Coll'Arte Musica in beeld en gelui
Cultuur Kunst
Foster niet in vervolg
'Silence of the Lambs'
Eeuwenoude techniek in heldere kleuren
'Het kan alleen nog maar beter gap
'Muziek is de perfecte balans tussen abstractie en gevoel'
Ook Duitsland valt voor der Jantj
WOENSDAG 10 NOVEMBER 1999
)EN'
Tentoonstelling NAi wordt uitgebreid 'Blik op de 20ste eeuwcombineert muziek met filmbeelden
Rotterdam De permanente tentoonstelling 'Twee eeuwen ar
chitectuur in Nederland' in het Nederlands Architectuurinsti
tuut (NAi) in Rotterdam wordt uitgebreid. Bijna dertig maquet
tes uit het depot moeten vanaf 16 november meer laten zien
van onder meer neomodernisme en supermodernisme. De uit
breiding is mede ingegeven door de roep van staatssecretaris
Van der Ploeg van Cultuur om meer museumcollecties uit de
depots te halen. Naast de maquettes zal in de tentoonstellings
ruimte ook permanent een informatieve video over de Neder
landse architectuur te zien zijn.
Edison van de Eeuw voor cabaretbox
Amsterdam De makers van de cabaretbox 'Ik zou je het liefst in
een doosje willen doen' krijgen de Edison van de Eeuw. Het
gaat om Otto Vriezenberg, Jacques Klöters en Kick van der Veer.
Zij krijgen het kleinood volgende week woensdag uit handen
van de Artiest van de Eeuw, Toon Hermans. De box, die in no
vember 1997 verscheen, geeft een overzicht van het cabaret in
de 20ste eeuw.
laar:
Jodie Foster, een van de sterren
uit de film 'The Silence of the
Lambs', weigert de rol te spelen
van FBI-agent Clarice Starling
in het vervolg, 'Hannibal'. De
37-jarige Foster zegt dat 'Han
nibal' niet trouw is aan de per
soon van Starling, zoals zij die
in de eerste film speelde.
Daarmee zitten de filmma
kers goed in de problemen om
dat Sir Anthony Hopkins, die in
het eerste deel zeer overtuigend
de griezel Hannibal Lecter
speelde, en Foster hadden afge
sproken alleen met elkaar te
zullen werken in het vervolg op
'Silence of the Lambs'. De kans
is dus groot dat het vervolg het
zonder de twee sterren uit de
het eerste deel moet doen. In
het vervolg wordt Starling een
kannibaal, net als Lecter, de se
riemoordenaar die zij in het
eerste deel achtervolgde.
Volgens Foster kan zij met
'Hannibal' ,,meer geld verdie
nen dan ik ooit heb verdiend.
Maar wat kan mij dat schelen.
Ik zie de film als verraad aan
Clarice, die ik op de een of an
dere manier toch ben gaan zien
als een echt persoon", zo meldt
het showbizzpersbureau Wenn.
,,Ik ben niet van plan Clarice te
spelen met de negatieve eigen
schappen die zij volgens mij
nooit zou kunnen hebben", al
dus Foster. Bovendien vindt zij
de film veel te weerzinwekkend.
Film en muziek hadden altijd al
een goed huwelijk. Muziek speelt
daarbij vaak de rol van de 'bege
leider': klanken illustreren de
beelden. Maar je kunt dat ook
omdraaien door de muziek de
hoofdrol te geven en de beelden
daaraan ondergeschikt te ma
ken. Daarvoor kiest het jonge
Leidse muziekgezelschap
Coll'Arte Musica. Het ensemble
begint morgen aan een korte
reeks van concerten met 20ste
eeuwse muziek met werk van
Debussy, Ives, Walton, Kagel en
Milhaud. De jonge componiste
Barbara Okma schreef een eigen
stuk. Vormgever Rogier Groene-
veld voorzag de muziek van film
beelden.
leiden
caroline van overbeeke
Coll'Arte Musica is in 1993 voortgeko
men uit studentenorkest Collegium
Musicum en heeft de opdracht zich te
wijden aan muziek van 20ste eeuwse
componisten. Tessel Jonquière zit in
de organisatie en speelt zelf cello.
„Coll'Arte Musica, de naam zegt het al,
is muziek mét kunst." Coll'Arte Musi
ca bestaat uit een vaste kem getalen
teerde amateurmusici en werpt zich
jaarlijks op één project dat uitmondt
in een korte serie concerten. „Voor elk
project moeten de muzikanten auditie
doen."
Aan het concert 'Blik op de 2oste
doen. Het is allemaal net iet
menteler, contrastrijker en ,u^f
aanpak. Ik vond het ook eenl
ressante samenwerking met
gent, Sebastiaan Wiegers. Da [««i
hele lezingen over kunne;
maar we hebben besloten het
de concerten te houden."
Groeneveld filmde een a-jjiooi
stracte scènes in Leiden. „Het x
thema is communicatie tuss t\~
sen. Elk stuk wordt ingeleid ^ker
filmfragment. Mijn grootste
heb ik geleverd bij de compt 1
Barbara Okma, een echt pit j<_
stuk." Jonquière: „Maar heti eeldi
dat het bij onze concerten d z
film. De muziek vormt de ho
de film komt op de tweede p|; ..j j<
De keuze van de muziek isi
probleem voor ons, aldus
„Er zijn zoveel mooie en geiden
20ste eeuwse stukken geschi soli
heel geschikt voor een klein t or d
bovendien. Debussy is eigei osei
helemaal een 20ste eeuwse cogen d
maar hij past toch wel mooi
tje. De muziek van Kagel en 1 he
heel vrolijk en toegankelijk. H
ons elk jaar een uitdaging om
gramma zó samen te stelle
recht doet aan de muziek eni
en opa's in de zaal het ook
den."
di
196Ï
,a i
Leden van Coll'Arte Musica repeteren voor de voorstelling donderdag in het LAKtheater. foto hielco kuipers
eeuw in muziek en film' werken dit linck Conservatorium, Barbara Okma Filmmaker en vormgever Rogier
jaar in totaal 27 muzikanten mee. De studeert aan het Koninklijk Conserva- Groeneveld studeerde iets heel anders:
meesten hebben een conservatorium- torium in Den Haag en schreeft onder bouwkunde. „Het was heel apart om
achtergrond. Sopraan Marieke Koster meer muziek voor de Theatergroepen film met muziek te combineren. Als
volgde haar opleding aan het Swee- Dogtroep en Maccus. buitenstaander is dit erg leuk om te
Coll'Arte Musica treedt doi un
avond om 20.30 uur op in
theater aan de Cleveringapl
Leiden. Vrijdag staat het ens j
De Rode Hoed in Amsterdai
recensie beeldende kunst
t/m 21/11, wo. t/m zo.
11.00-17 00 uur, Galerie Amber, Hoog-
landsekerkgracht 8, Leiden.
Eigentijdse fresco 's van Winkelmans in Leidse Galerie Amber
Bij fresco's denk je direct aan
een kerk, of in ieder geval aan
een oud gebouw waar eeuwen
geleden een kunstenaar met
pigmenten in natte kalk een
schildering heeft gemaakt. Dat
dit beeld niet altijd klopt, blijkt
als je momenteel Galerie Am
ber binnenstapt. Daar komen
intens heldere en felblauwe
kleuren je tegemoet, die af
komstig zijn van de fresco's
van Ludo Winkelmans. Deze
Haagse, in Wormerveer wo
nende, kunstenaar werkt als
een van de weinige moderne
beeldend kunstenaars in de
eeuwenoude frescotechniek. Al
eerder bracht Galerie Amber
werk op papier van Winkel
mans. De huidige expositie
toont recent werk van deze in
trigerende kunstenaar.
Dat Ludo Winkelmans fres
co's is gaan maken, is eigenlijk
niet verwonderlijk. Deze stap
sluit aan bij zijn eerdere wer
ken op papier, waarvan er en
kele worden geëxposeerd.
Daarin weet hij met kalk en
pigment eenzelfde gelaagdheid
aan te brengen die ook ken
merkend is voor de frescotech
niek. Extra stimulans vormde
de opdracht van het Angermu-
seum in Erfurt in Duitsland om
voor de plaatselijke 12de-
eeuwse Barfusserkirche twee
fresco's te maken. Na een ge
degen praktijkstudie fres
coschilderen in Italië maakt
Winkelmans eigentijdse fres
co's op groot en klein formaat.
In ai Winkelmans werken zie
je vonnen, variërend van her
kenbare objecten tot meer ab
stracte figuren, soms duidelijk
op de voorgrond, dan weer
vervagend ergens 'halverwege'
of als een schim op de achter
grond. Het lijken herinnerin
gen die in je geheugen opdoe
men en geleidelijk ook weer
verbleken of een gedachten-
goed dat in een bepaalde pe
riode in de geschiedenis aan
wezig is of juist op de achter
grond verkeert. En dat is pre
cies waar het deze kunstenaar
om gaat. Hij is gefascineerd
door het zijn en het niet-zijn
en door de beweging die daar
tussen zit. De materialen die
hij kiest om zijn fascinatie uit
te drukken en de wijze waarop
hij ze hanteert, sluiten daar
naadloos bij aan. Zonder dat
de toeschouwer er zich direct
van bewust is, versmelten in
fresco's als 'Maanlicht', 'Brug
over alle rivieren' en 'Una gallo
canta' vorm en inhoud.
In olieverf gaat Winkelmans
exact hetzelfde te werk. Het
zeegroen, met hier en daar
sporen van goudgeel, geven de
abstracte vormen in 'Zonne
wind' een mysterieus karakter.
De textuur van de verf, de vari
atie in spatten, schilderen,
schrappen en overschilderen
zijn niet op het eerste gezicht
waarneembaar voor de kijker,
maar spelen een belangrijke rol
bij de beleving van dit schilde
rij. Je merkt Onmiddellijk dat
het hier om iets puurs gaat
Iets dat in één keer is neergezet
en waar geen correctie on
zichtbaar blijft. De tot de ver
beelding sprekende titel maakt
het af.
Mariah Carey dolblij met herwonnen vrijheid
Amsterdam hanneke van den bergbezigheden. Mijn nieuwe single 'Hear
komt er bijvoorbeeld ook in voor. Hel
Mariah Carey kan het zelf haast nog steeds niet echt geweldig om te doen. Ik heb zo 1
geloven. Ofschoon ze inmiddels alweer bijna emoties moeten onderdrukken omdal
twee jaar gescheiden is van Sony-platenbaas mij verwacht werd en als ik acteer
gevoelens naar boven halen. Het zal n
om een betere, sterkere persoon te word
Haar
Mare Lèzwijn, docent aan Leidse muziekschool, geeft met eerste cd visitekaartje af
ZOETERMEER
caroline van overbeeke
Met het Haagse Residentieorkest de
sterren van de hemel spelen of verkleu
men op een regenachtige braderie waar
geen hond komt. Klassieke klanken of
jammen in een jazzbandje. Van akoesti
sche tot electrische gitaar, sitar tot con
trabas. Mare Lèzwijn heeft het allemaal
meegemaakt, de instrumenten eigen
handig tot leven gebracht. Na twintig
jaar is de gitaar nog steeds zijn grote
passie. Zonder nadenken glijden zijn
vingers over de snaren en ontstaan de
wonderlijkste klanken. Hij componeert
zelf, 'maakt muziekjes'. Beroemd of niet
beroemd, brood op de plank of geen
kruimel te vreten, hij piekert er niet over
om iets anders te gaan doen.
Lèzwijn (38) woont met zijn gezin -
zijn vrouw is harpiste - in Zoetermeer en
doceert gitaarles aan de Leidse muziek
school. De gitarist heeft zijn loopbaan
op het zilveren schijfje gezet. Na twintig
jaar muziek maken, vond hij het tijd
voor een 'tijdslijn' in zijn carrière: een
selectie van zijn muziek op cd. Zijn eer
steling kreeg als titel 'Timeline' en is een
wonderlijke mengelmoes van klassieke
en akoestische klanken, electrische gi
taarstukken en popsongs. Drie num
mers schreef hij toen hij 19 was. Sommi
ge stukken nam hij over van oude cas
settebandjes en digitaliseerde hij met de
nieuwste technieken in zijn studio tot
perfecte geluidskwaliteit. Met 'Timeline'
geeft Lèzwijn zijn visitekaartje af. „De
moeilijke opgave is: hoe verder?"
De passie voor de gitaar begon toen
hij een jaar of 15 was. „Ik verveelde me
en vond een boekje met gitaarakkoor
den. Met de gitaar van mijn buurvrouw,
een oude met van die stalen snaren,
trachtte ik de verveling te verdrijven.
Tsja, en toen... Ik hield gewoon niet
meer op. De striemen stonden in mijn
vingers."
Lèzwijn nam les, op aanraden van zijn
ouders. „Klassiek. En toen begon de el
lende. Het werd een gespleten toestand:
ik speelde ook in bandjes. Ik vond alles
leuk, en dat is nog steeds zo." Hij be
sloot na twee jaar les toelatingsexamen
te doen voor het conservatorium en kon
bij drie" opleidingen, in Den Haag,
Utrecht en Rotterdam, beginnen aan het
voorbereidend jaar. „Dat werd Rotter
dam, maar ik stapte later over naar Den
Haag. Ik hou nu eenmaal van verande
ring, heb een onrustige natuur, wilde
verderop kijken."
Lèzwijn haalde een diploma als mu
ziekdocent en een 'uitvoerend' diploma,
legde zich toe op klankkunde en stu
deerde een jaartje muziekwetenschap
pen. „Maar ik ben toch meer een doe
ner." Het ontbrak hem niet aan talent:
Mare Lèzwijn: „Ik heb de historie onderstreept en wil nu iets nieuws maken."
hij won in '79 de gemeentelijke cultuur
prijs, kreeg de TROS-prijs op het Prinses
Christina Concours, van de Wagenaar-
stichting een- eervolle vermelding voor
zijn compositie 'Droomloop', hij volgde
masterclasses in Frankrijk en Finland,
bereikte de finale van het Concours de
Castre en The International Ibanez
Award.
Maar na zijn studie kwam plotseling
de leegte: hij had geen werk. „In de ja
ren tachtig was gitaar 'hot'. Toen ik af
gestudeerd was, niet meer. Ik had eens
in de maand een klein schnabbel tje.
Met pijn en moeite kon ik aan de slag bij
een muziekhandel in Katwijk: in de kel
der tussen de drumstellen gaf ik uren
lang gitaarles. Reed vervolgens met
schele hoofdpijn naar huis. Dacht: Jee
tje, als dit het is... Na twee jaar was ik
echt doodop. Al mijn collega's hadden
inmiddels ander werk: bij het centrum
voor milieukunde, in het leger, als
vrachtwagenschauffeur, maar dat wilde
ik niet."
„Ik was toen al bezig met muziekjes
maken, ben daarmee doorgegaan. Al
ben ik dan geen hippe Tjaikovski of
Rachmaninov, ik had er een goed gevoel
bij." En toen kwam er ineens een inte
ressante klus. Lèzwijn werd gevraagd
muziek te schrijven en te spelen voor
dansgroep Yuca. „Een combinatie van
wereldmuziek en flameco. Een groot ge
zelschap. Ik dacht: Hee, dit is het! We
traden in het buitenland op, werden
steeds professioneler. Helaas viel de
groep na vijf jaar uit elkaar. Mismanage
ment. En toen zat ik in '95 weer zonder
werk."
„Maar ik ben niet afgegleden naar een
uitkering. Heb inmiddels mijn eigen be
drijf: Ontopstudio, tevens mijn eigen la
bel." Hij maakt nog steeds zijn eigen
'muziekjes'. Arrangeert voor choreogra
fen en basisscholen, speelt met het Resi
dentieorkest, en stond de afgelopen
jaarwisseling in rokkostuum voor het
college van B en W in Zoetermeer te
spelen. „Eerst klassiek. Later op de
avond jazz... ik kan niet kiezen."
„Ik vind nu eenmaal veel dingen leuk.
Ben gitarist, arrangeur/componist en
heb mijn eigen studio. Maar van een ei
gen cd was het nooit gekomen." Inmid
dels heeft hij vrijwel de hele eerste opla
ge van 500 stuks verkocht. Tot zijn eigen
verbazing. „Beroemd ben ik niet, maar
foto marklamers
dit liep ongelooflijk goed. Ik heb de his
torie onderstreept en wil nu iets nieuws
maken. Maar ik weet nog niet wat. Di
versiteit verkoopt niet. Ik moet een keus
maken. Maar dat zit niet in mijn karak
ter."
„Ik heb laatst een optreden van Dulce
Pontes gezien. Een ongelooflijk knappe
fusie tussen fado, haar landaard, per
cussie uit Afrika en jazzy invloeden. Ze
weet dat alles tot een eenheid te sme
den. Potverdorie, als je zoiets naar Ne
derlandse begrippen vertaalt... Maar wij
hebben geen fado! Geen volksmuziek. Ik
weet het nog niet. Er moet iets op te vin
den zijn."
„Ik wil creatief blijven, zelf schrijven.
Van een eenvoudig melodietje tot een
complex stuk. Ik wil verder. Bijna alles is
taal in de deze maatschappij. Muziek is
anders. Het slaat een brug tussen je lin
ker- en rechter hersenhelft. Je gaat erin
op, denkt na, gebruikt je motoriek, tast
zin, gehoor en ogen. Je vergeet alles. Het
is de perfecte balans tussen abstractie
en gevoel."
Fragmenten van de cd zijn te beluiste
ren via internet: www-ontopstudio.nl.
De cd is ook via internet te bestellen.
Tommy Mottola, geniet ze nog dagelijks met vol
le teugen van haar herwonnen vrijheid. Stralend
kijkt ze om zich
heen. „Mag ik
even een toastje
met kaas eten
terwijl ik de vra
gen beant
woord? Ik sterf
van de honger.
Of vind je dat
grof?" In de vier
jaar dat ze ge
trouwd was,
werd Mariah
Carey langzaam
maar zeker tot
een marionet
waarvan Motto-
la alle touwtjes
in handen had.
Uiteindelijk
slaagde ze erin
zich los te ma
ken van hem en
schoof ze in een
beweging ook
meteen haar
manager Randy
Hoffman aan de
kant.
Dat ze het
zonder haar
man en voor
malige manager
uitstekend redt,
hebben de afge
lopen twee jaar
bewezen. Het
aantal muziek
prijzen is on
derhand bijna
niet meer te tel
len en onlangs
zette ze nog een
bijzonder re
cord op haar
naam. In minder dan tien jaar tijd voerde ze zes
tig weken lang de top honderd van de Ameri
kaanse Billboard aan. Daarmee versloeg ze zelfs
The Beatles.
Heeft ze inmiddels niet het gevoel zo'n beetje
alles al te hebben bereikt? „Welnee", zegt ze ver
baasd. „Je kunt toch voortdurend blijven streven
naar een hoger niveau? Bovendien ben ik voor
mijn gevoel de laatste paar jaar pas echt aan het
ontdekken wat er allemaal mogelijk is."
Een van die nieuwe 'ontdekkingen' is acteren
in een film. Want jawel, net als veel van haar col
lega's gaat ook Mariah Carey een serieuze poging
ondernemen om het in de filmwereld te gaan
maken. Komend voorjaar beginnen de opnames
voor 'All that glitters'. In deze Disney-productie
speelt ze een jonge vrouw die is opgegroeid in
een weeshuis en later gaat zingen in een meiden
groep. „Muziek speelt een hoofdrol in die film,
dus zo ver wijk ik; niet eens af van mijn huidige
Mariah Carey: „De afgelopen twee jaar waren erg heftig."
foto epa
zelf mag
wat ze wi
maar ot
wie. „Ik
heerlijk
anderen
werken,
zangers of zangeressen die heel andere
maken dan ik. Rap, mainstream-pop, hi[
les wat op mijn weg komt. Ik wil het allen
keer proberen. Nou ja, aan klassieke mi 0
ik me niet wagen. Mijn moeder is opera:
en als zij zingt, dan trilt alles in de hele
Die heeft een bereik, daar word je koud
ver kom ik nooit met mijn stem. Als ik
willen doen, had ik me daar van jongs
moeten trainen. Maar er blijft genoeg o
ik me prima in thuis voel. Alleen of m
o pets
Ru
„Weet je, de afgelopen twee jaar wai
mij erg heftig. Na mijn scheiding heb ik
slissingen alleen moeten nemen en wis
wat er met mijn carrière zou gebeuren. I
seer ik me dat ik door te kiezen voor mijn
de beste beslissing in mijn leven heb g£ cr'
Dus vanaf nu kan het eigenlijk alleen n:
beter gaan."
Ê5-
leipzig/volendam gpd
Het succes van Jantje Smit, die
in april '97 met 'Ik zing dit lied
voor jou alleen' van niets op
één in de hitparade kwam,
heeft twee en een half jaar na
dato een nieuwe dimensie ge
kregen. Na Nederland lijkt ook
Duitsland te zijn gevallen vooi
de Volendamse nachtegaal. Af
gelopen zondag, in het pro
gramma 'Superhitparade dei
Volksmusik 1999', toonde hij
aan ook over de grens num
mer één te kunnen zijn.
Nadat hij via een voorronde
was doorgedrongen tot de fi
nale in Leipzig en daar negen
tien artiesten uit landen als
Italië Zwitserland, Oostenrijk
en Duitsland achter zich liet,
was ook Volendamse Jan zelf
even overrompeld. Hij kon het
nauwelijks bevatten en bracht
nog net de woorden 'Jeder
braucht ein bischen Glück' (ie
dereen heeft een beetje geluk
nodig) uit. De titel, hoe tref
fend, van zijn nieuwe single en
Duitse cd.
Even daarvoor klonk het
'Meine Mutti ist zu Hause'.
Honderden kilometers verder
op, in Volendam, pinkte zijn
trotse moeder, Gerda, een
traantje weg. Gistermorgen
vloog hij terug en vanaf Sclfip-
hol Airport had de ii
van de dag voor de
scholier verdacht veel'
7 april 1997, toen hij
zing dit lied voor jou
één kwam. Alle media
de
Jan zelf, eenmaal op
thuis in Volendam:
absoluut niet wat me
beuren als ik hoog zou
gen." In tien minutf
werd er 350.000 keer
door kijkers. 12,2 proce
de stemmen ging nai 'n
Jantje'. Een doorbra liL
Duitsland, waar al twi Qrcj
lang in is geïnvesteet
aanstaande. j)jt
