De Lewinsky-affaire zegt veel over Amerika
Bij Reve is elke zin een gebeurtenis
'Publieke Werken' is
boeiend en ontroerend
Thomas
Rosenboom
Publieke
Boeken
Elsschot willen we lezen
Maar we talen niet naar Van Suchtelen
CO
co
Uk.
m
m
De vlam
van het
iki
JÉ
menselijk
li
denken
'Tien jaar Groot Dicte
is een vermakelijk boe
DONDERDAG 18 NOVEMBER 1999
Meesterwerk van Thomas Rosenboom
ROMAN RECENSIE
WIM VOGEL
Thomas Rosenboom. Publieke werken.
488 blz, Uitgeverij Querido. Prijs 47,50
(gebonden 62,50.
Het duurt wel even voordat je
gegrepen wordt en je laat mee
slepen door Rosenbooms nieu
we roman. Want waar zijn die
turfstekers gebleven die 's
nachts hun armzalige spulletjes
bijeengaarden om ergens ach
ter Hoogeveen heimelijk een
nieuwe plaggenhut te bouwen?
Waarom verlaat de verteller na
vijftig pagina's negentiende
eeuws leed Drente en neemt hij
je mee naar het Amsterdam uit
1888 waar het Centraal Station
verrijst, het Concertgebouw
zijn deuren opent en de eerste
plannen uitlekken om het Vic
toria Hotel te bouwen? Wat
heeft het een met het an
der te maken?
De voorkant van Pu
blieke Werken laat een
foto zien van het Amster
damse Paleis voor Volks
vlijt in aanbouw. Een in
drukwekkend geraamte
dat nog ingevuld, opge-
vuld en aangekleed moet
worden maar waar wel
over ieder detail nage
dacht zal zijn. Eenzelfde
ijzersterke constructie
bevat de roman. Twee
grote verhaallijnen die
als afzonderlijke spoorlij
nen ergens beginnen, die
elkaar naderen en in el
kaar opgaan. En langs
die lijnen een ongekende
schittering van spranke
lende details waar je in
historische studies
meestal op hoopt, en die
hier op een natuurlijke
wijze verweven zijn met
het dramatische levens
verhaal van twee neven.
De een, Chris Anijs, is
apotheker in Hoogeveen;
de ander, Walter Vedder, sch
rijnwerker en vioolbouwer in
Amsterdam. De parallellen zijn
talrijk. Hun huwelijken zijn
kinderloos, hun maatschappe
lijke ambities grenzenloos, hun
fantasieën, dromerijen, wel
denkendheid en woordenschat
eindeloos. Onafhankelijk van
elkaar worden zij geconfron
teerd met de consequenties
van de nieuwe tijd. Anijs, als
Vedder, een self made man
krijgt concurrentie van een jon
gere collega die wel gestudeerd
heeft en zich veel te gemakke
lijk een aangename positie ver
werft binnen de Hoogeveense
elite; Vedder dient zijn huis aan
de Prins Hendrikkade te verko
pen omdat daar het Victoria
Hotel moet verrijzen.
De openbaarheid van deze
vernieuwingen dwingt de ne
ven tot heimelijk verzet. Ze wil
len niet ten ondergaan aan de
nieuwe tijd, willen losbreken
uit het Ijzige vlies van hun
maatschappelijke verwezing.
Vedder weigert zijn huis te ver
kopen, wal het bekende Van
der Pigge-effect tot gevolg heeft
- want tot op de dag van van
daag is zijn oude huisje inge
bouwd in de noordgevel van
het Amsterdamse hotel. De vijf
tigduizend gulden die hij tever
geefs vr aagt, zegt hij zijn Drent
se neef toe die, zonder dat de
autoriteiten van iets weten.
honderden arme turfstekers
een nieuw bestaan belooft in
Amerika. En zo ontvouwen
zich twee drama's van man
nen die hun teleurstellingen
op het ene gebied proberen te
compenseren door een, in ve
Ier ogen, absurd altruïsme.
Rosenboom heeft een fasci
nerende historische roman ge
schreven die tot de laatste
bladzijde spannend en verras
send blijft Met al hun verblin
de ijdelheid, hun faustiaanse
strevingen, hun zucht naar ho
ger heil, strijden de neven niet
minder dan tegen de macht
van hun tijd. Des te knapper
dat zij, ten koste van vrijwel al
les, uiteindelijk meer voor de
sloebers van de grond krijgen
dan de liberale pragmatici
voor wie tijd geld is en de pu-
blieke werken belangrijker zijn
dan het wel en wee van arme
donders.
Het knappe van Publieke
Werken is bovendien dat ver
wijzingen naar Mozes, het be
loofde land, de goede herder,
naar Faust, dat leidmotieven
en vele spiegelingen organisch
zijn opgenomen in en verwe
ven met het prachtige bouw
werk dat deze roman is. Het is
het ideale winterboek; dik,
boeiend, spannend en ontroe
rend. Door zijn archaïserende
stijl waarin vergeten woorden
van hun negentiende eeuwse
stof worden ontdaan om hier
op het juiste moment te g
zen, is de roman ook van een
ongekende taalpracht.
En dan al die rake typerin
gen en beschrijvingen van Am
sterdamse en Drentse toestan
den. De Van Gogh-achtige
plastische weergave van de
ontberingen van de turfste
kers. De koortsige groeistuipen
waarmee Amsterdam zich op
stoot. De liefde en kermis die
echte vakmensen als Anijs en
Vedder nog voor en van hun
ambacht hebben. Dat alles, en
nog zo veel meer, wordt op
een bijna terloopse manier
meegedeeld, altijd organisch
verbonden met het basisver-
haal.
Publieke Werken verdient
een groot publiek.
Nederlandse correspondenten schrijven 'Clintons demonen
NON FICTIE RECENSIE
GERARD DRIEHUIS/GPD
Hilde Eleveld John Wanders. Clintons
demonen. Seks, macht en media in Ame
rika. 282 blz, Uitgevenj De Arbeiderspers.
Prijs 34,95.
Aan de strapatsen van de Ame
rikaanse president Bill Clinton
is al door een hoop mensen
geld verdiend. Heel veel advo
caten hebben miljoenen bin
nengesleept, de media hebben
er garen bij gesponnen, de siga
ren-industrie ook wellicht,
maar in elk geval hebben uitge
vers mooie omzetten behaald
met de stortvloed aan boeken
over Clinton, zijn vrouw(en) en
zijn affaires. Althans, Ameri
kaanse uitgevers. Vrijwel alle
hoofdrolspelers uit de hofhou
ding van Clinton hebben de af
gelopen tijd hun licht laten
schijnen over de president.
Er zijn prachtige boeken bij,
zoals van vriend en ex-minister
Robert Reich en er zijn ook een
hoop ranzige werkjes bij; maar
daar heeft de president dan ook
zelf om gevraagd. Voor de Ne
derlandse lezer hebben die
boeken twee nadelen: ze zijn
geschreven in het Engels en ze
geven vrijwel allemaal de kwes-
tie-Clinton weer, gezien door
de ogen van een betrokkene. In
de meeste van die boeken
wordt bovendien getracht de
feiten zo smakelijk mogelijk op
te dienen. Hetgeen, gegeven het
onderwerp, niet zo'n kunst is.
Voor de Nederlandse liefheb
ber is er nu een alternatief:
John Wanders, correspondent
in Amerika voor onder meer
deze krant, en Hilde Eleveld,
freelance journalist in Washing
ton, hebben onder de titel Clin
tons demonen een boek ge
schreven dat tracht het ant
woord te geven op de vraag wat
de affaire Clinton-Lewinsky
Bill Clinton en Monica Lewinsky, of hoe een weinig romantische buitenechtelijke affaire kon uitgroeien tot
de grootste politieke crisis in de Verenigde Staten sinds het aftreden van Nixon. foto archief gpd
zegt over Amerika.
Van januari 1998 tot begin dit
jaar, toen de president tenslotte
ternauwernood ontkwam aan
een smadelijke afzetting, ging
het publieke debat in Amerika
(en daar niet alleen) vrijwel uit
sluitend over Monica en Bill.
Wanders en Eleveld proberen te
verklaren hoe dat kon: hoe kon
een weinig romantische buiten
echtelijke affaire uitgroeien tot
de grootste politieke crisis in de
Verenigde Staten sinds het af
treden van Nixon?
De auteurs halen nogal wat
overhoop bij het beantwoorden
van die vraag. Het is geenszins
een reconstructie van de affai
re-Lewinsky, maar eerder een
sociologische studie van een
duister verschijnsel. In het eer
ste deel van het boek schetsen
de auteurs de hoofdrolspelers
en hun eigenaardigheden. En
juist omdat het boek verre van
sensatiebelust is, valt dan op
hoe smakeloos de aanleiding
tot de affaire eigenlijk is. Met
name citaten uit de verhoren
van Lewinsky en Clinton -
'Toen duwde de president een
sigaar in juffrouw Lewinksy's
vagina. Vervolgens stak hij de
sigaar in zijn mond en zei: 'Dat
smaakt goed' - ogen bizar, om
dat het boek voor het overige
zo'n serieuze toon heeft.
In het tweede deel gaan de
auteurs gedetailleerd in op de
rol van de media. En dan vooral
op de toenemende neiging van
de Amerikaanse media om -
onder druk van de concurrentie
- ook geruchten als nieuws te
Ook in het derde deel van Verzameld Werk
VERZAMELD WERK RECENSIE
HANS WARREN/GPD
Gerard Reve. Verzameld werk. Deel 3.
Tekstbezorging: Nop Maas. 696 pag.
Uitgeverij L.J veen. Prijs: 89,90 (ge
bonden).
Wie de Nederlandse literatuur
een beetje bijhoudt, kan het
niet zijn ontgaan. De schrijvers
die nauwelijks kunnen schrij
ven, zijn in opmars. Wie weet
heeft het iets met het materiaal
te maken. Op het scherm van
de computer lijken immers de
zotste metaforen heel normaal
en zien de gammelste zinnen
er verzorgd uit. Echte schrijvers
zullen het altijd blijven doen
met pen en papier, ze hoeven
dan niet met een apparaat te
worstelen maar kunnen zich
helemaal concentreren op het
gevecht met de taal. Zo gerede
neerd ligt het voor de hand dat
Gerard Reve - die zijn werk in
handschrift bij de uitgever inle
vert - de grootste stilist is van
onze letterkunde. Elke zin die
hij schrijft is een gebeurtenis,
iedere vergelijking werkt ver
helderend. Hij hoort tot de
zeldzame auteurs die maken
dat je de hele wereld om je
heen vergeet.
Dat overkwam me weer toen
ik me verdiepte in het pas ver
schenen derde deel van zijn
Verzameld werk. Er stond geen
maaltijd op tafel toen het
etenstijd was. Ik dacht nog lang
niet aan slapen terwijl het
ruimschoots bedtijd was. Toch
bevat deze aflevering, met tus
sen 1975 en 1980 gepubliceerd
werk, niet de beroemdste on
derdelen uit Reves oeuvre. Een
Circusjongen (1975), Een Eigen
Huis (1979), Oud En Eenzaam
(1978) en Moeder En Zoon
(1980) werden indertijd betrek
kelijk lauw ontvangen. Her-
drulcken van deze boeken zijn
al jaren uitgebleven. Vreemd
eigenlijk, want Reve was in al
die werken op dreef. Vooral
Een Circusjongen en Moeder En
Zoon verdienen een ereplaats
in onze literatuur. Jawel, hij
schrijft over de thema's die we
van hem kennen. Maar de vari
aties klinken altijd nieuw en
virtuoos.
Hij zorgt ervoor dat je nooit
helemaal vat op hem krijgt. De
meest oprechte ontboezeming
wordt met een kwinkslag ont
kracht. Eerbied gaat steevast
gepaard met spot. Neem de
manier waarop hij in Een Cir
cusjongen zijn geliefde Vorstin
ter sprake brengt. Hijwendt
voor heel trots te zijn op Haar
waardering voor zijn werk.
Maar intussen voert hij de Vor
stin breiend op: „Het wordt
een mutsje. Het kan met vier,
maar het kan ook met twee
pennen." Elders vermeldt hij
met die liefdevolle boosaardig
heid van hem: „Ze doet vaak
zelf het huishouden. En bij
voorbeeld zelf koffie zetten, dat
vindt ze gewoon heerlijk." Met
zijn houding tegenover de
godsdienst is het niet veel an
ders.
In Moeder En Zoon probeer
de hij antwoord te geven op de
brandende vraag: „Hoe ben jij,
Gerard Reve, een man met
toch een behoorlijke dosis ont
wikkeling, intelligentsie en ge
zond verstand, ooit in de
Rooms-Katholieke Kerk te
rechtgekomen en er zelfs lid
van geworden?" Het antwoord
bestaat uit een lange reeks iro
nische ontwijkingsmanoeu
vres. Het duurde jaren eer hij
toe kon treden, wat hij als volgt
verklaart: „Indien de Rooms-
Katholieke Kerk een door God
ingesteld en geleid instituut
mocht zijn, dan heeft Hij terza
ke mijn bruikbaarheid als lid-
BRIEVEN RECENSIE
NOP MAAS
Elsschot leest voor. De briefwisseling tussen Wil
lem Elsschot en Jan C. Vilerius. Bezorgd door
Wieneke 't Hoen en Vic van de Reijt. Uitgeverij
Querido. Prijs: 34,90.
Een schrijver kent om te beginnen
het geluk van het scheppingsproces.
Als het een beetje meezit, overkomt
hem daarna het geluk zichzelf in
druk te zien. En als de goden echt
met hem zijn, dan
krijgt hij op een dag
een brief van een
wildvreemde lezer
die hem begrepen
heeft. Dat over
kwam Willem Els
schot in 1956 toen
hij een brief kreeg
van zijn jonge be
wonderaar Jan C.
Villerius. Er ontwik
kelde zich een be
trekkelijk intensieve
briefwisseling tus
sen de 74-jarige au
teur en de aanko
mende leraar Ne
derlands, waaraan
een eind kwam op
de dag van Elsschots dood (31 mei
1960). Deze correspondentie (deels al
opgenomen in de grote brieven-edi-
tie uit 1993), vermeerderd met Villeri
us' publicaties over Elsschot is nu in
een goedverzorgde uitgave bij elkaar
gebracht.
Villerius blijkt een heel precies le
zer van Elsschot te zijn. Hij stelt hem
vragen over varianten, wisselt gege
vens uit over kritieken en betrekt
zelfs ongevraagd medicijnen voor
Elsschots kwalen bij een kruiden
vrouwtje. In Elsschots brieven treffen
af en toe fraaie passages, bijvoor
beeld als hij tegen de geleerde filolo
gen in een interpretatie geeft van een
plaats in het middeleeuwse Reinaert-
- verhaal. Of als hij een vooral uit ci
taten van anderen bestaande radiole
zing van P.H. Ritter Jr. over zijn Ver
zameld Werk op de korrel neemt: 'De
bespreking van de heer R.heeft niet
veel om het lijf aangezien
de 3/4 ervan uit proza van
Greshoff bestaat en verder
een voorlezing uit Kaas.
Op zulk een manier zou ik
het best aandurven de
Ilias te bespreken al ken ik
geen gebenedijd woord
Grieks.'
Jan C. Villerius is niet
genoeg te prijzen om een
initiatief dat hij nam in
april 1957. Willem Els
schot hield toen een le
zing in de Rotterdamse
vestiging van de Bijenkorf.
Hoewel hij nog geen
bandrecorder bezat ('mis
schien vindt De Bijenkorf
goed,dat ik eerst een bandje, en over
enkele jaren een toestel koop'), liet
hij de voordracht opnemen. Met als
resultaat dat de kopers van het hier
aangekondigde boek nu ook een cd
verwerven, waarop Elsschot drie
kwartier voorleest uit zijn werk, inge
leid door een causerie van Simon
Carmiggelt die ruim een kwartier
duurt. Wie dit boek leest en deze cd
beluistert, krijgt de onweerstaanbare
neiging om Elsschots werk opnieuw
ter hand te nemen.
BIOGRAFIE RECENSIE
NOP MAAS
Esther Blom. De vlam van het menselijk denken. Nico van Suchtelen
(1878-1949). Uitgeverij Wereldbibliotheek. Prijs: 39,50.
Nico van Suchtelen (1878 - 1949) was in de eerste
helft van deze eeuw een man van belang. Hij was di
recteur Van de Wereldbibliotheek, een uitgeverij die
zich ten doel stelde om goede en goedkope lectuur
onder de mensen te brengen en die daar nog in
slaagde ook.
Van Suchtelen was ook een succesvol schrijver.
Romans als Quia Absurdwn en De stille lach beleef
den talrijke herdrukken (van Van Suchtelen werden
zo'n 400.000 boeken verkocht). Het waren ideeënro
mans, die kennelijk het levensgevoel van de eerste
decennia van de twintigste eeuw wisten te treffen.
Maar ideeënromans zijn doorgaans even tijdgebon
den als de opvattingen die ze belichamen. Het Verza
meld werk dat Van Suchtelen zelf tijdens de tweede
wereldoorlog samenstelde en dat na de oorlog in
twaalf delen verscheen, heeft lange, lange jaren bij
De Slegte gelegen. En de biografie die Van Suchte-
lens kleindochter nu aan hem wijdt, zal de nieuws
gierigheid naar dat werk niet doen toenemen. Van
Suchtelen en zijn werk zijn alleen nog maar van his
torisch belang. Een nieuw leven zit er niet meer in.
Van Suchtelen had het hart zonder twijfel op de
goede plaats. Hij was socialist, hij was actief in de
vredesbeweging, hij was spinozist, antifascist en an
timilitarist. Hij was volgens zijn biografe een milde
persoonlijkheid, die voortdurend 'vertrouwen'
preekte en wiens motto 'gelijkmoedigheid' was. Ie
mand met zo'n zelfbeleden positieve instelling is een
wat mak onderwerp voor een biografie.
'Biografie' is overigens een groot woord voor het
boek dat Esther Blom geproduceerd heeft. Het is
meer een documentaire die materiaal aandraagt
waarmee een biograaf aan het werk zou kunnen. Het
boek bestaat uit vele lange citaten van Van Suchtelen
en anderen, die aan elkaar gepraat worden in een ar
moedige stijl met veel stoplappen en net even foute
formuleringen. Alles klinkt plichtmatig, alles blijft
aan de oppervlakte.
'r
1 B L I O T H E E K
Esther Blom
;5J
Nico
van Suchtëlm
fï>)
1
presenteren. Dat was al zo
sinds de komst van de 24-uurs
nieuwszenders, maar is in hoge
mate versterkt door de opkomst
van internet.
Het derde deel van het boek
gaat over de moeizame relatie
die Amerikanen hebben met
seks. In de grote steden van de
VS lijkt het erop dat de seksuele
moraal niet veel verschilt met
die in Europa. Maar dat is voor
de VS als geheel toch een ern
stige misvatting. De auteurs ge
ven er aardige voorbeelden van.
Topless zonnen, in Europa al
weer bijna ouderwets, is in de
VS beslist uit den boze. En een
ander voorbeeld is nog treffen
der. Dr. Joycelyn Elders, een
van de topvrouwen in de Clin-
ton-regering op het gebied van
de volksgezondheid, verloor in
1994 haar baan omdat ze op
een AIDS-congres op de vraag
wat ze vond van masturbatie
had geantwoord: 'Ik denk dat
het een onderdeel is van de
seksualiteit en dat we er daar
om misschien voorlichting over
zouden moeten geven.' Dat lijkt
een waarheid als een koe, maar
ze vloog wel de laan uit, waarbij
Clinton er door zijn woordvoer
der de nadruk op liet leggen dat
hij het geheel oneens was met
mevrouw Elders.
En in dat klimaat moest het
Amerikaanse volk kennis ne
men, tot in lijfelijke details, van
de buitenechtelijke bezigheden
van de president. Het was voor
religieus rechts, maar ook voor
menige gewone Amerikaan, het
ultieme bewijs van het feit dat
het land werd geregeerd door
een amorele man, die zich niet
fel genoeg keert tegen abortus,
drugs, homo's, ontaarde kunst
en andere gevaarlijke zaken, die
de jeugd van Gods own country
verzieken.
In dit deel van het bc
ten de auteurs een law
informatie uit over de l<
gaat over homo's en
en over de relatie tuss;
scheiding en overspel,
over de Amerikaanse
seksuele voorlichting
herboren christenen.
geconcentreerd blijft,
afloop een hoop meer
zeden en gewoontes
land dat we denken
maar ons uiteindeli
vreemd is.
Het boek van W?
Eleveld besluit met
onderdeel, waarin voo
dacht is voor de Stasii
van Kenneth Starr, de;
die Clinton vier jaar
de, en voor de Ame
grondwet, die er voor
veelste maal in ruim
wen Verenigde Staten i
de om een land,
punten verre van verJl
bijeen te houden.
Clintons demonen bt
de vraag 'waarom
zijn presidentschap en
latenschap op het
voor nauwelijks bevn
seks met een babbelzif
aire', maar gaat toch bc
diepgaand over de vre
om de machtigste staa
wereld er zo'n enorme
van maakte en wat d
dat land. Het boek
eerder geschikt voor
Amerika en de Amerifc
len doorgronden,
mensen die nog eens
rai
Veld
eesb
et va
ekoi
"fto
'3 M
;esel
;,To
5 'l50
an
sesp
sen
V
"jfekl
131
ste zal zo langzamerha j
een ook wel genoeg he!
maat kennelijk Zijn twijfels ge
had."
Bijna en passant krijgen we
een briljante autobiografie te
lezen waarin hij ontroerend
vertelt over zijn kinderjaren,
indringende herinneringen op
haalt aan zijn leraren, vrijmoe
dig zijn meningen geeft over
andere auteurs. „Wat zich
schrijver en dichter noemt, is
gemeenlijk het allerergste
schorum dat de schepping
heeft voortgebracht", is zijn
standpunt.
Waarom schrijft hij zo goed
en schrijven de anderen zo
slecht? Hij achtte er zelf zijn le
raar Nederlands D.A.M. Bin
nendijk voor verantwoordelijk:
„Iemand bij te brengen, hoe
zich in het Nederlands ade-
kwaat uit te drukken - een on
derricht dat thans vrijwel tot
het verleden behoort - was
voor hem een levenskwestie."
Maar ik zoek de verklaring voor
het geheim van Reves stijl toch
elders. De mooiste muziek
wordt niet voortgebracht door
moderne elektronica maar
door een antieke viool. En ware
literatuur vloeit niet uit een
tekstverwerker maar uit een
kroontjespen.
NON-FICTIE RECENSIE
Kleef. Tien jaar Groot Dictee, van prze-
walskipaard tot guichelheil. 104 blz. Uit
geverij Sdu Uitgevers. Prijs 19,90.
1 voo
RDAA
reclame nodig had
juist door haar
woordenboek dat spe5^
de spelling was toeg n
Zij benaderde de
Franse televisiepresenl
nard Pivot met het ide
het geven van een
televisiespel te mak<
stond er aanvankelijk z 66
tisch tegenover, maar
de kortste keren een
'Het Groot Dictee in zijn huidi
ge vorm kan alleen gewonnen
worden door een dwangneu-
root die het hele Groene Boekje
uit het hoofd heeft geleerd',
schreef Hans van den Bergh in in als een bom en wei
het tijdschrift Onze Taal in J~
1994. Vorig jaar zou
hij zo ongeveer ge
lijk krijgen. De
Vlaamse winnaar
van het laatste
Groot Dictee, advo
caat Verheyen, had
een ingenieus trai
ningsprogramma.
Met een dictafoon
las hij zichzelf het
hele Groene Boekje
voor. Daarna pro
beerde hij zich al'
luisterend bij elk
woord het schrift
beeld voor de geest
te halen. Bij twijfel
zocht hij het woord
op en plaatste er
een kruisje bij. In
een tweede ronde
herhaalde hij het
hele procédé, nu
met de aangekruiste
woordjes. Met
slechts twee fouten
werd hij vorig jaar
eerste.
Het moet de redactie van het
zojuist verschenen boekje Tien
jaar Groot Dictee, van przewal-
skipaard tot guichelheil worden
nagegeven dat ze zowel de
voor- als tegenstanders van de
jaarlijks in december terugke
rende spelkwelling aan het
woord laten. Zowel drievoudig
de 2
Frankrijk, net als lateri
land.
Natuurlijk komt in
Groot Dictee uitgebreii
nelijke Vlaamse suprecIoer
bod als het om PPn
Maar het blijft voor
twijfelachtig of de Vla'Nle's
jurylid Hella Haasse, die hel: ^etfr sPeh> omdat hijfP r
Groot Dictee betitelt als 'een J~"
met diabolisch vernuft ontwor
pen uitdaging voor de vermete-
len die zich in dit strijdperk wa
gen', als principieel dicteewei
geraar Dirk van Weelden, die
schamper opmerkt dat je aan tee als ware het een to;
iemands beheersing van de of- Vnnr wnA vnri taa'
ficiële spelling kunt afzien 'hoe
succesvol hij of zij erin is zich
aan te passen of op zijn minst voerde nieuwe spellini
of hij of zij erin geslaagd is de jaar Groot Dictee een
hand te leggen op een tekstver
werker met spellingcontrole'.
Het was Groot Dictee-voorle
zer Philip Freriks die het idee Blokker, en alle dictet
voor dit spel uit Frankrijk naar afgelopen negen jaar.
Nederland haalde. In Tien jaar de soms prachtige vei v
Groot Dictee vertelt hij eerst met gen van de deelnö
smaak hoe de Franse hofschrij- werd sinjorenstad A
ver Prosper Mérimée (van de
novelle Carmen, onsterfelijk ge
worden door George Bizet) als
tijdverdrijf een dictee opstelde werd gagelhei,
voor Napoleon III en diens en- heil en zelfs geugelhas
tourage op een landerige, re
genachtige dag op het Chateau
de Compiegne. Een dictee, al
dus Freriks, dat later nog gene
raties middelbare scholieren in
Frankrijk heeft geterroriseerd.
Maar spelling als nationaal
tijdverdrijf ontstond, legt Fre
riks uit, in 1985, toen de Franse
linguïste Micheline Sommant
derlands een 'wapen':
het dictee een voortzf Ui
de strijd gedurende
daagse Veldtocht, of e
zich net als de advoca: °v
rig jaar voorbereidt of ctlt
ee als ware het een to;
Voor wie van taal ho
al mokt hij of zij nogs
beetje na over de in 1
voerde nieuwe spellini j
jaar Groot Dictee een'vai
lijk boekje met vrolijl 'e m
gen van onder andi Pz
Chabot, Herman Ptó er<3(
1 zom
inval]
bij de één St. Jorisstad
ander seniorenstad. E
beruchte plantje
Overigens, volgens-
lingcontrole van de ,omu'
waarop dit artikel
schreven, zijn onjuisi
dwangneuroot,
dicteeweigeraar (mei
senstreepje wordt hf
1IS J
va Vo°
inat
•ierei
niet beter op), lingrijj*
jorenstad, In decern.
weer eens meedoen.
