De toekomst volgens Das
I
TV-
WEER
f
Winkels voor minima
Plassende Groesbekers niet welkom bij Duits carnaval
56
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1999
COMMENTAAR
In Heerlen willen de gemeenteraadsfracties van de PvdA en
Groenlinks een speciale winkel voor sociale minima van de grond
tillen. In die winkel kunnen mensen met een bijstandsuitkering
brood en andere levensmiddelen inslaan tegen bodemprijzen: een
liter melk voor een dubbeltje, een heel brood voor slechts een
kwartje! Er zit een addertje onder het gras: de producten zijn niet
echt vers meer. De uiterste verkoopdatum is bereikt.
Vooral de PvdA, die in het Duitse Aken een bestaande armen-win-
kel bezocht, is enthousiast. 'De minima staan er 's avonds in de
rij.' Groenlinks en de PvdA in Heerlen struikelen nu over elkaar
heen om iets voor de minima te doen. Ze maken ruzie over de uit
voering van het plan. De sociaal-democraten en de linkse mi
lieupartij hebben het blijkbaar in het verleden in de ogen van de
minima laten afweten. De Socialistische Partij is namelijk de groot
ste fractie in de gemeenteraad van Heerlen. En die partij ziet zo'n
minima-winkel helemaal niet zitten.
Voorlopig zal de SP daar in Heerlen ook wel de grootste partij blij
ven. Want de gedachte van een speciaal supermarktje voor minder
bedeelden is een terugkeer naar een negentiende eeuwse vorm
van liefdadigheid: naar een tijd waar beter bedeelden hun geweten
afkochten met aalmoezen en etensrestjes voor de armen.
Er zijn vrij simpele argumenten te bedenken tegen het plan. Een
armoedewinkel werkt stigmatiserend: een ieder die voor de winkel
in de rij staat, krijgt meteen het etiket van armoezaaier of uitvreter
opgeplakt. Daarnaast kleven er behoorlijke gezondheidsrisico's
aan het consumeren van voedsel dat op het randje van bederf
staat. Temeer daar de groep waar het hier om gaat niet één met de
meeste weerstand is.
Dat sommige politici in Heerlen blijkbaar van de noodzaak van
zo'n winkel overtuigd zijn, is het levende bewijs van de stelling dat
het het sociale minimum structureel tekort schiet. In elk geval in
Limburg. Hoe dan ook, de gemeenteraad van Heerlen moet het
idee zo snel mogelijk afschieten. De minima zijn er niet bij gebaat
dat ze in een nog grotere maatschappelijk isolement geraken.
Zwaar bewolkt met buien
Er was gisteren zoals verwacht aanvankelijk tamelijk veel (ge
sluierde) zon, maar in de loop van de dag nam de bewolking
toe en viel er lokaal zelfs al een spatje regen. Ook de aanvanke
lijk zwakke wind nam stilaan toe op nadering van een Schotse
depressie, en Valkenburg meldde in de loop van de middag
drukdalingen van bijna 5 hPa op 3 uur tijd.
Vandaag staat het weer onder invloed van dezelfde depressie,
waarvan het bijbehorend koufront Nederland vannacht is
doorgetrokken. De depressie-kern ligt deze middag over de
zuidelijke Noordzee en trekt de volgende 36 uur al opvullend
langzaam naar het zuidoosten.
Het wordt dus een overwegend zwaarbewolkte dag vandaag
met regelmatig regen of buien. Tussendoor zijn er ook drogere
periodes en hier en daar komen ook enkele bescheiden opkla
ringen voor. Naast de neerslag is het vooral de wind die het
guur maakt. Die waait in het binnenland vrij krachtig, aan zee
zeer krachtig of hard en ruimt van westzuidwest stilaan naar
westnoordwest. Er zijn vooral langs de kust windstoten moge
lijk tot 90 km/u, in het binnenland tot 70 km/u. Boven zee
staat een harde wind 7 of stormachtig 8. De maxima liggen
rond 9 graden Celsius landinwaarts en rond 11 graden aan de
kust, maar door de wind voelt het veel kouder aan dan
het in werkelijkheid is. Guur weer dus.
Vannacht komt maar- weinig verandering in het weer- L
beeld. Het blijft zwaar bewolkt met regelmatig regen of
buien. Tussendoor zijn er ook enkele opklaringen. De
wind neemt af tot matig in het binnenland en tot
krachtig aari de Kust met nog rukwinden aldaar tot
70 km/u. De minima liggen rond 7 of 8 graden Celsi
us.
Zondag is het eerst grijs met nog kans op wat (mot)re-
gen of een bui, maar na de middag wordt het stilaan
droger en komen er enkele opklaringen te voorschijn.
De wind zwakt verder af en draait later op de dag zelfs
naar noordoostelijke richtingen. De maxima boeken
met waarden rond 11 of 12 graden nauwelijks winst.
JOHANJAQUES
Futurologen schetsen Nederland halverwege de volgende eeuw
De (eeneiige) tweelingbroers Robbert en Rudolf Das voelen zich af en toe ingehaald door hun ei
gen toekomst. De bejaarde futurologen zien tegenwoordig op straat de 'auto's van het jaar
Tweeduizend' rondrijden zoals zij die meer dan dertig jaar geleden al schetsten. Het maakt ze
onrustig, want de glazen bol waarin ze onophoudelijk gluren laat hen nog veel meer zien.
Grove beledigingen
Vroeger had je alleen Mickey Mouse, de Flintstones, Tom en Jerry en
nog een paar van die tekenfilmpjes. Simpel van opzet. Beetje katte-
kwaad, beetje de boel kapotmaken, beetje elkaar treiteren. Daartus
sendoor een flinke portie braafheid en bingo, alweer een verhaaltje
inelkaar geflanst. Anderssoortige tekenfilms waren er niet.
Nu wel. Nu is er bijvoorbeeld The Simpsons. In Amerika al een jaar
of tien razend populair. In Engeland idem dito. The Simpsons is
exemplarisch voorde tekenfilms van de jaren negentig, zoals Beavis
and Butthead en South Park. Een stuk minder braaf. Filmpjes
waarin het goede het meestal moet afleggen tegen het kwade. Film
pjes waarin asociale, onbeschofte figuren de hoofdrol spelen. Veel
leuker dan al die rechtschapen lieden.
Fox heeft dat in de gaten en zendt de belevenissen van dit Ameri
kaanse gezin dagelijks uit. Pa Homer Simpson, ma Marge en de
kinderen Bart, Lisa en baby Maggie. Marge is.een fatsoenlijk mens,
Lisa is een vrij normaal kind en de zuigeling is nog te jong om be
dorven te zijn (haar rolletje bestaat meestal uit het struikelen over
haar veel te lange jurkje). Maar pa en Bart zijn etters in het kwa
draat.
Neem Homer nou, die veiligheidsinspecteur is op de kerncentrale
van Springfield. Behandelt zijn vrouw als een slaafje.
„Haal eens even een biertje"
Om vervolgens ruftend en boerend in zijn stoel te blijven zitten.
Bart, een ventje van een jaar of tien, is uit hetzelfde rotte hout ge
sneden. Behandelt zijn moeder ook als een stuk vuil.
„Mag ik een glas melk?"
Kun je dat niet zelf pakken?"
„Dan neem ik wel niks"
Of tegen de kinderjuffrouw (Marge was door al dat gesnauw over
spannen geraakt), die het eten van Bart met peper bestrooit:
„Nog een beetje...nog een beetje...nog een beetje...nog een beetje-
...Neem maar weer mee, er zit te veel peper op.
En ga zo maar door. Het is een opeenvolging van uiterst onaardige
opmerkingen en grove beledigingen. Van geniepig getreiter en ego
centrisch gezwam. Een beetje All in the Family eigenlijk, maar dan
getekend. En in elk geval een stuk realistischer dan al die brave bor
sten uit de fabriek van Walt Disney.
Robbert (45 minuten ouder dan
broer Rudolf) hield het een
kwart eeuw geleden niet langer
meer uit in Nederland. Te koud,
te nat en te dicht bij zijn iden
tieke broer. Hij vertrok van Aer-
denhout naar Nice. De ver
standhouding met zijn Arn
hemse broer Rudolf verbeterde
met sprongen.
De technisch tekenaars werkten
al jaren veel zelfstandig, maar
op het terrein waar zij het be
kendst mee zijn geworden, hun
toekomstschetsen, delen zij
hun gaven. Deze week ver
scheen het tweetalige Toe-
komstbeelden/Visions of the
Future. De broers gedragen
zich bij de presentatie alsof een
zware last van hun schouders is
gevallen. Het boek ligt er, in ho
ge stapels. Aan belangstelling is
tijdens de presentatie geen ge
brek. Nog steeds bestaat er ook
'echte' belangstelling voor hun
vernieuwende ideeën. De
broers, inmiddels de zeventig
gepasseerd, blijven bevlogen
praten over hun wereld in 2060.
De Dassen voorzien dat ,,dit
rijkste stukje van de wereld met
zo'n 25 miljoen inwoners" over
een halve eeuw met een lege
beurs zit als niet nu al maatre
gelen worden getroffen. „We
zijn rijk door het aardgas, maar
dat raakt op."
De toekomst van Nederland,
menen de Dassen, ligt niet bij
voorbaat vast. Je moet op tijd
de goede keuzes maken. Het fi
leprobleem bijvoorbeeld is al
tientallen jaren geleden door
Robbert en Rudolf opgelost.
Vrachtauto's krijgen hun eigen
plaats op de weg, desnoods on
der de bestaande. Auto's wor
den nog compacter en zullen
op snelwegen aan elkaar gekop
peld als een trein over de weg
scheuren, geleid door een ver-
keerscomputer. De midden
berm is ideaal voor de benodig
de vrije stroken voor deze wa
gens op cruise control. Daar
kan een verhoogde rijbaan wor
den gemaakt die nauwelijks
meer kost dan het beton.
Voor het eerst wagen de Dassen
zich nu ook aan het aanpakken
van een maatschappelijk pro
bleem. Om alle kritiek voor te
zijn heeft Robbert het zelf al
schertsend over „men zal wel
zeggen dat we nieuwe Hitiers
zijn", maar dat weerhoudt de
futurologen er niet van hun op
lossingen te spuien. De immi
gratie van asielzoekers en men
sen die zij voor het gemak ge
lukzoekers noemen kan Neder
land precies de extra kansen
bieden om rijk te blijven. „De
gelukzoekers zouden eerst toe
gangsexamen moeten doen,
nadat zij onze taal en een prak
tisch vak hebben geleerd. Wij
hebben dat verbeeld door voor
de kust gelukzoekerseilanden
neer te leggen, waar ze een ei
gen huis bouwen en laten zien
wat ze voor Nederland waard
zijn. Natuurlijk kunnen ze in
een half jaar perfect een bulldo
zer leren besturen." Die kennis
en vaardigheden zijn in het Ne
derland van de toekomst
broodnodig, want de Dassen
zetten het hele land op de kop.
De gebroeders Das met oud-ANWB-directeur Paul Nouwen (midden) bij een maquette van de woning van
de toekomst. foto gpd roland de bruin
Schiphol bij voorbeeld moet
deels blijven liggen waar het
ligt. „De luchthaven verplaat
sen en er een nieuwe woon- of
kantorenwijk neerzetten is een
utopie", moppert Robbert, ,,'t
Is gewoon onzin. Veel te duur.
En de luchthaven kan ook niet
naar zee. Wat denk je dat het
sterk corrosieve zout doet met
al die uiterst-kwetsbare onder
delen van de vliegtuigen? Bo
vendien, hoe wil je snel vervoer
De terraswoningen zoals die in Apeldoorn moeten worden gebouwd.
illustratie rudolf das
aanleggen onder Aerdenhout
en Haarlem door naar Schip
hol? Onbetaalbaar en onmoge-
lijk."
Uiteraard is er een veel betere
Dassen-oplossing. „Precies, die
wordt weggehoond door het
rijk. Maar wij zeggen dat de
nieuwe luchthaven in het Mar
kermeer moet komen. De
luchthaven Flevo Airport Inter
national maakt noord- en oost-
-Nederland tot nieuwe groeire-
gio's voor handel en industrie.
Aanvliegen gebeurt boven wa
ter, van extra geluidshinder is
dus geen sprake, evenmin als
van overlast door vogels. Die
kun je trainen in vliegtuigont
wijkend gedrag. Van het vlieg
veld naar Schiphol is een snelle
ondergrondse verbinding heel
goedkoop te bouwen. Simpel
weg door eerst caissons af te
zinken waar de trein door kan
rijden. De caissons vormen ver
volgens de dijk waarachter de
luchthaven en nieuw land kun
nen worden gemaakt, in een
langgerekte strook richting Am
sterdam. Het Markermeer
wordt erdoor in twee delen ge
splitst. Dat heeft voordelen
voor de pleziervaart, de recrea
tie en voor de drinkwatervoor-
raad. Het zand voor het bou
wen van de dijk, de luchthaven
en het Meerland komt uit het
Markermeer, dat daardoor veel
dieper wordt en dus een grotere
bergingscapaciteit heeft voor
water." En de gelukzoekers
kunnen er hun proeve van be
kwaamheid mee afleggen bij de
bouw.
Net voor de start van het nieu
we carnavalsseizoen op de elfde
van de elfde heeft het gemeen
tebestuur van Kleve (Did.)
buurgemeente Groesbeek laten
weten dat hun praalwagens dit
maal niet welkom zijn in de
Duitse carnavalsoptocht. Reden
voor het besluit is het wange
drag van enkele Groesbekers
tijdens de zogeheten Rosen-
montagzug in Kleve begin dit
jaar.
De Duitsers zijn verbolgen over
enkele Groesbekers die, staan
de op hun praalwagen, lege
bierflesjes volplasten en vervol
gens uitgoten over het publiek.
Anderen plasten in een wijwa
tervat op een wagen en spren
kelden de urine vervolgens met
de wijwaterkwast over de toe
schouwers. Het Duitse publiek
wilde Groesbeek voorgoed we
ren, maar het gemeentebestuur
vindt dat een jaar uitsluiting
voldoende straf is.
Het onverwachte Duitse veto is
in Groesbeek volgens gemeen
tewoordvoerder J. van Workum
hard aangekomen. Carnaval is
in het Gelderse dorp een enorm
feest. Aan de opbouw van de
praalwagens wordt maanden
tijd besteed. Door mee te doen
aan de Kleefse Zug op de
maandag na de Nederlandse
optocht kunnen de carnavals
vierders tweemaal met hun
werk pronken. „De goeden
moeten nu lijden onder enkele
kwaden. We verwachten dat de
zondaars binnen hun organisa
tie ook zullen worden gecorri
geerd", aldus Van Workum.
Burgemeester Prick van Groes
beek noemt het gedrag van de
plassende Groesbekers smake
loos. „Het bevestigt alleen maar
het slechte beeld dat veel men
sen van carnaval hebben. De
betrokken wagens hadden di
rect uit de stoet gehaald moe
ten worden", meent hij. Prick is
niet bang dat de goede verhou
ding tussen Groesbeek en Kleve
door de gebeurtenissen onder
druk komt te staan. „Zodra we
daar iets van merken zullen we
direct maatregelen nemen. We
moeten goede buren blijven."
ANP
Frans Kant
Vorige week las ik in het NRC Handels
blad dit vers-
Die altijd weet van waar het waait
maar met geen wind ter wereld draait
Wiens naam, geprezen en beroemd:
zover de wind waait wordt genoemd,
Wiens weerwijs hoofd veel meer dan
dit
aan kostbare wetenschap bezit."
Nicolaas Beets dichtte deze ode op de ge
leerde Buys Ballot, de oprichter van het
KNMI. Het vers is geschreven in de Sin
terklazen-stijl die kenmerkend is voor
het genre in de vorig eeuw. De ode deed
mij denken aan een gedicht dat ik ooit
van buiten had geleerd omdat er een
merkwaardige geschiedenis aan verbonden
is. Het gedicht in kwestie gaat zo:
Gelijk eens Mozes met zijn staf
zijn volk uit rotsen water gaf
zo bracht Frans Kant te goeder stond
hier kostelijk water uit de grond.
JOOST PRINSEN
Wat eerder pogen niet vermocht
heeft Frans Kant voor ons gewrocht
Dan nu de merkwaardige geschiedenis: ik wandelde
ooit in het Groningse Oostwold. Niet te verwarren met
Oosterwolde, dat in Friesland ligt. Op een pomp, zo'n
ouderwetse met een zwengel, was een plaquette beves
tigd waarin bovenstaand vers stond gegraveerd. Ik
schreef de tekst over omdat hij me intrigeerde. Jaren
later ontmoette ik op een Franse camping een zekere
Frits, die me vertelde dat zijn voorouders uit Oostwold
kwamen. Ik bracht natuurlijk het gedicht ter sprake
en jawel mijn campingvriend bleek de kleinzoon van
Frans Kant te zijn. Niet zo vreemd, want zo groot is
Oostwold ook weer niet.
Eind vorige eeuw betrok dat dorpje het water uitslui
tend uit putten en tonnen. Regenwater dus. Mijn moe
der, aldus Frits, heeft me vaak verteld dat in droge zo
mers het water vanuit de stad werd aangevoerd met
paard en wagen. De plaatselijke overheid besloot dan
ook om een pomp te laten slaan. Ingenieurs uit het
westen werden uitgenodigd om dat karwei te klaren.
De twee gaan onvermoeibaar
door. Noordzeeland brengt
tientallen eilanden voor de
kust, waar energie-opwekking
uit getijdekracht komt, waar
opblaasbare windturbines het
restant van de energiebehoefte
invullen. Vrijetijd besteden
wordt een langdurig genoegen,
wonen een voor iedereen be
reikbaar luxe genot; transport
kost weinig, zonder files. Vracht
gaat in gigantische container
schepen de wereld over, vracht
vliegtuigen met vijf, zes dekken
vertrekken vanaf het water en
vervoeren de vakantiegangers
desnoods inclusief hun auto.
De technisch tekenaars maak
ten in de jaren vijftig een vlie
gende start: koud van de HBS
legden de autodidacten door
logisch redeneren heel trefzeker
de geheimen bloot van een
Brits gevechtsvliegtuig. De dag
na publicatie van hun schets
van de Vickers Supermarine
Swift in een tijdschrift wemelde
het van de geheime diensten en
journalisten bij de tweeling op
de stoep. Hier moest sprake
zijn van spionage, dacht men.
Niets was minder waai-. Op ba
sis van een schimmige foto en
bouwtekeningen van eerdere
Vickers-toestellen werd de ge
heime inhoud geraden. Hun
naam was voorgoed gevestigd.
'Toekomstbeelden/Visions of
the Future. Een nieuwe Gouden
Eeuw voor de Lage landen' is
tweetalig verschenen bij uitge
verij Tirion. Prijs: 69,50.
PIET ARP
Goudkust dupe
van Big Brother
De kijkcijfers van de FOX8-soap
Goudkust zijn gekelderd door
het programma Big Brother, dat
sinds maandag staat gepro
grammeerd op hetzelfde tijd
stip. Keken eerder een kwart
miljoen mensen naar het pro
gramma, de afgelopen dagen
schommelde dat aantal rond de
160.000. Het inleveren van een
derde van het aantal kijkers
leidt niet tot paniek bij FOX,
zegt een woordvoerder. „Het is
nooit leuk om terug te moeten.
Maar Big Brother is tijdelijk, wij
rekenen erop dat onze kijkers
terugkomen."
Maar wat zij ook boorden en groeven, er kwam geen
druppel water uit de grond. De westerlingen, mijn
zegsmans stem kreeg een verachtelijke klank, sloten
hun buizen weer af en gingen onverrichterzake naar
huis
Een paar maanden later kwam de plaatselijke smid,
wie anders dan Frans Kantop het idee om het deksel
van een van die buizen af te halen. Onmiddellijk
spoot het water de grond uit. Er werd een pomp met
een zwengel gekocht, een Nortonpomp volgens Frits,
en vaiiafdat moment had Oostwold water. Zelfs in de
droogste zomers.
Het geheim van het vers zat natuurlijk in de woorden
'te goeder stond'. Want iets doen, zoals die ingenieurs
deden, was één ding. Maar iets op het goede moment
doen, zoals die eenvoudige dorpsmid deed, was heel
wat moeilijker. Dat die westerse bollebozen met de
dichtregel 'wat eerder pogen niet vermocht', werden
afgeseweerd was dan ook niet meer dan terecht. Dat
was ik met Frits eens. De dichter van het vers is helaas
onbekend. Maar wat mij betreft had Beets daar nog
een puntje aan kunnen zuigen.
M I L L E N N I U W!,e
nog
dagen
Nog 56 dagen en het %i
we millennium breektpc
Reden voor deze krantf*
in een dagelijkse serie
rug te kijken op belangd
gebeurtenissen die pla,t
grepen op correspond^
rende data in de afgeld®'
1000 jaar. Deze week: -u
nov 1570: Allerheiliger a
vloed; 2 nov 1985: Ockp'
in de ruimte; 3 nov 19)
3x in eigen doel; 4 novM
1973: eerste autoloze ztEi
dag; 5 nov 1605: buskrg
verraad; 6 nov 1919: eri
regelmatige radio-uitz r
ding. h,
7
6 NOVEMBER 1919
Een lustrumfeest vandaag,^
want de Nederlandse omr
bestaat precies tachtig jaai j,
6 november 1919 brengt it
eur Hanso Henricus Schol b
a Steringa Idzerda het eers u
vooraf aangekondigde rad i
luid in de Nederlandse hui r;
mer en daarmee beleeft or&r
land een wereldprimeur. E1
werd al eerder gemaakt, mij
het vooraf melden van de j r
lengte, het programma en
tijdstip zorgt ervoor dat er
het eerst van radio-omroep
sprake is, stelt Marieke Vee
van het Omroepmuseum i i
Hilversum. Precies om ach j
gaat deze donderdagavont
vanuit de Beukstraat in De
Haag de allereerste uitzenue
de lucht in, onder de naan
dio Soirée Musicale. Tot el
staan op het programma n
mers als de soldatenmars
in je ransel' en Speenhoffs
meisje dat men nooit vergfo
precies zoals aangekondijfts
de Nieuwe Rotterdamsch
Courant. De passie van ld
volop herdacht in het Omi
museum, kan voor een dei
worden toegeschreven aar
genbelang. Zijn bedrijf, De
derlandse Radio Industrie,
briceert radio-ontvangers,
erbij gebaat de 'software' 1
voor te leveren: de prograr
ma's. Maar nadien wordt 1'
druk in de ether en kan Ids
het niet meer bolwerken. I
oorlog schieten de Duitser
hem wegens spionage doo
HENK RUUL
MENSELIJK
De Amerikaanse tv-ster DA\
HASSELHOFF verlaat defin
de populaire serie Baywatcl
meldt het Amerikaanse sho
bizz-blad Variety. Hasselho
eerder al een zangcarrière b
gon, blijft wel aan als produ
van de strandserie. Hij zal n
dan gastoptredens verzorge
SON BROOKS (Days of our
ves) neemt de rol van Hasse
over. Brooks dubuteerde dit
in Baywatch, dat overigens
naam en lokatie veranderde
voortaan Baywatch Hawaii I
Baywatch is een van bestbe
ken Amerikaanse tv-series i
wereld.
Terwijl zijn ouders rondreizi
over de Antillen en Aruba, I
prins WILLEM-ALEXANDERJ
16 tot en met 18 november
bezoek aan het Verenigd Ko
rijk. Het programma is voora
richt op een inhoudelijke ke
making met de Britse samei
ving. Daarnaast heeft de krc
prins korte ontmoetingen ml®
enkele leden van het Britse
ninklijk Huis, onder wie zijn
lega-troonopvolger prins CH
LES. Het bezoek heeft plaat
uitnodiging van de Britse re
ring. Het programma speelt
af in Londen, Edinburgh en
Newcastle, waar de Prins va
Oranje op verscheidene loca
kennis zal nemen van onder
meer milieu- en waterbehee
stadsvernieuwingen mindei
denbeleid.
