Zorg heeft
miljard per
jaar tekort
Veiligheid landingen
Schiphol ter discussie
Rechter verankert het recht op thuiszorg voor. elke verzekerde
Binnenland
Kamer voor bemiddeling
tussen dader en slachtoffer
>P NAAR DE VOLGENDE EEUW
Reuzenvoorrangsbord
PvdA kraakt
minimawinkel
IDAG 8 NOVEMBER 1999
ndac
n Nederlands Persbureau CPD Geassi
sternatie rond dode dolfijn
,G» In het weekeinde is consternatie ontstaan rond een
die voor de kust van Ter Heijde is aangespoeld en uitein-
in het dolfinarium te Harderwijk is overleden. Volgens ei-
De Wijs van de dierenambulance uit Den Haag is on-
Idig met het dier omgesprongen en had de dolfijn wel-
in leven kunnen zijn. De 1,8 meter lange dolfijn werd
iiddag aangetroffen op het strand. Nog geen half uur la-
het dier bij De Wijs waar een bloeding werd gestelpt,
./aren heel snel klaar voor vervoer naar Harderwijk", zegt
Ijs, „maar daar vonden ze het beter om het dier zelf op te
k Dit heeft onnodig veel tijd gekost. Wij zouden - met poli-
«eleiding - binnen een uur daar zijn geweest. Nu heeft het
1P jij elkaar vier uur geduurd voordat de dolfijn in Harder-
3 vas. Uiteindelijk is het dier 's nachts overleden". De dolfijn
fkomstig uit de Golf van Biskaje en uit koers geraakt.
ringvlietdam in 2002 verwarmd
idam De resultaten van een proef met asfaltverwarming
Haringvlietdam zijn zo positief dat Rijkswaterstaat het be-
;n wegdek van de 1200 meter lange oeververbinding in
fglvervangt door een asfaltlaag en apparatuur voor we
irming. Het zogenoemde WinnerWay-systeem, waarmee
vaterstaat samen met vier bedrijven sinds maart 1998 ex-
jenteert, komt erop neer dat het asfalt van het wegdek
gebruikt als zonnecollector. In de zomer wordt het asfalt
ild met koud 'winterwater', terwijl de warmte die in de zo-
Dljloor het asfalt is opgenomen, 's winters kan worden g
t om het wegdek te verwarmen en zodoende sneeuw- en
te houden. Het water wordt op temperatuur gehouden in
agen op zo'n honderd meter diepte. Rijkswaterstaat over-
de wegverwarming ook toe te passen op de A4 Midden
e ind, de A5 bij Haarlemmermeer, de ringweg rond Amster-
fo Bn de Nil Alphen-Bodegraven.
nkfilialen dicht wegens overvallen
De Rabobank sluit uit veiligheidsoverwegingen de filia-
zi Knegsel, Duizel en Steensel, drie plaatsjes in de Brabantse
0 ten. De bank is niet meer in staat om de veiligheid van de
1 sn en het personeel voldoende te waarborgen. Een woord-
C er van de bank heeft dat zaterdag gezegd in een uitzen-
van Omroep Brabant. De vestiging in Knegsel is de afgelo-
vee jaar drie keer overvallen. Een recent onderzoek heeft
;e wezen dat de Rabobank in dat filiaal alle denkbare veilig-
voorzieningen heeft getroffen. Als het dan desondanks
m t overvallen, blijft maar een ding over en dat is sluiting, al-
e e woordvoerder,
hi
meer legionellahesmetting'
0 £Li Nederland telt veel meer legionellapatiënten dan
Tot nu toe gingen de instanties uit van vijftig personen
;t( arlijks met de veteranenziekte in een ziekenhuis belanden,
dat aantal ligt waarschijnlijk tussen de 320 en 640. Dat be-
erfae prof. dr. P. Speelman van het Amsterdams Medisch
urn zaterdag in Utrecht tijdens de tweede lotgenetendag
iu e Stichting flora Veteranenziekte.De lotgenotendag trok
p 150 patiënten, familieleden en nabestaanden van de grote
le ïellabesmetting in februari dit jaar op de West-Friese Flora
si venkarspel. De 'Floraramp' maakte 240 mensen ziek, van
Ti r 28 overleden. Een woordvoerder van het ministerie van
li gezondheid liet weten dat de overheid zich niet aansprake-
01 Telt en de slachtoffers niet schadeloos zal stellen.
5
tlkraak in wapenhandel
N (egein Onbekenden hebben zaterdagavond een snelkraak
apenhandel op het Nieuwegeinse industrie-
inlaagraven. De daders reden met een vermoedelijk gesto-
ragen een deel van de pui uit het pand. Daarbij werd grote
'e aangericht. Over de omvang en de aard van de buit wil
ïawoordvoerder van de politie in Nieuwegein in het belang
:u iet onderzoek geen mededelingen doen.
gebroken paarden weer op stal
o oven» Loslopende paarden hebben het afgelopen week
in roor een chaos gezorgd op de autosnelweg A2 bij Eindho-
ïe In totaal zeven paarden ontsnapten in de nacht van zater-
i. >p zondag uit een weiland en 2orgden voor grote verkeers-
s op de snelweg. Een paard werd aangereden door een au-
overleed. De politie zette het stuk snelweg tussen Valkens-
d en Leenderheide af om de dieren te kunnen vangen. In
ichtelijke uren slaagde de politie er niet in de paarden te
J :n in de uitgestrekte bossen langs de snelweg. Zondagmor-
)ij daglicht en met behulp van een vliegtuigje lukte het wel.
ïf i loop van zondagochtend werd de wegafzetting weer opge-
J niping EU-melkpoeder op Jamaica
li aag De Novib wil dat de Europese Unie onmiddellijk
g met het subsidiëren van de export van melkpoeder naar
d lica. De melkpoeder is door de subsidies zo goedkoop dat
3t icaanse veehouders regelmatig honderden liters van hun
v rfelijke verse melk moeten weggooien. Volgens een rapport
lovib schreef voor Eurostep (samenwerkingsverband van
culiere ontwikkelingsorganisaties in de EU) wordt Jamaica
voerd door goedkoop, gesubsidieerd melkpoeder, vooral
EU.
de Draad haakt af bij aidsdag
iQQRNDe belangenorganisatie van prostituees De Rode
d doet niet meer mee aan de wereldactiedag tegen aids.
)lan voor een tombola, georganiseerd door de exploitanten
Sekshuizen, is bij De Rode Draad verkeerd gevallen. „Zo'n
gaat over de rug van de prostituee. Uitstekend als de club-
ïaren iets doen, maar de prostituees doen al genoeg. Je
niet verlangen dat ze inkomen afstaan. Ze worden toch al
ar onderbetaald", aldus een woordvoerdster. De exploitan-
'an de sekshuizen betreuren dat de prostituees niet meer
doen. Ze mikken er nu op dat het volgend jaar bij de aids-
wel tot een gezamelijke actie komt.
and in cacaoloods Bensdorp
iMi Een loods vol cacao bij cacaoverwerker Bensdorp in
>um is afgelopen nacht compleet uitgebrand. De brand brak
nog onbekende oorzaak rond half twee uit. Niemand raak-
wond. De brandweerkorpsen van Bussum en Naarden wa-
ïitgerukt om te blussen en hadden de vlammen rond half
>nder controle. De brand had een enorme rookontwikkeling
evolg. Hierdoor kreeg de politie verontruste telefoontjes uit
rijde omtrek binnen.
den haag anp
Wie is uiteindelijk aanspreekbaar op
het verlenen van thuiszorg, de staat
of de zorgverzekeraars? En gaat het
hier inderdaad om een verzekering
waarbij het onrechtmatig is als een
verzekerde te horen krijgt als hij
voorlopig niet aanmerking komt
voor de hulp waarvoor hij premie be
taalt? Dat zijn de twee hamvragen die
al bijna een jaar lang voor de rechter
spelen. Vandaag dient voor het Haag
se gerechtshof het hoger beroep over
de uitspraak dat de zorgverzekeraars
snel de benodigde hulp dienen te le
veren.
Een dag nadat ze liet weten dat er geid
genoeg is voor de thuiszorg, kwam
PvdA-staatssecretaris Vliegenthart van
volksgezondehid vorige week toch
over de brug met extra geld. Naar
schatting staan 23.000 mensen op een
wachtlijst voor medische en/of huis
houdelijke hulp aan huis. Vanaf vol
gend jaar had Vliegenthart al meer
geld uitgetrokken om de wachtlijsten
aan te pakken. „Ik ben blij met het ef
fect van de rechtszaken tot nu toe. Zo
wel het ministerie van VWS als de
zorgverzekeraars komt in actie, precies
de twee partijen die ik aanspreek.
Toch moeten beider verantwoordelijk
heden worden vastgelegd. Ze mogen
zich niet achter elkaar verschuilen",
zegt advocaat Wijnberg die namens
vijf cliënten eiste dat de staat moest
zorgen voor thuiszorg. De instellingen
voor thuiszorg wilden wel, maar had
den geen geld en/of geen personeel.
Onaanvaardbaar, meenden de vijf, van
wie inmiddels twee zijn overleden. De
andere drie hebben wel thuishulp,
maar dat maakt niet uit voor het hoger
beroep dat vandaag dient.
Thuiszorg wordt net als verpleeghuis-
en gehandicaptenzorg betaald uit de
Algemene Wet Bijzondere Ziektekos
ten, een volksverzekering waaraan bij
na iedereen meebetaalt. Wijnberg stel
de in eerste instantie de staat verant
woordelijk voor de wachtlijsten. Die
haalt immers via premies en belastin
gen het geld voor de gezondheidszorg
binnen en verdeelt die over de secto
ren. De Haagse rechter vond de eis van
tijdige zorg gerechtvaardigd, maar be
sliste dat de ziektekostenverzekeraars
de plicht hebben daarvoor te zorgen.
Want de zorgverzekeraars, die sinds
1998 de regionale zorgkantoren vor
men, sluizen het geld door naar de
zorginstellingen.
Daarop spande Wijnberg in opdracht
van de ouderenbond ANBO een kort
geding aan tegen de zorgkantoren. Dat
gebeurde in oktober in Utrecht. Vier
bejaarde vrouwen wachtten daar al ve
le weken dringend op thuishulp. Ge
daagde was verzekeraar Anova. De
rechter in Utrecht bevestigde dat de
zorgverzekeraars medeverantwoorde
lijk zijn voor tijdige thuishulp, samen
met de staat.
Volgens de Utrechtse rechter kunnen
de zorgverzekeraars zich niet op over
macht beroepen, want ze hadden niet
voldoende geprobeerd om bij de over
heid meer geld voor de thuiszorg te ei
sen, eventueel via juridische weg.
„Daarmee stelt hij dus ook de staat
medeverantwoordelijk voor de tekor
ten. Dat proberen we in hoger beroep
vastgelegd te krijgen", zegt Wijnberg.
Na het vonnis in Utrecht meende Vlie
genthart dat de uitspraak alleen gold
voor de vier vrouwen, en dat er wel de
gelijk genoeg geld was. Toen ging het
snel. De ANBO kondigde begin vorige
week aan een nieuw proefproces te
beginnen, nu namens dlle wachtenden
op de lijsten. En de thuiszorgkoepel
meldde dat er helemaal niet genoeg
geld is. De overdonderde zorgverze-
kaars en Vliegenthart gingen in beraad
en kwamen overeen dat er onmiddel
lijk meer geld voor acute thuiszorg
komt. Vanmiddag praten zij verder
over hoeveel extra geld nodig is en
over wat een aanvaardbare wachttijd
is.
Om het nog ingewikkelder te maken is
ook de 'veroordeelde' verzekeraar
Anova in beroep gegaan. Voor de vier
vrouwen maakt dat niet uit, ze hebben
inmiddels wel thuishulp gekregen.
„Met veel pijn en moeite", meldt de
directie van Anova.
Budget relatief kleiner geworden
De zorg krijgt het uiterst moeilijk in te spelen op de
groeiende vraag naar zorg. Er gaapt een groot financieel
gat van ruim een half miljard gulden, en mogelijk zelfs
het dubbele, tussen wat nodig en wat beschikbaar is
voor de gezondheidszorg. En zelfs als het geld er komt, is
het de vraag of er voldoende personeel is om aan de
zorgbehoefte te voldoen.
utrecht anp
Dat meldt het zevende jaarrap
port 'Gezondheidszorg in Tel'
(GiT 7), dat vandaag in Utrecht
is gepresenteerd. De sector zelf
geeft ieder jaar opdracht tot dit
onderzoek. Volgens de onder
zoekers gaapt er een gat van
550 miljoen gulden per jaar tus
sen wat nodig is en wat de
overheid heeft toebedeeld aan
de zorg. En dan is er nog niet
eens rekening gehouden met
geld om de wachtlijsten weg te
werken. Wie dat wel doet, komt
op een gat van een miljard.
Ondanks de stijgende vraag
loopt het beschikbare budget
relatief terug. In 1993 ging nog
9 procent van het Bruto Natio
naal Produkt naar de zorg, ver
leden jaar 8,2. Had de gezond
heidszorg vanaf 1993 gelijke
tred gehouden met de econo
mische groei, dan zóu er nu bij
na zes miljard meer voor de
zorg zijn. Dit roept de vraag op
of het vorige paarse kabinet
voldoende prioriteit aan de ge
zondheidszorg heeft gegeven,
aldus het rapport.
Voor de wachtlijsten geeft
GiT 7 diverse oorzaken aan,
waaronder personeelstekort,
organisatie van de zorg en bud
get. Volgens het rapport is
slechts beperkt onderzoek naar
de oorzaken gedaan. Voor het
GiT staat vast dat er voor het
wegwerken van de wachtlijsten
aanmerkelijk minder geld is
dan de 1,9 miljard gulden die
nodig zou zijn.
Zelfs met voldoende geld
blijft het de vraag of er genoeg
personeel is om de zorg te bie
den. Steeds meer instellingen
kampen met moeilijk vervulba
re vacatures. Het verloop is
groot, vooral onder jongeren tot
dertig jaar. Bij vertrek uit de
sector worden steeds vaker ne
gatieve ervaringen in het werk
en het gebrek aan loopbaan
perspectief genoemd.
Opmerkelijk is dat vorige
week de Stichting voor Econo
misch Onderzoek (SEO) consta
teerde dat het personeelstekort
in de zorg minder nijpend is
dan elders in het bedrijfsleven.
Minister Borst kondigde vorige
week een actie aan om de bijna
200.000 mensen met een zorg-
opleiding die daarin niet (meer)
werken, over te halen om terug
te komen.
commissie Binnenlandse Zaken
is in Lyon om zich onder meer
te laten informeren over de
aanpak van de grote-steden-
problematiek.
In deze stad experimenteert
de Franse justitie met de be
middeling tussen daders en
slachtoffers. In het 'maison de
justice' zitten allerlei deskundi
gen zoals oud-rechters en ver
zekeringsdeskundigen. Een of
ficier van justitie kan besluiten
een dader niet te vervolgen
maar de strafzaak aan te mel
den voor bemiddeling. Daar
mee moet zowel dader als
slachtoffer akkoord gaan. Dader
en slachtoffer worden met el
kaar geconfronteerd en moeten
het samen oplossen. Zij mogen
zich door een advocaat laten
bijstaan. Als de afspraken wor
den nagekomen, sluit de offi
cier het dossier en volgt geen
gevangenisstraf. Zo niet dan
wordt de dader alsnog vervolgd.
De Cloe en Rietkerk vinden
het idee goed, maar vragen zich
af of het past in het Nederland
se juridische systeem.
Een meerderheid in de Tweede
Kamer wil bezien of er naar
Frans model een bureau kan
worden opgezet dat bemiddelt
tussen dader en slachtoffer. Als
de twee partijen het eens zijn
geworden over excuses, scha
devergoeding en alternatieve
straf, brengt de officier van jus
titie de zaak niet voor de rech
ter. De bemiddeling kan toege
past worden bij overtredingen
als diefstal of vernieling.
De Kamerleden De Cloe
(PvdA), Ravenstein (D66), Riet
kerk (CDA) en Singh Varma
(GroenLinks) zijn gecharmeerd
van het idee dat ze opgedaan
hebben op werkbezoek in
Frankrijk. Het spreekt hen aan,
omdat op die manier dader en
slachtoffer met elkaar worden
geconfronteerd en de stapel
werk voor de rechtbank ver
mindert. Zij zullen het aankaar
ten tijdens overleg met de ver
antwoordelijke ministers Peper
van binnenlandse zaken en
Korthals van justitie. De Kamer-
1980 Oeh, dat smaakt!
De katten van Nederland
vinden Felix onweerstaanbaar
lekker. En hun haasjes zijn
do! op de tv-commereial.
Overal horen we de brokjes
in de pakken schudden.
geldig t/m 14 november a
1999 Oeh, dat smaakt naar meer!
Droge brokjes, kuipjes en blikken.
O.a. Felix brokjes in saus of gelei,
2 blikken 400 gram nü van voor .u. O
Nü ieder 2C produel voor de halve prijs.
T«pp iii
Leeuwarden Als een reusachtig verkeersbord staat de klap van de nieuwe Slauerhoffbrug in de Leeu
warden omhoog. De diagonale klap overbrugt straks het Bisschopsrak, een zijtak van het Van Harinx-
makanaal in de westelijke vaarroute van Harlingen naar de Friese hoofdstad. De opstaande klap steekt
45 meter de lucht in. De brug, die eind december wordt opgeleverd, verbindt twee belangrijke industrie
terreinen en is ontworpen door Van Driel in Waddinxveen. foto gpd paul janssen
Borst vindt
toezicht geen
zaak amateurs
den haag anp
Minister Borst van volksge
zondheid wil dat zorginstellin
gen professioneler worden be
stuurd. Nog te vaak worden or
ganisaties voor bijvoorbeeld
thuiszorg bestuurd door goed
willende vrijwilligers, vindt ze,
terwijl er in al die instellingen
tegenwoordig miljoenen aan
gemeenschapsgeld omgaan.
Het toezicht moet in handen
komen van professionele vak
mensen, stelde Borst vanmor
gen bij de ontvangst een rap
port van de Rotterdamse hoog
leraar Van Meurs.
De commissie-Meurs onder
zocht hoe het bestuur van zorg
instellingen kan worden verbe
terd. Dit met het oog op de fu
sies en uitbreidingen van de
zorginstellingen en in het kader
van de eigen verantwoordelijk
heid, die de overheid in de
zorgsector stimuleert. Ook de
commissie constateert dat er
professionalisering nodig is.
Borst ziet ook veel in de aanbe
velingen om de taken van be
voegdheden van de besturen
helder af te bakenen door ze
wettelijk te verankeren. De mi
nister vindt dat zorgaanbieders
zelf het inititiatief moeten ne
men hun raden professioneel te
maken.
Stimuleringsprijs
Parkinson voor
Margje Drent
Het landelijk Overleg Ziekte van
Parkinson gaat 'de boer op' met
een scriptie waarin wordt ge
pleit voor meer aandacht aan
de dagopvang van Parkinson-
patiënten. De Groningse Marg
je Drent, coördinator dagver-
pleging in verpleeghuis Maar-
tenshof te Groningen, ontving
zaterdag uit handen van ex-
staatssecretaris Terpstra de Sti
muleringsprijs 1999, die on
langs door het overleg is inge
steld. Volgens Drent kan in veel
gevallen worden voorkomen
dat een patiënt permanent in
een verpleeghuis terecht komt.
De tweede prijs ging naar een
beschrijving van de soms
schrijnende ervaringen van pa
tiënten, van de Haagse docente
verpleegkunde J. Versluijs.
den haag anp
Gemeenten moeten geen win
kels subsidiëren waar de mini
ma voor een prikkie brood en
andere levensmiddelen kunnen
kopen waarvan de uiterste
houdbaarheidsdatum nadert of
al is overschreden, Tweede-Ka
merlid Noorman-den Uyl
(PvdA) vindt het door de ge
meente Heerlen gelanceerde
plan voor een minimawinkel
ongepast. De gemeente heeft
andere mogelijkheden voor het
bestrijden van armoede, zoals
huursubsidie, kwijtschelding
van gemeentebelastingen en
bijzondere bijstand, zegt Noor
man dit weekeinde in het PvdA-
Vlugschrift.
Ook de WD keert zich tegen
het Heerlense plan een winkel
te openen om de sociale mini
ma tegen 10 procent van de
oorspronkelijke prijs levens
middelen te verschaffen. WD-
Kamerlid Kamp noemt een mi
nimawinkel slechts van inci
dentele lokale betekenis en op
Nederlandse schaal niet nodig.
Bovendien werken volgens de
liberaal 'aparte winkels voor de
minima een tweedeling in de
hand'.
Het Leger des Heils kan even
min de handen op elkaar krij
gen. Luitenant- kolonel Voor
ham, directeur welzijn en ge
zondheidzorg van het Leger,
noemt het initiatief van Heerlen
'stigmatiserend'. „Je laat de mi
nima bijna verrot voedsel
eten."
Norm voor zijwind moet volgens NLR omlaag
schiphol richard mooyman
De controverse over de veilig
heid van nachtelijke landingen
op. Schiphol is opnieuw opge
laaid. Het Nationaal Lucht- en
Ruimtevaartlaboratorium
(NLR) beveelt aan de norm
voor zijwind te verlagen. Vol
gens de luchthaven zijn nachte
lijke landingen echter volko
men veilig. Schiphol wil dat on
afhankelijke deskundigen gaan
bepalen welke windsnelheid 's
nachts aanvaardbaar is. „Dan
zijn we voor eens en altijd van
deze discussie af', aldus
woordvoerster I. Pouw van de
luchthaven.
De Vereniging van Neder
landse Verkeersvliegers (VNV)
waarschuwde al twee jaar gele
den voor de gevaren van een te
hoge dwarswindlimiet. Bij het
toewijzen van landingsbanen
op Schiphol zou het beperken
van lawaai boven de veiligheid
gaan. De nachtelijke dwars
windlimiet van 25 knopen
(windkracht 5) moet volgens de
VNV omlaag naar 15 knopen
om de risico's te beperken.
„Schiphol is niet onveilig",
stelt voorzitter P. Griffioen van
de pilotenvereniging. „Maar het
kan veiliger. Uit het NLR-rap-
port blijkt dat de kans op onge
lukken bij harde zijwind aan
zienlijk toeneemt." Griffioen
vindt het vreemd dat het minis
terie van verkeer en waterstaat
niets heeft gedaan met het al
uit 1998 stammende rapport.
„Het is in opdracht van het mi
nisterie zelf gemaakt. Wellicht
is het advies onder in een la
verdwenen, omdat de conclu
sies politiek niet uitkomen. Nie
mand wil erkennen dat de re
gels op dit punt fout zijn."
De huidige bovengrens van
25 knopen dwarswind wijkt vol
gens Schiphol niet af van ande
re luchthavens. „Londen
Heathrow en Vancouver hante
ren ook 25 knopen. Frankfurt
heeft zelfs helemaal geen
dwarswindlimietaldus Pouw.
De ruime grens op Schiphol
wordt aangehouden om de
nachtelijke geluidshinder te
verminderen, zo erkent Pouw.
Een strengere zijwindlimiet be
tekent dat er vaker geland moet
worden op de Buitenveldert-
baan, die veel lawaaihinder ver
oorzaakt. Nu maken piloten 's
nachts vooral gebruik van de
Zwanenburgbaan, ook met een
flinke zijwind.
De piloot beslist uiteindelijk
of hij de toegewezen baan ac
cepteert, beklemtoont Pouw.
„Als de gezagvoerder vindt dat
hij een andere baan nodig
heeft, dan krijgt hij die ook.
Griffioen van de pilotenvereni
ging noemt deze lezing 'apert
onjuist'. De baantoewijzing is
volgens hem dwingend. Tot
dusverre krijgen piloten volgens
hem alleen de keuze tussen de
toegewezen baan te accepteren
of uitwijken naar een andere
luchthaven. De internationale
pilotenorganisatie Ifalpa heeft
Schiphol mede om die reden al
geplaatst op een zwarte lijst.
Het incident in de kerstnacht
van 1997 met een Transavia-
toestel op Schiphol sterkte de
Nederlandse pilotenvereniging
in de overtuiging dat Schiphol
bij landingen te veel zijwind
toestaat. Een Boeing 757 uit Las
Palmas maakte bij harde wind
een mislukte landing op de
Zwanenburgbaan, waarbij het
neuswiel afbrak. De ruim twee
honderd inzittenden bleven on
gedeerd. De pilotenvereniging
stelde destijds dat het ongeluk
voorkomen had kunnen wor
den als het toestel op de Bui-
tenveldertbaan zou zijn geland.
Het onderzoek naar de precieze
toedracht van het incident is
nog altijd niet afgerond. De
Raad voor de Transportveilig
heid wil het rapport uiterlijk in
december naar buiten brengen.