Extra geld
lodiumkunst
:n muziek
Als je er in gelooft, kun je bergen verzetten'
Cultuur Kunst
Koninklijke bruiden
Gao houdt
zich buiten
controverse
Muziek en
vuurwerk bij
SieboldHuis
)nvergetelijk beeld van lastige meid
IIJDAG 20 OKTOBER 2000
Rectificatie
goEN_i In het artikel 'Deel zes Leidse Verhalen gaat over Knep-
^höüt' van gisteren, is een fout geslopen. De naam van de
hrijfster van het boek 'Klank ir Je DMnaW«
plaats van Ingrid Paanakker.
Henk Poort zingt op gala in Lisse
In de kerk van de Heilige Engelbewaarder aan de Heere-
Ttfg in Lisse wordt vanavond een groots operagala gehouden.
IF en optreden van Henk Poort, bekend van The Phantom of the
)pera, vormt een van de hoogtepunten. Het gala begint om
fl.OO uur. Kaarten (17.50 en 32,50 gulden) zijn nog nog verkrijg-
aar bij de ingang van de kerk.
Sat-r-day in In Casa
gofNi De Nederlandse R&B act Sat-r-day speelt zondag in de
leidse danssalon In Casa. De deuren gaan om 22.00 open, de
K band begint om 24.00. Kaarten zijn in de voorverkoop verkrijg-
"i baar bij onder meer US Madhouse en kledingwinkel Coolcat. In
•1* |]evoorverkoop kosten kaarten 20 gulden, aan de deur kost een
entreebewijs 25 gulden.
j Hermans in Duits vertaald
i BtNKFURTHet werk van Willem Frederik Hermans verschijnt
<4 rijf jaar na zijn dood nu ook in het buitenland. Hermans' uitge-
isrDe Bezige Bij is met de gerenommeerde Duitse literaire uit-
jever Gustav Kiepenheuer overeengekomen dat deze de rech-
ien krijgt voor vier romans: 'Nooit meer slapen', 'De donkere
lamer van Damocles', 'De tranen der Acacia's' en 'Au pair'.
'II
Vervolg van voorpagina
podiumkunsten en de muzieksector in Nederland
"Jekken aan het langste eind in de slag om de extra 40
ril Jjoen gulden die staatssecretaris Van der Ploeg (Cul-
ur) te verdelen heeft. Dat blijkt uit het voorstel dat de
ki fwindsman gisteren heeft gedaan aan de Tweede Ka-
De podiumkunsten kunnen wat hem betreft reke-
op 14,7 miljoen gulden extra, de muzieksector op
(miljoen.
gezelschappen van excellente
kwaliteit. Het Nederlands Dans
Theater (1,9 miljoen), het Con
certgebouworkest (1 miljoen)
en de Nederlandse Opera (een
half miljoen) profiteren daar
van.
Van der Ploeg kan over het
extra geld beschikken door een
motie die de Kamer aannam tij
dens de Algemene Beschou
wingen. Slechts enkele gezel
schappen die in de omstreden
Cultuurnota geen geld ontvin
gen, krijgen dat nu wel. Het be
treft Het Toneel Speelt (390.000
gulden), Warner en Consorten
(260.000 gulden), Folklore in
School (100.000 gulden) en het
Filmfestival Rotterdam (240.000
gulden). De Raad voor Cultuur
.had in zijn advies al aangege
ven dat als er extra geld zou
vrijkomen, deze instellingen er
het meeste recht op hebben.
Voor de Haagse toneelgroep
De Appel zit er geen landelijke
subsidie in. Dat gezelschap
moet het doen met alleen ge
meentelijke financiële steun.
Orkater kan wel tevreden Zijn
met een subsidieverhoging van
900.000 gulden. Daarmee komt
de totale subsidie voor Orkater
op 1,9 miljoen.
Via een constructie met het
ministerie van VWS krijgt het
Handtheater, dat aanvankelijk
geen subsidie ontving, nu op
eens 400.000 gulden. Het mi
nisterie van OC&W en VWS
arbovenop komt nog eens
ia geld voor de boegbeelden
de Nederlandse cultuur,
zijn internationaal erkende
Staking dreigt
ii theaterwereld
m
;Cd
ERDAM ANP
j r dreigt een landelijke sta
ding van een dag in de thea-
tvereld uit protest tegen
plannen van staatssecre
taris Van der Ploeg. Bonden
de kunstwereld peilen of
r animo is voor zo'n actie.
Ik mogelijke datum wordt
aterdag 11 november ge-
loemd, twee dagen voordat
le Tweede Kamer de Cul-
nimota 2001-2004 behan-
Vanmiddag werd er al een
'rotestactie gehouden tegen
iet beleid van Van der Ploeg,
i en rond het Nederlands
(heater Instituut (NTI) aan
Herengracht in Amster-
De belangrijkste eis
de actievoerders is dat
miljoen gulden extra
>n raarvan 25 miljoen inci-
d -enteel) wordt uitgetrokken
ai de schade te repareren
ma ie volgens hen door de Cul
ver Jumota 2001-2004 wordt
ba angericht.
elei De demonstratie werd
vet aganiseerd door onder an-
aar kre FNV KIEM, Vereniging
•ilij an Werkgevers in de Podi-
e, mkunsten, Kunsten '92, Fe-
,Ins leratie van Kunstenaarsbe-
ingen, Vereniging van
chouwburg- en Concertge
bouwdirecties, Vereniging
an Nederlandse Theaterge-
ht Schappen en de Neder-
dde tndse Toonkunstenaars -
g e ond.
ïeid
Den
Amsterdam Zwijmelen bij trouwjurken van ko
ninklijke allure. Het kan in Madam Tussaud's in
Amsterdam, waar replica's van beroemde konink
lijke bruidsjurken yvorden gedragen door de (was
sen) beroemdheden zelf. Pronkstuk in de verzame
ling is de replica van de trouwjurk van wijlen Lady
Di. Ook de jurken van de prinsessen Sarah Fergu
son en Sophy Rhys-Jones zijn niet van de echte te
onderscheiden. De tentoonstelling koninklijke
bruiden loopt nog tot en met 7 januari in het mu
seum aan de Dam 20.
FOTO WFA EVERT ELZINCA
frankfurt gpd
Gao Xingjian, de Chinese
schrijver die vorige week ver
rassend de Nobelprijs voor lite
ratuur kreeg toegekend, is een
verstandig man. Hij houdt zich
wijselijk buiten de controverse,
die is ontstaan rond de keuze
van het comité van de Zweedse
Academie. Niet alleen reageer
de de regering van China geër
gerd, maar ook in de wereld
van onafhankelijke kenners van
de moderne Chinese literatuur
viel hier en daar een kritisch ge
luid te horen.
„Als je de Nobelprijs voor Li
teratuur krijgt dan is dat iets
wat je overkomt", zei Gao Xing
jian gisteren tijdens een tumul
tueuze persconferentie op de
Frankfurter Buchmesse. „Ik kan
u daarom echt niet zeggen of ik
zelf andere Chinese kandidaten
op het oog zou hebben gehad.
Dat moeten de experts maar
uitmaken. Dat is niet aan mij."
De in Parijs levende schrijver
van romans en toneelstukken
wilde wel kwijt, dat er tien jaar
geleden al over werd gedacht
hem te bekronen. Een lid van
het comité dat hem kwam feli
citeren, had hem dat vorige
week verteld. Gao Xingjian
hield ook vragen over mogelijke
bevooroordeeldheid van de jury
af.
Waar Gao wél op in wilde
gaan, was de beschuldiging van
Peking dat het comité van de
Zweedse Academie een politie
ke keuze had gemaakt met de
bekroning van zijn werk. „Al de
tijd dat ik in China heb ge
woond, heb ik nooit aan poli
tiek gedaan", zei hij fel. „Ik haat
politiek. Politiek is manipulatie
en ik wil juist onafhankelijk
zijn. Maar daarom mag je de
politiek nog wel kritiseren om
het feit dat ze mensen manipu
leert. Daarmee word je werk
zelf niet meteen ook politiek.
Kritiek leveren doen schrijvers
in China overigens tussen de
regels door. Ik heb een toneel
stuk geschreven met de titel
Busstation. De recensenten
hebben het in China afgekraakt,
maar het publiek vond het erg
grappig. Dat is ook politiek."
Gao's werk is de laatste de
cennia verboden in China. De
60-jarige schrijver verwacht niet
dat hij ooit nog kan terugkeren
naar zijn geboorteland. Ook
een kort bezoek acht hij uitge
sloten. Als een echte schrijver
in ballingschap heeft hij zijn va
derland met zich meegenomen
naar Parijs. „Wie mij vraagt wat
China nu voor mij betekent,
antwoord ik hetzelfde dat ik een
Poolse verbannen schrijver ja
ren geleden hoorde zeggen:
'Polen, dat ben ik'. Zo kan ik
zeggen: China, dat ben ik zelf
geworden."
Prijs
Lieve Marek,
Je cotlega Anton Grunberg
won de Anton Wachterprijs in
1994, uiteraard niet orndat-ie
zo heette maar omdat hij de
beste debutant van dat jaar
was. En jong talent moet je
aanmoedigen. Dus als jij niet
Van der Jagt bent maar Grun
berg, lever je de echte debu
tanten een rotstreek met die
ach terbakse publici tei tsstunt.
Maar laat ik mijn journa
listieke achterdocht even on
derdrukken. Dan nog vind ik
het een beetje maf dat je niet
wilt komen opdagen om de li
teraire prijs voor je debuutro
man De geschiedenis van
mijn kaalheid in ontvangst te
nemen. Die prijs is er ter aan
moediging, en als jij je niet
aangemoedigd voelt, moet je
opzij stappen voor nummer
twee op de prijslijst.
Oké, laat ik nog toegeeflij
kerzijn - dat je zo jong al kaal
bent, is al sneu genoeg. Als
voormalig student filosofie die
in een Weense drogisterij
werkt (wat een ramp moet dat
zijn, pillen in plaats van Sa-
chertorte!), zou je die 3000
piek van de Anton Wachter
prijs toch goed kunnen ge
bruiken. Maar nee, je wilt het
prijzengeld schenken aan een
stichting die een Amerikaanse
journaliste wil bevrijden uit
een of andere Peruaanse ge
vangenis. Nobel van je! Maar
journalisten redden zichzelf
wel, Marek. Breek jij je gevoe
lige kale hoofdje daar nou
maar niet over.
Je wilt niet naar Nederland
komen omdat je niet wilt pra
ten of voorlezen, zo schreef je
deed de eigenaar van de dro
gisterij moeilijk over een paar
dagen vrij. Een standpunt
waari'oor ik alle begrip heb",
schreefje. Wij ook, Marek. Wij
ook. Interviews, signeer- en
voorleessessies, het zit er dus
allemaal niet in. Lijden de
verkoopcijfers daar niet vrese
lijk onder?
Gelukkig spreek je wel tot
ons door middel van je ro
man. En hoe! Je vertrouwt ons
toe dat je 'een penis als een
dwerg' hebt. Een tumultueuze
nacht met twee Luxemburgse
meisjes doet je zelfs beseffen
dat zich tussen je benen
slechts een 'visgraat bevindt
ter grootte van een teen'. Mijn
god, Marek, wat een onthul
lingen. Kaal en dan ook nog
dit (heb je daar ivel haar, ten
minste?) Maar troost je, je
boek ziet er prachtig uit. Zon
der foto op de achterflap,
maar mét blauw lint. „Ik ben
een debutant met een leeslint.
Dat is voor mij boekpresenta
tie zat", vertrouwde je ons toe.
Je wilt ook niet naar de
prijsuitreiking omdat je je
Ausweis niet wilt tonen,
schreef je aan mijn collega's
krantenjoumalisten. Een be
laden Duits woord, niet erg
gepast voor iemand die zo
lang na 1945 is geboren.
Die andere Anton heeft, net
als jij, een hekel aan inter
views en recensenten. Hij haat
„de banale werkelijkheid dat
er slecht gelezen is, nauwelijks
geïnterpreteerd, en dat er aan
de eigen waarheid, die meer
met de naam van de schrijver
dan met het boek te maken
heeft, niet lang wordt getivij-
in een brief die ik ontving feld. Ik kan het verlangen
bij het recensie-exemplaar
van je bekroonde boek. „Niet
omdat ik dat onwaardig vind,
maar omdat het idee alleen al
mij lichte nachtmerries be
zorgde. Nachtmerries zijn er
als bekend in overvloed, dus
waarom zou je ze eigenhan
dig vermenigvuldigen?" Ang
sten zijn er juist om te over
winnen, Marek!
Je bent een plichtsgetrouwe
en volgzame jongeman. Bijna
een echte Wiener. Aange
zien ik pas net ben
begonnen,
nauwelijks onderdrukken
vanaf nu te publiceren onder
de naam Lulu Wang II.
Je schrijft inderdaad als
Grunberg. Marek. Maar wat
zegt dat nu helemaal? Het is
flauw om een debutant met
een met allerlei bekende
schrijvers te vergelijken. Blijf
jij maar lekker jezelf. De prijs
wordt zaterdag toch uitge
reikt, of je nu komt of niet, zo
kan ik onthullen. Hij gaat
naar Lulu Wang (lil). Een
troost voor jou: ook
filosofe.
Lee Towers vijftigste en laatste gala's in Ahoy'
rotterdam louis du moulin
Met muziek en vuurwerk gaat
de laatste week in dat het Sie
boldHuis open is. De deuren
van het Leidse centrum voor Ja
panse cultuur gaan op 31 okto-
dragen allebei 200.000 gulden ber dicht voor een drastische
bij. Het Handtheater maakt verbouwing,
voorstellingen met en voor do- Het muziekstuk 'Rangaku'
ven. Door het extra geld voor de beleeft zondag 22 oktober zijn
sector podiumkunsten krijgen première in het SieboldHuis.
de diverse gezelschappen dertig Het stuk, dat geschreven is voor
procent extra subsidie bovenop hobo, slagwerk, klavecimbel,
de al eerder toegekende subsi
die.
De overige kunstsectoren
gunt Van der Ploeg ook iets ex
tra's. Musea kunnen 5,4 mil
joen gulden extra tegemoet
zien. De vormgevingssector
geeft de bewindsman anderhalf
miljoen gulden extra.
spreekstem en elektronica,
wordt vanaf 15.00 uur uitge
voerd door Japanse en Neder
landse muzikanten. Aanslui
tend is er voor het SieboldHuis,
een vuurwerkspektakel in het
kader van het Japanse vuurfes-
tival, dat omstreeks deze tijd
van het jaar gevierd wordt.
toneel recensie
susanne lammers
IP >te Vermoorde Onschuld door the-
lv <'c>ep Hollandia i s m Literair Theater
Spel Carola Arons. Regie Jan
IfilkiBerg. Gezien: 17/10, LAKtheater
JU fcn. Nog te zien 18 en 19/10, aldaar
lersl heb het niet gelezen, maar
eerë gevoel bekruipt me dat het
v flvan Karin Overmars, waar
otl0 boorde Onschuld op geba-
is, zo'n verantwoord
folj gdboek is. Maar dat gevoel is
ruim na de voorstelling ge-
iats< men, want terwijl je daarnaar
is er alleen maar ruimte
ademloze bewondering.
ctie< "ola Arons, bekend van on-
vefl meer de productie De Bit-
®et, maakte Vermoorde On-
uld twee seizoenen geleden
tot Haagse Theater Branoul.
bewerkte het boek samen
1 t Ian van den Berg, die het
ook regisseert. Hollandia
tpteerde de voorstelling en
die, in samenwerking
met Branoul, nu opnieuw.
Vermoorde Onschuld gaat
over een ontsporend meisje.
Haar moeder is een dronken lor
'die meer ervaring heeft met
pillen dan met mannen'. Haar
vader is met zijn zoveelste
vriendin een geheel nieuw
mens geworden. Haar zusje is
de enige die nog min of meer
bereikbaar is. Arons speelt een
verhaal uit de snelkookpan. De
situaties die ze schetst zijn gro
tesk en hebben een ruwe en
rauwe humor, maar achter die
grote bek zit een hopeloos en
eenzaam meisje.
Het verhaal is echter maar
bijzaak. Het gaat om een por
tret. En dat wordt fenomenaal
geschetst. Carola Arons laat een
schoolmeisje zien dat zich on
bespied waant. Praat tegen
zichzelf met behulp van een vi
deocamera en een geluidsin
stallatie, die met liedjes de
woorden illustreert die ze zelf te
groot vindt. Haar gezicht in clo-
se-up op het videoscherm ver
sterkt en vergroot de emoties,
maar Arons zou het ook zonder
dat extra beeld wel redden.
Haar intonatie, haar mimiek en
haar lichaamstaal spreken dui
delijk genoeg. Maar de techni
sche aankleding voegt ook
mooie verrassingen toe: snel
wegzappen naar een volgende
scène, een liedje versneld door
spoelen en laten aanzwellen na
een peppil.
Het stoere, boze en angstige,
meisje dat cynisch haar verhaal
doet, spreekt ook namens de
anderen. De onverschillige va
der, de opgefokte zuster en de
temerige, wanhopige moeder,
die het meest treffend wordt
getypeerd. Arons laat ze spre
ken via het meisje Eva, imiteert
ze genadeloos om ze daarna
definitief af te maken met een
achteloze wenkbrauw, een
vileine heup of een kwaadaar
dige tong. Het beeld van die
lastige griet is onvergetelijk.
Lee Towers maakt zich op voor z'n aller
laatste spektakelstunts in Ahoy". Voor
het Nederlandse amusement een ge
denkwaardig moment. Omdat de gebril
de volksheld (54, geboren Leen Huijzer)
in het sportpaleis met z'n 'Gala's Of The
Year' sinds 1984 geschiedenis heeft ge
schreven. Door die gala's werd de voor
malige onderhoudsmonteur onze natio
nale Mr. Showbiz en plaveide hij het pad
voor tal van jongere collega's.
Lee Towers neemt straks afscheid van
Ahoy' met het bijna niet te overtreffen
record van vijftig avondvullende optre
dens. Tegelijkertijd is dit 'Gala Of The
Year 2000' (met als voornaamste gasten
Anita Meyer, Karin Bloemen, René
Froger en Frans Bauer) zijn tiende 'su
pershow' en hangt hieraan ook nog z'n
zilveren jubileum als beroepsartiest. Een
vooruit- en terugblik.
„Alle getallen kloppen, zoals je dat
maar een enkele keer in je carrière mee
maakt", zegt Towers. „Als je tenminste
geluk hebt. Met deze vijf avonden kom
ik uit op vijftig keer Ahoy'. Het is mijn
tiende Gala en ik zit 25 jaar in het vak.
Een mooiere mijlpaal ter afronding is
nauwelijks denkbaar. Stoppen op een
hoogtepunt, dat is toch een godsge
schenk? Ik hoef toch niks meer te bewij
zen? Die enorme druk rond dit evene
ment, ik heb het wel gehad."
„Want vergis je niet: de kosten zijn
een miljoen gulden per avond en daar
voor kun je je niet verzekeren. Dus als er
effe iets gebeurt met mij, dan zit je wel
volledig klem. Door alles wat je gaande
weg meemaakt, ga je steeds meer relati
veren. Ik heb er wat weggebracht de
laatste jaren. Bijna allemaal van m'n ei
gen leeftijd. Dan word je wel weer gewe
zen op de betrekkelijkheid van alles, be
sef je dat je tijd hier beperkt is. Wil je al
die andere leuke dingen die je al zolang
wilt doen ook echt gaan doen, dan is nu
het moment daar."
„Het jaar 1975 zal nooit vergeten: zo
als gewoonlijk lag ik op zondagmorgen
in bed naar 'Muziek Mozaiëk' te luiste
ren. En Willem Duys begint toch van
leer te trekken over een geweldig nieuw
talent van on-Nederlandse allure. Ik kijk
Laura aan zeg: 'Nou, ik ben benieuwd,
want dat zal me dan wel iets moeten
Lee Towers: „Een mooiere mijlpaal ter afronding is nauwelijks denkbaar."
zijn'. Blijk ik het dus te zijn."
„Willem presenteerde me vervolgens
op televisie in z'n "Vuist' en vanaf dat
moment ben ik eigenlijk als een speer
gegaan. Voor die introductie klom ik op
de werf waar ik werkte, Boele Bolnes,
bovenop de hoogste kraan die er was,
waarmee meteen het imago van de zin
gende kraandrijver een feit was. Ik heb
nog even m'n baan aangehouden, maar
overdag werken en 's avonds optreden,
dat viel gewoon niet te combineren. Met
een vrouw en vier kinderen thuis neem
je natuurlijk een flinke gok als je tegen je
dertigste nog kiest voor het zingen. Maar
het was een kwestie van nu of nooit"
„Zonder Laura had ik het nooit gered.
Zij heeft me vanaf het prille begin zo ge
stimuleerd, dat is haast onvoorstelbaar.
Twijfelde ik wel eens, dan riep zij 'Doe 't
nou maar' en dan kwam het inderdaad
altijd in orde. Maar al die jaren dat zij 's
avonds alleen heeft gezeten, dat is na
tuurlijk wel de tol geweest die ik voor
m'n succes heb moeten betalen. En dan
die stress rondom die gala's, die ging
haar ook niet in de kouwe kleren zitten.
De vorige keer, in 1995, was ze na afloop
compleet gesloopt."
„Voor mezelf dacht ik toen 'Is het dit
allemaal wel waard?' Laten we alsjeblieft
proberen te gaan genieten met en van
elkaar. Dat gaat nu gebeuren. Lekker in
de zon op een stil palmeneilandje. Geen
luxe, alleen een paar goeie boeken en
tussendoor een gezonde hap. En in Ne
derland meer aandacht voor alle fami
lieleden en vrienden die we eigenlijk te
lang verwaarloosd hebben. Iedereen
heeft altijd zoveel begrip getoond voor
mijn situatie, maar dat neemt niet weg
dat we aan het sociale front nog een he
le hoop schade hebben in te halen."
„Missers? Dat is m'n horeca-avontuur
in Scheveningen geweest. Het Lee To
wers Palace, klonk goed, oogde schitte
rend, had 45 man personeel, maar het
liep niet. Omdat ik er zelf te weinig kon
zijn. Schoenmaker blijf bij je leest, is de
les die ik daaruit heb getrokken."
Anita Meyer is mijn liefste collega, al
jaren. Bij Catherine Keyl moest ik één
naam noemen en dat kon zij alleen
maar zijn. Wist de redactie van haar pro
gramma ook, want Anita stond al achter
de schermen. We hebben een soort mu
zikaal huwelijk waar iedereen van ge
charmeerd lijkt. Zien ze ons samen, dan
moeten we ook wat samen doen. Terwijl
we toch elk altijd heel duidelijk onze ei
gen carrière hebben gehad. 'Run To Me'
van ons samen is waar dan ook steevast
een gigantische voltreffer. Bij dit laatste
rondje mocht zij niet ontbreken."
„René Froger is de mannelijke Neder
landse collega met wie ik de meeste
raakvlakken heb. René is een stuk jon-
ger, meer een vrouwenidool dan ik ooit
ben geweest, maar zit vaak op dezelfde
muzikale lijn en durft ook zijn nek uit te
steken."
„Ahoy' blijft natuurlijk een soort
thuishaven voor mij. Want ik zal daar
heus nog wel eens zal optreden, maar
dan als gast. Kan me bijvoorbeeld voor
stellen dat 'The Night Of The Proms'
nog wel eens bij me zal aankloppen.
Mijn mooiste herinnering? Ligt toch bij
m'n allereerste 'Gala Of The Year'. Ik
weet nou nog niet hoe ik dat toen heb
klaargespeeld. Een dag repeteren, met
een orkest van meer dan zeventig man
uit Engeland, een live-album erbij opge
nomen en nog een televisie-special. Zou
ik nu nooit meer kunnen, ik krijg het al
benauwd als ik het allemaal opnoem.
Maar als je maar ergens in gelooft, dan
kun je echt bergen verzetten. Dat heb ik,
denk ik, wel bewezen."
Lee Towers, 'Gala Of The Year 2000' in
Ahoy', van 20 t/m 24 oktober.
