Leiden Regio
Bouwplan
Rapenburg
van tafel
'Het zou vreselijk zijn als iedereen hetzelfde denkt'
Bij het Volkshuis
hoort een gevoel
lis van negen maanden
el wegens mishandeling
d
'Geweldige
ouders' op
Rudolph
Steinersehool
WAG 8 NOVEMBER 1999971
Na protesten uit de buurt maakt architect Veldman voor de plaats van de voormalige Instrumentmakersschool een nieuw plan, dat in elk geval la
ger zal uitvallen dan het vorige. foto hielco kuipers
hij tot dit ontwerp was geko
men. We hebben niets afge
keurd. Het paste niet in het be
stemmingsplan. Bovendien was
er dus nogal wat commotie
over ontstaan." Overigens gaf
de wethouder dit voorjaar zelf
aan wat hij ervan vond. „Het
ontwerp doet geen eer aan de
prachtige omgeving. Wat mij
betreft moet er nog veel aan ge
werkt worden."
Daar is Veldman inmiddels
mee begonnen. De architect
spreekt liever van een aanpas
sing van zijn plan. „Veel kan ik
er nog niet over zeggen", laat
hij weten. „Het ligt ook nogal
gevoelig en dus wil ik nu ook
niet te veel loslaten." Veldman
verandert in elk geval de gevels
van het pand. Het gebouw
wordt ook lager.
De gemeente blijft verder be
trokken bij de invulling van de
hoek van het Rapenburg en de
Nieuwsteeg. Leiden heeft aan
het plan een projectleider toe
gewezen. Veldman wil als zijn
volgende ontwerp af is, op
nieuw zijn Internet-site open
stellen voor reacties. Dat is hem
eerder goed bevallen. Hij heeft
bovendien gemerkt dat dat we
derzijds was. „Mensen lieten
weten: wat goed dat je dat doet.
De reacties op het plan waren
verdeeld. De een stak me een
hart onder de riem. De ander
zei: Wat doe je nou?"
Genomineerden Co Verhoogprijs
De zevende Co Verhoogprijs
wordt op 7 december uitge
reikt. Voor de prijs zijn tien vrij
willigers of groepen vrijwilligers
genomineerd. In willekeurige
volgorde zijn dat de dames M.
Moerer (actief bij de SOS telefo
nische hulpdienst Leiden), H.
Berkemeier (kerkelijke en maat
schappelijke activiteiten), C. de
Haan (kerkelijke en maatschap
pelijke activiteiten), B. Duiven
voorde (opruimen van rom
mel), de heren H. Ramdas (Su
rinaamse gemeenschap), P.
Groen in 't Woud (Vogelwijk),
W. de Zwaan (Adviesraad Ou
derenbeleid Leiden), het echt
paar Pet (buurtwerk Leiden
Midden), de begeleiders van
het G-team van UVS en de vrij
willigers van verzorgingshuis
Rijn en Vliet. De prijsuitreiking
op 7 december vindt plaats
vanaf 19.30 uur in de Burger
zaal van het Stadhuis.
Er bestaat zoiets als het Volks-
huisgevoel, het gevoel dat be
zoekers en personeel delen.
Wat dat gevoel inhoudt? Her-
mien van der Heide, directrice
van De Vonk, het vakantie- en
vormingscentrum van het
Volkshuis in Noordwijker-
hout, verwoordde het zestig
jaar geleden zo, in het gedenk
boekje Veertig jaar Volkshuis.
'Meer dan de zinvolle tradi
ties, treft de geest van het Leid-
sche Volkshuis, de geest, waar
voor ieder, die er enigszins
voor is, geraakt wordt, de geest
die de bezoekers kan doordrin
gen en die in hen iets kan be
werkstelligen wat lijkt op de
inwerking van de zon op een
stukje tuingrond'.
Nu is dat gevoel er nog
steeds. Warmte, veiligheid en
geborgenheid zijn wat dat be
treft steeds terugkerende be
schrijvingen. Henk Boting, ja
renlang bestuurslid en nog
steeds secretaris, verwoordt
het zo in het gedenkboek 'Met
hart en ziel'. Al kan hij het ge
voel in dit boek - dat ter gele
genheid van het honderdjarig
bestaan van het Leidse Volks
huis is uitgebracht - niet pre
cies omschrijven.
,,Maar zodra je die trapjes
oploopt en die grote deur
opendoet, is het er. Het heeft
zeker met het gebouw te ma
ken, maar er is meer. Er heerst
in het Volkshuis een sfeer van
solidariteit en verbroedering.
Maar wat het ook is, het werkt
verslavend.
In het boek staan de samen
stellers, Peter Otgaar en Jolan-
da Otgaar-van Schaik, verder
uitgebreid stil bij het gebouw
aan de Apothekersdijk, de ar
chitecten, het interieur, de
eerste verbouwing, de activi
teiten in de loop der jaren (zo
wel aan de Apothekersdijk als
daarbuiten), tal van medewer
kers, directrices en directeu
ren. Gelardeerd met verschil
lende anekdotes. Zoals over
de kinderbibliotheek, waar
juffrouw Emilie Knappert over
waakte:
'Wanneer een kind een boek
kwam lenen, stond zij erop
met de jeugdige boekenliefheb
ber over de inhoud te praten.
Hem werd tevens liefde en zorg
voor het boek ingeprent. Bij te
rugbezorging werden de kaften
op reinheidgeïnspecteerd.
Werd er een ongerechtigheid
geconstateerd, dan mocht de
schuldige een week lang geen
boek lenen. Sommige moeders
waren zo bang voor sancties,
dat ze het boek de hele uitleen-
periode achter slot en grendel
hielden zodat het kind niet
aan de bedoeling van de bi
bliotheek, lezen, toekwam.
Desondanks en ondanks ook
de raad voorin het boek om
eerst de handen te wassen,
moesten iedere week veel boe
ken herkaft worden'.
Dat was voor 1915. Tegen
woordig denkt niemand meer
in die termen over een biblio- i
theek. Met andere woorden, I
het bibliotheekgevoel is weg. I
En ja, dan is er nog het
Volkshuislied. De ooit zo be
kende dichter Jef Last (1889-
1971) tekende voor de tekst
van coupletten als:
De deuren open, vol licht het
huis
Vol helderen klaren schijn
En opent de harten en opent
het hoofd
Want hier wordt in betere din
gen geloofd
Wciar 'k mensch onder men-
schen kan zijn
O heerlijk huis waar de vrij
heid woont
Gelijkheid en geest van licht
U prijs ik waar eendracht en
goedheid troont
U dien ik, dat zegen de arbeid
kroont
Tot heil van ons allen verricht
Ook daarin zit weer dat Volks-
huisgevoel.
tectifïcatie De Stemming
iden In de bijdrage over het vertrek van gemeentesecretaris
e Vries, afgelopen zaterdag in de rubriek De Stemming, staat
•n onjuistheid. Op het stadhuis ligt geen stapel met rapporten
ver zijn disfunctioneren. Onze excuses voor deze fout. De
oordvoerder van de gemeente laat weten dat de heer De Vries
zijn functie als gemeentesecretaris nooit zaken heeft gedaan
iet het organisatiebureau Twijnstra Gudde, waar hij 1 januari
instaande gaat werken.
tover nodigt Connexxion uit
jpENt Busmaatschappij Connexxion geeft op 16 november uit-
g over wat de gevolgen zijn voor de dienstregeling als de Rijns-
lirgerbrug is afgesloten. Dat doet de busmaatschappij op uit-
odiging van reizigersorganisatie Rover. De afsluiting heeft gro-
gevolgen voor de busroutes: elk uur passeren tientallen bus-
>n de brug. Hoe Connexxion dat regelt, vertelt de dienstrege-
ngarchitect voor de Leidse regio W. Terra. Hij spreekt ook over
e openstelling van de nieuwe Nil tussen Zoeterwoude en Al-
hen aan den Rijn. De reizigersavond in het kantoor van de
eidse Welzijnsorganisatie aan de Breestraat begint om half ne
en.
'2 lotsing met politiewagen
a'' jden Op weg naar een melding elders is een politiewagen za-
rdagavond in botsing gekomen met de auto van een 29-jarige
oorschotense. Het ongeluk gebeurde in de bocht van de Wil-
m de Zwijgerlaan/Abraham Crijsenstraat. De vermoedelijke
orzaak is het niet voldoende rechts houden van de Voorscho-
:nse. De vrouw raakte bij de aanrijding licht gewond. Na be-
indeling kon zij het ziekenhuis weer verlaten.
De
iden Een 21-jarige Leidse is zaterdag op curieuze wijze van
tc aar mobiele telefoon beroofd. De vrouw stond op de Haarlem-
ierstraat te bellen toen een man op een scooter passeerde. Hij
riste haar de telefoon uit de handen en ging er vervolgens in
ille vaart vandoor, de vrouw verbijsterd achterlatend. Ze heeft
ingifte gedaan van diefstal.
'elefoon uit handen gerukt
met zijn mes 'zwaaiende en ste-
iBUREAU Cerberus kende bewegingen' richting de
drie mannen hebbfen gemaakt,
laa
>en een 33-jarige Leidenaar aldus een getuige,
)ij de Haagse rechtbank ne- „Ik zou mijn agressie beter
viji maanden celstraf geëist moeten onderdrukken en leren
rijn. gens de poging tot zware tot tien te tellen, ook als ik denk
inja shandeling van drie straatge- dat ik in mijn recht sta", erken-
ten. Poging tot doodslag ging de de verdachte voor de rech-
cier van justitie mr. M. van ters. Hij gaf toe dat zijn agres-
Plas net iets te ver, maar ze sieve houding aan de ruzie had
id de feiten ernstig genoeg bijgedragen, maar vond toch
een gevangenisstraf te eisen dat hij zich uiteindelijk alleen
jlaats van een werkstraf, zo- verdedigd had. De boksbeugel
de reclassering adviseerde. zou hij alleen 'voor alle zeker-
deif/olgens Van der Plas was de heid' uit de auto hebben mee-
sias ht ontvlambare en gevaarlij- genomen vanwege 'de opge-
erw [persoonlijkheid' van de al naaide sfeer op straat'. Het mes
hel er veroordeelde Leidenaar was hij pas gaan halen nadat
oorzaak van een ruzie in de zijn drie opponenten hem met
lenstraat tijdens het afgelo- een rioolpijp zouden hebben
Oudejaarsfeest. De ver- bewerkt. Zijn advocaat betoog-
:hte reed die avond vlakbij de dat justitie ook een strafzaak
huis bijna een kind aan dat wegens mishandeling zou kun-
ens het afsteken van vuur- nen beginnen waarbij de Leide-
rk plotseling de weg opren- naar slachtoffer in plaats van
Tussen de familie van het verdachte was.
d en de verdachte ontstond Officier Van der Plas kondig
woordenwisseling. De ver- de tijdens de zitting aan dat
;hte zocht de confrontatie op zo'n strafzaak er wat haar be-
Dr met een boksbeugel zijn treft nooit zou komen. Zij oor-
o uit te stappen. De ruzie es- deelde dat de verdachte voor
eerde verder toen de Leide- het geweld verantwoordelijk
i> die in zijn eentje tegen- was en dat zijn straatgenoten
"r drie boze familieleden uit zelfverdediging hadden ge-
am te staan, naar zijn huis handeld.
om een mes te pakken. Over twee weken doet de
volgens zou de Leidenaar rechtbank uitspraak.
een broodnodige verbouwing
van het toneel op school.
foto hielco kuipers
inn rijmetselaars doen dingen die
i va et daglicht niet kunnen ver-
)ogl ragen. Het is een wereldwijde
:dai imenzwering. Het zijn twee
jn I eel voorkomende vooroorde-
ijde in over de Orde der Vrijmetse-
1 cc lars. Anky Fokker, Julie Plok-
jftifer en Wolfje van Dijk moeten
om lachen. „Mensen die dat
ënken moeten hier maar eens
•men kijken", klinkt het ver-
olgens in koor. Met hier wordt
et gebouw van de vrijmetse-
larsloge La Vertu bedoeld aan
e Steenschuur. Waar sinds
ort Rosa Ventorum, de Leidse
fdeling van de Orde Vita Fe-
I lina Textura (Orde van We'ef-
\fers) bijeenkomt. De vrouwe-
ke variant van de vrijmetse-
tars werd in 1947 opgericht
maar tot voor kort waren de
'Leidse' dames onderdeel van
de Amsterdamse loge. Voor de
goede orde: vrouwen worden
door de Leidse vrijmetselaars
nog steeds niet toegelaten.
Slechts het verenigingsgebouw
wordt gedeeld.
De doelstellingen en de werk
wijze van Weefsters en Vrijmet
selaars komen sterk overeen.
Verbeter de wereld, begin bij
jezelf, is het uitgangspunt.
Daarbij staat het eigen denken
voorop. Voor dogmatiek en
starheid is geen plaats in de
ideeënuitwisseling van de 19
leden van Rosa Ventorum die
twee keer in de maand bijeen
komen. Dat zijn 'zelfstandige
vrouwen op zoek naar de kern
Anky Fokker, Wolfje van Dijk en Julie Plokker (vlnr) zijn lid van de Orde der Weefsters. Je kunt ons ook
zien als een diamant waarop steeds een extra facetje wordt geslepen." foto taco van der eb
van het leven', zoals Fokker,
Plokker en Van Dijk de doel
groep omschrijven. „Een
vrouw die niet alle zekerheden
heeft en die niet zegt: ik weet
hoe het allemaal in elkaar
steekt. Ook moet ze niet achter
anderen willen aanlopen. Dat
sluit dogmatisme namelijk uit.
Ze moet zelfstandig denken
maar open staan voor andere
meningen." Praten over gods
dienst en politiek is niet taboe.
„Zolang het gaat om gedachten
en ideeën uitwisselen. Iedereen
mag haar mening uiteraard
verkondigen en dat mag best
gepassioneerd gaan. Vyant het
zou toch vreselijk zijn als ieder
een hetzelfde denkt. Maar er
mag nooit uit het oog worden
verloren wat anderen vinden."
Een Weefster ziet dus in dat
wat voor haar waarde heeft,
daarom nog niet de absolute
waarheid is. De vrijmetselarij
biedt gelegenheid de grote vra
gen van het leven te stellen
maar geeft zelf niet alle ant
woorden. Het is geen levensbe
schouwing maai" een levens
houding.
De vrijmetselarij is in de late
Middeleeuwen in Engeland
ontstaan. De 'freemasons',
steenhouwers die rotsblokken
bewerkten tot fraaie bouwste
nen, organiseerden zich in
bouwcorporaties, loges ge
naamd. Tijdens die bijeenkom
sten werd niet alleen over het
vak gesproken maar ook over
geestelijke en maatschappelijke
onderwerpen. Na verloop van
tijd mochten ook niet-steen-
houwers de vergaderingen bij
wonen. De belangrijkse attribu
ten van een loge zijn passer en
winkelhaak. De passer wordt
geassocieerd met maatgeven,
scheppen, afpassen; de winkel
haak (een volmaakt rechte
hoek) met de rechte (zuivere)
verhouding tot de medemens
en de Opperbouwmeester. Er
zijn drie 'graden': leerling, ge
zel, meester.
Een symbool van de Weefsters
is het spinnewiel. Hun ontwik
keling kent eveneens drie fases.
De spinster spint uit ruwe wol
een draad (ze ontwikkelt zich
zelf). De weefster verweeft die
draad met andere draden
(openstaan voor anderen). Fase
drie is het wisselen van per
spectief. Er wordt in dit ver
band gesproken over de Grote
Ontwerpster des Heelals. Weef
sters zoeken naar en werken
aan het ontwerpen van een ei
gen plan: het doel van het ei
gen leven.
Om dat te verduidelijken zijn er
talloze vergelijkingen. „Er zijn
vele wegen die naai" Rome lei
den, om ons doel te verwezen
lijken. Wij zijn één weg. Soms
sta je daarop stil, soms ga je te
rug dan ga je weer verder.
Soms loop je hard dan weer
zacht. Maar je kunt ons ook
zien als een diamant waarop
steeds een extra facetje wordt
geslepen."
La Vertu en Rosa Ventorum or
ganiseren woensdagavond 24
november om 20.00 uur een in
formatiebijeenkomst in het
vrijmetselaarsgebouw aan de
Steenschuur 6.
eric-jan berendsen»
Architect Veldman maakt nieuw ontwerp
Architect Boudewijn Veldman heeft zijn omstreden ont
werp voor de hoek Rapenburg/Nieuwsteeg in Leiden in
getrokken. Veldman moet op aandringen van de wet
houders T. van Rij (ruimtelijke ordening) en A. Pechtold
(monumentenzorg) een nieuw plan maken.
leiden Hartstikke druk was het
afgelopen zaterdag op de jaar
lijkse bazaar van de Rudolph
Steinersehool. En de sfeer was
heel erg goed, verzekert leer
kracht Madeline van Gilst. „On
ze ouders zijn geweldig. Die
hebben dit allemaal georgani
seerd, zonder het personeel
daarbij te betrekken." Hoe druk
het precies was, durft Van Gilst
niet te schatten. „In het kabou
terhuis waren alle 150 appeltjes
op, dus er zijn in elk geval 150
kleuters geweest." Op de bazaar
waren ondermeer tweedehands
kleding, boeken, mineralen
schilderijen en zelfgemaakte
poppen te koop, er was een res
taurant ingericht vol lekkere
hapjes, ouders, leerlingen en
leerkrachten maakten muziek en
de kinderen vermaakten zich
met spelletjes of in het spook
huis. Van de opbrengst van ruim
4500 gulden gaat een deel naar
een lerarenopleiding in Slowa
kije. De rest wordt besteed aan
leiden
robbert minkhorst
In opdracht van het Voorscho-
tense bouwbedrijf Niersman,
eigenaar van de voormalige in-
strumentenmakersschool, te
kende de Leidse architect een
gebouw waarin plaats is voor
zes appartementen en, op de
begane grond, voor kantoor
ruimte. Zijn ontwerp kreeg in
februari informele goedkeuring
van de welstandscommissie.
Bewoners van het Rapenburg
die lucht hadden gekregen van
de plannen van Niersman en
Veldman, trokken aan de bel bij
onder andere wethouder Pecht
old. Veldmans creatie sloeg in
als een bom op het Rapenburg.
Omwonenden noemden het le
lijk, totaal niet passend in de
omgeving en te groot van om
vang. Overigens was dat laatste
ook het geval, het ontwerp vol
deed niet aan de bepalingen in
het bestemmingsplan.
Veldman schrok van zoveel
weerstand en stelde rijn Inter-
net-pagina beschikbaar voor
reacties. Op de site liet hij ook
zijn ontwerp zien. De wethou
ders Van Rij en Pechtold echter
nodigden de architect uit voor
een gesprek voordat de afdeling
bouwen en wonen er een ad
vies over zou uitbrengen. De
bestuurders wilden de architect
onder andere spreken vanwege
de ophef die over het ontwerp
was ontstaan. Dat gesprek heeft
kort geleden plaatsgevonden,
met als resultaat dat het oor
spronkelijke bouwplan van tafel
is.
Het was een verhelderend
onderhoud, vindt Pechtold.
„Het was over en weer een be
gripvol gesprek. Hij begreep
onze kritiek, waar onze pijn
punten lagen. Wij begrepen hoe