Bejaardentehuis voor oude hond
Rijp en Groen
Altijd nog wat te scharrelen
Barbara
en de kerstroos
Tomaat zonder pitjes
Groei tuinomzet vlakt af
Blokken voor tuinliefhebbers
Schop met beugel
-DAG 3 DECEMBER 1999
REDACTIE. MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA 023-5150265
arHet is niet helemaal duide
lijk wat die arme vermoor-
jde Barbara, die rond 300 na
JChristus leefde, te maken
3r(|iad met bloesemtakken
*ond de winterse feestda
Tot haar at
tributen rekent
niet alleen
Apen kroon maar
onder andere
ook een pauw-
enveer. Van
bloesemtakken
geen spoor. Des
ondanks is de
lam van Barba-
al eeuwen ver
inden met zelf
in bloei getrok
ken takken rond
kerstmis. Waar
heeft
het een en ander
te maken met b™
haar feestdag, 300?™
want die is 4 de-
:mber en laat
it nu de dag zijn waarop
len de tuin in dient te
zaan om kale takken met
ttploemknoppen te snijden
r,*oor winterse bloei.
£(n vroeger jaren, toen dat
(gebruik ontstond, waren er
rtiog nauwelijks sierheesters
In tuinen te bekennen, dus
sneed men takken van
pruim, kers en appel. Wij
Jdezen er ook nog de For-
Bythia bij om maar een
voorbeeld te noemen. Geel
mag dan geen kerstkleur bij
^fatstek zijn, het staat bij-
J Vonder zonnig binnens
huis. Knip mooie takken
met flink wat knop en leg
te, eenmaal binnen, in een
pak met water van rond 35
paden. Warmer geeft mis
lukking. Dan gaan de knop-
Ren, waar het allemaal om
begonnen is, dood. Laat de
lakken 24 uur in het warme
water en zet ze dan gewoon
in een vaas in de kamer.
Mooie eigen bloesem rond
j ie feestdagen is het resul-
Een andere bloem midwin-
is de kerstroos, de echte
ik hier en wel de
niger
net fraaie wit
te bloemen
Tie zonder
pnze hulp
bas eind
anua-
P te
voorschijn komen. Maar
wij zorgen ervoor dat de
kerstroos zijn naam eer aan
doet en daarom halen we
een mooi exemplaar nu uit
de grond, inclusief wortels
uiteraard. We zet
ten de plant in een
bak of pot, eventu
eel met goede aar
de, en zoeken dan
een plaatsje met
een temperatuur
rond 15 graden.
Niet meer. Dat
wordt dus even
zoeken in onze
warme huizen.
Om het moeilijk te
maken moet de
plant ook nog in
het donker. Een
donkere plastic
zak desnoods.
Zorg dat de ker-
arlem stroos vochtig
blijft en neem na
een dag of tien een
kijkje. Er zijn dan een aan
tal bloemknoppen zicht
baar op langgerekte steel
tjes die mooi boven het
donkergroene blad uit ko
men. Als het zover is mag
de kerstroos in het licht,
liefst op een niet te warme
plaats. Zo behandeld zal de
kerstroos zijn naam alle eer
aandoen. Na de feestdagen
zetten we de plant weer op
een koele plaats om, als het
weer het toe laat, hem weer
terug te zetten in de tuin.
Een plekje beschut tegen
de oostenwind, in de half
schaduw voldoet prima,
mits de grond rijk is aan
humus. Een beetje kalk
wordt door deze plant ook
nog op prijs gesteld.
Het spreekt vanzelf dat wij
een kerstroos, die we bloei
end en wel rond deze tijd
gekocht hebben, op dezelf
de manier behandelen: al
tijd eerst laten wennen aan
lagere temperaturen en
dan pas op een beschut
plekje buiten. Op deze ma
nier behandeld zullen we
jaren plezier kunnen bele
ven van deze fraaie plant
die zich bij mij ge
regeld uit
zaait om
dat hij het
kennelijk
naar zijn
zin heeft.
enkele jaren komt er
itloze tomaat op de markt.
Jucht is steviger, smaakvol-
lj beter gevuld met vrucht-
j. Bovendien is de op-
jst van de zaadloze toma-
ant hoger. Zaadbedrijf
Vn Seed in Naaldwijk is al
evorderd met deze nieuwe
Grootste voordeel vol-
medewerker Sander van
ts het overbodig worden
voor bestuiving.
worden in de kas-
^tgezet, zodra het eerste
hpje verschijnt. Maar deze
^vers doen lang niet altijd
verk. Als het donker weer
jten stormt of regent dan
jn de hommels niet uit. El
ls kan zes tot negen toma-
ragen. Maar omdat een
Van de bloesem niet wordt
ttu, komen niet alle vruch-
ontwikkeling. Bij een
oze tomaat is de vrucht-
Qg altijd optimaal, ook bij
1 weer. Hierdoor kan de
tien tot twintig procent
'tomaten plukken", aldus
Van Vliet. De energie die de
plant normaal kwijt is aan
zaadvorming, wordt nu besteed
aan extra vruchtvlees. „Pro
bleem alleen is nog de grillige
vorm. De tomaat is niet volledig
rond en dat wil de consument."
De nieuwe eigenschap wordt
via klassieke veredeling in cul
tuurtomaten ingebracht door
een wilde tomaat uit de Andes.
Deze tomaat maakt groeistof
fen, nodig voor vruchtzetting,
aan zonder bestuiving. Met de
ze variant wordt in India volop
geëxperimenteerd door het
zaadbedrijf. „In dat land is de
teelt van gewone tomaten niet
mogelijk in het natte seizoen.
Het stuifmeel is dan te nat om
los te komen van de meeldra
den. Gevolg is dat bestuiving uit
blijft."
Met de daar gebruikte variant
wordt hier gekruist om nieuwe
rassen te krijgen die goed van
vorm zijn en bestand zijn tegen
gangbare ziekten in de kasteelt.
PETER DE JAEGER
Niet alleen de mens bereikt een
steeds hogere ouderdom, ook
de vergrijzing onder honden
neemt toe. Niet iedere bejaarde
viervoeter slijt echter zijn laat
ste jaren bij de baas. Om deze
dieren toch een comfortabele
oude dag te gunnen, is de Bond
tot Bescherming van Honden
druk bezig met de bouw van
bejaardentehuizen.
Harde cijfers zijn er niet, maar
huisdierdeskundigen verklaren
dat de leeftijdsverwachting van
een pup tegenwoordig fors ho
ger ligt dan ongeveer tien jaar
geleden. De oorzaken zijn, net
als bij mensen, te danken aan
gezondere voeding en verbeter
de medische behandelingsme
thoden. Bovendien is de baas
bereid om daarvoor dieper in
de buidel te tasten. Constateer
de de dierenarts bij de viervoe
ter kanker, dan lag de euthana-
siespuit voorheen al snel voor
de hand. Tegenwoordig sturen
baasjes hun zieke dier vaker
naar klinieken voor een chemo-
kuur.
Nogal wat bejaarde honden
krijgen last van hun nieren. De
organen kunnen de afvalstoffen
in het lichaam niet meer goed
verwerken en die hopen zich
vervolgens op. Vermageren,
slechte eetlust, veel drinken en
plassen zijn de eerste aanwij
zingen. Niertransplantatie gaat
nog te ver, maar er bestaan spe
ciale diëten met een laag fosfor-
en eiwitgehalte om de nieren te
beschermen.
Vergeetachtigheid, slaapstoor
nissen en in de war zijn, komen
bij oude honden ook geregeld
voor. „Er zijn oude honden die
ergens naar toe lopen, opeens
blijven staan, een chaotische
indruk maken en. niet meer we
ten waar ze eigenlijk naar toe
gingen. Dergelijke symptomen
zouden kunnen wijzen op de
mentie", vertelt gedragsbegelei
der Erica Bokelmann van Kyno-
train uit Lienden; een bedrijf
dat gehoorzaamheidstrainin-
gen geeft en informatie over het
houden van honden aan toe
komstige baasjes verstrekt.
Specialist dr. Willemse van de
faculteit Diergeneeskunde van
de Rijksuniversiteit Utrecht
vindt de conclusie van de ge
dragsbegeleider echter onzin.
„Er zijn nog geen wetenschap
pelijke bewijzen dat dementie
bij honden voorkomt. De ver
schijnselen kunnen bijvoor
beeld worden veroorzaakt door
stofwisselingsproblemen."
Het gemis aan wetenschappe
lijk bewijs weerhoudt het Ne
derlandse farmaceutische be
drijf Sanofi Santé BV uit Maas
sluis er niet van een middel om
de markt te brengen dat belooft
de kwalen van dementie op te
Oudere honden hebben veel levenservaring en laten zich door kinderen niet meer zo snel op de
kast jagen. foto cpd
lossen. Het medicijn zou het
chemisch evenwicht in de her
senen en het humeur van de
viervoeter weer in evenwicht
moeten brengen. Een mede
werker van deze onderneming
zegt: „Weliswaar is dementie bij
honden niet hard aangetoond,
maar wij zien de ziekte als een
logische aanname. Uit ons on
derzoek blijkt dat het middel al
lerlei gedragsproblemen bij de
oude hond kan wegnemen.
Hoewel er over dementie bij
honden nog niets vaststaat,
pleiten diverse dierenartsen
voor meer onderzoek. „Ik krijg
wel eens honden in de praktijk
die het verstand helemaal ver
loren lijken te hebben", zegt
een dierenarts van een grote
Amsterdamse kliniek. „Ze zijn
vergeetachtig, angstig, hebben
een overdreven aanhankelijk
heid en kunnen slecht slapen.
De oorzaken van deze ziekte
beelden zijn bij mij helaas niet
bekend."
Waar dierenartsen ook naar gis
sen, is de vraag waarom kleine
honden gewoonlijk ouder wor
den dan hun grotere soortgeno
ten. Een Deense dog van tien
jaar is vrij uitzonderlijk, terwijl
het tot vlak boven de enkel rei
kende Maltezer leeuwtje met
gemak deze leeftijd haalt. „Het
heeft misschien wel iets met de
genen te maken", vertelt de
Amsterdamse dierenarts.
Klein of groot, vrijwel iedere
hond heeft tegenwoordig meer
kans om ouder te worden dan
ruwweg tien jaar geleden. Een
gelukkig leven is dat echter niet
altijd: zit bijvoorbeeld een be
jaarde viervoeter eenmaal in
het asiel, dan zal hij daar waar
schijnlijk tot aan zijn dood blij
ven. De baasjes zijn vooral op
zoek naar levenslustige exem
plaren die niet ouder zijn dan
ongeveer vijf jaar.
Om het plaatsgebrek in asiels te
verminderen en opvangkosten
te drukken, krijgen talrijke oude
dieren een euthanasiespuit, zo
luidt althans de mening van di
rectrice Prescilla van Zoest van
de Bond tot Bescherming van
Honden. „De Dierenbescher
ming, die een belangrijke advi
serende invloed heeft in het be
leid van asielen, hangt het niet
aan de grote klok, maar moei
lijk plaatsbare bejaarde honden
komen op deze wijze vaak aan
hun einde. In 1997 kregen 1450
honden een euthanasiespuit.
De oorzaak daarvoor was bij
bijna tachtig procent een karak
terfout of medische indicatie,
maar bij ruim twintig procent
betrof het een andere reden. In
veel van die gevallen gaat het
om oude honden die bijvoor
beeld al een half jaar in hun
hok zitten zonder zicht op een
nieuwe baas. We moeten daar
om de functie van het asiel her
zien, want er is duidelijk iets
niet in de haak. Er zijn zelfs
asielen die weigeren bejaarde
viervoeters op te nemen."
De Dierenbescherming daaren
tegen bezweert dat de euthana
siespuit voor oude honden in
asielen zeker geen beleid is. De
organisatie verklaart echter wel
schoorvoetend dat „deze nood
oplossing af en toe plaats
vindt
Om zelf alvast de opvang van
oude viervoeters zonder baas te
verbeteren, heeft de Bond tot
Bescherming van Honden eind
september het eerste bejaar
dentehuis in het Limburgse
Smakt geopend. Begin volgend
jaar volgt waarschijnlijk een
tweede rusthuis in het Zeeuwse
Tholen. Bovendien is de orga
nisatie voor een derde locatie in
het noorden van Nederland aan
het rondkijken.
ALEX VAN HOOP»
De nachtvorsten hebben al
vroeg toegeslagen. Onder de ja
rigen is een slachting aange
richt. De vlijtige liesjes hebben
het afgelegd, evenals hun grote
'neef, de reuzenbalsemien. Die
laatste heeft er wel voor ge
zorgd dat zijn zaden alle kanten
zijn opgesprongen zodat u vol
gend seizoen niet zonder reu-
zenbalsemienen zult zijn. Een
enkele roos is aan de greep van
Thialf ontkomen met een
bloem op zo'n twee meter
hoog. Boven de vorstgrens?
Heel wat rozen bloeien van
voorjaar tot in oktober en later.
Ze kunnen nu besteld en ge
plant worden. Zo lang het niet
vriest en de grond niet bevroren
is. Dit geldt voor de meeste bo
men en struiken.
De tuinier is al weer met vol
gend voorjaar bezig en plant
nog wat bollen in een grote pot
of schaal om straks bloemen op
zijn terras of balkon te zien.
Wordt het echt winter dan doet
u er goed aan een en ander in
bubbeltjesplastic te verpakken.
Overigens dient de afwatering
te zijn geregeld. Dus gat in de
bodem en een laag potscherven
op de bodem.
Veel anemonen en primula's,
schoenlappersplant en globe-
bloem, pioenroos en sommige
gentianen hebben een eigen
aardigheid. Het zijn zogenaam
de koudekiemers. Dat wil zeg
gen: hun zaadjes kiemen moei
lijk als ze geen winterkou heb-
Aan de bol van de Amaryllis of ridderster ontspruiten opval
lende bloemen. foto cpd
ben meegemaakt. Wie over een
koude kas of bak beschikt kan
ze nu zaaien in een potje met
een mengsel van grond en
scherp zand. Zet de naam van
de plantjes op steeketiketten.
Tegen muizenvraat legt u er
fijnmazig gaas over. Na een
week of zes kunnen de potjes in
de tuin worden gegraven. Hier
blijven ze tot half maart, waar
na ze iets warmer worden ge
zet, bijvoorbeeld op de venster
bank. Wie dat allemaal niet wil
kan een foefje toepassen. Doe
het zaad in plastic zakjes en laat
die een week of vijf in de koel
kast (NIET in de diepvries)
overwinteren. Daarna moet u
toch in potjes zaaien.
Maak de vijver schoon, maar
laat op de bodem wel een laagje
bagger liggen waarin salaman
ders en kikkers kunnen over
winteren. Laat de stengels van
oeverplanten als lisdodde, gele
lis en zwanenbloem ongemoeid
alleen het vieze blad eraf
knippen.
Verspreid oude stalmest, com
post of zwarte bladaarde over
het gazon. Bij vorst of sneeuw
niet op het gras lopen. Moet dat
toch om te kunnen snoeien,
loop dan over planken.
Het tuingereedschap kan wor
den opgeborgen. Kies een dro
ge, maar vooral niet verwarmde
plek. Schop, bats, hark en
schoffel worden met de staal-
borstel roestvrij gemaakt. Invet
ten dat metaal. De slijperij heeft
nu wel tijd om uw maaimachi-
ne, bijl, heggenschaar en derge
lijke onder handen te nemen.
Houd wel een takkenschaar bij
de hand want bij helder weer
kan er worden gesnoeid. Dek
de wonden aP. De periode
waarin de druif over de pergola
kan worden gesnoeid zonder
dat de plant gaat 'bloeden'
duurt van nu tot in januari!
Nog even en de kerstroos
bloeit, de vroegste is wit. Om te
voorkomen dat de tere bloem
blaadjes in het winterweer lelijk
worden kunt u een plastic,
doorzichtig, kapje klaar hebben
staan om als het nodig is
over de plant heen te zetten.
Paarsrode en witgroene 'kerst
rozen' verschijnen vaak pas
maanden later.
Controleer de dahliaknollen.
Schimmelplekken kunt u be
handelen met bloem van zwa
vel, droog zand of houtskool-
poeder. De rozemarijn ziet er
zo sterk uit, maar de plant is
niet helemaal winterhard. Afge
dekt met sparrentakken kunt u
haar de winter door helpen.
FRANS WEGMAN
Na jarenlange stijgende uitgaven houdt de Nederlandse tui
nier de hand meer op de knip. Dat meldt onderzoeksinsti
tuut NIPO in het recent verschenen rapport 'De Nederlan
der en zijn Tuin in 1998'. Vorig jaar groeide de tuinmarkt
nog wel met tien procent naar 3,5 miljard gulden, maar het
NIPO verwacht dat deze omzet de komende jaren gaat af
vlakken. Een belangrijke reden daarvoor is dat het aantal
huishoudens met een tuin nauwelijks toeneemt. Ongeveer
tweederde van alle huishoudens bezit een tuin en die be
steden daaraan jaarlijks gemiddeld vijfhonderd gulden.
Verder meldt het rapport dat zestig procent van de groen-
bezitters zelf de tuin aanlegt en dat bijna twintig procent
een hovenier inschakelt. Wat de rest van de huishoudens
doet, is niet duidelijk. In meer dan de helft van de tuinen
ligt een gazon. Het aantal vijvers blijft ongewijzigd: één op
de vijf tuinen bezit een poel. Wel is er stijgende interesse
voor milieuvriendelijk tuinieren. Tweederde van de klussers
is daarin inmiddels geïnteresseerd.
Zandbakken, schuttingen, vijverranden maar ook complete
schuren laten zich bouwen met de stapelbare houtblokken
van WallyWood. Het systeem heeft wel iets van het bekende
Lego. Nu geïmpregneerd hout wordt gezien als ernstige be
dreiging van het milieu zit er wel een bedenkelijk kantje
aan: de blokken zijn gemaakt van chemisch behandeld
Noord-Europees vuren. De tien centimeter brede bouw
blokken worden geleverd in lengten vanaf 10 tot 180 centi
meter. Ze kunnen eenvoudig op elkaar worden geklikt en ze
zijn hol, zodat er bijvoorbeeld waterleidingen of elektrici
teitsdraden ingelegd kunnen worden. Om een eenvoudige
zandbak te maken, is het voldoende een vierkant te maken
door aan iedere zijde twee of drie blokken over elkaar te
schuiven. De hoeken zijn vervolgens met speciale latten te
verbinden en af te werken. Verder bestaan er ook nog dek-
latten en treeplanken voor trappen. Het kleinste houtblok
kost in de tuin winkel bijna vier gulden: een exemplaar van
1.80 meter komt op dertig gulden. Info: Fons direct, Heer-
hugowaard, 072 - 572.31.79.
Met de Wallywoodblokken zijn zandbak, tuin
huis of schutting eenvoudig in elkaar te stape
len. foto cpd
Al eeuwenlang ziet de schop er hetzelfde uit, maar al die
tijd hebben we er niet prettig mee gewerkt. De steel zit in
het midden van het blad, waardoor voeten alleen aan de
zijkanten kracht kunnen zetten. Gevolg: de schep gaat
scheef staan of de voet glijdt ervan af. Dat is allemaal heel
onlogisch, terwijl de oplossing voor het grijpen lag, zo vindt
de leverancier die de 'schop met beugel' op de markt gaat
brengen. Bij dit zogenoemde Speasy-exemplaar zit op het
schepblad een beugel en die is vervolgens weer aan ae steel
bevestigd. Door de voet in de beugel te plaatsen, staat de
voet op het midden van het blad en kan de klusser sneller
en minder vermoeiend een gat graven. De voordeligste
Speasy komt op bijna zestig gulden; een roestvrijstalen
exemplaar kost vier tientjes meer. Informatie: Fons direct
BV, Heerhugowaard, tel. 072-572.3179.
Een gat in de grond is met deze schop sneller
en eenvoudiger te graven. foto cpd
S T R
HEINZ
pgram
pntaal: 1Maak een Europeaan kapot door
Idpleging! (6); 4. Plaatje draaien op de tennisbaan
1! Flink huis om op te zitten (4); 8. Het kleine kind
in van de pret (4); 9. Doet hij aan de lijn in de
l? (9).
faal: 1. Geen goede dienst (3); 2. Laat men deze
Zo liggen? (5); 3. Glijdende auto (4); 5. Om te
te ruiken (6); 6. Nog maar net op de thee (4);
ontmoeting (4); 8. Eén van de
'erpen die wedijveren (4).
Oplossing van donderdag
HORIZONTAAL: 1. Bartali;
8. mille; 10. papa; 12. list;
14. au; 15. nee; 16. cd; 17. tot;
19. zkh; 21. hop; 22. eek;
23. bak; 25. air; 26. do; 27. nat;
28. en; 30. expo; 32. juni;
34. roman; 36. koperen.
VERTICAAL: 2 Amp; 3 riant;
4. tl; 5. allez; 6. lei; 7. dpa; 9. ltd;
11. autobox; 13. scheren;
18. opa; 20. kei; 24. knoop;
25. atjar; 26. Dee; 29. nis;
31. pro; 33. une; 35. me.
_1_
-T
1
T-1- V
JürffGJ7
