'Voetbal, vis, koek en kerk' e TV- WEER De schade van een handicap Het Gesprek van de Dag Utrecht wil Vrouwe Justitia van Groningen terug Op weg naar het millenniumfeest WOENSDAG 24 NOVEMBER 1999 COMMENTAAR De Rotterdamse rechtbank heeft gisteren in een tussenvonnis een vrouw in het gelijk gesteld die het Dijkzigtziekenhuis aansprakelijk houdt voor de geboorte van haar gehandicapte dochtertje. De moeder heeft tijdens haar zwangerschap onderzoek laten doen om zeker te weten dat zij geen gehandicapt kind ter wereld zou bren gen. Ze deed dat op een tijdstip dat een abortus wettelijk is toege staan. De behandelend vrouwenarts merkte niet dat de vrucht in derdaad ernstige afwijkingen vertoonde. Het is een opmerkelijke zaak, die zich in Nederland niet eerder zo heeft voorgedaan. De meeste ouders van gehandicapte kinderen berusten in hun bestaan en laten zich niet publiekelijk uit over de vraag wat zij zouden hebben gedaan als zij tijdig over het lot van hun kina zouden zijn ingelicht. Dat wil allerminst zeggen dat zij daarover geen gedachten hebben, integendeel. Meestal domineert echter het besef dat hun werkelijkheid onomkeerbaar is en hun leed niet in geld is uit te drukken. Dat geldt overigens wel voor het ongemak van de vaak hoge kosten van het opvoeden. De rechter heeft geoordeeld dat de vrouw nu eerst aannemelijk moet maken dat zij inderdaad van plan was een abortus te vragen als zij van de afwijkingen op de hoogte was geweest. Volgens haar advocaat is zij daartoe heel wel in staat. Met het stellen van die voorwaarde lijkt de rechter aan te sturen op een vergoeding die niet alleen de opvoedingskosten dekt, maar ook een tegemoetko ming is voor het aangerichte leed. Dat is een juist uitgangspunt. Want los van alle emoties en morele vragen die bij een zaak als deze aan de orde zijn, gaat het hier principieel om een niet goed uitgevoerde medische behandeling. Voor dat falen is het ziekenhuis aansprakelijk en is een schadever goeding op zijn plaats. Te hopen valt wel dat de rechter in zijn vonnis zal aansluiten bij de Nederlandse traditie van een redelijke uitkering en dat hij niet de deur open zet voor schadevergoedin gen van Amerikaanse omvang. Elke club zijn eigen tv Dar het voetbalwereldje een zakemuereldje is, wisten we al. Daar liggen we niet meer van wakker. Maar dat dat wereldje met de dag commerciëler wordt, is wel iets om je zorgen over te maken. Zembla vergastte de kijkers tenminste gisteravond met een documentaire over het betaalde voetbal in Nederland. Het was een optocht van poenerige blaaskaken. Met dollartekens in hun ogen, niet met bal len. En dat allemaal omdat de rechter onlangs heeft bepaald dat elke club afzonderlijk een televisiecontract mag afsluiten met welke zen der hij maar wil. En de huidige televisiecontracten lopen over an derhalfjaar af. Nu al zitten zenders als Fox en SBS6 te likkebaar den. Effe een contractje afsluiten met een topclub en het geld stroomt binnen, denken ze. Want een topclub op televisie betekent veel kijkers en veel kijkers betekent veel reclame. Die filosofie. Of in de woorden van SBS-directeur Fons van Westerloo: „Het draait al leen maar, alleen maar, alleen maar om geld. Om niets anders." Ajax-directeur Frank Kales denkt al niet anders. Eeh topclub heeft veel inkomsten nodig. Een tv-contractje van tientallen miljoenen zou lekker helpen. Sterker nog, dat moet volgens Kales: .Anders wordt het gat met de andere topclubs in Europa re groot. We hebben nu al een gigantische achterstand. Het is urgent.Met een vette overeenkomst kunnen meer toppers worden aangetrokken en blij ven spelers langer in eigen huis, denkt hij. Maar dat het allemaal nog veel erger kan. bleek uit een bezoekje dat de programmamakers aan Manchester United brachten. Die club heeft zelfs een eigen tele visiestation, dat dagelijks uitzendt van vijf uur 's middags tot elf uur 's avonds. „Dat kan makkelijk, want elke dag is er wel nieuws over de club", zei een mannetje in een duur pak. Een wat oudere fan met twee kinderen vond het maar niks. Hij be taalde zich zo langzamerhand scheel aan de club. Aan de kaartjes voorde wedstrijden. En aan een abonnement op de exclusieve tele visiezender van United. „Maar ik moet wel, want ik wil de club blijven volgen. Elke voetbalclub zijn eigen zender. Je moet er toch niet aan denken. Met elke dag nieuwtjes als: - Wamberto spaart tuinkabouters - Machlas heeft last van pleinvrees - Cruz schopte zijn moeder ook al - Konterman heeft vandaag op de training twee pilonnen gepas seerd Van zoiets wordt een mens dieptreurig. Maar het staat ons mogelijk wel te wachten. Oceaanfront veroorzaakt regen November is en blijft een zach te maand. Ondanks het koude weer van de laatste tijd scoort de slachtmaand nog steeds iets boven normaal. De gemiddelde temperatuur in De Bilt, bere kend tot en met maandag, be draagt 6,1 tegen normaal 5,9 graden. Gelet op de milde voor uitzichten komt de op één na laatste maand van het millenni um waarschijnlijk uit op circa 6,5 graden. Een zachte november draagt zijn steentje bij aan het toch al imposante thermische over schot dat dit jaar is opgebouwd. Het meteorologisch jaar, zijnde de periode december 1998 tot en met november 1999, komt hoogstwaarschijnlijk uit op 10,9 tegen normaal 9.4 graden. Voor wat betreft deze eeuw was het alleen in 1995 nog een fractie milder met 11,6 graden. De ja ren 1990 en 1989 kwamen eveneens op gemiddeld 10,9 uit. Op de nadering van een oce aanfront neemt de zuid tot zuidwestenwind vanavond aan de kust toe tot krachtig. Morgen veroorzaakt het oceaanfront re gen en motregen. De tempera tuur stijgt in de middag en avond naar maximaal 10-11 graden. De wind ruimt later op de dag tijdelijk naar het westen tot zuidwesten en neemt iets in kracht af. Op vrijdag en tijdens het week einde blijft het op de meeste plaatsen droog. Bepalend voor het weerbeeld is dan een krach tig hogedrukgebied boven het Europese vasteland. Tegelijker tijd echter koerst een actieve stormdepressie tussen IJsland en Schotland naar het oosten. Het systeem veroorzaakt een sterke zuidwestelijke luchtstro ming waarmee zeer zachte luchtmassa's naar het Noord zeegebied getransporteerd wor den. Daarin lopen de tempera turen op tot boven de 10 gra den. Gisteren brak in de loop van de ochtend en tijdens de middag de zon enige tijd door. Daardoor werd het kwik opgestuwd tot rond 10 graden. Op Schiphol en Bloemendaal werd het maximaal 10,3 graden. Daar er ook nauwelijks wind stond deed het zowaar een tikje lenteachtig aan. Bij het planten van bloembollen kwam ik enke le dagen gele den zowaar nog een kikker tegen. Werken is een deugd in Spakenburg Onderschat nooit een Spakenburger. Iedere trainer van een amateurclub uit het zaterdagvoetbal zegt dat tegen zijn spelers als ze tegen een van de twee clubs uit het vissersdorp (IJsselmeervo- gels en Spakenburg) moeten aantreden. Maar niet alleen op het sportveld gaat de Spakenburger tot het uiterste. Keihard werken zit hem nu eenmaal in het bloed. Want werken is een deugd, iets dat moreel goed is. Logisch dan ook dat Hans Wynants en Gerald van Bronkhorst, programma makers bij de RVU, in Spakenburg terechtkwamen toen zij een nieuw onderwerp voor de serie Werken aan werk zochten. Sinds de zomer waren de twee er zeer regelmatig. Hun bezoeken re sulteerden uiteindelijk in vier afleveringen, waarvan de eerste vanavond te zien is. Als ondertitel van de reeks ko zen Wynants en Van Bronk horst 'voetbal, vis, koek en kerk'. Beter hadden zij Spaken burg, dat met Bunschoten een christelijk 'tweelingdorp' vormt aan het Eemmeer, niet kunnen karakteriseren. De twee, elkaar fel beconcurrerende amateur clubs draaien al jaren in de top van het zaterdagvoetbal mee. In 1975 maakte IJsselmeervogels zelfs furore in het KNVB-beker- toemooi door de halve finale te halen. Vis en koek staan symbool voor de handelsgeest van de Spaken burger. Door de aanleg van de Afsluitdijk verloren veel zeevis sers hun baan. In de verkoop van koek en 'brood op markten werd een alternatief gevonden. En dat alles wordt nauwlettend in de gaten gehouden door de dominees van de in totaal vijf tien kerken in het dorp. Deze onderwerpen komen in de drie laatste afleveringen aan bod. In het eerste deel wordt eerst gekeken hoe de Spaken burger tegen het begrip werk aanldjkt. En dat blijkt op een zeer positieve manier te zijn, want werken is meer dan alleen geld verdienen. Werken is een deugd. Door die gedachte heeft de Spakenburger in het hele land de naam gekregen een kei harde werker te zijn. Op alle markten in Nederland kom je wel een vis- of koekboer uit het dorp tegen. En als je een goede schoonmaakster wilt, moet je er een uit Spakenburg nemen. Dat wisten ze vroeger al op paleis Soestdijk, waar altijd veel Spa- kenburgse vrouwen hebben ge werkt. Werkloosheid is dan ook een onbekend begrip in het dorp. „Wanneer iemand zijn baan verliest, is dat jammer maar be grijpelijk", zegt marktkoopman Jacob van Diermen. „Maar als zo iemand na veertien dagen nog geen andere baan heeft, wordt hij in het dorp scheef aangekeken. Want er is werk zat." En zo wordt de jeugd op gevoed. „Als je stopt met je stu die, ga je niet op je bed liggen", vinden de ouders van de acht tienjarige Teuni Koelewijn, die van school ging en nu in een broodfabriek werkt. „Je gaat niet leven van de maatschappij. Zo zijn wij niet opgevoed en zo voeden wij onze kinderen niet op." Bij die opvoeding neemt in de meeste gezinnen de kerk nog een zeer voorname plek in. De zondag is heilig en dan dient men te rusten. Maar de 24- uurseconomie heeft inmiddels ook de grenzen van Spaken burg bereikt. 'De opwaartse druk om de zondag te over spoelen', zoals dominee Cees Mewe in deel drie zegt, heeft er Corrie Koelewijn uit Spakenburg heeft jarenlang als schoonmaakster gewerkt, onder meer in paleis Soestdijk. foto gerald van bronkhorst al voor gezorgd dat de broodfa brieken ook op de zevende dag van de week doordraaien. Want de supermarkten willen nu een maal op maandagochtend vers brood in hun schappen. Mewe is bevreesd voor de veranderin gen, maai- beseft tevens dat ze bijna niet zijn tegen te houden. De god van de nieuwe religie, het geld, krijgt immers steeds meer de overhand. Wynants en Van Bronkhorst brengen dit op een nuchtere en slechts constaterende manier in beeld en borduren daarmee voort op de aflevering over Urk in dezelfde Werken aan werk- serie. Hun collega's Ingeborg Jansen en Linda de Kooning maakten vorig jaar een integer portret van de visfileerders uit dat andere dorp en gaven met een een leerzame schets van een bijzondere samenleving. Voor de reeks over Spakenburg geldt dat eveneens. Vooroorde len worden bevestigd, maar te gelijkertijd maken Wynants en Van Bronkhorst duidelijk dat Spakenburg meer met zijn tijd meegaat dan menigeen denkt. Werken aan werk: Spakenburg, RVU, eerste uitzending: woensdag 24 no vember, Ned. 3, 20.30 uur. Andere af leveringen: 1, 8 en 15 december. Utrecht wil het beeld terug van Vrouwe Justitia uit Groningen. De president van de rechtbank in Utrecht heeft zijn collega in Groningen onlangs daarover benaderd. Mr. W. Duitemeijer neemt Hét verzoek wel serieus maar is niet van plan erop in te gaan. „Eens gegeven blijft gege ven", zo vat hij de mening van zijn Groninger organisatie sa men. Het vroeg 18e-eeuwse beeld is naar Groningen verhuisd nadat de rechtbank Utrecht het in '57 in depot had geplaatst, omdat het volgens de opvattingen niet paste in het interieur. Op ver zoek van de toenmalige Gro ninger rechtbankpresident Van Groeningen kwam het in de rechtszaal van Groningen te staan. Nu binnenkort de recht bank Utrecht een nieuw ge bouw krijgt, is daar de idee ont staan het beeld naar de plek van oorsprong terug te halen. Ook de deken van de orde van advocaten in Utrecht heeft zijn Groninger collega intussen be naderd om een verhuizing van de dame te bewerkstelligen. „Het lijkt er op dat men bij de receptie in de toekomst vooral bedacht moet zijn op de bezoe kers van het type potige verhui zer", grapte Duitemeijer daln ook. Hij bracht de kwestie aan de orde tijdens de installatie van drie nieuwe rechters en de benoeming van mr. Tj. Hidma als vice-president. Het beeld is de afgelopen jaren erg bekend geworden omdat het door verschillende omroe pen - bijvoorbeeld het NOS Journaal - als beeldmerk wordt gebruikt bij onderwerpen die justitie betreffen. De Groninger deken mr. G.J. Niezink heeft het verzoek om bemiddeling van de deken in Utrecht intussen ook afgewezen. In zijn brief heeft hij zijn collega herinnerd aan het jaar 1227. „Naar mijn idee was dat de laatste keer dat Utrech ters Groninger eigendommen opeisten en leidde dat tot hun verpletterende nederlaag in de slag bij Ane. De Gelkingen ver sloegen toen bisschop Otto II van Utrecht waarbij deze vol gens de annalen is gevangen genomen, afgemaakt en naakt uitgeschud", aldus zijn formu lering. Duitemeijer heeft de Utrechtse president Van Dijk inmiddels een foto van het beeld gestuurd en hem van har te uitgenodigd om het in Gro ningen maar eens in het echt te komen bekijken. De Champs Elysee in Parijs maakt zich op voor het millenniumfeest. De bomen aan weerzijden van de weg zijn bedekt met tule; in de takken zijn gekleurde lichtjes opgehangen. Voorlopig let nog niemand er op in het razenddrukke verkeer. foto ap Hollandse scholier maakt 's werelds beste website Tim van den Hoff uit Hellevoet- sluis heeft in Los Angeles de hoofdprijs gewonnen in de in ternationale Intemetwedstrijd ThinkQuest. Met zijn Ameri kaanse teamgenote Maudie Hampden en de Indiase Alok Ladsariya won de leerling van scholengemeenschap Helinium de 'Best of Contest Award' met de website 'Electricity Online' (http://library.advanced- .org/28032/). Alle teamleden ontvingen een geldbedrag van 25.000 dollar, ruim 50.000 gul den, in de vorm van een studie beurs. Ook de andere twee finalisten uit Nederland wonnen een hoofdprijs. Zane Amirales won met de website 'ES2000, En dangered species of the next millenium' (http://library.ad- vanced.org/25014/) platina in de categorie 'Social Sciences'. Voor deze prestatie ontvingen de Heerlense scholier en zijn teamgenoten ieder een studie- Verkeerde been Omdat ik ook mijn steen wilde bijdragen aan het ri tueel rond einde eeuw en millennium werkte ik mee aan een tentoonstelling in Nieuwspoort, het pers centrum in de grote stad Den Haag. Alle zalen han gen daar nu vol met voorpagina's van Neder landse kranten uit de afgelopen eeuw. In prin cipe is er van elk jaar één, maar soms moet men de hand lichten met principes. Dan is het ene jaar dubbel vertegenwoordigd en ont breekt het apdere. Jan mag komen kijken. Alleman kan het heilige der heiligen aan de Haagse Lange Poten 10 betreden. Toon deze column even bij de portier. Plof binnen ge lijk even neer op de stoel van Wint Kok, voel hoe het voelt om elke week een boodschap voor de stad en de wereld te hebben. De voorpagina is een verleidster. Ze zet ie mand op het verkeerde been. MetLou Lich tenberg wiens grote collectie kranten de basis is voorde tentoonstelling bladeren ween komen geregeld van een kouwe kermis thuis. Weden- 3 ken. de kranten zullen wel bol van de drukinkt hebben gestaan toen Hitier aan de macht kwam. Maar dat is niet zo. Ja, Benito Mussoli ni met zijn mars op Rome. Die operakomiek HAN MULDER was kostje naar de journalistieke bekjes geweest. Maar Adolf, de mislukte kunstschilder en korporaal uit Oostenrijk sloeg praktisch ongezien zijn slag. Van crisistijd, stempellokaal en hongerlijders zijn die kranten in de jaren dertig niet vervuldVan lief en leed rond vorstenhuis en vliegerij zoveel te meer. In die tijd valt Hollands Glorie met grote regelmaat uit de lucht. De Fokkers en DC-2's dragen namen van vrije vogels. Ze heten Uiver, Spech t, of zelfs Maraboe, wat een Afrikaanse ooievaar is met naakte hals en onderzijn staart blaiiwgrauwe veren. Ah ze crashen, dichtbij huis in de polder of in een naamloze woestijn in Syrië, verschijnt de krant met een dikke rouwrand rondom een fotocollage van verwrongen metaal en linnen. De diepbetreurde bemanning staat er in ovale portretten bij, ouderwetse gezichten onder slordige petten. Als Oranje wat te vieren heeft, de geboorte van al weer een prinsesje bijvoorbeeld, doopt de krant de voorpagina in navenante drukinkt. Het Vaderland uit Den Haag, deftig en reeds lang ter ziele, gooit er bij Irene zelfs over de hele pagina een ooievaar tegen aan, blij van zin zwevend boven het eindeloze laag land Nederland h overzichtelijk met bloemetjes en bijtjes bij een oranjebitter met klont. Pas in de kranten van na de oorlog gaat het meer op onze eigen tijd lijken. Koppen worden groter. Minis ters schrijden niet meer in ambtskostuum metsteek over het Binnenhof, maar stappen voortaan gewoon uit auto's, bolle Amerikanen, gekocht van het Mars hallplan. Ik vraag Lou, terwijl we ons door het ver geelde en brokkelige papier worstelen, was de landing op de maan in 1968 belangrijker dan het sprongetje van de broertjes Orville en Wilbur Wright met hun vliegende lattenwinkel in Kitty Hawk, Noord Caroli na in 1903, kraamkamer van het vliegtuig? Wie het weet mag het zeggen. Maar ik weet het niet en Lou weet het ook nier. De stunt van de Wrights heeft nooit één Nederlandse voorpagina gehaald. Stel, met een klap verdwijnt alle leven op aarde onder veen en zand. Vele eeuwen later bezoeken intelligente wezens uit het heelal de aarde en vinden zegge één krant, een Nederlandse, die de catastrofe heeft over leefd. Zouden die wezen daaruit een icfee krijgen van het leven dat er ooit was? Ik denk van niet. Wijzelf be kijken prins Hendrik, Buziau en Bep Bakhuys - alle maal 20ste eeuwers - al als wezens van een andere planeet. Kun je nagaan hoe die Marsmannetjes straks met hun sprieten staan te klapperen. ode ord Nog 38 dagen en heti we millennium breeh Reden voor deze kraj in een dagelijkse serii rug te kijken op belat gebeurtenissen die p! grepen op correspon rende data in de afgé n t 1000 jaar. Deze week ®;c nov 1963: moord op F.Kennedy; 23 nov lfi 'ste eerste juke-box geïns stk leerd; 24 nov 1642: Al )0,r Janszoon Tasman on Tasmanië; 25 nov 19 5ii Suriname onafhanke nn 26 nov 1962: TV-uitzi ding Open het Dorp; nov 1852: Ada Baron computerprogrammi Ie 24 NOVEMBER 1642 In Lutjegast, z'n geboort !H£ hebben ze bij het dorps! n: 1 nog een kunstwerk dat d 'me man verbeeldt. Ook is d< peg ninger zichtbaar in de n< >k d van een Nieuwzeelands ior park. Maar de wereld ke et z toch vooral van het eilan de zuidoostkust van Aus dat naar hem is vernoen manié. De 24ste noveml innert aan de dag, in 1611 m Abel Janszoon Tasman zicht krijgt en het - naar opdrachtgever de gouve jjj generaal van Nederland - 'Anthoonij van Diemei 5AE! Landt' noemt, de naam nië komt pas later. De oi 6 r kingsreiziger heeft er ge< »lge van dat hij een flink eila i i heeft ontdekt, maar verc 11 stelt een kust van het tei n h bekende Australië te helnd aangetroffen. Later zal du tc vloot van Tasman verde sen en het huidige Nieu land ('Statenland') ontd Tasman is verrukt. Eeuv fde, zijn zeevaarders op spei :t d naar 'onze tegenvoeters iar zijn expeditie denkt hij gendarische continent 'llsl Australis Incognita, het kende Zuidland te hebb üd^ vonden. 'Dit zelve landt een zeer schoon landt t< jzer sen', noteert Tasman in reisverslag. Ondanks all i dó de zeeheld later in onge iter verlaat hij de VOC. Hij b Indië wonen, maar over roemloos. afb mei beurs van 15.000 dollar, zo'n 30.000 gulden. De 17-jarige On- no Faber uit Wijk bij Duurstede en zijn teamgehoten wonnen goud en een studiebeurs van ruim 20.000 gulden per persoon met de website 'Color my world' (http: /library.advanced.org/25782/) in de categorie 'Interdisciplina ry'. Succes was er ook voor de Nederlandse coach Vikas Son- ak, die al voor de derde keer een ThinkQuest-team coachte. Sonak won de 'Coach of the Year Award'. ThinkQuest daagt leerlingen tussen de 12 en 19 jaar uit educatieve Internet-toe- passingen te ontwikkelen. Hier mee wü organisator Advanced Network Services leerlingen in nationaal of internationaal teamverband en onder begelei ding van leraren en ouders sti muleren nieuwe leersituaties te creëren door websites te bou wen over onderwerpen die hen interesseren. ide .il i'. MENSELIJ Koningin BEATRIX en pr ver: JULIANA droegen bij hui ons diging een andere koningeko: tel dan hun voorouders, f in het boek 'Kleren voorolmp, Nederlandse couturiers e litic klanten 1882-2000' van h liste Dieuwke Grijpma. D De hermelijn gevoerde konir lva tel die Beatrix in 1980 di n u in 1948 gemaakt. In dat tbi Juliana haar couturier Er cis der opdracht de oude mai lats restaureren. Dolder vond ningsmantel uit 1815 mi ir 'oud verschoten ding' en irde voor de inhuldiging van Ji een nieuwe mantel zondi prinses hierin te kennen, turier zette de goudgebor leeuwen van de oude ma t over in de nieuwe. Vervo nam hij de oude koning: die werd beschouwd alss| van de continuïteit van N ningschap, mee naar zijn! land Zwitserland. De ouig tel is gedragen door de ki Willem I, Willem II, Wille) koningin Wilhelmina. Ik ben nog gewoon Mis| land. Tot er in februari e we miss is gekozen. Dan mijn kroontje over." NEI RUINEMANS (20) uit SI I heeft deze bevestiging ge van Hans Konings, de org tor van de Miss Nederlart kiezingen. Jlona van Vel sen uit Wijchen, die zich voorbereidt op Miss Work leen even voor nu en voor buitenland miss", kreeg' te horen. Miss Nederland was onaangenaam verras! het nieuws dat Konings't tijds' een nieuwe Miss hei gewezen. Deze wordt naa' Miss World verkiezing ges op 4 december in Londen Nederlandse uitverkiezinj echter pas in februari 20 rena haalde daarom telef verhaal bij Konings. „Ha telde me dat llona alleen voor de Miss World de tite ,Vie Nederland draagt. Omdat Peer ganisatie van de Nederlai schr verkiezing niet op tijd roi* beta moest hij toch een oplossi mat, zinnen."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 2