lultuur Kunst Opera aan Zee de straat op 'Leidse' poëzie schalt over de gracht De lucht van een dood paard )chone Schijn Godot van Samuel Beckett: hoopvol wachten op niets Jan Cremer signeert AG 13 MEI 2000 listen Levenslied-festival bekend I Twee 'acts' uit Voorschoten hebben zich gevoegd bij de jen van het Leids Festival van het Levenslied. Het zijn ferluidt en Ed Citroen in de categorie het Nieuwe Levens- I de categorie Klassiekers plaatste S5 uit Leiden zich even- >or de finale. Met de al eerder gekwalificeerde Co van jt Alphen komt het aantal regio-finalisten zoedoende op jor de eindstrijd op 23 september in de Leidse Schouw- aatsten zich verder: De Fruitella's (Rotterdam), Paul de Nijmegen), Joep de Bont (Amsterdam), Tonny Jordaan Inge Quee (Zwijndrecht), Trio Bill Naad (Krimpen), Vnnie (Wageningen), De 3 Keien (Lichtenvoorde), Kreuk- Jwolle) en Cor Vissers (Raamsdonkveer). ijfster Barker wint de 'jackpot' j De Britse schrijfster Nicola Barker heeft de Ierse Impac- iurprijs gewonnen. Aan de prijs is een bedrag van onge- 57.000 gulden verbonden. Barker won de prijs met haar n Wide Open' over twee van elkaar vervreemde broers. De innares zei dat ze dacht dat winnen in de literatuur niet fear nu ze zelf in de prijzen valt, is ze bijzonder blij met de blijke literatuurprijs. Ze betaalt er haar hypotheek mee af. (toonstelling over Toon in de maak Museum Het Domein in Sittard werkt aan een grote Instelling over Toon Hermans. Het is nog niet bekend Ier de expositie wordt gehouden. Volgens woordvoerster k kwam het idee voor een expositie over Toon Hermans [na het nieuws van zijn overlijden ter sprake. „Als er er- jen tentoonstelling over Toon Hermans komt, moet dat in zijn", zegt ze. (Iler-Müller wil uitbreiden Het Kröller-Müller Museum in Otterlo wil uitbreiden [jet ruimte om een tweede museum in te richten. De mu- irectie, de gemeente Arnhem, de provincie Gelderland en •delijk Knooppunt Arnhem-Nijmegen (KAN) praten over gelijkheden van een tweede vestiging in de regio. Het mu- ïeeft meer te bieden dan het nu kan laten zien. Boven- il het ruimte hebben voor grote internationale kunstma- ties en meer aandacht geven aan ontwikkelingen in de rakke opzet 'Romeo en Julia' bij Imperium blijkt effectief wunand zeilstra i Julia' naar W. Shakespeare/D. joor Toneelgroep Imperium Ice Damen en Christian Martini i/erking Roeland Segaar. Ge- Imperiumtheater, Oude Vest daar nog te zien. 13/5, 18/5 >n 25/5 t/m 27/5 Noordwijks festival dicht gat tussen nationale top en lokale koren Langs de Noordwijkse boulevard kunnen toevallige voorbijgangers dit jaar weer luisteren naar bekende ope rafragmenten uit Carmen, Romeo en Julia en West Side Story. Het festival Opera aan Zee gaat in de week rond hemelvaart, van zaterdag 27 mei tot 1 juni weer de straat op. Jonge mensen een podium bieden, en jonge bezoe kers laten kennismaken met opera, dat zijn volgens or ganisator Lenny Vulperhorst belangrijke doelen. Om de belangstelling een duw tje in de rug te geven mogen jongeren onder de 21 jaar gratis naar binnen bij de operadiners. „Maar geen zendelingsmentali teit astjeblieft. We willen niet iedereen tot de hoge cultuur bekeren. Dat lukt toch niet." Een tweede doel is om wat minder bekend repertoire ten gehore te brengen. Niet op de balkons, want daar horen be zoekers de geeikte operafrag menten. „Dat is allemaal be kend werk, alle 20 goed." De opera-dineerders krijgen daar entegen minder voor de hand liggende keuzes voorgescho teld. Zoals Der Scha uspield i ree - tor van Mozart. Na de opera's zingen de solisten aria's en duetten in het publiek. theater recensie ing op bewerking op be- toch blijft het ver- er Romeo en Julia onge- Jaren geleden heeft re- Dirk Tanghe een op ende modernisering van ieare's werk gemaakt, eneratieconflict tussen lige pubers en aan con- gebonden ouders kreeg liuk naar aanleiding van eoorloofde liefde tussen en Julia in een voorstel- uitblonk in fraai Itali- isign. De taal van Shake- was daarbij rigoureus roudigd. vertaalt deze groots eerde voorstelling van lar de kleine speelruimte :t eigen theater. Geen cènes dus, maar kleine* itaties die de jarenlange ;sen de families Capulet- ontacchi voldoende illu- Dat is het begin van het as na drie kwartier heeft te ontmoeting plaats. In ssentiële scène benade- twee jonge spelers elkaar ter en geheel zonder ;n. Dan gaat het er om, of zij geloofwaardig zijn als één van de beroemdste liefdesparen uit de literatuurgeschiedenis. Gelukkig zijn deze nieuwe ac teurs temidden van veelal ver trouwde Imperiumleden in staat om dat waar te maken. Vrij snel namelijk na hun stille ontmoeting is er een tweede sa menzijn waarin zij met meer spelmogelijkheden en met woorden hun niet te stoppen liefde kunnen laten blijken. Hun spel heeft op dat moment een overtuigend naturel. Het zijn deze korte scènes, waarin regisseur Roeland Segaar nog strenger heeft geschrapt dan in dertijd Dirk Tanghe, die het al oude liefdesverhaal relatief snel en effectief vertellen. Juist omdat er zo veel scènewis selingen zijn, moeten tijdroven de decorveranderingen worden vermeden. Dat gebeurt gelukkig ook, afles speelt zich af in een kamer met één grote tafel die als liefdesplek, vechtarena, be- spreektafel en stervensbed dient. De ouders zijn ontwapenend in hun onbegrip, de helpers sym pathiek in hun steun, de vech tersbazen dreigend in hun we derzijdse agressie. Maar alles in deze strak opgezette productie draait om het liefdespaar. Voor jonge spelers een gedroomde kans; het is een genoegen om te zien dat Maaike Dam^n en Christian Martini die kans ook ten volle benutten. noordwuk silvan schoonhoven Bij de voorgaande afleveringen van Opera aan Zee waren de opera's, compleet met decors, ook in de Jeroenskerk in Noordwijk-Binnen te zien Aan die traditie komt dit jaar een eind. De akoestiek is slecht en de kerk te duur. „Een concert is daar pas geslaagd als er zeven honderd mensen zitten," zegt Vulperhorst. „Zelfs grote ope ra's van een beroemd gezel schap trekken soms maar drie honderd mensen, dus dat is een onmogelijke opgave. De kerk heeft iets heel statigs. En is duur om te huren. Een statige sfeer werkt alleen maar drem- pelverhogend. Dat wil ik niet." Opera aan Zee heeft het lang gedaan zonder subsidie, maar ook dat gaat dit jaar verande ren. Vulperhorst vindt dat een festival zich eerst maar eens moet bewijzen voor de organi satie om subsidie gaat vragen. Nu ontvangt hij 15.000 gulden van de gemeente, op een be groting van 30- tot 40.000 gul den. de organisatie krijgt een orkest met elf man voor 8000 gulden, in plaats van de gebrui kelijke 40.000. Vulperhorst: „Eén keer hebben we Marco Bakker geboekt. Maar voor dat geld kan je een hele opera neer zetten. We dachten dat een be kende naam veel extra publiek zou opleveren, maar het kostte alleen maar geld." Topkwaliteit is niet te beta len, zegt de organisator. „Er zit in dit land een gat tussen ener zijds de operatop - zeg maar: de Nederlandse Opera of de Reisopera - en anderzijds de lo kale koren. Dat gat proberen we met Opera aan Zee te dichten." Het festival mikt op jonge mensen. De musici zijn jong en als het goed is het publiek ook. Absolute klapper van het, Opera aan Zee-programma was vorig jaar het onderdeel Bal kons aan Zee. Idee is dat toeval lige voorbijgangers als door de rattenvanger van Hameien van balkon naar balkon worden meegelokt. Een concept dat volgens Vulperhorst prima werkte. „Bij het eerste balkon stonden zestig luisteraars en die groep was tot tweehonderd aangezwollen bij het laatste balkon. Mensen kleefden on derweg aan. Toeristen zagen wat er gebeurde en schoven ook aan." In het zwembad water van hotel Zonne komt dit voorjaar zelfs een rubberboot te drijven: een opera in het water. En als uitsmijter: opera op de zee. Met goed weer, aan het eind van de middag van hemelvaartdag, als het een beetje heiig wordt. „Dan proberen we een piano, een pianist, en een zangeres op de witte sloep van Jo van der Lippe te zetten. Deze plaatselij ke schipper vaart dan langs de kust heen en weer." Het affiche van Opera aan Zee. illustratie pr Adembenemende Beethovensonates Ronald Brautigam muziek recensie li dy van der spek Beethoven Sonates door Ronald Brau tigam, fortepiano Gehoord 12/5, Groene Kerkje, wegens 25 jaar K&O Oegstgeest Bij zo'n adembenemende, schitterende uitvoering van vijf Beethovensonates blijft er maar één gevoel over: zó moet Beet hoven het bedoeld hebben. K &0 Oegstgeest had zijn 25-jarig jubileum niet beter kunnen af sluiten. Ronald Brautigam speelde zelden zo betrokken, zo expressief en bezeten als gister avond in het Groene Kerkje. En niet eens op z'n eigen pianofor te inclusief eigen tuinstoeltje, maar op een kopie van een Walter und Sohn uit 1800. Eigenlijk maakte Brautigam het aardige standaardverhaal van Aukelien van Hoytema, een uur voor aanvang van het concert, ridicuul. Zijn eigenzinnige spel is boven alle 'boekentaal' ver heven. Brautigam tart alle alge mene opmerkingen over de for tepiano. Natuurlijk is de klank van dit instrument veel dunner en helderder dan de moderne vleugel. Maar Brautigam laat middels Beethoven ook de overrompelende en overdonde rende kant horen. Alle aspecten maakt Brautigam hoorbaar en levend. Zijn spel is vol innerlij ke kracht, onderkoelde vurig heid, gigantische virtuositeit. Niet alleen in weergaloos rate lend, sprankelend passagespel, in razende, hartstochtelijke har monieën, maar ook en vooral in benevelende, uitgesponnen zachtheid. Zoals in de Sonate in d ('der Sturm'), waarin Brau tigam de opwaartse lijnen, de stiltes voor de storm doodstil in een donzen tapijt vlijt. Z'n ge raffineerde toucher, in combi natie met het zachte pedaal is hemels. Het slot van het eerste deel weerklinkt als een opko mend onweer dat niet de kracht heeft zich te ontwikkelen. Brau tigam speelt het allegro strie mend, razendsnel. Alsof Beet hoven de melancholie en het leed die de noten oproepen niet wil toelaten. Weg ermee, anders ga je kapot! De aandacht die Brautigam besteedt aan opma ten, eindnoten, rusten, is steeds weer delicaat. Uiterlijk vertoon 'om het vertoon' is bij hem te reduceren tot nul komma nul. rody van der pols De poëzie ligt op straat. En schalt op 6 juni over het water van de Nieuwe Rijn. Die dag vormen de Koornbrug en een dekschuit in de gracht de podia voor een avondvullende poë ziemanifestatie in de open lucht. Vier uur achtereen de clameren ruim vijftig sprekers op uitnodiging van de Leidse Stichting Tegen-Beeld uit het werk van dichters die de afge lopen vijf eeuwen op de een of andere manier met Leiden ver bonden zijn geweest. De Leidse burgervader Jan Postma bijt om zeven uur het spits af met het gedicht 'Lei den' van Jan van Hout, stadsse cretaris van de sleutelstad tij dens het beleg in 1574. „Een toepasselijk begin van de avond", vindt Ben Walenkamp, een van de mensen achter Stichting Tegen-Beeld. „In de voorgaande twee jaren stond het werk van één dichter cen traal. In het eerste jaar de 'Mei' van Herman Gorter en vorig jaar de sonnetten van Shake speare. Voor het jaar 2000 heb ben we bewust gekozen voor dichters die op de een of ande re manier een band met Leiden hebben. Ze zijn hier geboren, groeiden er op of woonden voor kortere of langere tijd in de stad. Daar zit ook een groot aantal buitenlandse dichters tussen, zoals Apollinaire en Borges. Sommigen zijn hier weliswaar maar één dag ge weest, maar ook die mochten meedoen. We vonden het leuk om de avond een internatio naal tintje te geven." Zo gaat de melancholieke studentenpoëzie van de negen- tiende-eeuwse Piet Paaltjens die avond hand in hand met de impressionistische gedichten van Verlaine, de Franse dichter die in 1892 een bezoek aan de Sleutelstad bracht. Om maar een paar namen te noemen. En dat allemaal voorgedragen, ge zongen en mogelijk zelfs gerapt door Leidenaars. Onder de sprekers zijn in ieder geval schrijver Rudy Kousbroek, uni versitair docent Peter van Zon neveld en dichter Anton Korte- weg. „Voor Leidenaars, door Leidenaars. Dat was onze leus toen we hiermee begonnen. En daar houden we nu ook aan vast", licht Walenkamp toe. Net als vorig jaar wordt er af wisselend vanaf twee podia ge sproken. Behalve op de Koorn brug is ook op een dekschuit in de Nieuwe Rijn ter hoogte van café De Stadthouder een spreekgestoelte neergezet. „Op die manier hebben we het bes te bereik", legt Walenkamp uit. „Langs de gehele gracht zijn de sprekers te horen en te zien. Vorig jaar werkte het fantas tisch en ook nu zijn de ver wachtingen hoog gespannen. Het blijft alleen hopen dat het weer een beetje meewerkt." De poëziemanifestatie 'Ly riek in Leiden' op dinsdag 6 ju ni duurt van 19.00 tot ongeveer 23.00 uur. Plaats van handeling is het gebied rond de Vismarkt, Nieuwe Rijn en de Koornbrug. een week op de eeuwig- iel. Hooguit een druppel, cht, een ademtocht, och. Het is ook weer niet et hangt er een beetje ioe je tegen een week :t. Dat kan op verschil- nanieren. irde het bijvoorbeeld ze- lle dagen eer Maarten ns met zijn dode paard brug kwam. De Leidse rcheoloog had dat, sa- iet zijn collega's van de ntelijke afdeling van Mo- ïtenzorg, bij opgravingen nder het gras van het alige voetbalveld Pomo- igetroffen. Een unieke daar aan de Nachte- m. Want het ging hier om anten van een edele vier- uit de tijd van de Romei- ïdaan op de noordelijke "an de Rijn. Zo'n paard combinatie met kring- |e sporen, scherfjes aar- en stukjes houtskool, et eerder in het land der en - de Rijn was in die grens van het Romeinse gevonden. ontdekking, dat Pomo- ird. Daar doe je het voor, dsarcheoloog. En daar wil mee voor de dag ko- le graaft per slot van reke liet elke dag een beest op n eeuwigheid onder het dd heeft gerust om als- theater recensie nog zijn eeuwenoude geheimen prijs te geven. Dat is een ver haal dat doorverteld moet wor den. Vanzelfsprekend. Maar deson danks hield Dolmans de hele week zijn kaken stijf op elkaar. Waarom? Gewoon omdat hij bang was dat als hij het via de pers aan de grote klok zou han gen, dat ook meteen het einde zou betekenen van de onge stoorde graafwerkzaamheden daar achter de Vogelwijk met zijn hoge bomen en zijn rustie ke huizen. Wat hij vreesde was dat er - bij voorkeur 's nachts -een bataljon aan schatgravers, amateur-archeologen en vooral vandalen zou neerstrijken op Pomona. Kon hij fluiten naar zijn paard. Pas toen het laatste botje van het beest was gelicht en veilig en wel was overgebracht naar het onderkomen van de arche ologen aan de Aalmarkt, kon Dolmans er niet meer onderuit. Er was al sprake geweest van vandalisme en nu had hij ook nog eens onverwacht bezoek gekregen van journalisten die lucht hadden gekregen van het paard. Hij moest er wel mee voor de dag komen. Of hij wilde of niet. Dolmans vond dat jammer. Pu bliciteit prima. Maar alles op zijn tijd. Tien keer liever had de stadsarcheoloog de zaak nog minstens een week langer 'on der de pet' gehouden. Dan had hij met zijn team in alle rust kunnen zoeken naar nog meer sporen uit de oudheid. Nu moest hij de de put afdekken, bewaking regelen, 's nachts posten op Pomona, dat soort onsympathieke en dure maat regelen nemen. Het paard had er 2000 jaar ongestoord gele gen. Wat maakte, zo redeneer de hij voor zichzelf, die week dan nog uit? Daar kraait toch zeker geen haan naar? Tja. Dat is het probleem als je in het open veld werkt. Ieder een ziet het. En helaas, dat van die vandalen en grafschenners is ook niet nieuw. Eigenlijk al zo oud als de mensheid zelf. De sarcofaag was nog niet gesloten of al zijn goud en sieraden wa ren al uit de pyramide verdwe nen. De farao kreeg niet eens een week om van zijn rust te genieten. Laat staan een eeu wigheid. Zoals dat paard. ad van kaam dick van teylingen Theater Malpertuis speelt Wachtend op Godot van Samuel Beckett Regie, ver taling en bewerking: Sam Bogaerts Met Bert André, Maaike Cafmeyer, Jurgen Delnaet en Han Kerckhoffs. Gezien op 12 mei in de Leidse Schouwburg En attendant Godot werd vo rig jaar bij een Britse verkie zing uitgeroepen tot beste stuk van de twintigste eeuw. En dat terwijl het zich onttrekt aan ongeveer elke categorie: het heeft geen handeling en geen plot, je komt niet te we ten wie de personages zijn, waar ze vandaan komen of naartoe gaan, en de man om wie het allemaal lijkt te draai en blijft helemaal buiten beeld. Misschien kun je beter zeg gen dat Wachten(d) op Godot het beste stuk is óver de vorige eeuw: de hoofdpersonen Vla dimir en Estragon weten dat ze moeten wachten, maar daar houdt het mee op. Ze weten niet waarom, wie Godot is of wat hij doet. Ze weten niet of ze gelukkig zijn of on gelukkig, ze willen weg maar kunnen niet (want ze wach ten), er staat een boom, maar ze hebben geen touw om zich op te knopen. Ze worden ge confronteerd met de wreed heid van Pozzo tegenover zijn slaaf Lucky, maar het is ook niet duidelijk wat ze daarvan moeten vinden. Geheugenver lies lijkt een voorwaarde voor overleven. Steeds valt de avond, en een meisje komt zeggen dat Godot vandaag niet, maar morgen zeker komt. In het decor van deze versie wordt daar de agressivi teit van de machine nog aan toegevoegd: de door luidruch tige luchtdruk aangestuurde deuren van een soort postmo derne poppenkast annex bus hokje lijken hun best te doen iedereen te vermorzelen die te dichtbij komt. Niemand heeft beweging-, zin- en richtingloosheid mooi er verwoord dan Samuel Bec kett. Hij gaat het wereldraad sel te lijf met een berustend soort ironie, als een trieste, maar wijze clown. Ook Bert André en Han Kerckhoffs zijn harlekijntjes uit treurwilgen- hout gesneden: sterk op elkaar ingespeeld doden ze de tijd. André (Vladimir) is van hen de variétéartiest. Uit zijn gulp steekt het kwij nende stukje groen dat in klassiekere ensceneringen aan de bijna kale boom op het to neel zit. Estragon (Kerckhoffs) is de illusieloze onnozelaar van wie de diepere gronden heel af en toe door zijn pant ser schemeren. Ze zijn een mooi duo, met het juiste soort nuchtere humor. Tegenover die machtelozen zijn macht en onderdrukking gepersonifieerd door Pozzo en Lucky, goed gespeeld door de jonge acteurs Jurgen Delnaet en Maaike Cafmeyer. Sam Bogaerts onderhoudt en amu seert met deze Godot dankzij zijn acteurs. leiden Een dofzwarte motorfiets bij de ingang van boekhandel Kooyker Ginsberg kondigde het ongewone schrijversbezoek al aan. Met een biertje bij de hand en in het gezelschap van twee in zwart maatkostuum gestoken bodyguards zette Jan Cremer gisteren een uur lang handtekeningen. Voor het eerst van zijn leven in een boek handel. „Dit zijn jongens van de Bezige Bij", stelde hij de kleerkas ten voor. „Die letten op of ik mijn naam wel goed spel." Cremer. Door de literaire kritiek neergesabeld, door cultuurminnend Neder land uitgekotst, uit de bibliotheken geweerd. Maar gretig gelezen. En nog steeds, zo bleek gisteren. De rij - vooral mannelijke - fans werd langer, de stapel 'Ik Jan Cremers', de vijftigste druk inmiddels, steeds kleiner. foto henk bouwman

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2000 | | pagina 25