Grozny vrijwel omsingeld
Buitenland
Langste smalspoorwegtunnel
ter wereld klaar voor gebruik
Van der Stoel waarschuwt
voor moslimextremisme
EU verbiedt weekmakers
in speelgoed voor baby's
Kandidaat-burgemeester Londen onderuit door leugens en seks
ANDAG 22 NOVEMBER 1999
;e Agentur CPD Ceas
onden verborg hepatitis C-besmetting
jgENi In Groot-Brittannië zijn in de jaren zeventig en tachtig
izenden mensen via bloedtransfusies besmet met het poten-
i\ dodelijke hepatitis C-virus, als gevolg van nalatigheid van
Britse regering. Het Britse blad The Sunday Observer zegt
er documenten te beschikken die daar op wijzen. Britse rege
ert in die tijd zouden door artsen op de hoogte zijn gesteld
het gevaar van besmetting van bepaalde bloedproducten
het virus, maar geen van de verantwoordelijke ministers
li actie hebben ondernomen om te verhinderen dat er trans-
sies met het bloed werden uitgevoerd. Ruim honderd hemofi-
patiënten die besmet bloed hebben ontvangen, zouden aan
gevolgen van hepatitis C zijn overleden. Het virus kan afwij-
igen aan de lever en kanker veroorzaken.
o-piloot EgyptAir riep 14 keer Allah
ijvoRKDe co-piloot van het verongelukte EgyptAir vliegtuig
voor en tijdens de dodelijke duikvlucht van het toestel veer-
keer Allah aan. Tijdens het bewuste moment op 31 oktober
[haalde Gamil El-Battouti steeds de zin 'ik plaats mijn lot in
nden van God'. Volgens een bron bij de Amerikaanse rege-
gduidt de herhaling en de manier waarop de co-piloot de
uitsprak 'niet op gebruik van de uitspraak in het normale le-
Dat schrijft het Amerikaanse blad Newsweek. De bewering
dersteunt de veronderstelling dat het toestel verongelukte als
rolg van zelfmoord van een van de piloten. Newsweek schrijft
der dat verschillenden bronnen melding maken van een
leizame samenwerking tussen het Amerikaanse en het Egyp-
:he team die de ramp onderzoeken. De Egyptenaren zouden
onderzoek 'saboteren'.
ïakespeare grootste Brit aller tijden
[oen William Shakespeare is door lezers van het blad Her-
yen een team van 'deskundigen' tot grootste Brit uit de ge-
iedenis uitgeroepen. Hij wordt op de tweede en derde plaats
olgd door Sir Isaac Newton en Sir Winston Churchill. Ook
arles Darwin, koningin Elizabeth I (1533-1603) en Willem de
roveraar komen voor in de top tien van belangrijkste Britten
de geschiedenis. Op de lijst, die vijftig namen bevat, komt
thts één nog levend persoon voor. Dat is oud-premier Mar-
et Thatcher, die de 39e plaats bezet.
imaanslag Pakistan opgeëist
mabad-lahore Aanhangers van de half oktober afgezette Pa-
aanse premier Sharif hebben de bomaanslag in de stad
ore van zaterdag opgeëist. Door de explosie die plaatsvond
ireen garage vielen zes doden en raakten dertig mensen ge
ld. Een groep die zichzelf Al-Nawaz noemt heeft de verant-
Drdelijkheid opgeëist in een fax aan twee kranten. De aanslag
zijn gepleegd uit protest tegen het proces tegen Sharif we-
s zijn betrokkenheid bij een complot om legerleider Mus-
raf te vermoorden. De beweging verklaarde te zullen door-
n met het plegen van aanslagen totdat de ten val gebrachte
iringsleider zijn functie terugheeft.
Ie zeven speleologen uit grot gered
at Een van de zeven speleologen, die tien dagen vast
ien gezeten in een grot, wordt door reddingswerkers om-
getakeld. Alle speleologen zijn de afgelopen nacht aan de
ervlakte gekomen. Zij werden door reddingswerkers via een
11e schacht één voor één uit de grot in Vitarelles bij de plaats
nat in Zuidwest Frankrijk getakeld. De zeven werden sinds
ovember vermist, nadat zij ingesloten waren geraakt door
end water als gevolg van zware regenval. Reddingswerkers
ierden hen gisteren zo'n 4.000 meter van de ingang. De
eologen waren moe, maar bleken na een medische controle
ilaatse in goede gezondheid te verkeren. Ze zijn naar een
enhuis overgebracht voor verder onderzoek.
foto afp philippe desmazes
rvische agenten dood door mijn
rado» Twee Servische politiemensen hebben gisteren de
d gevonden en zes anderen zijn ernstig gewond geraakt
hun voertuig op een antitankmijn reed. Deze is volgens de
liewoordvoerder geplaatst door 'terroristen' van het Kosovo
rijdingsleger, U£K. Een tweede mijn kon onschadelijk wor-
gemaakt. De ontploffing deed zich voor bij Kursumlija, vlak
le grens tussen Servië en Kosovo. Dit gebied wordt gecon-
erd door Belgrado. De zes gewonde agenten verkeren niet
ivensgevaar.
aël wil noodtoestand opheffen
zalem De Israëlische regering heeft gisteren de eerste stap
'torn de noodtoestand op te heffen die al 51 jaar van kracht
Ie wet op de noodtoestand werd in 1948, vlak na de grond
ing van de joodse staat, voor het eerst aangenomen. Door
wet hebben autoriteiten onder meer de bevoegdheid om
lieren zonder aanklacht gevangen te houden en bezittingen
burgers te vorderen voor militair gebruik. Ieder jaar moet
vet door het parlement worden verlengd. Met het oog op de
aire veiligheidssituatie van Israël gebeurde dat tot nu toe
jaarlijks. De minister van justitie Beilin heeft het parlement
|evraagd om de wet slechts met een half jaar te verlengen.
Volksvertegenwoordigers'geven hem de tijd nieuwe wetge-
te ontwerpen waarin de noodtoestand wordt opgeheven.
nti-Amerika betoging in Bulgarije
ii Circa honderd mensen hebben gisteren in Sofia gede-
istreerd tegen het bezoek van de Amerikaanse president
non, die gisteravond in de Bulgaarse hoofdstad arriveerde,
is het eerste bezoek van een Amerikaans staathoofd aan het
nnalige Oostblokland. Het gemeentebestuur van Sofia had
fafgaand aan het driedaagse staatsbezoek anti-Amerikaanse
lestacties verboden, maar dit mocht niet baten. Voor de
erikaanse ambassade scandeerden ongeveer vijftig aanhan-
van de ecologische partij leuzen tegen het militaire NAVO-
ijpen in Joegoslavië. Op een andere hoofdstedelijke locatie
eenzelfde aantal leden van de Unie van Jonge Socia-
n Volgens de Bulgaarse televisie werd een pop, voorstellen-
•linton, opgehangen.
rdanië zet Hamas-leiders land uit
Mj. Jordanië heeft vier leiders van de Palestijnse islamiti-
f verzetsbeweging Harnas het land uitgezet. Twintig andere
"as-vertegenwoordigers, die een paar maanden geleden
neens waren aangehouden, zijn in vrijheid gesteld. De
Jten zijn bewakers en administratieve medewerkers. De be
nig moet al haar activiteiten in Jordanië opgeven. Onder de
"s die gisteren vertrokken is het hoofd van het politieke bu-
'Khaled Mishal, die in het najaar van 1997 doelwit was van
moordaanslag door de Mossad. Agenten van de Israëlische
e'me dienst injecteerden hem in het centrum van Amman
een dodelijke stof, maar ze werden kort na hun daad opge-
LIsraël zag zich daarna gedwongen bliksemsnel een anti-
'm naar Jordanië te sturen en, op aandrang van koning Hus-
Hamas-oprichter sheich Achmed Yassin in vrijheid te stel-
Nog ruim 5.000 rebellen in Tsjetsjeense hoofdstad
KLOSTERS BOB KROON
De Tsjetsjeense hoofdstad
Grozny is voor 80 procent
omsingeld. Er bevinden
zich nog 'tussen de 5.000
en 6.000 rebellen in de
stad. Dat deelden Russi
sche militaire bronnen gis
teren mee in de hoofdstad
Moskou. Er werd niet ge
zegd of de Russen de stad
zullen bestormen. Wel
werd verklaard dat de troe
pen Grozny volledig willen
afsluiten.
MOSKOU HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
Na overleg met president Jeltsin
sloot premier Poetin zaterdag
avond uit dat de Russen hun
militaire activiteiten zullen ver
minderen. „Er zullen geen pau
zes zijn. Ons uiteindelijke doel
is het vernietigen van alle terro
ristische bases en alle voorzie
ningen die hun terugkeer in de
toekomst mogelijk zouden kun
nen maken. En dat geldt voor
het hele Russische grondge
bied", zei hij. Poetin sloot on
derhandelingen uit: „Dit is een
anti-terroristische operatie,
geen oorlog. Onze vijand is het
internationale terrorisme. Kan
iemand ooit politieke onder
handelingen voeren met inter
nationale terroristen?"
De Russen hebben een mili
taire les geleerd uit de rampza
lig verloren vorige oorlog in
Tsjetsjenië. Dit keer vallen ze
niet frontaal aan, maar gebrui
ken ze hun gigantische over
wicht in de lucht en hun supe
rieure vuurkracht op de grond.
Een Tsjetsjeense vluchtelinge geeft een emmer water door. Het water haalt ze uit de enige waterput die er in
het vluchtelingenkamp in Ingoesjetië te vinden is. foto reuters vladimir suvorov
Het doel is de islamitische re
bellen of naar de bergen te ver
drijven of ze in dorpen en ste
den te omsingelen, waarna de
luchtmacht en de artillerie on
ophoudelijk bombarderen.
In een aantal gevallen heeft
dit ertoe geleid dat de rebellen
wegtrokken en islamitische
dorpsoudsten in ruil voor het
staken van de beschietingen, de
Russen binnen lieten trekken.
Hoewel Moskou blijft zeggen
dat het alleen terroristen aan
valt, heeft deze strategie ertoe
geleid dat er duizenden burgers
zijn gedood en meer dan
200.000 op de vlucht zijn gesla
gen. De Russen stellen dat de
opvang van deze immense
stroom een zeer zware taak is,
maar weigeren te spreken van
een humanitaire catastrofe.
Afgelopen weekeinde trokken
opnieuw duizenden Tsjetsjenen
naar de buurrepubliek Ingoes
jetië, waar het leeuwendeel van
de vluchtelingen een veilig
heenkomen heeft gezocht. De
Russen hebben Tsjetsjenen die
terug willen naar de door het
leger gecontroleerde gebieden,
alle hulp toegezegd.
hoogte. Maar de spoorweg
maatschappij kreeg haar zin. Zij
het met moeite, maar begin ja
ren negentig kwam het project
er in een referendum door.
Daarbij heeft zeker meegewo
gen dat door de Vereina-tunnel
ook auto's kunnen worden ver
voerd.
De rode smalspoortreintjes van
de Rhatische Bahn zijn in heel
Oost-Zwitserland een cultuur
monument, dat iedere treinfa-
naat in verrukking brengt. De
60 km lange Albulalijn, van
Landquart via Klosters en
Davos naar St. Moritz, werd al
100 jaar geleden aangelegd en
staat nog steeds te boek als een
ongeëvenaard technisch mees
terstuk.
Om het hoogteverschil van
honderden meters zonder
tandradaandrijving te overwin
nen, telt de Albulalijn 55 spec
taculaire bruggen en 'spiraal
viaducten' alsmede 39 vaak cir
kelvormige tunnels. De eerste
spoorwegtracés in de Grau-
bündner Alpen werden al in
1883 uitgekiend door een zeke
re Gerard Holsboer, een in
Davos woonachtige Nederland
se ingenieur.
Omdat de tunnelrampen van
het afgelopen jaar bij vele on
dergrondse reizigers nogal pa
nische reacties oproepen, wij
zen de Vereina-ingenieurs erop,
dat hun pronkstuk tot 'de vei
ligste tunnels ter wereld' mag
worden gerekend. „Tunnel
branden, zoals in de Mont-
Blanc, worden vooral door
trucks veroorzaakt" zei ir. Hei-
demann van de Rhatische
Bahn. „Door de Vereina gaan
alleen elektrische treinen. Ge
vaarlijke stoffen worden 's
nachts met speciale goederen
treinen vervoerd, zonder passa
giers of auto's."
CORRESPONDENT
Met de opening van een ruim
negentien kilometer lange
spoortunnel tussen het Zwitser
se Klosters en Susch is het Un-
ter-Engadin, een van de mooi
ste natuurgebieden van Euro
pa, nu in één dag per trein of
auto vanuit Nederland bereik
baar. De bouw van de Vereina-
tunnel begon in april 1991,
vergde vijf mensenlevens en
kostte 1,12 miljard gulden. Tot
dusverre was dit afgelegen ge
bied in het kanton Graubünden
alleen 's zomers bereikbaar via
de 2.000 meter hoge Flüelapas.
Maar die is in de winter onbe
gaanbaar en dat betekende een
omweg van 149 km. Die is nu
teruggebracht tot een kwartier
tje sporen.
Ruim 1.000 kleumende geno
digden keken toe hoe minister
van verkeer Moritz Leuenberger
de twee laatste in de sneeuw
vrijgemaakte stukken rails sym
bolisch aan elkaar laste. „Meine
Damen und Herren, hiermee is
Engadin met de rest van Zwit
serland en Europa verbonden",
proclameerde Leuenberger en
daarop verdween de eerste
trein in het gapende tunnelgat.
Bij de uitgang Saglains bleek
het Unter-Engadin zijn toeristi
sche beloften waar te maken:
terwijl bij het vertrekpunt Klos
ters een sneeuwjacht alle uit
zicht had belemmerd, scheen
in Saglains de zon over een
sprookjesachtig kerstland
schap.
De bevolking van Unter-Eng
adin zelf was oorspronkelijk he
lemaal niet voor een spoortun
nel. Ze gaf de voorkeur aan een
'wintersichere' Flüela-overgang
door de aanleg van een kortere
autotunnel, dicht onder de pas-
HILVERSUM ANP
Max van der Stoel, hoge
commissaris voor de natio
nale minderheden van de
OVSE, maakt zich grote zor
gen over de toestand in
Centraal-Azië. Het gevaar is
volgens hem groot dat het
snel opkomende moslimex
tremisme de regio destabili
seert met burgeroorlogen
tot gevolg.
In het tv-programma Net
werk waarschuwde de 75-
jarige Van der Stoel de we
reldgemeenschap dat er
snel een economisch her
stelprogramma voor deze
regio moet komen. Van der
Stoel doelde op Tadzjikis
tan, Oezbekistan, Kazachs-
tan en Kirgizië.
„Europese landen zouden
snel met Amerika en de
Centraal-Aziatische landen
bijeen moeten om het op
rukkend extremisme een
halt toe te roepen. Het mos
limfundamentalisme grijpt
daar snel om zich heen en
de West-Europese landen
realiseren zich niet wat de
gevolgen zijn", aldus Van
der Stoel.
Volgens hem bestaat er
een duidelijk verband tus
sen de moskeeën die 'als
paddestoelen uit de grond
schieten' en de drugshan
del. Op de golven van maat-
schapelijke onrust en werk
loosheid proberen extremis
ten uit Afghanistan de rege
ringen in Oezbekistan en
Tadzjikistan omver te wer
pen en daar islamitische
staten te stichten.
BRUSSEL MARC PEEPERKORN
CORRESPONDENT
Het gebruik van kankerver
wekkende 'zachtmakers' in
babyspeelgoed wordt bin
nen een maand verboden in
de Europese Unie. Topamb
tenaren van de EU-landen
zullen deze spoedmaatregel
vandaag bekrachtigen, zo
laten nauw betrokken me
dewerkers van de Europese
Commissie weten. 'Week
makers' (phtalaten) die
plastic zacht en kauwbaar
maken, kunnen de lever,
nieren en teelballen van de
allerjongsten zwaar bescha
digen.
Nederland hield tot nog
toe samen met Groot-Brit-
tannië een verbod op de
weekmakers tegen. Vorige
week kwam minister Borst
van volksgezondheid onder
druk van de Tweede Kamer
terug van dit standpunt. De
fabrikanten van kinder
speelgoed en de phtalaten-
producenten (onder meer
Exxon in Rotterdam) verzet
ten zich nog steeds hevig te
gen de maatregel.
Anderhalve week geleden
kwam de Europese Com
missie, het dagelijks bestuur
van de EU, met het voorstel
om weekmakers onmiddel
lijk te verbieden in speel
goed dat baby's tot drie jaar
in hun mond kunnen stop
pen. De vrees bestaat dat de
kleintjes bij langdurig sab
belen en knabbelen op bij
tringen, spenen en dergelij
ke, een te hoge dosis van de
kankerverwekkende phtala
ten binnenkrijgen.
Vrachtwagens worstelen zich door de sneeuw in Zuid-Frankrijk.
foto ap patrick gardin
Winter houdt
Europa al
in zijn greep
HAMBURG PPA-Rtr
Het winterse weer van het
afgelopen weekeinde heeft
in heel Europa voor overlast
gezorgd. Sneeuw, ijzel, wind
en regen overvielen duizen
den automobilisten. Van
Kroatië langs Italië tot in
Zuid-Frankrijk en Spanje
zorgde het weer voor be
proevingen. Mensen in Oos
tenrijk, Tsjechië en Zwitser
land verheugden zich over
het vervroegde aanbreken
van het skiseizoen. Op het
Spaanse vakantie-eiland
Mallorca waren toeristen
echter niet zo gelukkig met
de komst van sneeuw, regen
en hagel.
Zuid-Frankrijk is het
zwaarst getroffen door de
sneeuwval. Tienduizenden
huishoudens zaten gisteren
zonder stroom nadat omge
vallen bomen elektriciteits
kabels hadden beschadigd.
Het autoverkeer was sterk
ontregeld door de sneeuw.
In de nacht van zaterdag op
zondag zaten 3.500 automo
bilisten vast op de A7 in het
Rhóne-dal. Veel automobi
listen brachten de nacht
door in noodopvang of in
hun voertuigen. Gisteren
was dezelfde snelweg nog
over een afstand van 100 ki
lometer onbegaanbaar. Er
zaten nog honderden auto's
vast.
Tachtig kleine dorpen in
Noord-Spanje waren giste
ren van de buitenwereld af
gesloten door een dikke laag
sneeuw. In Midden- en
Noord-Italië werden de in
woners geplaagd door hevi
ge regenval. In Venetië zorg
de de regen voor overstro
mingen. Meer dan eenderde
van het historische stads
centrum lag onder water.
LONDEN HARM HARKEMA
CORRESPONDENT
Lord Jeffrey Archer, de Con
servatieve kandidaat voor het
burgemeesterschap van Lon
den, een nieuwe door Blair ge-
introduceerde vacature, heeft
zich zaterdag uit de race moe
ten terugtrekken na pijnlijke
onthullingen over zijn verle
den. Volgens beproefd Brits
recept zijn er seks, leugens en
belastende cassettebandjes in
het spel.
Toen Archer begin oktober
door de Conservatieve achter
ban in Londen tot hun kandi
daat voor het burgemeester
schap werd gekozen, was de
partijleiding al niet geamu
seerd. Archer, oud-parle
mentslid, oud-vice-voorzitter
van de partij, succesvol schrij
ver van detectiveromans, mul
timiljonair, in 1992 in de adel
stand verheven en goede
vriend van Margaret Thatcher,
werd namelijk beschouwd als
een risico.
Op zijn curriculum vitae loog
hij er ooit een academische
graad bij, hij werd in verband
gebracht met een winkeldief
stal in Canada, en dan waren
er nog verhalen over een dubi
eus handeltje in aandelen en
iets duisters met een prostitu-
ée. Archer zei zelf al: „Wie een
heilige als burgemeester van
Londen wil, moet zeker mij
niet kiezen."
Dat was nou net niet de kandi
daat die de Conservatieve par
tijleider Hague in gedachten
had voor het burgemeester
schap. Hague, die er alles aan
doet om de partij uit de
schandaleuze sfeer te halen,
waarin zij de jaren voor de de
sastreuze verkiezingsneder
laag van 1997 was beland,
vreesde dat de bloedhonden
van de pers nog eens diep in
Archers verleden zouden gra
ven.
Hetgeen dus prompt gebeur
de. Zondagstabloid The News
of the World bleek erin ge
slaagd een nieuw licht te laten
schijnen op het duistere ver
haal over de prostituée, en pu
bliceerde daar gisteren over.
Archer zag het zwerk drijven
en trok zich onder druk van de
Conservatieve partijleiding za
terdagavond al als kandidaat
terug.
De nieuwe beschuldigingen
grijpen terug naar 1986. Enke
le tabloids schreven toen dat
Archer (in die tijd vice-voorzit-
ter van de Conservatieven)
seks zou hebben gehad met
een prostituée en daarvoor
had betaald. Archer ontkende,
daagde de tabloids voor de
rechtbank, haalde bij de jury
zijn gelijk en incasseerde in
1987 een schadevergoeding
van anderhalf miljoen gulden
van de Daily Star.
Jarenlang bleef het stil, tot gis
teren The News of the World
een voormalige 'goede vriend'
van Archer ten tonele voerde.
Tv-producent Ted Francis be
weert nu dat Archer hem des
tijds gevraagd heeft een vals
alibi te verschaffen voor de
avond dat Archer met de pros
tituée op stap zou zijn ge
weest. Ontkennen had voor
Archer geen zin. Vorige maand
hebben Francis en Archer in
telefoongesprekken weer over
de zaak gesproken en die tele
foongesprekken heeft Francis
op een geluidsband opgeno
men en bewaard. Naar ver
luidt bleek Francis nu bereid
zijn oude maat te verraden,
omdat deze hem eens publie
kelijk voor joker heeft gezet.
Bovendien wilde The News of
The World hem er wel ruim
50.000 gulden voor betalen.
Francis heeft destijds uitein
delijk niet eens voor de recht
bank hoeven te getuigen. Ar
cher blijft ook nu ontkennen
dat hij met de prostituée naar
bed is geweest. Zijn nieuwe
verhaal luidt dat hij de betref
fende avond gedineerd heeft
met zijn voormalige mede
werkster, wier identiteit hij
toen wilde beschermen.
Voor Archer krijgt de kwestie
mogelijk nog een staartje. Jus
titie sloot gisteren niet uit dat
ze hem voor de rechter daagt
wegens 'samenzwering met de
bedoeling de rechtsgang te sa
boteren'.
Wiliam Hague reageerde zeer
geïrriteerd op de kwestie:
„Conservatieven moeten vol
doen aan de strengste integri-
teitsnormen. Jeffrey Archer
heeft de partij beschadigd. Hij
kan in geen geval onze kandi
daat voor het burgemeester
schap blijven."
Belangrijkste Tory-kandidaat
voor het burgemeesterschap is
nu Steven Norris, voorheen
minister onder John Major.
Norris eindigde in de interne
kandidaatsverkiezingen als
tweede achter Archer. Aan
Norris kleeft echter ook een
nadeel. Hij is vooral bekend
als de ex-minister die er behal
ve een wettige echtgenote nog
vijf vriendinnen op nahield.
Hij werd dan ook wel de 'mi
nister voor minnaressen' ge
noemd.
