J
riekenland op Europese koers
T
Veelpleger
ZATERDAG 8 APRIL 2000
Weinig verschillen tussen Pasok en ND bij parlementsverkiezingen
;ers van Karamanlis zwaaien met de Griekse vlag. klappen
Aansluiting bij de Economische en Monetaire Unie, nauwelijks protesten over de aanwezigheid van de Navo in
Kosovo, voorzichtig vrijen met aartsrivaal Turkije. Griekenland ontdoet zich onder de socialistische premier Kostas
Simitis van het imago van onberekenbaar Balkan-buitenbeentje in EU en Navo. Morgen zal bij de
parlementsverkiezingen blijken of de ruim acht miljoen kiesgerechtigden daar tevreden over zijn. Veel keus hebben
ze niet. De programma 's van de grote twee, het socialistische Pasok en de rechts-conservatieve Nea Demokratia,
verschillen slechts op onderdelen. Ze houden de kompasnaald gericht op Europa. Ruim 10 procent werkloosheid en
het gegeven dat van de elf armste regio 'sin de EU er zeven in Griekenland liggen, veranderen daar niets aan.
H ien seconden voor uitzending,
waarschuwt de journalist. Beide
politici openen de hersenpan en
drukken op de startknop van de daar verbor
gen bandrecorder. „.Oké", zegt de een. „Ik
ben er klaar voor", de ander. De venijnige
penstreken van de cartoonist van het conser
vatieve dagblad Kathimerini lieten de vol
gende dag weinig heel van het tv-debat vori
ge week tussen de 'twee groten' van de
Griekse politiek, de 64-jarige premier Kostas
Simitis en de 44-jarige oppositieleider Kostas
Karamanlis. Wat heet debat. Het was een
slaapverwekkende vertoning van twee voor
geprogrammeerde politici, die geen man-te-
gen-man-gevecht aanwilden, maar zich om
beurten lieten ondervragen door een trio
journalisten.
„Was Andreas er nog maar, dan zou dit
nooit zijn gebeurd", verzucht 21-jarig me
disch student Yannis. Hij volgde het pro
gramma op het Syntagma-plein in centraal
Athene, waar Nea Demokratia resideert met
een paviljoen en een reusachtig tv-scherm.
„Papandreou was tenminste een socialist.
Die Simitis had net zo goed bij ons in de par
tij kunnen zitten", schampert hij.
ND-propagandist Yannis deelt die frustra
tie met zijn leider. Karamanlis, neef van de
rechtse vader des vaderlands Konstantin Ka
ramanlis, krijgt al de hele campagne geen vat
op de gortdroge, onverstoorbare Simitis. Bij
gebrek aan programmatische verschillen kan
Karamanlis weinig anders doen dan vliegen
afvangen van zijn bijna ongrijpbare tegen
stander. „Het land heeft vernieuwing nodig,
het moet beter", is zijn voornaamste wapen
tegen Simitis en Pasok, dat de afgelopen ne
gentien jaar slechts één keer de macht moest
afstaan, in 1990 aan de weinig succesvolle
ND-regering Mitsotakis.
Dat het electoraat niet geheel in slaap
wordt gesust, is deels te danken aan de opi
niepeilers. De voor de verkiezingen laatst
toegestane peilingen gaven twee weken te
rug aan dat er nauwelijks één procent ver
schil is tussen koploper Pasok en ND. „Niet
eerder lagen ze in de peilingen zo dicht bij
elkaar, maar ook nog nooit was de campag
ne zo saai", zegt Dmitris Konstantakopoulos.
Hij keerde recentelijk tenig in zijn vader
land na een decennium durend correspon
dentschap in Moskou voor het staatspersbu-
reau ANA. „Ik ben verbaasd. Verkiezingen
waren hier altijd emotionele gebeurtenissen.
De straten lagen al weken van tevoren be
zaaid met verkiezingspropaganda. Nu merk
je daar niets van. Maar ja, we zijn van een
Oppositieleider Kostas Karamanlis op verkie
zingscampagne in de havenstad Thessaloniki.
FOTOAP
Balkan-dwarsligger een serieus Europees
land geworden. De mensen beseffen dat de
Griekse lakens in Brussel worden uitge
deeld", is zijn verklaring voor de duidelijk
merkbare apathie onder de kiezers.
Beursval
Dmitris is een van de honderdduizenden
slachtoffers van een fenomeen dat de verkie
zingsstrijd in het begin nog enige kleur gaf.
De piepkleine beurs van Athene reageerde
als een jojo op de aankondiging van Simitis
dat de verkiezingen niet in september, maar
in april zouden worden gehouden. Aandeel
houders raakten in alle staten door een enor
me beursval begin maart. De paniek was
groot. De socialisten hadden eerder de op
komst van de beurs als hun succes geclaimd.
De afgelopen anderhalf jaar stak liefst een
miljoen Grieken spaargeld in aandelen. Ook
de van huis uit zeer linkse Dmitris: „Je be
zwijkt toch voor de verleiding, net als bij een
loterij, hoewel je weet dat het onzin is."
Simitis, Pasok en de linkse media beschul
digden onmiddellijk de ND van manipulatie.
Karamanlis-supporters op de beursvloer
zouden verantwoordelijk zijn voor de pa
niek. De waarheid zal voor de verkiezingen
niet worden achterhaald, want het resultaat
van een ingesteld onderzoek komt pas gerui
me tijd later beschikbaar.
Maar de politieke schade was al aange
richt. Pasok stond begin maart in de peilin
gen nog ruim twee procent voor op ND. De
woede van de nieuwe klasse van aandeel
houders heeft daar een einde aan gemaakt,
ook al laat Simitis in persoonlijke populari
teit Karamanlis ruim achter zich.
De beursherrie kan niet verbloemen dat
beide partijen in hun jacht op de meerder
heid van de 300 zetels van de Voulis, het één-
kamerparlement, de kiezers zo min mogelijk
informeren over de problemen die een nieu
we regering gaat krijgen. Simitis wist de cri
teria voor toetreding tot de Economische en
Monetaire Unie te bereiken - de officiële
kwalificatie op de Eurotop in juni lijkt een
formaliteit - maar daarmee is de Griekse eco
nomie nog niet op Europese leest geschoeid.
Het staat vast dat het mes moet in het
kostbare pensioenstelsel dat - net als in Italië
- na 35 jaar werken recht op pensioen geeft.
Van economische groei is nauwelijks sprake.
De economie drijft op het kleinbedrijf, de
echt grote bedrijven, zoals de nuts- en tele-
combedrijven, zijn nog in. staatshanden.
Grootscheepse privatisering is onontkoom
baar. Beide partijen beloven die, maar zowel
Simitis als Karamanlis houdt de lippen stijf
op elkaar als het om de consequenties voor
bijvoorbeeld de werkgelegenheid gaat.
Ook Christos Papoutsis, voormalig Euro
pees Commissaris voor toerisme en kleinbe
drijf, doet gemakkelijk over de interne gevol
gen van Europese integratie. „Je hoeft als
staat niet overal je meerderheidsbelang te
verkopen om bedrijven toch effectief en
marktgericht te laten opereren", zegt hij
luchtig. „Liberalisering betekent niet onder
alle omstandigheden volledige privatise
ring"
Vernieuwd
Volgens Papoutsis heeft het ooit fel linkse
Pasok zich onder Simitis drastisch ver
nieuwd. „We hebben nieuwe mannen en
vrouwen klaar staan, met frisse ideeën", be
weert hij. Dat Papoutsis jarenlang een disci
pel van de in 1996 overleden Papandreou
was en diens rivaal Simitis vanuit Brussel ge
regeld met kritiek bestookte, mag nu worden
vergeten.
Maar Papoutsis moet wel. Hoewel hij in
Brussel nooit echt is opgevallen, hoopt hij de
daar opgedane 'ruime bestuurlijke ervaring'
straks te kunnen gebruiken op het regerings
pluche. Het riante 'overgangssalaris' dat hij
als ex-commissaris heeft meegekregen, komt
hem goed van pas in de campagne: maar
weinig kandidaten kunnen zoals hij prat
gaan op een ruime staf en twee verkiezings
kantoren in gegoede wijken van de stad.
Volgens Papoutsis heeft Europa alleen
maar baat bij een nieuwe Pasok-regering. Is
er dankzij Simitis en vooral minister van bui
tenlandse zaken Jorgos Papandreou, de zoon
van Andreas, geen dooi in de betrekkingen
met aartsrivaal Turkije gekomen? En zit er
geen schot in de onderhandelingen over
eeuwige twistappel Cyprus, waar Turkije in
1974 met een militaire invasie een door de
Grieken verafschuwde Turks-Cypriotische
republiek in het leven riep?
In zijn bureau aan de Lykioustraat, op een
steenworp afstand van Papoutsis' hoofd
kwartier, schudt de 72-jarige ND-kandidaat
Petros Molyviatis het hoofd. De oud-ambas
sadeur in Moskou, Brussel en Ankara, vindt
dat de Pasok-regering grote tactische fouten
heeft gemaakt. „Er is nog geen oplossing
voor Cyprus. Turkije blijft vasthouden aan
claims op Grieks grondgebied. Zolang dat al
lemaal op tafel ligt, hadden we geen steun
voor de Turkse aanvraag van het EU-lid-
maatschap moeten'uitspreken", meent hij.
Molyviatis drukt zich voorzichtiger uit dan
zijn lijsttrekker Karamanlis, die heeft geroe
pen dat Simitis en Papandreou uitverkoop
aan Turkije hebben gehouden. Maar ook die
poging tot oppoetsen van partijpolitieke te
genstellingen zet weinig zoden aan de dijk.
Turkije is geen verkiezingsissue, net zo min
overigens als de door de communistische
KKE (de derde partij van het land, maar met
slechts 5,9 procent van de stemmen) hevig
bestreden Navo-presentie in Kosovo.
Sinds het einde van de rechtse dictatuur in
1974 zijn verkiezingen een opderonsje tus
sen Pasok en ND. In 1996 wisten slechts vier
andere partijen de drie procent kiesdrempel
naar de Voulis te nemen. Nipt, want Grie
kenland stemt traditioneel. In meer dan één
opzicht. De vrouwen, die pas in 1952 kies
recht kregen, kruisen -gescheiden van de
mannen in eigen stemlokalen hun voorkeur
aan. In een land dat de laatste vier jaar
slechts 19 vrouwelijke parlementariërs en
drie vrouwelijke regeringsleden had, wekt
dat geen enkele verbazing.
HANS GELEIJNSE
Onze Taal
Vorige week heeft het Comité 'Ei zo
na' haar wekelijkse werkvergade
ring helemaal besteed aan nieuwe
woorden. Daar gaan we geen ge
woonte van maken, want er zijn be
paald wel dringender zaken te
doen, maar zo'n enkele keer is toch
wel boeiend. Aanleiding was een
krantenstukje van mij, waarin ik
iets geschreven had over Ewoud
Sanders, die van plan is om elk jaar
een boek samen te stellen met alle
nieuwe woorden van het afgelopen
jaar. Onlangs verscheen deel 1, dus
met de nieuwe woorden van 1999.
Intussen zal hij wel aan het verza
melen zijn voor deel 2, met de
woorden van het lopende jaar. Wat
komt daar allemaal in?
Er lagen heel wat krantenknipsels en brie
ven van lezers op tafel, met nieuwe
woorden, en daarover spraken wij. Nieuw
noemen we: wat op dit moment nog niet in
de woordenboeken staat. Je kan erover
twisten of dat een goed criterium is, maar
dat zal ik u besparen. Wat moeten we bij
voorbeeld denken van 'laksisme'? Uit de
context blijkt dat het zoveel als 'laksheid'
betekent. Zal zoiets aanslaan? Wij zien er
weinig in, maar als het een andere beteke
nis krijgt dan 'laksheid', zou het toch wel
een kans maken. Bijvoorbeeld 'laksheid'
voor een eenmalige nalatigheid, en 'laksis
me' voor een aanhoudende en ongeneeslij
ke nalatigheid.
Dan zijn er de 'kerkuittreders', wat voor
lopig ook volstrekt overbodig is, want
we hebben al het woord 'kerkverlaters'.
Tenzij men met kerkuittreders meer in het
bijzonder diegenen zou bedoelen die ook
officieel een papier tekenen, terwijl de kerk
verlaters dan die slappe zolen zijn die al
leen maar op zondagochtend liever in hun
bed liggen. Maar ik vrees dat het onder
scheid voor veel mensen te subtiel is. De
'agressieverzekering' geven we meer kans.
Het woord zit onberispelijk in elkaar; het
valt te vrezen dat agressie, al of niet door
laksisme, nog zal toenemen, en als mensen
daartegen een verzekering afsluiten, dan
zullen we die wel een agressieverzekering
noemen. Het zal alleen nog een beetje spe
cialer betekenis moeten krijgen om een
plaats in het woordenboek te verwerven.
De 'proefbuismuis' zal wel geïnspireerd
zijn door de proefbuisbaby; en de proef-
buisbaby is een hardnekkig alternatief voor
wat een meerderheid van onze taalgenoten
al lang een reageerbuisbaby noemt. Al wie
de standaardtaal ter harte gaat, wordt dus
aangeraden van een 'reageerbuismuis' te
spreken. Maar het zou natuurlijk nog mooi
er zijn als het woord niet eens nodig was.
Dan is er-de 'sneeuwprostituee', die wij
kansloos achten. Tot dusverre enkel
aangetroffen in een interview met Jan Wol
kers in de Humo. Wolkers zegt daar: 'Als er
sneeuw is op Texel zou ik het liefst een
prostituee zijn. Kon ik de hele dag achter
het raam blijven zitten en kijken naar de
sneeuw'. Pappa, wat doet die mevrouw
daar? Niks jongen, dat zie je toch? Maar
waarom zit ze dan voor het raam? Ik denk
dat ze daar zit omdat ze zo graag naar de
sneeuw kijkt. Misschien dat iemand aan
Jan Wolkers zestig of zeventig jaar later nu
eindelijk eens kan uitleggen waarom zo ie
mand daar echt zit.
Serieuzer kandidaat is de 'meerverdie-
ner'. Het hangt er een beetje van af of de
belastigdienst er werk van maakt, maar in
principe is dat een bruikbaar (en goed)
woord. We kenden al de kostwinner en de
tweeverdiener, maar bij tweeverdieners
moest er altijd een ingewikkelde omschrij
ving bij om uit te leggen dat bepaalde rege
lingen speciaal van toepassing zijn op de-
geen die het hoogste inkomen van de twee
heeft. Meestverdiener had ook gekund,
maar meerverdiener is beter.
Ook de plegerij heeft weer iets nieuws op
geleverd. Kort geleden schreef ik op de
ze plaats al over de zedenpleger, wat niet
iemand is die zich toelegt op het plegen
van zedelijkheid maar juist jemand die ge
specialiseerd is in onzedelijkheid. Nu wordt
er helaas niet enkel onzedelijkheid ge
pleegd, maar ook inbraken, roofovervallen
en geweldsdelicten. Om maar eens wat te
noemen. En er zijn er, die daar hun dage
lijks werk van maken. Ze worden geregeld
gevat, gevangen gezet, beboet, maar bij
sommigen helpt dat geen biet, en zodra ze
vrij zijn, beginnen ze opnieuw. Dat zijn de
recidivisten. Welnu, voor deze mensen is
nu een beter Nederlands woord in omloop
gekomen: de veelplegers.
Of deze woorden echt pas in het jaar 2000
voor het eerst zijn opgedoken, is nog
niet helemaal zeker. Het zou kunnen dat
bijvoorbeeld de 'meestverdiener' al in 1999
bestond. Maar daar hebben we Ewoud
Sanders voor, om dat nu eens fijn uit te
zoeken.
JOOP VAN DER HORST
universitair docent Nederlands
