. Had ik ze
nou toch maar in dat pillen
doosje gestopt.
Goed, en dan voor de ver
andering nog even dit: ik blijf
namelijk van mening dat de
Leidse grachten weer open
moeten. Te beginnen met
de Lange Mare.
AD VAN KAAM
muziek recensie
LI dy van der spek
Concert: Sempre Crescendo met Dick van
Gasteren (orkestdirigent) en Anneke
Veenhoff (koordingent), m.m.v. Mariene
Hemmer, viool en Baukje Zitman, so
praan Gehoord: 30/11, Hooglandsekerk,
Leiden.
Dirigent Dick van Gasteren is
terug van weggeweest. Na vijf
jaar staat hij weer voor het Stu
denten Muziekgezelschap Sem
pre Crescendo, dat daar hele
maal niet rouwig om hoeft te
zijn. Orkest en koor spelen en
zingen met een nieuw en fris
elan. Beslist niet feilloos, maar
met veel inzet. Van Gasteren
probeert de dames en heren
van Sempre met alle geweld -
pats - op de maat te krijgen,
maar het jonge volk houdt van
een beetje vooruit hollen.
Geen millimeter meegevend,
houdt hij Mozarts Ouverture
Don Giovanni onder controle.
Doet hij het niet met z'n han
den, dan wel met z'n dwingen
de blauwe ogen. Exact gelijk
spelen, met name van de eerste
violen, lijkt minder soepel te
gaan dan het glas heffen: maar
eenmaal de climax gehaald,
wordt voluit spelen een brui
send biertje.
Ook in de Ouverture Titus
doet Van Gasteren alles aan het
vasthouden van de maat. De
pauk helpt een handje mee. De
blazers loijgen hier uitgelezen
kansjes om zich helder, warm,
scherp of anderszins te profile
ren. De alten doen hun best,
maar daar blijft het wel bij. In
deze twee ouvertures kunnen
alle spelers zich ruimschoots
uitleven en voorbereiden op
wat na de pauze komen gaat:
het Vioolconcert in D van Lud-
wig van Beethoven. Want hier
speelt Sempre (op dat laatste
stukje na) echt goed. Van Gas
teren moet nu precies het om
gekeerde doen, bijtrekken en
versnellen, want de getalenteer
de jonge solist Mariene Hem
mer speelt voortvarend en laat
zich niet omkopen.
Doodstil, zonder enig pathos,
helemaal op zichzelf gericht to
vert Hemmer een schitterende
klank uit haar Valentino de Zor-
zi-viool (1876). Haar hoogste
noten zijn loepzuiver en schij
nen bij tijd en wijle te fluiten.
Haar cadensen zijn niet over
dreven. Ze speelt de juiste noot
op de juiste plaats. Het orkest
speelt zorgvuldig, legt wezenlijk
gevoel aan de dag, neemt de ly
rische melodieën vol overgave
van de solist over, speelt warm
en homogeen.
Voor het koor is het Overwin
ningslied van Mirjam wegge
legd. Schubert heeft dit vast ge
schreven in zijn jonge vlegelja
ren, want de muziek staat bol
van bravour. De akkoorden kla
teren, maar vooral denderen,
onder de handen van de koor
dirigent, tevens pianist Anneke
Veenhoff. Voor de balans had
de vleugel beter omgekeerd
kunnen staan met een half ge
opend deksel naar het koor toe.
Want de sopraan Baukje Zit
man heeft het behoorlijk moei
lijk om boven dit fantastisch
leuke maar knallende spel van
Veenhoff uit te komen. Met nog
maar één jaar zangles - van de
uitstekende pedagoog Vera Ver
zijden - levert Zitman een forse
prestatie. Voor solist en koor
een vreugdezang vol grote
kleurverschillen en dynamische
uitschieters. Sempre jubelt
tempovast, enthousiast, niet al
tijd even zuiver, soms wat uit
balans (door het bekende he
rentekort), niettemin joyeus!
dans recensie
maarten baanders
orstelling: 'Instinct' door Conny Jans-
Danst Gezien: 30/11 Leidse
Schouwburg.
onkere dreunende klanken,
iok en breekbaar licht zetten
:t toneel vanaf het eerste mo-
lent in de verlaten sfeer die
choreografie beheerst. 'In-
inct' van de groep Conny
nssen Danst laat ons vier
lannen en drie vrouwen zien
ie elkaar zoeken en onderzoe-
ïn, maar geen harmonie vin-
2n.
Hun bewegingen zijn gedre-
m en energiek. Soms ontstaat
een speelse verstandhou-
ing, die echter steeds weer
ndigt in een ongenaakbare
lik, weg van de ander of in
n schichtige vlucht. De ont-
ïoetingen zijn van korte duur,
laar dat geldt ook voor de
lomenten waarop een danser
eenzaam op het toneel be
weegt. Niemand ontsnapt aan
de onrust.
Choreografe Conny Janssen
heeft dit gegeven uitgewerkt in
de voor haar kenmerkende
scherpe, doortastende stijl.
Mooi is telkens weer de op
bouw van aarzelende gebaren
naar heftigheid. Mooi is ook de
kracht waarmee de dansers de
bewegingen uitvoeren. Ze la
ten het drama van het 'verhaal'
volledig door hun lijf gaan.
Maar het is wel een drama dat
je doet verlangen naar verras
sende wendingen en die zijn er
te weinig.
Niet alleen eindigt de cho
reografie met dezelfde ont
moedigende eenzaamheid van
het begin, ook zijn er nauwe
lijks bewegingen die eruit
springen, momenten die je bij
blijven omdat ze iets speciaals
over de menselijke zoektocht
naar contact zeggen. Aanzet
ten zijn er wel, maar die gaan
verloren in de snelle opeenvol
ging van fragmentarische scè
nes. Je zou willen dat er wat
langer bij die aanzetten werd
stilgestaan, dat er dieper op
werd ingegaan.
Een 'opvallend moment is er
bijvoorbeeld wanneer één dan
ser, die de rol van de schuchte
re man speelt, door de groep
omvergeblazen wordt. Hij valt
achterover, wat een mooie va
riant is op de vele keren dat
vooral danseressen achterover
vallen. De manier waarop hij
vervolgens op zijn rug weg
sluipt, ziet er fascinerend uit.
Maar de groep doet niets an
ders dan zich omdraaien en
weglopen. Op dat prachtige
sluipen op de rug wordt niet
ingehaakt. Een veelbelovende
lijn wordt afgebroken.
Hetzelfde geldt voor de se
conden waarop de groep stil
staat, dicht bij elkaar alsof er
geposeerd wordt, en daarna
traag uit elkaar valt. Na alle on
rust maakt dit moment grote
indruk. Je denkt: nu verandert
er iets. Maar nee, de onrust
keert gewoon terug. Hoe geva
rieerd de bewegingen ook zijn,
hoe vertederend de schuchtere
man ook is als hij verdwaalt in
zijn eigen verlangens, door het
gebrek aan ingrijpende veran
deringen krijg je toch het ge
voel dat het drama zich blijft
herhalen.
P.C. Hooftprijs voor Gerrit Krol
FOTO ANP KLAAS KOPPE
vervolg van voorpagina
'Een oeuvre dat zijn weerga niet
kent', schrijft de Stichting P.C.
Hooftprijs voor Letterkunde in
haar juryrapport over het werk
van Gerrit Krol. „Bijna elk jaar
kwam er wel een titel van hem
uit en niet zelden waren het
meerdere titels, in verschillende
genres bovendien: gedichten,
verhalen, novellen, romans, es
says, columns, studies. Het was
een overvloed die nooit verveel
de, want bij alles wat hij maak
te, stelde Krol zich op alsof hij
'pas geboren' was: met een ont
vankelijkheid voor het nieuwe
en verrassende dat hem nooit
verlaten heeft."
Gerrit Krol krijgt zijn P.C.
Hooftprijs, waaraan een bedrag
van 125.000 gulden is verbon
den, in mei volgend jaar uitge
reikt. Hij mag 75.000 gulden
zelf houden, de rest van het be
drag moet hij besteden aan een
literair doel.
Gerrit Krol werd geboren op 1
augustus 1934 in Groningen. In
de jaren zestig begon hij zijn
schrijversloopbaan met verha
len in onder meer Elseviers
Weekblad. Bekende titels van
zijn hand zijn 'Het gemillime
terde hoofd' (1967), 'Over het
uittrekken van een broek'
(1970), 'De chauffeur verveelt
zich' (1973), 'In dienst van de
Koninklijke' (1974) en 'Een
Fries huüt niet' (1980).
„Literatuur is de kunst van
het samenvatten", schrijft Krol
in zijn boek 'De schrijver, zijn
schaamte en zijn spiegels' uit
1981. „Dat Krol zijn proza vult
met korte formules, foto's, figu
ren en schema's heeft te maken
met zijn verlangen de wereld
naar zijn hand te zetten en de
behoefte denkmechanismen
overzichtelijk te maken door ze
in kaart te brengen. Als prozaïst
is Krol een systeembouwer die
emoties en het nut van gedach
ten wil meten", doceert het
Lexicon van de Nederlandse
Letterkunde.
Krols abstracte stijl laat zich
doorgaans niet gemakkelijk le
zen. Soms leidt zijn stijl tot een
bijna wiskundige uiteenzetting
over misdaad, straf en recht
vaardigheid.
Het is de tweede keer dat
Gerrit Krol een oeuvreprijs ten
deel valt. In 1986 werden zijn
romans, novellen, reportages,
essays, gedichten- en verhalen
bundels onderscheiden met de
Constantijn Huygensprijs.