Herdenking over de hoofden van het volk hei
li T T T TT "P "^T T A "NT Pï AFP A8ence France Presse ANP Al8emeen Nederlands Persbureau AP
Feestje voor Berlijnse
Novemberkinderen'
Herdenking Kristallnacht ondergesneeu
Kritiek van Moskou
op 'Westerse expansie'
WOENSDAG 10 NOVEMBER 1999
156
1 JL JL -1—^ JL 'I A-jJ. IlJL JlS DPA Deutsche Presse Agentur GPD Geassocieerde Pers Diensten
Het bitterste commentaar op de herdenkingsorgie die
dezer dagen in Berlijn woedt, staat op een reusachtig
spandoek dat aan een flatgebouw op de Alexanderplatz
hangt. 'Wir waren das Volk', schreeuwt het tegen de pas
santen op het plein, waar op vier november 1989 hon
derdduizenden Oost-Duitsers de ondergang van de DDR
bezegelden. 'Wij zijn het volk', was het motto waaronder
zij de bonzen de wacht aanzegden, die de 'eerste arbei
ders- en boerenstaat' veertig jaar lang in hun naam had
den bestierd. Vijf dagen later kreeg dit massale machts
woord zijn vervolg: De Muur Viel.
BERLUN PETER VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT
Tien jaar later heeft 'Het Volk'
afgedaan. 'Het Volk' was afwe
zig bij de plechtigheden waar
mee gisteren de 'Duitslands
vreedzame revolutie' werd be
zongen. De herdenking van de
Val van de Muur voltrok zich
over de hoofden heen van de
mensen die dit huzarenstuk op
hun naam hebben staan. „Dat
gaat ons niet aan", zei een
Oost-Duitse vrouw over de her
denkingsplechtigheid in de
Bondsdag en haalde haar
schouders op.
Die plechtigheid was vooral
een reünie van de drie staats
lieden die de revolutie toen
vreedzaam hebben weten te
houden: de voormalige Ameri
kaanse president George Bush,
zijn Sovjet-collega Michael
Gorbatsjov en de oud-kanselier
Helmut Kohl. Het was een ge
zamenlijke excursie naar een
gezamenlijk en roemrijk verle
den. De heren haalden herin
neringen op, prezen elkaar en
spraken vermanende woorden
voor de toekomst. Het was als
een concert van de drie teno
ren. Niet meer geschikt voor
het concertpodium, maar het
applaus kunnen ze niet missen.
Naast de historische drie
mochten ook nog drie andere
sprekers het woord voeren: de
voorzitter van de Bondsdag
Wolfgang Thierse, bondskanse
lier Gerhard Schroder en, te elf
der ure, een voormalige dissi
dent, Joachim Gauck, de be
heerder van het Stasi-archief.
Gauck was op de valreep aan
de sprekerslijst toegevoegd. De
organisatie had het eigenlijk
willen doen zonder een verte
genwoordiger van de Oost-
Alsof de Koude
Oorlog er nooit
is geweest...
Alsof er nooit een Koude
Oorlog is geweest. De oude
politieke garde was veras
send eensgezind gisteren op
de herdenking van de Val
van de Muur. George Bush,
de oud-president van de
Verenigde Staten, Michael
Gorbatsjov, de oud Sovjet
leider, en Helmut Kohl, de
oud Bondskanslier van
(West-) Duitsland prezen al
len de Oost-Duitsers die met
hun vreedzame protestacties
tien jaar geleden de regering
van de DDR dwongen de
Berlijnse Muur te openen.
Maar allen vergaten niet
zichzelf op de borst te klop
pen. Gorbatsjov en Bush zei
den beide dat de Val van de
Muur aangaf hoe juist hun
beleid was. „Dat geeft ons
hoop voor de toekomst", al
dus de vroegere Sovjetleider.
Hij noemde 9 november een
feestdag voor alle Europea
nen en meende dat de Duit
sers het grootste deel van de
weg van de eenwording heb
ben afgelegd.
Gorbatsjov wees op de be
langrijke rol die zijn regering
heeft gespeeld door de Oost-
Duitsers hun vrijheid te her
geven. „De werkelijke helden
zijn het Duitse en Russische
volk", zei hij onder luid ap
plaus. Veel minder bijval was
er voor Gorbatsjovs opmer
king dat 'degenen die toen
het besluit hebben genomen
dat de muur zou opengaan',
hadden moeten worden uit
genodigd. Hij doelde kenne
lijk op onder anderen de
laatste DDR-leider Egon
Krenz. Krenz werd maandag
tot 6,5 jaar cel veroordeeld
voor zijn betrokkenheid bij
de dood van vier mensen. Zij
waren doodgeschoten toen
zij uit de DDR probeerden te
vluchten.
Bush wees erop dat de
strijd tussen de Verenigde
Staten en de Sovjetunie is
geëindigd zonder dat er een
schot viel. Dat kwam mede
doordat Gorbatsjov en hij el
kaar goed kenden.
Kohl noemde de Duitse
eenwording een plicht te
genover Europa. Hij riep de
Bondsdag op de eenheid als
geschenk te zien en niet
kortzichtig alleen maar oog
te hebben voor alle moeilijk
heden die zij met zich heeft
gebracht. Zo is de werkloos
heid in de vroegere DDR
twee keer zo hoog als in het
vroegere West-Duitsland.
Duitse dissidenten, de wegbe
reiders van de revolutie. Thier
se was een Oost-Duitser. Dat
moest volstaan. Maar Thierse
was geen dissident en kwam
voor de meeste dissidenten
niet in aanmerking als hun ver
tegenwoordiger.
Gauck hield een van de bete
re toespraken, waarschijnlijk
zelfs de beste. Zij bevatte in elk
geval passages die de VIP's aan
het denken zouden kunnen
zetten. „Vóór de eenheid kwam
de vrijheid. En die vrijheid heb
ben de Oost-Duitsers zelf be
vochten", hield hij met name
de West-Duitsers voor. „Daar
om kunnen wij de West-Duit
sers recht in de ogen kijken. Ar
mer, maar zeker niet als bede
laars."
Ook kanselier Schroder hul
digde de 'morele moed' van de
Oost-Duitsers. Het was, zei hij,
'een voor Duitsland unieke ge
beurtenis dat een dictatuur on
der de vreedzame druk van de
bevolking is bezweken.' 9 No
vember 1989 was dankzij het
Oost-Duitse volk de 'dag van
de vrijheid en de democratie'
geworden.
'Het Volk' kwam ten slotte
toch nog aan zijn trekken.
Tienduizenden mensen gingen
ondanks het kille miezerige
weer naar het centrum van de
stad, waar vroeger de breuklijn
tussen oost en west liep. Bij de
Brandenburger Tor werd op
vijf podia een grootschalig feest
met vele artiesten gehouden.
Net als tien jaar geleden gaf de
wereldberoemde Russische cel
list Rostropovitsj een concert.
En Duitslands beroemdste
popgroep, the Scorpions,
speelde samen met Rostropo-
vitjs en zijn 166 cellisten de hit
'Winds of Change'.
Zo'n vijftigduizend mensen bewonderden gisteravond in Berlijn het vuurwerk bij de Brandenburger Tor.
De Duitse Bondskanselier Schroder kon
het niet genoeg benadrukken. Negen no
vember was door de Val van de Muur tien
jaar geleden een 'dag van de vrijheid en de
democratie' geworden. Gelukkig maar,
want 'negen november' had daarvoor een
vooral negatieve bijklank.
In de recente Duitse geschiedenis is er
weinig goeds gebeurd op die dag. Op 9-
11-1918 werd de Republiek van Weimar
uitgeroepen, de eerste Duitse democratie
die slechts een kort leven beschoren was.
Op 9-11-1923 pleegde Adolf Hitler zijn
toen nog mislukte coup in München. En
op 9-11-1938 vond de Kristallnacht plaats,
de pogrom die ruim negentig joden het le-
ven kostte.
De Kristallnacht werd gisteren herdacht,
maar die herdenking werd volgens Michel
Friedman, lid van de Centrale Raad van de
Joden in Duitsland en CDU-politicus,
door de herdenking van de Muur com
pleet naar de achtergrond verdrongen.
Volgens Friedman zou 9 november uit
sluitend de dag moeten zijn waarop de
Duitsers de 'verwoesting van de synago
gen' en de 'verwoesting van wat men be
schaving noemt' herdenken. Friedman zei
dat 3 oktober - de dag van de Duitse her
eniging in 1990 - een nationale feestdag is
en dat die aangegrepen moet \vo
de eenheid te vieren.
Toch waren er nog zo'n vij
aanwezigen op de herdenking val
talinacht. De plechtige bijeenkó
onder andere bijgewoond door oi
dent Bush van de Verenigde Si
voormalig Sovjetpresident Gorbat
Bondsdagvoorzitter Wolfgang
benadrukte tijdens de herdenkk
lessen moeten worden getrokkei
verleden. „Wij herdenken i
nen die mishandeld, beledigd, v
werden", zei hij. Vandaag de
weinig gedaan om de ideeën vai
zi's te ontkrachten, aldus Thierse
De Russische regering heeft de herdenking van de val
van de Berlijnse Muur gisteren aangegrepen om kritiek
te leveren op de uitbreiding van de NAVO met Oost-
Europese landen.
De herdenking is een goede gelegenheid om na te
denken over de 'ontoelaatbaarheid van het trekken van
nieuwe scheidslijnen in Europa', aldus het Russische
ministerie van buitenlandse zaken. Tegelijkertijd waar
schuwde Moskou voor de heropleving van het bloksys-
teem dat kenmerkend was voor de Koude Oorlog, toen
Europa verdeeld werd door de NAVO en het War
schaupact. Het Westen werd opgeroepen samen met
Rusland te werken aan een 'veiligere en stabielere' we
reldorde, 'gebaseerd op gezamenlijke waarden en afge
sproken principes van betrekkingen tussen staten'.
De NAVO werd eerder dit jaar onder Russisch protest
uitgebreid met Polen, Tsjechië en Hongarije. Andere
voormalige Warschaupactlanden zullen de komende
jaren volgen.
Dit zesjarig jongetje deelt mee in de vuurwerkvreugde, al heeft hij zelf i
ding tussen Oost en West-Berlijn niet meegemaakt, foto reuters mü
Er was ook tijd voor bezinning. Mensen konden alvast naar een herdenkingsmonument kijken. Een muur ge
maakt van de Berlijnse Muur. Het monument voor de 'slachtoffers van de Muur* wordt volgende week ge
opend. fotos dpa peer grimm
Met ballonnen, slingers en clowns werd gisteren in het
stadhuis van Berlijn een feestje gebouwd voor de 'No
vemberkinderen', Berlijnse kinderen die precies tien
jaar geleden zijn geboren op de dag dat de Muur viel.
Bijna tachtig tienjarigen kregen gemberkoekjes in de
vorm van een beer, het symbool van de stad, en een
speldje met de woorden 'Precies 10 jaar oud'. Na een
spelletje stoelendans en een vertolking van 'Happy
Birthday' door de politiekapel kwam de Berlijnse bur
gemeester Eberhard Diepgen persoonlijk stukken ver
jaardagstaart aan de eregasten uitdelen.
Sommige feestvarkens bleken niet eens te weten of
ze nu in het oude West-Berlijn woonden of in het Oos
ten. Stefan Gertz woont in het westen van de stad,
maar gaat in het oosten naar school. De meeste van
zijn vriendjes wonen in het oosten, zei zijn moeder.
Antony Abou Chakra, die Turkse ouders heeft, vond
het feestje wel geslaagd en zei dat hij later burgemees
ter van Berlijn wil worden. Het grootste voordeel van
de Val van de Muur vond hij 'dat je nu naar de andere
helft van de stad kunt'.
