Neber vertrekt als directeur K&O
Muziek enige zekerheid van Natalie Choquette
Dercreatie uit de schatkamer van Les Ballets Russes
Cultuur Kunst
'Kind van haar tijd,
vrouw van de wereld'
oofdarchitect Rijksmuseum stapt op
•erdam Hoofdarchitect prof. ir. H.J.M. Ruijssenaars van het
Iismuseum in Amsterdam is opgestapt wegens een 'botsing
karakters' met onder anderen directeur R. de Leeuw. Ruijs-
iaars is de ontwerper van het masterplan voor de groot-
eepse renovatie van het museum dat in 1995 werd gepresen-
rd. De architect werd aangesteld door de toenmalige direc-
irH- van Os om een plan van aanpak te ontwerpen. „De
1 uwe directeur wil een andere invulling van het masterplan.
arover zijn wij het niet eens," aldus Ruijssenaars.
-t
ronipettist Lester Bowie overleden
hei uvork De jazztrompettist Lester Bowie is maandagavond
58-jarige leeftijd in zijn huis in New York overleden. Bowie
ai ioort tot de belangrijkste vertegenwoordigers van de free
He1: idie zich bij improvisaties niet langer op het vaste tempo en
uss vaste harmonische schema baseert. Bowie, die aan lever
eer overleed, moest kortgeleden een Europese toernee af-
gen. Hij geldt als de 'ziel' van het Art Ensemble of Chicago,
ipt jvan de belangrijkste orkesten van de free jazz, waarvan hij
pii 1969 een van de oprichters was. Tot de bands waarin Bowie
et gelde, behoren From the Root to the Source, waar gospel met
en rock werd verbonden en de big band Brass Fantasy.
rijs voor danser Wim Broeckx
J( ctprdam De Alexandra Radius Prijs, een bedrag van 2500
ge den en een sieraad, gaat dit seizoen naar Wim Broeckx, eer-
chi solist van het Nationaal Ballet. De prijs wordt toegekend
n I or de Stichting Vrienden van Het Nationale Ballet aan een
gei nser of danseres die naar hun oordeel in het afgelopen sei-
co »n de meest opzienbarende prestatie heeft geleverd. In het
oi i yrapport staat dat Wim Broeckx al jaren één van de pijlers
ml i het Nationaal Ballet is.
H
ROTTERDAM HANS PIËT
,aat particulieren beleggen in cultuur'
moet voor particulieren
ioi itrekkelijker worden te be-
n I rgen in of geld te lenen aan
lp' cultuursector. Schenkingen
ns i die sector moeten minder
iai rden belast. Dat staat in het
sic iport 'Cultuur: hoog aan-
an, laag belasten', dat de
jimissie Cultuur en Belas
gen vandaag heeft aange-
en aan de staatssecretaris-
Van der Ploeg (cultuur) en
nfcneend (financiën). Kun-
d naars moeten volgens het
rapport de kosten van hun
werkruimten vaker kunnen af
trekken en de kans krijgen
hun pensioenvoorziening
flexibeler op te bouwen. Eigen
kunstwerken die ze in voor
raad hebben, moeten voor de
fiscus op nul worden gewaar -
derd. Kostenvergoedingen
moeten niet altijd belast wor
den. Nu is gebleken dat de
commanditaire vennootschap
gunstig werkt voor de filmin
dustrie, moet die mogelijkheid
er ook komen voor muziek en
podiumkunsten.
Natalie Choquette vindt het een
eer, dat ze is gevraagd voor
Night of the proms, sinds 1985
uitgegroeid tot een van de
drukst bezochte muziek-evene-
menten van Europa. „Ook om
dat ik zelden de gelegenheid
krijg mijn muziek te delen met
publiek in uitverkochte stadi
ons. Alleen de allergrootste
klassieke zangers zoals Luciano
Pavarotti en José Carreras over
komt dat", aldus de Canadese
operazangeres.
Even later blijkt ze dé ster van
de (voor Nederland) negende
editie van deze mengeling van
klassiek en popmuziek. Met
haar warme persoonlijkheid,
prachtige stem, grote dosis hu
mor en effectief theatraal ver
toon, geeft ze opera een eigen,
sprekende glans. Vooral als Na-
politaanse diva steelt ze de
show. Hoewel Natalie Choquet
te nu staande ovaties incas
seert, heeft ze wel even nage
dacht voordat ze instemde.
„Niet omdat ik artistieke be
zwaren had, maar omdat ik ook
moeder ben. Ik heb dus eerst
mijn man en twee kinderen ge
vraagd of ze er bezwaar tegen
hadden twee maanden in Euro
pa door te brengen. Uiteindelijk
is mijn gezin belangrijker dan
mijn carrière. Ik heb liever niet
dat ze trauma's oplopen omdat
hun moeder zo nodig de vedet
te moest uithangen en er dus
nooit was. Het werd ineens een
stuk eenvoudiger toen mijn
man in het II Novecento orkest
kon plaatsnemen en mijn tie
nerdochter lid van het koor
mocht worden. En mijn nichtje
is mee om op de jongste te pas
sen", aldus Natalie die in ver
wachting is van de derde.
Als dochter van een Cana
dees diplomaat bracht ze haar
tienerjaren door in Rome. „Als
elfjarige maakte ik kennis met
opera. Mijn vader nam mij mee
naar 'Aïda' van Verdi. Die
avond was bepalend voor de
rest van mijn leven. Ik was zó
onder de indruk van de muziek,
de theater-effecten, de kos
tuums, het dansen en de dieren
die over het podium liepen, dat
ik vanaf dat moment wist dat ik
operazangeres wilde worden."
Dat Natalie voor klassieke
muziek koos, had als simpele
reden dat ze van jongsaf aan
vooral werd geboeid door
akoestische klanken. „Mijn
oren zijn nogal gevoelig. Ze
slaan dicht wanneer het geluid
te hard is. Maar, ik hou van al
lerlei soorten muziek. Ik luister
naar Ierse folk, hou van blues
en jazz, maar ook van Afrikaan
se gezangen en Bulgaarse stem
men. Eigenlijk van alles, zolang
het maar authentiek is. Dat
commerciële muziek, dus werk
dat is bedacht om veel van te
verkopen, mij niet aanspreekt,
komt ook omdat ik allergisch
ben voor elektronische drum
patronen. Ik kan er echt niet te
gen. Er lopen zoveel fantasti
sche drummers en percussio
nisten rond, waarom moet je
dan in hemelsnaam een machi
ne gebruiken! Zo'n apparaat
geeft het té perfect weer. Ik wil
juist die imperfectie horen. Dat
bezorgt een muziekstuk zijn
ziel."
„Nee, al die bedachte com
posities. Er zit een onfris luchtje
aan. Het raakt mijn hart niet. Ik
bedoel, er is toch niets heerlij
ker dan naar Chopin te luiste
ren wanneer je verdrietig bent,
of juist hevig verliefd. Daarmee
overigens niets ten nadele van
popmuziek. Hoewel ik er niet
echt heel veel verstand van heb
- mijn tienerdochter probeert
mij momenteel volop bij te spij
keren - zijn er echt prachtige
popliedjes geschreven. Eerlijk
gezegd, vind ik de teksten van
popnummers vaak veel interes
santer dan van klassieke wer
ken. Die popartiesten hebben
echt iets te zeggen. Bovendien
komt hun emotie van binnenuit
en zijn ze niet bang die met de
wereld te delen. Daarbij gebrui
ken ze simpele woorden in een
moderne context. Bij opera ligt
dat anders. Dat zijn vaak klas
sieke teksten. En je hebt met
heel strakke, muzikale formules
te maken. Zo word je als oper
azangeres getraind in het zin
gen in de stijl van Mozart of van
Verdi. Prachtig hoor. maar aan
de andere kant hou ik van de
vrijheid die popmusici hebben.
Om die reden ook schrijf ik
voor mijn eigen 'Diva'-concer-
ten de teksten, verzin mijn per
sonages en de entourages waar
in zij figureren. Op die manier
wil ik de hoofdrolspelers uit
hun opera's halen zonder ove
rigens de opwinding en emotie
van de muziek verloren te laten
gaan."
Natalie Choquette bekent,
dat in haar leven vol verhuizin
gen, muziek haar wortels zijn.
„Het is de enige zekerheid, die
ik van kinds af aan in mijn le
ven heb gehad. Elke drie jaar
waren er weer nieuwe vriend
jes, was er een nieuwe taal die
ik mij zo snel mogelijk eigen
probeerde te maken en werd ik
blootgesteld aan een nieuwe
cultuur. En wat mooi is aan
muziek, is dat de emotie overal
ter wereld hetzelfde is. Ie kunt
op elk werelddeel mensen laten
huilen bij een 'Madame Butter-
fly'-aria of mensen laten dan
sen op 'Twist and shout'."
Night of the proms in Rotter
dam met Natalie Choquette,
Fine Fleur, Status Quo, Zuc-
chero, Emilia, John Miles en II
Novecento o.l.v. Robert
Groslot. Van 16 t/m 21 novem
ber en op 6 en 7 december.
•thouder Pechtold: 'Leiden is niet cdtijd even correct geweest'
im :e Weber vertrekt begin volgend jaar als directeur van
vc Leidse Volksuniversiteit K&O. Weber (62) maakt ge
ut lc van de vutregeling, maar blijft waarschijnlijk nog
werk doen voor de volksuniversiteit en de gemeente
len. De volksuniversiteit is intussen hard op zoek
een nieuwe directeur. Zaterdag stond de vacature
K&O in deze krant. De organisatie hoopt op 1 janua-
:®ln opvolger te hebben. Weber wil nog niet reageren.
cteur Weber had het de
sie jaren moeilijke Hij werd
996 door de vorige wethou-
van cultuur, Pex Langen-
gevraagd over te stappen
de verbouwde Stadsge-
rzaal om daar als artistiek-
cteur leiding te geven. Maar
hHAAC.
N CAROLINE VAN OVERBEEKE
Weber werd al na een half jaar
gedwongen op te stappen na
een conflict over de program
mering van de muziekzaal aan
de Breestraat. Inmiddels was de
hele afdeling muziek van K&O
al wel overgegaan naar de
Stadsgehoorzaal.
Weber kon nog wel terug
naar zijn oude baan bij een uit
gekleed K&O, maar leuk was
anders. Dat hij op de loonlijst
bleef staan, was een financiële
tegenvaller voor de volksuniver
siteit die flink moest bezuini
gen. Want de gemeente schrap
te bijna 40 procent van de sub
sidie van K&O, als gevolg van
het verdwijnen van de muziek-
programmering. De instelling
moest het vanaf 1998 doen met
150.000 gulden per jaar in
plaats van vier ton.
Maar de gemeente keerde op
haar schreden terug. Dit voor
jaar kfeeg K&O een eenmalige
bijdrage van 350.000 gulden om
de ergste nood te lenigen. Daar
bij komt een structurele verho
ging van de jaarlijkse subsidie
met een ton, zodat K&O nu
jaarlijks 2,5 ton te besteden
heeft. De gemeente erkende dat
het tekort bij het creativiteits
centrum is ontstaan door fa
lend gemeentelijk beleid.
Weber is ruim dertig jaar
werkzaam bij de Leidse instel
ling die in 1945 is opgericht,
zo'n 9500 leden en 2500 cursis
ten telt. K&O organiseert lezin
gen in Leiden, Oegstgeest en
Katwijk en lunchconcerten in
de Kapelzaal aan de Oude Vest.
De instelling houdt cursussen
(vormingswerk) op allerlei ge
bied en regelt ook de kaartver
koop voor een aantal theater-
en muziekvoorstellingen in Den
Haag. In de vele jaren dat We
ber werkzaam is bij K&O is de
volksuniversiteit uitgegroeid tot
een van de grootste van Neder
land. Als K&O-directeur was hij
al verantwoordelijk voor een
groot deel van de muziekpro-
grammering van de Stadsge
hoorzaal. Weber had uitsteken
de contacten met de muziek
wereld en slaagde erin wereld
beroemde orkesten en solisten
naar Leiden te halen.
„Bij de muziek ligt zijn hart",
zegt bestuurslid, B. Hageman.
„Hij wil volgend jaar ook weer
iets met muziek gaan doen en
zijn handen vrij hebben om
dingen te doen die hij leuk
vindt. Ik denk dat hij in maart
feestelijk afscheid neemt."
Wethouder A. Pechtold (cul
tuur) is blij dat Weber betrok
ken blijft bij de stad. „We ho
pen dat hij cursussen taalont
wikkeling blijft geven aan min
derjarige asielzoekers. Iets dat
hij nu als vrijwilliger met veel
enthousiasme doet. Verder wil
len we hem betrekken bij de
stichting Pieterskerk en gaat hij
nadenken over een nieuw Leids
festival met klassieke muziek
van jonge getalenteerde muzi
kanten. Daarbij kan hij zijn
kennis goed gebruiken."
„Weber is jarenlang hét ge
zicht van K&O geweest en heeft
in allerlei maatschappelijke or
ganisaties bijgedragen. Dit is
bijna zijn levenswerk. Dat hij bij
Leiden betrokken blijft is geen
goedmakertje, maar ik vind wel
dat er in de ons achterliggende
periode niet altijd even correct
richting K&O en zijn directeur
gehandeld is."
Holland Dance Festival
NICO S. DE WAL
anders dan Diaghilev zou
lanmerking komen voor de
'balletvernieuwer van het
jjennium'? Voeg daarbij Ba-
-hine als 'choreograaf van
eeuw' en Stravinski
nponist van de eeuw' en we
an oog in oog met de Ballets
ses: epicentrum van de ar-
:ke aardbeving aan het be-
van deze eeuw, waarvan de
chokken nog voelbaar zijn.
kt Holland Dance Festival
voor zijn laatste program
van deze eeuw dan ook de
te keus gemaakt door de
ets de Monte Carlo naar
te halen: de directe
enaam van de originele Bal-
Russes, met een repertoire
- naast hedendaagse cho-
grafieën - de oercreaties uit
schatkamer van Les Ballets
»ses in ere houdt,
t het programma van de
kts de Monte Carlo wordt
roemruchte verleden geïe-
senteerd door een recon-
[ctie van 'Le chant du rossig-
naar Hans Andersens
ookje 'De nachtegaal' in de
•reografie van Balanchine uit
zijn eerste samenwerking
Stravinski. Deze recon-
tctie, tot stand gebracht
•r het hierin gespecialiseerde
•Pel Millicent Hodson en
itneth Archer, was een ware
puzzel, waarin ook eerdere
ceneringen van 'De nachte-
uit 1914 en 1920 verwerkt
Voor deze versies ontwierp
1fi Matisse de decors en
tuums. die van een' opval-
<le rijkdom zijn (bijvoor-
'd een hectare echte zijde),
decor is sober, kennelijk
im de aandacht niet af te lei-
P van de hoofdzaak: de fasci
ae van de Keizer van China
i>r de zang van de zo beschei-
Les Ballets de Monte Carlo houdt de oercreaties uit de schatkamer van Les Ballets Russes in ere.
'it ballet is geen sprookjes
achtig danstheater zoals in Rus
land gebruikelijk was. Het dra
matisch verloop wordt niet stil
gezet voor een ballet blanc van
witte duifjes, zoals Petipa onge
twijfeld zou hebben ingebak
ken. Het komt ook niet tot een
duet tussen de nachtegaal en
de mechanische vogel die de
Keizer van Japan aan zijn Chi
nese confrater laat aanbieden:
de solo van die karikaturale
kunstvogel is al houterig ge
noeg. En het eind is maar half
happy: de keizer herrijst welis
waar van zijn doodsbed door
dat de nachtegaal de Dood in
een vindingrijk duet weet te
overwinnen. Maar de vogel ver
dwijnt daarna wel vleugellam in
de coulissen.
In de geschiedenis van de
Ballets Russes speelde Diaghi
lev een belangrijke rol. Zijn ver
nieuwende ambities wekten het
misnoegen van Tsaar Nicolaas
II en leidden tot zijn ontslag bij
FOTO GPD/COATSALIOU
de Keizerlijke Theaters. In 1909
ging Diaghilev met het Marij-
insky Ballet van St. Petersburg
naar Parijs en oogstte daar
stormachtig succes. Vervolgens
kocht hij de complete solisten-
top - onder wie Pavlova, Karsa-
vina, Nijinsky - weg om in
Monte Carlo zijn eigen Ballets
Russes te beginnen, als brand
punt van nieuwe artistieke im
pulsen. Stravinsky, Rimski Kor-
sakov, Debussy, Ravel, Manuel
de Falla leverden muziek voor
het spectaculaire repertoire,
schilders als Benois, Bakst, Pi
casso, Derain en Rouault teken
den voor decors en kostuums.
En voor de financiering vond
Diaghilev de sponsoring uit.
Het repertoire van de huidige
Ballets de Monte Carlo omvat
tien balletten uit de erfenis van
de Ballets Russes, negen latere
van Balanchine en een lange
lijst met werken van heden
daagse choreografen onder wie
William Forsythe, Jiri Kylian,
Nacho Duato, Lucinda Childs.
En uiteraard van Jean-
Christophe Maillot, sinds 1993
artistiek directeur en choreo
graaf van het gezelschap.
Over zijn programma voor
het Holland Dance Festival zegt
hij: 'Ik koos naast de heropvoe
ring van 'Le rossignol', waarvan
Den Haag dus de wereldpre
mière krijgt, voor Balanchine's
'Kammermusik nr 2' uit 1978,
omdat het zijn veelzijdigheid
toont, zijn aftasten van nieuwe
wegen. Als contrast heb ik daar
tegenover gesteld 'Concert' van
Lucinda Childs, een minimal
dance-creatie op muziek van
Henryk Gorecki'.
Het programma wordt afge
sloten met 'Vers un Pays Sage'
van Maillot zelf, op 'Fearful
Symmetries' van componist
John Adams. Zo bevestigt Mail
lot zijn beleid als artistiek leider
van de Ballets de Monte Carlo:
'Het publiek verwacht Diaghi-
lev-repertoire en dat breng ik
ook, maar ik doe er wat anders
bij en hoop daarmee minstens
een deel van het publiek te ver-
Ballets de Monte Carlo, di. 16
en wo. 17 november, 20.30
uur, Danstheater, Den Haag.
Lezing biografe over Maria Montessori
door een vrouw in de kamer
werden gestrooid. En dat terwijl
ze geen honger hadden. Maria
maakte daaruit op dat kinderen
in een lege kale ruimte zich niet
kunnen ontwikkelen. De geest
wordt getraind door de zintui
gen en de tastzin te trainen. Ze
ontwikkelt later schuurpapie
ren letters waarmee de kinde
ren kunnen leren lezen."
De vierde ingrijpende erva
ring voor de pedagoge was. in
de ogen van Schwegman, de
geboorte van haar eigen kind,
Mario, in 1898. „Maria heeft
haar zoon de eerste 15 jaar van
zijn leven nauwelijks gezien.
Montessori bracht haar baby -
ze trouwde niet met de vader,
collega Giuseppe Montesano,
om nooit opgehelderde rede
nen - namelijk naar een familie
op het platteland waar het op
groeide tot een slimme en ster
ke jongeman, zo constateerde
zij. Af en toe bezocht ze haar
zoon en observeerde hem van
een afstandje. Ze ontdekte dat
hij niet mislukte, dat hij zich
bleef ontwikkelen, ondanks de
afstand die zijn moeder hield.
Ook die observatie, niet ingrij
pen is belangrijker dan ingrij
pen, vormde later een grond
slag van haar werk."
Schwegman hield zich op de
vlakte over de werkzaamheid
van de methode Montessori.
Op een vraag uit het publiek zei
ze: „Het is een interessante en
stimulerende methode maar hij
kan heel verschillend uitwer
ken." Ze schreef het boek om
dat een Italiaanse uitgever
daarom verzocht, niet omdat ze
zelf op het idee kwam. „In ei
gen land heeft de methode
Montessori nooit veel navol
ging gevonden. Wel staat ze op
de bankbiljetten van 1000 lire
afgebeeld. In Italië waren ze blij
met mijn boek."
De historica baseerde zich op
een aantal documenten in ar
chieven in Rome, een klein
aantal openbaar geworden
brieven, Montessori's eigen
boeken en het werk van een
eerdere biografe. Rita Kramer,
die in de jaren '70 wel een deel
van het privéarchief mocht
zien. Veel van Schwegmans
biografie berust op 'giswerk' zo
geeft ze zelf toe. „Maar ik weet
niet of dat erg is, de beelden die
Montessori zelf kiest om haar
werk te duiden zijn ook van be
tekenis."
„Ik weet niet wat er in het
prive'archief zit van de Associa
tion Montessori Internationale
(AMI) in Amsterdam. Daarom
kan ik ook niet beoordelen of
het een gemis is dat ik er niet
bijkon. Haar kleindochter
schreef me dat het archief niet
mag worden gebruikt voor on
derzoek. Blijkbaar wil de AMI
een bepaald heroïsch beeld van
haar in stand houden. Ik kijk
met belangstelling uit naar bio
grafen die er wel in slagen tot
dat bastion door te dringen."
CAROLINE VAN OVERBEEKE
Ze zat vol tegenstrijdigheden:
was zelf nogal autoritair maar
vond dat kinderen zoveel mo
gelijk vrij moesten worden gela
ten in hun ontwikkeling. Maria
Montessori wilde absoluut bij
zonder zijn en beschouwde
haar onderwijsmethode als een
echte uitvinding. Haar metho
diek vond de meeste aftrek in
protestantse landen als Neder
land en boeddhistische landen
in Azie".
Montessori was een boeiende
persoonlijkheid, maar zolang
het prive'archief van de familie
in Amsterdam gesloten blijft,
zullen bepaalde raadsels van
haar leven in nevelen gehuld
blijven. Historica Marjan Sch
wegman deed toch een poging
het leven en werk van Montes
sori (geboren Italiaanse, overle
den in Noordwijk aan Zee) te
ontrafelen in haar boek 'Maria
Montessori, 1870-1952, kind
van haar tijd, vrouw van de we
reld'. De biografe was gister
avond in boekhandel Kooyker
Ginsberg aan de Leidse Bree
straat om over haar bevindin
gen te vertellen.
„Ik neem u mee naar een
zonnige herfstige dag in Italië".
Het is 1894 en Maria woont als
eerste vrouwelijke studente me
dicijnen in Rome haar eerste
anatomieles bij. Een schokken
de ervaring die een rol speelde
bij haar latere werk. Ze leefde
zich zo sterk in in de doden, dat
ze depressief werd. Ze kon als
aankomend arts geen afstand
van de lichamen nemen. In
1907 ontwikkelde ze haar peda
gogische methode waarin een
van de belangrijkste principes
is: de door haar noodzakelijk
geachte afstand tussen opvoe
der/ leerkracht en kind. Die af
stand vond ze heilzaam en no
dig. Het opdringen van dingen
belemmert de vrije ontwikke
ling van het kind. Dat is heel
goed in staat zichzelf op te voe
den met hulp van specifieke,
onpersoonlijke objecten, vond
zij."
Schwegman gaf nog een aan
tal 'wonderlijke ontmoetingen'
in het leven van Montessori aan
die zouden hebben geleid tot
de bekende onderwijsmethode.
„Zij wandelde tijdens haar stu
die in het park en zag daar een
zwerfster met een kind dat he
lemaal opging in een rood snip
pertje papier. De moeder pakte
dit niet af en het kind was er
dolgelukkig mee. Montessori
meende later dat het niet om
het doel gaat in de opvoeding
maar om het proces zelf, om
het onbelemmerd laten spe
len."
In de psychiatrische kliniek
voor geestelijk gehandicapte
kinderen waar ze na haar studie
terecht kwam, had ze nog een
sleutelervaring. „Ze zag op een
dag hoe de kinderen als bees
ten op kruimels afvlogen die
