1 Op de foto met moeder Mary Cultuur Kunst Jitzinnig Zakkendiner Verrassend Collegium Musicum Nieuwe cd Rita Reys w Gietijzeren kandelaar voor De Lakenhal Lassiecome home JAN RIJSDAM Vertelmarathon Gerda Havertong Rectificatie Bl0f-concert Voorwerpen uit de schatkamer van een geheimzinnig rijk 'Zullen we dansen, schat?' dm muziek recensie een grote gevoeligheid oproept. Collegium Musicum voelt dit goed aan. De wat aarzelende inzetten zijn kleinigheden naast de vele momenten waarop de brutaliteit die deze compositie verlangt juist goed naar buiten komt. Moeiteloos wordt over geschakeld van zwier naar inge togenheid, van kracht naar weemoed. Soliste Maja Rood- veldt laat de dramatiek van de rouwende Maria prachtig tot zijn recht komen met haar war me, volle stem. Het koor geeft voorts een hel dere uitvoering van drie delen uit Tschaikovsky's 'Liturgie van Sint Johannes Chrysostomos'. Uitstekend in balans, met tref zekere volumewisselingen als resultaat. Ook het orkest, geleid door Jeppe Moulijn, voelt zich thuis bij Tschaikovsky. De ver tolking van diens vijfde symfo nie getuigt van een uitstekende samenwerking tussen dirigent en orkest. Met uitgesproken dy namiek wordt de zo kenmer kende dramatische lading op gang gebracht. Zwellingen, bre de tonen, wilde loopjes en een snel terugnemen van volume: het komt er allemaal soepel en gedreven uit. aaaarten baanders kjncert: Leids Studenten Koor en Orkest Colegium Musicum. Gehoord: gister- 1 avond. Stadsgehoorzaal Leiden Het kamerkoor van Collegium Musicum opende gisteravond in de Stadsgehoorzaal met pTrois Chansons' van Ravel. Onder leiding van Gilles Mi- chels wordt de speelsheid van deze muziek goed getroffen, puntige passages komen scherp tegenover zachtaardige mé én. De naïeve teksten zijn Ravel beeldend verklankt, humor èn ernst. Het ka- heeft de wendbaar- 1 om deze sfeer raak te type ren. Terwijl het koor over de oorlog zingt, beschrijven de so lopartijen de vlucht van para dijselijk, onschuldige vogels. Vooral de sopraan Caroline de Putter verdient vermelding om de ongekunstelde stijl waarmee ze de tragiek van dit deel ver tolkt. Het voltallige koor en orkest geeft ook een knappe vertolking van het 'Stabat Mater' van Pou- lenc. Een verrassend werk, waarin de componist met felle kleuren en robuuste lijnen toch susanne lammers Voorstelling Het Zakkendiner van Francis Veber Regie Jules Royaards. Gezien: gis teravond. Leidse Schouwburg. den haag Jazz-zangeres Rita Reys heeft gisteren haar nieuwe cd The Lady Strikes Again' uitgereikt aan premier Kok. Binnenkort wordt Europe's First Lady of Jazz 75 jaar. Zij maakte in haar bijna 50-jarige carrière al 35 platen. foto anp toneel recensie ifzeiken is moeilijker dan je denkt. Het zo te doen dat de af- pzekene het niet in de smiezen leeft, maar de omstanders wel, lat is de kunst. Lucas Ruysdaal an wel afzeiken, maar dan noeten de omstandigheden precies naar zijn hand gezet worden. Hij organiseert iedere week met zijn 'vrindjes' een itentje, waarbij een ontzetten de sukkel wordt uitgenodigd, en koste van wie zij zich dan kunnen amuseren: het zakken diner. Zo is het niet je ware, dat voelt iedereen op zijn klompen aan, en dus krijgt Ruysdael in 'Het Zakkendiner' zijn trekken thuis. Het begint met spit onder de douche, waardoor het hele etentje niet door kan gaan. De zak', een schaalmodellenbou- wer, die ook nog eens bij de be lastingen werkt, laat zich niet ïen-twee-drie de deur uit wer- ten en alles wat er verder in een klucht fout kan gaan, gaat ook fout, niet in de laatste plaats door de onhandige hulpvaar digheid van de onnozele belas ting-commies. De plot is buitengewoon in genieus en volslagen uitzinnig. Het decor ademt de steriele perfectie die gewone mensen verwachten van een rijke-men- sen-appartement en het spel is soepel en vaardig. Carol van Herwijnen speelt de arrogante, door superioriteitsgevoelens bevangen Ruysdael met een be kakte stem. Het komische zit hem vooral in zijn vooruitge stoken buik en zijn gekwelde blik. Hij is vooral de aangever. Peter Lusse, als de zak, heeft de hoofdrol. Hij drijft het hardnek kig enthousiasme waarmee zijn personage is uitgerust, net niet op de spits, bouwt zijn perso nage prachtig op en brengt het snik door zijn timing in de juis te versnelling: de allerhoogste. De manier waarop al zijn tele foongesprekken een bizarre en zeer ongewenste draai krijgen, is magistraal en het contrast tussen zijn argeloze oprecht heid en het arrogante dédain van Van Herwijnen werkt bij zonder sterk. Wie uiteindelijk de echte zak is, lijdt geen twij fel, maar de moraal van het ver haal ligt er aan het eind net iets te duidelijk bovenop om het stuk tot het einde toe te laten schitteren. Een medewerker van De Lakenhal legt vlak voor de opening van de tentoonstelling de laatste hand aan de kamer waar fans van Mary vereeuwigd kunnen worden met hun idool van karton. foto anp/rocerdohmfn „Aaach jongen, ik wou graag dat ik al die jurken zo kon weggappen. Ze zijn zo mooi hè." Hij zwijmelt erbij. Gre tige liefde heeft Mark Hendriks helemaal uit Enschede naar Leiden gelokt. Liefde voor zijn idool Mary Servaes. En die japonnen zijn prachtig maar het allerliefst zou hij die gouden schoentjes vein de zangeres willen hebben. Niet omdat dat het mooiste is wat hij op de tentoonstel ling over de Zangeres Zonder Naam heeft gezien, maar omdat ze zo typisch Mary zijn. „Ik kan me steeds weer verwonderen in hoeveel vormen, hoeveel haardrachten ze telkens weer verscheen. Ik ben homo, dat mag je er best bij zetten. En Mary is mijn grootste ideaal. Alleen zij zou mij, denk ik, hetero hebben kunnen maken. Echt leiden pablo cabenda Wat Mary vermag is groot. Zelfs na haar dood weet ze nog- een paar honderd man op de been te krijgen voor een expositie over haar leven. Een leven in foto's, brieven, gouden platen, succes en ellende. Zo'n beetje alles uit Mary's nalatenschap dat de moeite waard was om te laten zien en horen. Mark Hen driks is samen met zijn vriend Hans en tout Leiden naar het Schellemacomplex gekomen. Voor de zij-ingang van de voor malige textielfabriek stond gis termiddag een lange rij schoon volk te wachten op de opening van de expositie. In de vervallen fabriek mag De Lakenhal over een paar jaar uitbreiden. Muse umdirecteur Jetteke Bolten had voorzien dat ze niet alle geno digden, fans, notabelen, burge meester en wethouder en de Leidse culturele elite op het voorplein van De Lakenhal kwijt kon. En had de zangeres in haar jeugd zelf niet in net zo'n Leidse textielfabriek de kost verdiend? Zo kwamen ver leden en heden dus weer mooi samen. Fel tl-licht beschijnt meedo genloos de ouderdom die van de oude hanenbalken bladdert. Op het podium lucht het Leeu warder Smartlappenkoor zijn hart, de mando-mandolinen zingen, de castagnettes knette ren en de boa's maken duik- In de souvenirshop van De Lakenhal kan men onder meer terecht voor de Mary Snowball. foto anp/roger dohmen Stedelijk Museum De Laken hal heeft van de Stichting In dustrieel Erfgoed Leiden (STIEL) 'De Gietijzeren Kan delaar' gekregen. De prijs is toegekend voor de stimule rende rol van het Leidse mu seum bij het behoud van het Scheltemacomplex en de her bestemming van gebouw on derdeel van De Lakenhal. STIEL-voorzitter Henk Budel overhandigde de prijs giste ren aan museumdirecteur Jet teke Bolten. Het Scheltema complex aan de Oude Singel is een voormalige dekenfa- briek en in 1997 tot rijksmo nument uitgeroepen. Eerder dit jaar heeft de gemeente het complex verworven met de bedoeling daar een uitbrei ding van De Lakenhal te reali seren. De Gietijzeren kande laar is een ideeële prijs die voortaan jaarlijks wordt toe gekend aan een persoon of instelling die zich verdienste lijk heeft gemaakt voor het behoud van het industrieel erfgoed van Leiden en omge ving. vluchten. Een haast surrealisti sche mengsel van glamour en de goot. Tijdens het officiële ge deelte vertelt directeur Bolten over de opkomst en betekenis van de Zangeres Zonder Naam. Over hoe de televisie haar een unieke rol gaf als één van de eerste Nederlandse exponenten van het massa-amusement. Daarna Ans uit Suriname en Tine uit Amsterdam. Twee op gewonden standjes op het randje van ordi die ons uitleg gen wat het levenslied voor ver schillende culturen betekent „Wij zijn de vleesgeworden Noord-Zuid-dialoog." En pas na een optreden van de Rodo dendrons, winnaar van het Leids Levensliedfestival, mag iedereen eindelijk naar de zan geres zelf. Eén van de hoogte punten op de tentoonstelling: op de foto met moeder Mary: een bordkartonnen zangeres, naast bank met gouden plaat, in een replica van haar woon kamer. Hier kan iedereen even op bezoek. Een polaroidfoto is het bewijs. José Broeren en Hein van Ginneken zijn nog niet wezen kijken. Ze komen helemaal uit St. Willibrord. „En dat verkeer hè." José, rijk gegarneerd met goud, zit nog even bij te komen. Hein wijst: „Dat zijn de lieve lingsjuwelen van Mary, heb ik voor José gekocht. José was als een zus voor Mary. We zijn naar de veiling in Arcen geweest en daar heb ik ook haar slaapka mer en haar allerlaatste jurk ge kocht. Maar we zijn wel eerst naar haar graf gegaan. Daar hebben we twee rode rozen ge legd. Wil je de foto's zien?" Voor wie slaapkamers, juwe len en jurken te duur zijn is er in De Lakenhal de goedkopere Mary-merchandise. De video met televisie-hoogtepunten, de Mary snowball (draai hem om en Mary is gevangen in een sneeuwstorm), de beknopte biografie 'Tranen in een rode zakdoek' en zakdoekjes met teksten van haar liederen. „Veel verkocht? Poeh, een paar hon derd denk ik." De dame achter de balie heeft het druk. „Prullaria. Daar geef ik niks om", reageert Mark uit Ensche de. Mei volgend jaar komt hij terug voor de veiling. Want hij gaat voor het echte spul. .Al leen die schoentjes hè. Die schoentjes, anders niets." De tentoonstelling 'Zangeres zonder Naam' is te zien tot en met 21 mei 2000 in Stedelijk Museum De Lakenhal, Oude Singel 28-32 Openingstijden: di. t/m vr. 10-17 uur, za-, zo en feestdagen 12-17 uur. De culturele wereld moet meer inspelen op ouderen. Zowel in de gerontologie als in het huidi ge cultuurbeleid bestaat tot nu toe weinig aandacht voor cul tuurparticipatie van de grijze golf. Bioscopen, theaters en an dere instellin gen schijnen te denken dat mensen zijn afgeboetseerd, als ze een ze kere leeftijd hebben be reikt. Zelf zou ik er niet opge komen zijn. maar een en ander is wel onderwerp van gesprek tijdens het symposium 'Kunst op Leeftijd' van daag in het Rialto Film theater in Amsterdam. Wetenschap pers, beleids makers en vertegenwoordigers van kunst- en welzijnsinstellin- gen, ze menen allemaal dat de marketingstrategieën van kunstinstellingen krampachtig zijn gericht op jongeren, terwijl juist de ouderen in de toekomst een steeds interessantere doel groep zijn. Per slot van rekening is in 2010 een op de vier inwo ners van Nederland ouder dan 65 jaar. Als schot voor de boeg ver klaarde de directeur van het Ne derlands Platform Ouderen en Europa deze week in het Leidsch Dagblad dat ouderen in de bio scoop totaal worden genegeerd. Het geluid staat te hard, de beel den gaan te snel, de serviceverle ning schiet tekort en het tegen woordige filmaanbod uit Holly wood zou met zijn actie en ge weld niet aantrekkelijk zijn voor ouderen. Het symposium is een fikse te genvaller voor staatssecretaris Van der Ploeg van cultuur, die alsmaar roept dat jongeren meer bij cultuur moeten worden betrokken. Staat ineens de gene ratie voor zijn deur, opgegroeid met de hartveroverende beelden van 'Rintintin' en 'The Sound of Music', om de remake van 'Las sie, come home' te eisen. In zijn Cultuurnota heeft Van der Ploeg wel aangegeven dat cultuur een breder en diverser publiek moet bereiken. Maar hij noemt keer op keer jongeren en allochtonen die de theater-, concert- en museumzalen inge- sleept moeten worden. Het kon dus niet uitblijven dat een of andere groep zich het slachtoffer zou gaan voelen. De staatssecre taris gaat er ten onrechte vanuit dat ouderen voldoende tijd, middelen en culturele bagage hebben om zelf de weg naar kunstinstellingen te vinden, is Amsterdam De actrice Gerda Havertong begint dinsdag om 17.00 uur aan een vertelmara thon in de etalage van De Bij enkorf in Amsterdam. Ze leest 24 uur lang voor en vertelt ver halen uit de Nederlandse en Surinaamse literatuur. Haver tong hoopt op aandacht en sponsorgelden voor de Stich ting Wiesje, om een zorgcen trum voor dementerende men sen in Suriname te realiseren. de boodschap. De 'ouderendeskundigen zul len vandaag precies aangeven hoe de kunstinstellingen de grij ze golf dienen te verwelkomen. Neemt u maar van mij aan dat de staatssecretaris zich flexibel genoeg toont breder publiek bereiken. Lastig is alleen dat de staats secretaris dan geen doelgroepen meer heeft, en dus geen pro bleem om op te lossen. Tenzij alle doelgroepen bij elkaar het zelfde probleem hebben. De meeste mensen die naar theater of een concert gaan doen dat namelijk maar een keer per jaar, blijkt uit onderzoek. Om dat het nogal kostbaar is. Want wat kost een avondje of mid dagje uit rond de kerstdagen nu zoal? Een kleine greep: de tentoon stelling 'Zangeres Zonder Naam in Stedelijk Museum De Laken hal: fl. 7,50. 'Fantasia 2000' in het Imax Theater in Den Haag: fl. 17,50 Musical 'Elizabeth' in het Cir custheater in Scheveningen fl 90,00 tot fl 125,00. VIP-arran- gement: fl. 425,00. 'Musical van de Eeuw' in hel Leidse LAKtheater: fl. 35,00. Wereldkerstcircus in Carré'. Amsterdam: fl. 39,00 tot fl. 69.00. Opera 'Writing to Vermeer' in Het Muziektheater, Amsterdam: fl. 45,00 tot fl. 125,00. Cabaretier Hans Teeuwen in de Leidse Schouwburg: fl. 20,00 tot fl. 30,00. 'Toverfluit' van Het Nationale Ballet in het Muziektheater. Amsterdam: fl. 30,00 tot fl 90.00. Avondje Yab-Yum: fl. 150,00 (incl drankjes). Met meisje naar boven: fl. 500,00 p/u. Even afgezien van het eerst en laatst genoemde kost een uitje voor een gezin met twee kinde ren al gauw een paar honderd gulden. Veel mensen kunnen dat niet een paar keer per jaar doen. Misschien een aardige nieuwe doelgroep voor de PvdA- staatssecretaris? leiden In de aankondiging van het concert van de groep Blof in de Stadsgehoorzaal, gisteren in de de UIT-krant, is een storende fout geslo pen. Het telefoonnummer dat stond vermeld in het ar tikel is niet dat van de Stads gehoorzaal en heeft bij de betrokkene veel overlast ver oorzaakt. Onze welgemeen de excuses hiervoor. Het juiste telefoonnummer is: 071-5131704. Het land Bhutan, de donderende draak' in Rijksmuseum voor Volkenkunde Leidse dichter Frank Koenegracht in unieke uitgave poen silvan schoonhoven Nederland heeft iets met de Hi malaya. Tienduizend bewonde- "aars kwamen naar de Dalai La ma in Den Haag. En terwijl de succesvolle expositie 'Kuifje in Tibet' nog vers in het geheugen Ügt, opent het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden nu ten tentoonstelling over het nystieke koninkrijkje Bhutan. «Negen van de tien Nederlan ders weten niets van Bhutan", zei museumdirecteur Engels man gisteren bij de officiële opening van 'Het land Bhutan, de donderende draak'. „Maar. df je kent het niet, óf je gaat er meteen twee keer heen." Passanten in de Breestraat onden gistermiddag oosterlin gen in wel heel opvallende kle- erdracht de Stadsgehoorzaal 'ion binnengaan. De monnik ^ynak R. Tulku, volgens En- |elsman een 'zeer wijs man uit Himalaya', markeerde de opening van de tentoonstelling net Boeddhistische gebeden en ten offergave. Dansers in knal de rokken waaierden over het •odium uit, op het ritme van blikkerende klankschalen en de •ende tonen van alpen- 'ms. Dansende monsters met blauwe en gouden koppen, de muilen opengesperd, die af en toe een hese toon uit sloegen. Daarna was het de beurt aan Bhutan's mi nister van financiën Lyonpo Y. Zimba, ook al gekleed in traditionele dracht. Hij sprak over een onvergelijkbare band tussen Nederland en het Himalaya-dwerg- staatje, dat ingeklemd ligt tussen India en Ti bet. Regenwouden en bergpieken sluiten Bhu tan af van de buitenwe reld. Door de eeuwen lange isolatie heeft het land een unieke cultuur die nog vrijwel onaange tast is door toerisme en westerse invloed. Veel mens.en leven er nog in middeleeuwse omstandigheden. Toch is modernisering niet langer afwendbaar, vol gens minister Zimba. „We proberen de tradi- ties te bewaren, maar de dyna miek van deze tijd vraagt om een balans tussen traditie en technologie." De regering on- F De monnik Mynak R. Tulku in de Stadsgehoor zaal. foto dick hocewoninc der koning Jigme Singye Wang- chuck vaart nu een koers die westerse techniek en toerisme mondjesmaat toelaat, maar die Bhutan behoedt voor de valkuilen waar om ringende landen in zijn gevallen. Geen massa toerisme dus, geen mi lieuschade door over matige houtkap, geen McDonaldisering. 'Bru to Nationaal Product is van ondergeschikt be lang aan Bruto Natio naal Geluk', zo luidt een bekende uitspraak van de koning. En daarmee voldoet Bhutan hele maal aan het westerse ideaalbeeld van het pu re, spirituele koninkrijk je waarvan de bewoners eenvoudig maar geluk kig zijn. Waar de men sen leven van wat het land hen biedt en waar de mystiek zomaar voor het oprapen ligt. Iets van die geheim zinnigheid was te zien in de documentaire Kingdom in the Clouds, die als onderdeel van de opening van de ten toonstelling gisteren zijn première beleefde. Schil derachtige kloosters, gebeds- vlaggen. rijstvelden, donker groene bergruggen, alles wordt aan het zicht onttrokken en weer prijsgegeven door langs trekkende wolkenflarden. Maar af en toe duikt er tussen de pa len met wapperende gebeds- vlaggen een zendmast op, als een vloek. De expositie zelf, die vanaf vandaag voor publiek geopend is, toont objecten uit het dage lijkse en het religieuze leven van Bhutan. Pronkstuk is een maquette van de Tongsa kloos terburcht, die het zenuwcen trum van het land vormt. Rege ringsleiders en religieuze voor mannen hebben in dit klooster een onderdak en het gebouw heeft schatkamers met religieu ze kunstvoorwerpen, waarvan enkele nu naar Leiden zijn ge haald. Met deze expositie, die een toer maakt door Europa, is het isolement van Bhutan definitief verbroken. „De eerste internet aansluitingen zijn een feit in Bhutan", zei minister Zimba. Hij is niet bang dat dit alles het begin van het einde is voor de culturele eigenheid van het land. „Integendeel. Hoe meer we communiceren met de rest van wereld, hoe meer het volk inziet dat de eigen cultuur moet blijven." leiden caroline van overbeeke Rudy Kousbroek houdt van varkens, Frank Koe negracht heeft er zelfs een thuis. En Kopland, tja, van hem is het niet bekend. Maar dat hij van Frank Koenegracht houdt, staat vast. Het was een komen en gaan van bekende schrijvers en dichters gisteravond in antiquari aat AioloZ aan de Leidse Botermarkt. Tijdens de presentatie van de eerste bundel met zijn ge dichten en tekeningen, 'Zullen we dansen, schat?', stond Frank Koenegracht in het middel punt. De Leidse dichter, in het dagelijks leven psychiater, las voor uit eigen werk. Tot zover was de bijeenkomst misschien niet ongewoon. Opmerkelijk was echter dat alle boeken van Ai- oloZ verdwenen waren achter grote blauwe lap pen. Het antiquariaat was getransformeerd tot galerie: Koenegrachts ingelijste pentekeningen sierden de verstopte boekenkasten. Weinigen wisten dat de dichter ook illustra ties maakte bij zijn poëzie. „Ik maak gedichten en ik teken ook. Als het één niet lukt, lukt het ander wel", verklaarde hij droogjes. Ook dat is misschien niet erg uniek. Maar nu komt het: de tekeningen van Koenegracht zijn geen probeer seltjes, tekening en gedicht gaan een chemische reactie aan die tot iets bijzonders leidt. Piet en Monique van Winden van AioloZ ont dekten de bijzondere tekenkunst van Koene- gracht en vroegen hem toestemming voor het maken van een bibliofiele uitgave. Het is een opmerkelijk boekwerk geworden: geestige teke ningen verluchtigen de soms zware poëzie. Wat te denken van het motto voorin: 'De wereld van Frank Koenegracht is niet vrolijk, maar er valt gelukkig wel veel te lachen', geïllustreerd met twee varkentjes: 'Knorretje beetje boos' en 'Knorretje beetje vrolijk'. Misschien toch niet zo vreemd, want Koenegracht heeft in zijn Leidse woning een bijzonder huisdier: een hangbuik zwijn. „Hij was nog zo klein, paste in mijn hand toen ik hem in een dierenwinkel aantrof. Ik dacht: hij moet mee!" Het dier, inmiddels flink uit de kluiten gewas sen, woont in de tuin. „Zindelijk was hij niet, wat resulteerde in liters klaterende plas in huis." Maar Knorretje inspireert de kunstenaar blijvend. 'lot vreugde van de aanwezige Kous broek, zelf groot varkenliefhebber. Maar het blijft niet bij varkens. De dichter tekent ook door hem bewonderde collega's: Kafka, Bloem. Pessoa. En bij zijn gedicht 'Epigram voor mijn vader' tekende Koenegracht een oude duif Toen hij dit gedicht voorlas, kon je een speld horen vallen. 'Mijn vader is van lieverlede nu alles vergeten wat hij zojuist nog wist. Zijn hersenen zijn vo gels die voorbijvliegen. Geen koeien die een af druk maken in de grond. Mijn vader hield van wolken maar wolken zijn vergeetachtige bergen en maken geen afdruk in de lucht. Waar ze zijn daar zijn ze niet geweest en niemand zal deze wolken dit verwijten.Verwijtcn zouden niet hel pen aangezien wolken niet weten wat zij doen.' 'Zullen we dansen, schat?' van Frank Koene gracht kost 49,50 en is verkrijgbaar bij l-eidse boekhandels en bij antiquariaat AioloZ. Koe negrachts pentekeningen zijn tot en met 8 ja nuari te zien en te koop bij AioloZ, Boter markt 8 in Leiden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 21