Cultuur Kunst
Trianon krijgt
derde filmzaal
lagerij Van Kampen: allemaal één pot nat
even Garbo aan vriendin
ren nu worden gelezen
Duckomenta
Verrassende grensoverschrijding
CHONE
>CHIJN
Quatsch, kolder, kul
Reünie van
Madonna's
Sympathieke tobbers in pracht van een stuk
)AG 8 APRIL 2000
j Me in finale Popjacht
De Leidse band King Me is één van de finalisten van de
ht 2000. De band neemt het op tegen Meringue en In-
lit Delft, The Riplets en Hond uit Rotterdam en Venus
uit Den Haag. De winnaar van de finale staat in de re-
|e van de Grote Prijs van Nederland. Wie de Leidenaars
men kan op 21 april in Nighttown in Rotterdam terecht,
n kosten 10 gulden, de deuren gaan om 20.00 uur open.
aterfestival krijgt 35 mille van VSB
yuK» De Stichting Straattheaterfestival Noordwijk krijgt
t VSB Fonds Den Haag en Omstreken een subsidie van
gulden. Dat geld is bestemd voor de organisatie van het
itraattheaterfestival en het tweede Noordwijk Zomer
•r Festival die beide in augustus worden gehouden. Voor
st wordt dit jaar ook een speciaal schildersbal gehouden
de jaarlijkse Noordwijk Painting Award 2000 wordt uit-
ren liggen al 40 jaar op-
in de Rosenbach Mu-
nd Library in Philadel-
niemand heeft ze daar
izen. Op 15 april komt
irandering in. Precies
na haar dood worden
en die filmactrice Greta
hreef aan schrijfster en
guur Mercedes de
openbaar gemaakt en
ird van de relatie tussen
wouwen wellicht dui-
irden.
bekend dat Garbo en
jssen 1931 en 1959 met
Dzen een intensieve
liap onderhielden,
jgrafen en historici zijn
eens over de vraag of
minnaressen waren,
itond in 1960 55 brie-
caarten en 15 telegram-
ze van Garbo kreeg af
museum, onder het be-
ze pas tien jaar na het
in van de langstlevende
wee vrouwen geopend
zouden worden.
Acosta, die in 1968 overleed,
heeft zelf gezegd dat ze affaires
had met Mariene Dietrich, dan
seres Isadora Duncan en Gar
bo. Garbo's familie en sommige
van haar biografen twijfelen
hier echter aan.
Volgens haar biografe Karen
Swenson schreef Garbo mooie
brieven. ,,Ze was dol op taal en
speelde graag met woorden en
verstopte zich achter woorden.
Haar brieven waren altijd de
moeite waard voor haar vrien
den, maar ze gaf niet altijd ui
ting aan haar gevoelens voor
hen", aldus Swenson.
Rosenbach-bibliothecaris Eli
zabeth Fuller zegt dat bekend is
dat Garbo in haar brieven 'neig
de naar gereserveerdheid'.
De van oorsprong Zweedse
en in 1951 tot Amerikaanse
genaturaliseerde Garbo speelde
in zeventien jaar tijd in 26 films,
waaronder klassiekers als Mata
Hari en Grand Hotel. Nadat ze
in 1941, op 36-jarige leeftijd,
was gestopt met filmen groeide
ze uit tot een levende legende.
Rotterdam In de Rotterdamse Kunsthal is vanaf 15 april de tentoonstelling 'Duckomenta' te zien. In de
ze hilarische expositie passeren 'topstukken' uit de kunstgeschiedenis de revue. De tentoonstelling is een
productie van de Kunsthal zelf en een idee van de Duitse cultuurfilosoof prof. dr. Eckart Bauer die een ver
woed verzamelaar is van alles wat met Donald Duck te maken heeft. foto anp
Facelift voor bioscoop aan Breestraat
leiden pablo cabenda
Voor het eind van dit jaar komt er een derde zaal in bio
scoop Trianon aan de Breestraat. De bouw van de nieu
we zaal met ongeveer 100 Zitplaatsen begint binnenkort.
Trianon-eigenaar J. Boer zegt dat de uitbreiding noodza
kelijk is omdat hij met twee zalen financieel ternauwer
nood het hoofd boven water kan houden.
de rest van het gebouw opge
knapt. Volgens Boer is er sprake
van veel achterstallig onder
houd. ,,De riolering stinkt, de
vloer is kapot en de elektrische
bedrading is versleten."
De derde zaal komt op de
plek waar nu de foyer is. Om
ruimte te creëren voor een
nieuwe foyer, wordt in de grote
zaal een nieuwe vloer gemaakt
met zitplaatsen die oplopen als
een tribune. Onder die nieuwe
vloer wordt ruimte gewonnen
voor een nieuwe foyer. In de
grote zaal, die niet zo lang gele
den al van comfortabele stoelen
werd voorzien, krijgen de be
zoekers niet alleen beter zicht,
maar ook meer beenruimte. Er
komt verder een groter doek en
„Op dit moment draaien we
per dag vier voorstellingen.
Twee films per zaal, per dag.
Dat moeten met de nieuwe zaal
erbij zes voorstellingen worden.
Een noodzakelijke uitbreiding,
willen we als bioscoop overle
ven", aldus Boer. Hij benadrukt
niet te willen, en niet te kunnen
concurreren met de filmfabrie
ken van Pathé. „Dat zijn pop-
corn-bioscopen die een heel
ander publiek aantrekken. Wij
richten ons, ook met de nieuwe
zaal, op het kijkhuispubliek."
Met de verbouwing is zo'n 1,5
miljoen gulden gemoeid. Be
halve de bouw van een nieuwe
zaal wordt van dat bedrag ook
er worden nieuwe toiletten ge
bouwd.
Boer: „We proberen ook de
sfeer die er al is verder uit te
bouwen. We hebben al een
paar Jugendstil ornamenten
vrijgemaakt die achter houten
platen waren verborgen. In de
gang hebben we plafondorna
menten ontdekt die we op
knappen."
De bioscoopeigenaar maakt
er geen geheim van dat hij liefst
een veel drastischer verbou
wing zou willen uitvoeren om
het pand volledig te benutten.
Als het aan Boer lag kwamen er
acht zaaltjes, in plaats van drie.
Maar de monumentale waarde
van het gebouw beperkt hem in
zijn plannen.
Tijdens de verbouwing gaan
de voorstellingen gewoon door.
„Met een beetje geluk merkt de
bezoeker er niets van," zegt
Boer. „Alleen tijdens de ver
bouwing van de grote zaal is de
mogelijkheid om op het balkon
te zitten beperkt."
muziek recensie
muziek recensie
susanne lammers
lany Story House door Slagerij van Kampen. Gehoord: 7/4,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
I lux
nieuwste show een naam moest krijgen, was
>g niet af. Maar Many Story House van Slagerij
npen is gewoon de theaterversie van de plaat,
ien Edison geprezen Add up (to the actual size)
van Kampen speelt maar een paar oude num-
!t grootste deel is nieuw werk. Het verschil met
voornamelijk in het licht. Dat krijg je thuis
Veelkleurig, argressief, soms een tikje psyche-
maar ook met iets kils grootstedelijks door de
luxaflexen die naast de gigantische batterij aan
percussie-machinerieJie enkele requisieten
Slagerij van Kampen doet, raar maar waar, op een be
paalde manier aan ABBA denken - twee jongens die
het echte werk doen en twee meisjes waar je ook nog
naar kunt kijken - met dit verschil dat er ook een com
puterjongen/toetsenist bij is die zo nu en dan wat ne-
w-agerig gezoef uit een doosje trekt, een eenvoudig
riedeltje laat klinken of een paar repeterende nootjes
speelt. Maar de jongens van ABBA konden wel slimme
en aansprekende melodieën maken. Willem van
Kruysdijk en Coon Rijnbeek zijn beslist minder ge
verseerd in hun ritmes.
Verder maakt Slagerij van Kampen net zo'n voorgepro
grammeerde, bombastische en dus gelikte indruk als
het Zweedse viertal. Muziek maken ze niet, het is meer
het creëren van een roes door middel van zware, mo
notone dreunen. Minimal music voor drumstel. En dat
is, als je niet gaat voor de lichamelijke sensatie, gaap-
verwekkend saai. Side Language, Hard Biscuits, Caught
with Both Hands in the Cookie Jar, Tell Me More, Later
That Same Day: allemaal een pot nat. Er wordt duchtig
geslagen op alle maten trommels en je kimt er uitste
kend op marcheren. De Grand Slam-finale is The
Mountain to Mohammed, waarbij Van Kruysdijk en
Rijnbeek een beetje tegen elkaar op gaan bieden, maar
de spontaniteit mag betwijfeld worden, gezien de per
fect aansluitende en mooi op alle solo-hoogtepunten
inspelende lichtshow.
Geestiger, en minder plastic, zijn de entr'actes. Een
koddige, waarin ze met uitgestreken gezichten virtuoos
met handklikkertjes en schud-banaantjes spelen en
een 'enge', waarin Van Kruysdijk trommelt op een vaas
terwijl de rest door de donkere zaal sluipt met weer
wolf- en onweergeluiden. Maar eigenlijk is alleen Call
me a Train de moeite van het vermelden waard.
maarten baanders
Voorstelling Festival Grenzenloos, deel 1
Grenzen openen. Dat wil het
Festival Grenzenloos. Drie to
taal verschillende muziekgenres
worden in één programma ver
enigd: jazz, hedendaagse ge
componeerde muziek en we
reldmuziek. En binnen deze
genres is ook nog eens gezocht
naar muziek die buiten de
grenzen treedt van wat men ge
wend is.
Joshua Samson Audible Lifes-
tream bespelen bandoneon,
(bas)klarinet en uit de hele we
reld bijeengebracht slagwerk. Je
moet er maar opkomen deze
instrumenten te combineren.
Een vondst: de samenklank is
uniek en wordt prachtig uitge
buit. Glashelder worden ritmes
en melodieën opgebouwd. Alle
drie de instrumenten hebben
hun rol in de opbouw van ritme
èn melodie, ook het slagwerk,
dat verfijnd en met fantasie be
speeld wordt door Samson. Een
kruik met twee gaten, een grote
tamboerijnachtige handtrom
mel, de kist waar Samson op
zit: in zijn handen worden het
stuk voor stuk werelden op
zichzelf, met allerlei klanknu
ances. De melodieën variëren
van springerig, nerveus, tot ge
moedelijk. Dank zij het heldere
spel ga je gemakkelijk mee in
deze ongewone muziek. Audi
ble Lifestream laat zien dat je je
ook in een gebied over de grens
al snel thuis kunt voelen.
Wat dat betreft was de volgende
grensoverschrijding gewaagder.
Pianist Kees Wieringa en so
praan Djoke Winlder Prins
voerden werk uit van moderne
Nederlandse componisten.
Vooral de muziek van Daniël
Ruyneman moet je eigenlijk va
ker horen om de rijkdom ervan
te ervaren. Fascinerend is de
manier waarop de begeleiding
de sopraanpartij telkens aan
stipt, maar direct ook weer an
dere spannende aftakkingen
laat horen. Wieringa en Winkler
Prins zijn vertrouwd met deze
muziek. Het plezier straalt van
hen af en tegelijk bouwen ze
een indrukwekkende intensiteit
op.
Ook de andere composities
klonken overtuigend: de helde
re, goed in het gehoor liggende
sfeertyperingen van Joke Nauta,
de rustige lijnen met soms gril
lige ontsnappingen van Burck
hardt Söll en de ingetogen,
kernachtig begeleide composi
tie van Jacob ter Veldhuis. Tot
slot voerde Djoke Winkler
Prins, begeleid door electroni
sche klanken, 'Van grote en
kleine vogels' van Ter Veldhuis
uit, gespannen, dramatische
muziek, waarin Winkler Prins
het uiterste van haar stem gaf
en veel indruk maakte. Deze
ruimtelijke muziek leidt je over
de grens heen naar de nieuwe
tijd.
Het derde onderdeel, de Mol-
davische groep Trigon, begon
helaas te laat om nog bespro
ken te kunnen worden in deze
recensie.
Noordman zei het. Dr.
tan van de Rotterdamse
universiteit die zich
Lidt met 'museummar-
dus dat zit wel snor),
agmiddag in de Waag,
I staan van toegestroom-
jurders, museumdirec-
n wetenschappers. En
hier herhalen: 'Musea
liets bij aan het imago
tad.'
jk. Twintig hongerige
ïrsnipperaars in het ge-
iuis floepten aan als
lel Pavlov-honden. Hun
Ue gemeentelijke stuk-
r de term 'Leiden Mu-
cl' op voorkomt.
ig voer door de be-
s, museumdirecteuren
naagzuur, wetenschap
esten acuut naar de wc.
het verkeerde paard
Vat nu? Leiden Par-
I? Leiden Waterstad?
we-komen-er-nog-wel-
weten -nog-niet-wat-
heer Noordman was
klaar. Het mes moest
raaid. „Het imago van
vereist een gemeen-
lijke visie van zowel be-
als museumdirecteu-
laar ontbreekt het ook
[ns aan."
uistische museumdi-
p de eerste rij zag nog
ie. Want eens is niet al-
de rest van het ge
le het liefst zonder
ir bed. Sommigen huil-
itjes en rouwden om
looit had bestaan. Tot-
oop van Leiden zich liet
Quatsch, kolder, kul."
veede rij van de verza-
tusuemdirecteuren
aag een rijzige gestalte
erlosser maakte het
te knoopje van zijn col-
(Bijna onhoorbaar van
Steven Engelsman: „U wilt gemeenschappelijke visie? We barsten hier van de gemeenschappelijke visie.'
foto dick hogewoning
de achterste rij: 'Pak 'm Steven')
Hij liep, excuus, schreed langs
de eerste rij, armen losjes langs
het lijf. Noordman verbaasd.
Onrust in de rijen.
En Steven Engelsman van het
Leidse Volkenkundemuseum
opende: „Geachte aanwezigen,
ik geef u (weids armgebaar,
dramatische pauze) Leiden, een
stad met elk jaar meer bezoe
kers en een nieuw elan. U wilt
gemeenschappelijke visie? We
hebben gemeenschappelijke vi
sie. En hij somde het program
ma van het Japan-jaar op. Van
achter zijn rug hoorde hij
Noordman onrustig schuifelen
op zijn stoel. En na de litanie
van Leidse heerlijkheden con-
clüdeerde hij: „Dat is straks het
verhaal van onze stad." Draaide
op de hak van zijn schoen keek
Noordman recht in de ogen en
hield de handen op de rug.
„Dat hebben we te danken aan
het stelletje frisse opportunis
ten dat in deze stad rondloopt."
(Knikje naar collega's). Hear,
hear. Zijn vrouw op de tweede
rij wist opeens weer waarom ze
destijds zo godsgruwelijk ver
liefd was geworden op die man.
De heer Noordman kreeg uit
genade een glaasje water.
„En dat is niet alles. Want weet
u wat het jaar 2006 is?" Noord
man verslikte zich toen hij wil
de drinken en antwoorden te
gelijk, stootte onder luid ge
proest zijn glas om. Engelsman
bood zijn zakboek aan. Noord
man bette zijn voorhoofd. „Ik
wacht meneer Noordman...
2006. Nou laat me het u dan
vertellen. 2006 is het Rem-
brandtjaar. En dan gaan wij
hier een heleboel leuke dingen
doen. Met z'n allen. En 2009? Ik
zal zo goed zijn u er aan te her
inneren (de kunst van het wel
levend beledigen). Dan is het
400 jaar geleden dat de Pilgrim-
fathers vertrokken naar Ameri
ka. Waarvandaan meneer
Noordman....? Harder meneer
Noordman, ik versta u niet.
Juist ja, Lei-den. Daar gaan we
ook wat aan doen, mét (vinger
omhoog) z'n allen. Dus u ziet
meneer Noordman we barsten
hier van de gemeenschappelij
ke visie."
En toen heeft de heer Engels
man onder luid gejuich de heer
Noordman de stad uitgejaagd
met de mededeling dat hij zijn
negatieve praatjes maar ergens
anders moest gaan verkopen.
De hele zaal werd Julie An
drews op de flanken van de
Oostenrijkse Alpen. Vreugde en
zonneschijn. En 5 april 2000
kan aan het rijtje 2006, 2009
worden toegevoegd als de da
tum waarop Engelsman Leiden
zijn gemeenschappelijke visie
had teruggegeven.
pablo cabenda
utrecht 'Madonna met wilde rozen' is één van de Ma
donna's van Jan van Scorel (1495-1562) die vanaf van
daag te zien is in het Centraal Museum in Utrecht. De
kleine expositie is feitelijk een reünie van drie originele
composities of prototypes van Madonna's van de
Utrechtse meester met vijf daarvan afgeleide varianten uit
diverse musea en particuliere collecties, aangevuld met
fotomateriaal uit natuurwetenschappelijke onderzoeken.
De diverse Madonna's laten zien hoe Maria met het
Christuskind telkens anders werd geïnterpreteerd, hoe ze
narcissen in plaats van wilde rozen in haar hand kreeg of
hoe het Christuskind met opgetrokken of juist gespreide
beentjes en al dan niet bedekte genitaliën in haar armen
gevleid werd. In de schilderswerkplaats van Van Scorel
werden meerdere reproductiemethoden en patronen toe
gepast.
De aanleiding voor het feestje is 'Maria met kind', een
originele compositie van Jan van Scorel, een paar jaar ge
leden door het Centraal Museum voor een prikkie ver
worven op een Zweedse kunstmarkt. 'Maria met kind'
werd een mooie aanvulling op de 'Madonna met wilde
rozen', die het museum in 1958 al aan de collectie had
toegevoegd.
Het derde prototype uit de Madonna-reeks is de aller
mooiste. Het bevindt zich in de collectie van de Russische
Kartinaja Galeria en ziet nu voor het eerst haar 'mindere'
zusters in Utrecht. De reünie schept verwachtingen bij
Van Scorel-onderzoekers. Gehoopt wordt dat het samen
zijn meer aan het licht brengt over het functioneren van
een van de vroegste voorbeelden van een kunstenaars
werkplaats zoals Jan van Scorel die in de zestiende eeuw
in het leven riep.
'De Madonna's van Jan van Scorel' t/m 2 juli in het Cen
traal Museum, Utrecht. Open di t/m zo 11 -17 uur. Cata
logus. foto anp
theater recensie
wunand zeilstra
'Een zwarte Pool', toneelstuk van Karst
Woudstra door Het Toneel Speelt Met:
Carine Crutzen, Ariane Schluter, Victor
Low. Ali Ben Horsting en Peter Blok Re
gie: Willem van de Sande Bakhuyzen. Ge
zien: 7/4, schouwburg Leiden
Bijna precies acht jaar geleden,
op 25 april 1992 stond het
prachtige stuk van Karst Woud
stra eveneens in de Leidse
schouwburg. De aanvankelijk
luchtige toonzeting van het
stuk wordt allengs wranger. To
neel is vluchtig, je moet het
doen met vage herinneringen.
In de eerste versie leek, als het
geheugen niet bedriegt, die om
slag sneller te komen dan in de
ze recente interpretatie. De blij
spelsfeer blijft langer hangen en
de omslag lijkt minder radicaal
en kil. Nog steeds raak je als
toeschouwer wel steeds nauwer
betrokken bij de desillusies van
de personages. Alleen is de ont
knoping op de een of andere
manier liefdevoller. Je laat je
verleiden om met deze sympa
thieke tobbers mee te treuren.
Daan heeft jaren geleden zijn
vriendinnetje Lilly 'overgedaan'
aan zijn vriend Seiffert die uit
eindelijk met haar is getrouwd.
Zelf trad Daan in het huwelijk
met een ander. 5*eeds meer
wordt duidelijk dat het huwelijk
van Seiffert en Lilly alleen in
stand kon blijven zolang Daan
haar minnaar bleef. Nu Daan
aan die relatie een einde heeft
gemaakt, stort hun aller wereld
van wederzijds bedrog ineen.
Tegenover hen staat een jonge
Pool, het zwart werkende huis-
houdhulpje van Lilly. Zijn een
voudige idealen contrasteren
met de zenuwinstorting van de
meeste andere personages. Een
wanhopige Lilly wordt sterk in
getogen gespeeld door Carine
Crutzen. Haar wanhoop zit van
binnen en breekt op indruk
wekkende wijze slechts bij vla
gen door. Ariane Schluter is on
gelofelijk sterk in haar rol van
lieftallig, macrobiotisch toege
wijd vrouwtje van Daan. Deze
Daan krijgt van Peter Blok
mooie misplaatste en misluk
kende machomaniertjes mee.
En Victor Löw kan buitenge
woon sterk een persoon spelen
die een zenuwinzinking nabij
is.
De Pool is door het spel van Ali
Ben Horsting letterlijk een fi
guur uit een andere samenle
ving. De voorstelling klopt dus
in haar totaliteit.
