Ebola dodelijk maar dom virus
Gesprek van de Dag
Geen strategie op
wereldkampioenschap monopoly
U
VRIJDAG 20 OKTOBER 2000
'ommentaar
Longs varkenscabaret
Zanger/cabaretier Robert Long heeft zich geheel
volgens de verwachting de woede van varkens-
boeren op de hals gehaald door het lot van var
kens te vergelijken met dat van de joden in Da
chau. Vijf boeren dagen hem wegens smaad voor
de rechter. De WD weigert in de toekomst te
spreken met de organisatie Varkens in Nood, zo
lang Long daar de voorman is.
Naarmate de oorlog langer achter de rug is voelen
meer mensen zich vrij vergelijkingen te trekken
met hedendaags leed. Die vergelijkingen gaan ge
lukkig nooit op. Ze hebben daardoor wel het on
bedoelde en voor de betrokkenen kwetsende ne
veneffect dat het oorlogsleed wordt gebagatelli
seerd. Om die reden bewijst Long oorlogslachtof
fers geen dienst. Het is de vraag of dat wel geldt
voor het lot van varkens.
Varkens in Nood is opgericht door de schrijver
J.Voskuil, die geld inzamelde voor paginagrote
advertenties in de dagbladen over de gang van za
ken in de varkenshouderij. De serieuze toon bleef
gehandhaafd onder Voskuils opvolger Koos van
Zomeren, maar werd al harder en ludieker toen
cabaretier Youp van 't Hek de leiding nam. De re
cente keuze voor Robert Long als woordvoerder
bevestigt dat Varkens in Nood een lawaaiige ac
tiegroep wil zijn die de vergrotende trap kiest om
aandacht te krijgen.
Dat betekent automatisch dat de dialoog die men
in het verleden nog met de branche en de politiek
zocht, tot het verleden behoort. Voor nuances
moet je nu eenmaal niet bij het cabaret zijn. Het
lijkt ook effectiever om het gedrag van het vlees
etende publiek te beïnvloeden. Als dat massaal
tot een onsje minder of tot scharrelvlees te beke
ren is, dan moet de sector wel maatregelen ne
men om te overleven. En dan heb je de politiek
ook helemaal niet nodig.
Het kiezen van de juiste toon blijkt vooralsnog
een vak apart. Alle lachers die Van 't Hek op zijn
hand heeft weten te krijgen, hebben nog geen
merkbare invloed gehad en Robert Long heeft tot
dusver niet meer bereikt dan dat het grote pu
bliek weet heeft van zijn nieuwe roeping.
L clevisie
Is het hier oorlog?
Wil heeft niks tegen een documentaire over Duitse
gevechtsvliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog.
Of over het'nut van speurhonden in het Ameri
kaanse leger in de Vietnam-oorlog, de opkomst en
ondergang van U-boten in de Eerste Wereldoorlog,
de rol van infraroodcamera's in het Golfconflict.
Ieder zijn meug.
Waar Wil wel beroerd van word, is het spervuur
aan populair wetenschappelijke programma's met
het thema oorlog waar de kijker van Discovery
Channel op wordt vergast. En waar meer dan eens
de oorlog openlijk in wordt verheerlijkt.
Een heel uur over het uitmuntende strategisch in
zicht van de Duitse tankcommandanten Rommel
en Guderian. Hun 'heldendaden' met historische
beelden en moderne computeranimaties belicht.
Of Vietnam - veteranen die vol vuur herinneringen
ophalen aan het sensationele lichtspel dat zich on
der hen afspeelde als een heel tapijt brandbom
men vanuit hun straaljager over de dichte jungle
werd gedropt. Mooie boel.
De enige afwisseling op het thema 'weapons of
war' wordt gevormd door documentaires over gru
welijke moordpartijen in de Verenigde Staten en
hoe die met behulp van wetenschappers in moder
ne laboratoria werden opgelost. Een seriemoorde
naar liep tegen de lamp omdat hij bij het dumpen
van zijn zevende slachtoffer - dat op beestachtige
wijze was verkracht en gewurgd - een na veel mi
croscopisch speurwerk traceerbare vezel van zijn
overjas op het ontzielde lichaam had achtergela
ten. Dat soort vrolijkheid.
Dan zijn er in de middaguren nog zogenaamde
natuurfilms maar die zijn, ondanks het tijdstip,
niet voor kinderogen. Het gaat hier niet over een
etmaal in het leven van een damhertje of het
zanggedrag der kaketoes op Madagascar. Nee, bij
Discovery verslinden scholen piranha's, uiteraard
in close-up, een heel varken in een zijriviertje van
de Amazone, scheuren slagschepen van krokodil
len weerloze wildebeesten in de Serengetisteppe in
tweeën of vernietigen tornado's hele steden in
Oklahoma.
Afstemmen op Discovery betekent het aanschou
wen van een niet aflatende stroom extreem ge
weld. Wie heeft ooit bedacht dat deze zender zon
der decoder de huiskamer binnen mag?
Kan dat even snel van de kabel af worden gebom
bardeerd, geslagen of geknald?
Eurodruppels
Miljonair worden, da's waar
we af en toe van dromen. Een
enkeling probeert via de tele
visie een miljonair te strik
ken, een ander werkt zich
een slag in de rondte, maar
de meesten spelen af en toe
het Spel der Spelen. Onge-
neerd op jacht naar geld, hui
zen, hotels, straten en ste
den. Er is waarschijnlijk geen
spel dat zo tot de verbeelding
spreekt als het monopoly-
spel.
Wie kent niet de waarde van
de gelukzalige mededeling 'U
wint een schoonheidswed-
strijd' en wie voelt zich meer
opgelucht als de kaart 'Ga
naaar de gevangenis' door
een ander wordt gepakt? Ter
wijl het 'Ga drie plaatsen te
rug' tot de grootste frustratie
kan leiden, want op die plek
wordt de bezoeker altijd een
poot uitgetrokken.
Sinds de uitvinding in 1935
spelen een geschatte 480 mil
joen mensen het spel in tien
tallen versies en talen. We
reldwijd zijn er in de loop
van de jaren meer dan 160
miljoen spellen verkocht. Het
is in 26 talen uitgebracht, ter
wijl er ook een braille versie
van is.
De onverminderde interesse
voor dit familiespel heeft tot
de organisatie van lokale, na
tionale en internationale
tournooien over de hele we
reld geleid. Sinds 1973 zijn er
zelfs werdlkampioenschap-
pen. In 1992 gewonnen door
een Nederlander, Joost van
Orten. Dit weekeind gaat on
ze nationale kampioen Jim
my Reus uit Lutjebroek de
eer van Nederland hoog hou
den tijdens het wereldkampi
oenschap in het Canadese
Toronto.
De 26-jarige Reus, versmede
werker in een supermarkt,
speelt pas sinds vier jaar mo
nopoly. Hij kreeg toen het
spel voor zijn sinterklaas.
„Maar ik ben sindsdien wel
redelijk fanatiek. Ik speel het
zowel met familieleden als
met de computer. Die laatste
is de beste tegenstander en
het leukst is natuurlijk de
computer zo moeilijk moge
lijk te zetten. Meestal win ik
dan nog."
Het spel boeit hem omdat hij
tijdens het spelen ongebrei
deld met smakken geld kan
omgaan en flitsend moet on
derhandelen. „Maar ik ben
hartstikke tevreden met m'n
baan, hoor. Ik heb ook nooit
een bepaalde strategie, zo
van ik moet die en die straat
hebben. Per situatie bekijk ik
mijn kansen. Ik bereid me
dus niet echt voor." Wel
heeft hij de Canadese versie
van het spel al enige weken
in huis, zodat hij in ieder ge
val vertrouwd is met de na
men en begrippen.
De werkloze klusjesman
Charles Darrow uit German-
town in Pennsylvania wordt
gezien als de uitvinder van
monopoly. Hij knutselde in
de jaren dertig in zijn schuur
tje allerlei 'uitvindingen',
waaronder het monopoly-
spel, in elkaar. Hij bood het
aan speelgoedfabrikant Par
ker Brothers aan. Deze zag
aanvankelijk niets in het
geesteskind van Darrow. Vol
gens de fabrikant was het te
ingewikkeld.
Darrow ontpopte zich als een
doorzetter en produceerde
samen met een vriend in ei
gen beheer vijfduizend spel
len. Deze gingen als zoete
broodjes over de toonbank
en Parker Brother ging, toen
het bespeurde dat het spel
wel degelijk een succes was,
alsnog overstag. Darrow te
kende op 46-jarige leeftijd
een contract dat hem in een
klap miljonair maakte. De
opmars van het wereldidee
van een klusjesman nam een
aanvang.
IRENE NIEUWENHUUSE»
Man overlef
na bomaansl
ook treinran
Drie maal is scheepsre
maar als het aan de 41
Gary Fellowes uit Lont
gaat dat gezegde nieto
heeft in anderhalf jaar
grote rampen overleefi
het daar graag bij latei
In april vorig jaar bevc
wes zich in de Londen
gaanswijk Soho in deA
Duncan Pub, toen daa
zware spijkerbom ontj
Daarbij vielen drie dot
gewonden. Fellowes h
de schrik en enkele lid
wondingen vrij.
Afgelopen dinsdag was
van de passagiers in de
vanuit Londen naar Le
die bij een snelheid vi
lometer per uur ontsp;
Fellowes bevond zichl
dien in het totaal verrt
tauratierijtuig, waarin
doden en de ernstigste
den vielen. Fellowes b
dit keer met een gebrc
en wat kneuzingen
In zijn ziekenhuisbedi
Fellowes dat hij in de
als vorig jaar in de Ada
Duncan, doodsangst!
uitgestaan. Hij weet ni
nu een geluks- of een
gel is: „Het is natuurlij
felijk ongelukkig dat il
keer betrokken ben bi]
ramp. Maar ik heb ooi
veel mazzel dat ik ze ai
heb overleefd."
HARM HARKEMA
'Epidemie peanuts vergeleken met HTV'
Het Ebola-virus dat de afgelopen dagen tientallen slachtoffers heeft gemaakt in Oeganda is een
dodelijk maar 'dom' virus. De vernietigende kracht van het virus is zo enorm dat-het driekwart
van zijn slachtoffers binnen drie weken doodt. Maar met de dood van de gastheer legt ook het vi
rus het loodje. De kans dat de epidemie zich uitbreidt, wordt daardoor drastisch beperkt. „Ebola
is daarom peanuts vergeleken met HIV", zegt prof. G. van der Groen, hoofd van de afdeling Viro
logie van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen.
Hij stond in zekere zin aan de
wieg van Ebola. In het laborato
rium van prof. G. van der Groen
vond in 1976 de eerste isolatie
van het virus plaats. Het slacht
offer was een Belgische missie
zuster uit Yambuku in Congo,
het toenmalige Zaïre. Om het
dorpje niet teveel te stigmatise
ren, werd het virus uiteindelijk
vernoemd naar de 200 kilome
ter noordelijker gelegen Ebola-
rivier. Van der Groen: „Het was
dat er westerse slachtoffers wa
ren, anders hadden we er denk
ik nog geen weet van gehad.
Dat moet ik eerlijk toegeven."
Uiteindelijk zou de epidemie
318 slachtoffers eisen, van wie
280 kwamen te overlijden. Een
tweede grote epidemie vond
plaats in 1995, eveneens in
Congo. In de omgeving van Kit-
wit vielen 245 dodelijke slacht
offers. De huidige epidemie is
uitgebroken in het district Gulu
van het buurland Oeganda.
Ebola wordt gevreesd om de
enorme snelheid waarmee het
korte metten maakt met zijn
gastheer, die uiteindelijk een
meestal pijnlijke dood sterft.
Vier dagen na besmetting ver
tonen slachtoffers symptomen
die op griep lijken. Daarna volgt
een periode van overgeven en
bloederige diarree. Uiteindelijk
bloeden de patiënten uit alle li
chaamsopeningen. Bloed en
andere lichaamsvloeistoffen ko
men dan zelfs dwars door de
huid heen, waar ze uiterst pijn
lijke blaren veroorzaken.
De gruwelijke wijze waarop
slachtoffers aan hun einde ko
men en de massale sterfte in
een korte periode spreken der
mate tot de verbeelding dat we
reldwijd grote ongerustheid
ontstaat over de ziekte. Maar
dat beeld behoeft nuancering,
vindt Van der Groen. „Wereld-
Een verpleegster desinfecteert een bezoekster van het Gulu ziekenhuis in Noord-Oeganda waar ebola-
slachtoffers verpleegd worden. Ebola slaat snel om zich heen maar is makkelijk te isoleren.
FOTO AP SAYYID AZIM
wijd zijn nu zo'n vijftienhon
derd tot tweeduizend gevallen
van Ebola bekend. Daaraan
overlijdt inderdaad zo'n zestig
tot zeventig procent. Maar dat
is peanuts vergeleken met aids.
Het HIV-virus (dat aids veroor
zaakt) kennen we pas sinds
1983 en daar lijden inmiddels
40 miljoen mensen aan."
De reden dat Ebola relatief wei
nig slachtoffer maakt, zit hem
paradoxaal genoeg in de ver
nietigende kracht van het virus.
Van der Groen: „Het is een
macho-virus. De olifant onder
zijn soortgenoten. Veel groter
dan het pokkenvirus, dat tot de
ontdekking van Ebola het
grootste was. Wanneer zo'n
reus bij je binnenkomt, veroor
zaakt hij enorme schade in een
heel korte tijd. Maar macho's
zijn niet altijd verstandig. Ebola
vernietigt de gastheer veel te
vlug. Daardoor is de kans op
overleving van het virus en uit
breiding van de epidemie ge
ring. Een uitbraak van Ebola is
daarom een gemakkelijk op te
lossen probleem. Je zondert de
patiënten af, zorgt dat verple
gend personeel beschermende
kleding draagt en over voldoen
de ontsmettingsmiddelen be
schikt. Op die manier is de ziek
te binnen een paar dagen onder
controle."
Volgens Van der groen is het
bepaald niet denkbeeldig dat
zich de komende jaren na Ebo
la en het HIV-virus meer nu
nog onbekende virussen zullen
manifesteren. „Tweederde van
de levensvormen bevindt zich
in de tropische regenwouden.
Ze leven daar zonder elkaar ooit
te ontmoeten, omdat het woud
vrijwel ondoordringbaar is.
Maar dat kan gemakkelijk in
korte tijd volledig veranderen.
Eén bulldozer is voldoende. Ie
mand die nu drager is van een
virus waar hij zelf immuun voor
is, kan een ander makkelijk be
smetten. Dat is geen fantasie
scenario. Veertig procent van
alle Groene Afrikaanse apen is
besmet met het HIV-virus maar
blijft gezond. Maar zodra ze in
aanraking komen met andere
apen, zijn die binnen zes maan
den ziek."
RENS KOLDENHOF
Dodelijke Ebola-uitbraak treft Oeg
Een met bloedingen gepaard gaande virusziekte
heeft de afgelopen twee weken 39 mensen in
Noord-Oeganda gedood. Het blijkt te gaan om de
gevreesde Ebola-koorts. Oegandese soldaten die
hebben deelgenomen aan de oorlog in de Democra- k
tische Republiek Congo (voorheen Zaïre) zijn op
hun weg terug door Gulu -het hart van de uitbraak-
gekomen. Vermoedelijk hebben zij het virus met
zich meegebracht.
"~~l 1976 - Grens tussen'w" r-
Zaire/Sudan: het Ebola-virus L,
duikt voor het eerst op, meer
dan 270 mensen sterven.
1996-Gabon:
60 mensen raken besmet,
40 van hen sterven.
1995-Kikwit, Zaire:
245 mensen laten het leven ffi
door Ebola-uitbraak.
DEMOCRATISCHE
REPUBLIEK
HEE® CONGO
1 Virus komt in het lichaam via
speeksel, bloed of ander lichaarAs- L
vocht, meestal via hergebruikte
injectienaalden. L--—j-
2 Eerste symptomen zijn hoofdpijn
en koorts.
3 Virus tast lever, nieren en bloed
vaten aan.
4 Virus vernielt binnenste wand in
bloedvat.
Buitenste celwand
Middelste celwand
Binnenste celwand
5 Bloedvaten worden poreus
en organen vallen uiteen.
onsclijk
Vorige week mocht ik een kijkje nemen in het
nieuwe hoofdkantoor van de ABN Amro-bank.
Het is verrezen aan de voet van station Amster
dam-zuid. Het gebouw bestaat uit twee torens,
met daartussenin een lager middengedeelte.
De ene toren is zeventien verdiepingen hoog,
de andere toren maar liefst 25 verdiepingen.
In die laatste toren heb je bovenin een uit
zicht waar je angstig stil van wordt. Diep
onder je zie je op de snelweg het uiterst
langzaam rijdende verkeer tot aan de
horizon voortkruipen. Je kunt Lelystad
zien liggen en de duinen. Omdat ik last
heb van hoogtevrees voelde ik me, hoe
grandioos het uitzicht ook is, toch niet
erg op m'n gemak. Bovendien dacht ik
steeds aan m 'n vader. Die zei altijd: hoe
hoger je stijgt, hoe belangrijker het is dat
je precies weet waar de brandtrappen zijn.
Maar ik had nergens een brandtrap gezien.
Hoe kom je snel omlaag uit een gebouw van
25 verdiepingen als er op de derde verdie
ping een grote brand uitbreekt en je de lift
niet meer mag gebruiken? Een brandtrap
buitenom is er in ieder geval niet.
We werden rondgeleid door het immense ge
bouw. Het is alsof je in een ruimtestation verkeert.
Overal licht, overal prachtige doorkijkjes, overal
verbluffende moderne kunst: Willem de Kooning,
Arend Odé, Jan Dibbets, Günther Förg. Af en toe
zag je ergens in de diepte een stipje met mappen
voorbij snellen. Een bankemployee? Er zouden in
zo'n gebouw eigenlijk alleen King Kongs moeten
werken. Voor mensen is het te grootschalig.
Op diverse plaatsen in het lage middengebouw
ontwaarde ik op de prachtige beukenhouten en
marmeren vloeren obstakels die ik aanvankelijk
aanzag voor hypermoderne kunstvoorwerpen. Er
zaten hengsels aan, ze waren rond, nu eens eigeel,
dan weer diepzwart, dan weer flessengroen. Ik
vroeg aan de gids: 'Zijn dit speelse sculpturen van
beeldhouwer Arend Odé of Willem de Kooning?'
'Dat weet ik niet', zei ze, 'ze worden hier in mijn
rondleidingsprofiel niet vermeld'. Ik bekeek de
sculpturen nog eens goed. Telkens hoorde ik ook
een zangerig geluidje. Het leek haast of er iets in
de kunst druppelde. Toen begreep ik het opeens.
Die sculpturen waren plastic huishoudemmertjes.
En die emmertjes stonden opgesteld daar waar
het prachtdak lekte.
Het gebouw heeft 700 miljoen gekost! Alles eraan
is zo groots dat je je, naarmate je er langer in
rondloopt, steeds nietiger gaat voelen. Maar een
mals regentje vermag het gebouw blijkbaar niet te
trotseren. Trouwens, de fontein bij de ingang kan
helaas niet spuiten want werkt hij wel dan zorgen
lukrake valwinden om de 25 verdiepingen heen
ervoor dat elke klant die metz'n spaarbankboekje
op weg is naar de ingang, onvermijdelijk de volle
laag krijgt.
In de zogenaamde dealing-room van 3100 vier
kante meter zitten vijfhonderd mensen achter
flikkerende beeldschermen. Op de muur is een
display aangebracht met de wisselkoersen. Het
bijzondere ervan is dat je van minuut tot minuut
de koersveranderingen kunt volgen. In het kleine
poosje dat ik daar stond te turen zakte de euro
van 0,8748 per dollar naar 0,8697 per dollar. Elke
keer als het laatste cijfertje achter de komma weer
één teleenheid zakte, hoorde ik zo 'n eurodruppel
tje in een huishoudemmertje neerkomen. Mis
moedig dacht ik: als de euro in dit regendruppel-
tempo blijft zakken is hij op het moment dat wij
ermee moeten gaan betalen definitief weggelekt.
Wat te doen? Emigreren naar Zwitserland? Maar
ook daar hebben ze volgens mij enorme bankge
bouwen.
MACAULEYCULKIN, het
Amerikaanse kindsterre-
- tje uit de bekende Home
I Alone-films, heeft na zes
I jaar een comeback ge
maakt. Hij speelde on-
I langs in een Londens the-
ater in de première van
Madame Melville, waar
hij met enthousiast ap
plaus werd ontvangen. De
rj 20-jarige Culkin vertolkt
de rol van een scholier
i die wordt verleid door een
I leraar. Met succes kenne
lijk, hij werd drie keer teruggeroepen
door het verrukte publiek.
Een 22-jarig Duits meisje heeft in
Frankfurt an der Oder haar pasgeboren
KIND door het TOILET gespoeld. Dat
meldt een regionale krant vandaag. De
politie heeft bevestigd dat een dode
boreling in een van de afvoerpijpen
van de wc is aangetroffen. De jonge
vrouw werd woensdag met hevige bloe
dingen opgenomen in een zie K
Daar stelden artsen vast dati Jj
kind had gebaard. Op haarai e
gen werd de overleden babyi
lijk gevonden. De 22-jarige«
chiatrisch behandeld.
De Vlaamse miljonair STEFA'
HOFS treedt 23 oktober in
het huwelijk met zijn op tv ui
bruid COBY BOS. Onduidelij
hoe de bruiloft in beeld word 11
bracht, maar het wordt in elk
geen grootse show, aldus eei
tieleider van Van de Ende-p»
In het RTL4-programma 'Jaj..
miljonair' gingen de twee sle! J1
ondertrouw. Vervolgens vertf 1
jarige Vlaming op zakenreis,
toch een gaatje in zijn agend
om met Coby (29) te trouwen
kosten hoeft hij het niet te la jn
wen in Blaricum kost op het e
gekozen tijdstip 480 gulden
