Prijs zonne-energie snel concurrerend
"ofiteren van nieuwe technologie'
Economie
ftware bij MKB voor
entig procent illegaal
Bijenkorf investeert in winkel met 'belevingswereld'
Garnaal in trek
idernemers in de rij
)r Planet Hollywood
Technocentra kunnen in januari beginnen
Export Nederlands
vee buiten EU op slot
Het raadsel van motivatie
~ÏAC 6 NOVEMBER 1999
958
11
Jlte fusie in autowasbranche
gc« De Duitse fabrikanten van autowasinstallaties Cali-
JQeindienst en Wesumat hebben gisteren aangekondigd
jTjfen. De nieuwe onderneming, WashTec, wordt in de
'Ie verreweg de grootste ter wereld. WashTec maakt was
hes voor personenauto's, vrachtwagens, bussen en trei-
iifonia Kleindienst was al de grootste. Samen met We-
rijgt het bedrijf ruim zestig procent van de Europese
i handen en meer dan dertig procent van de wereld -
)e combinatie had vorig jaar een omzet van 545 miljoen
»15 miljoen gulden). Daarvan kwam zestig procent van
ja Kleindienst.
a-contract voor Vlissingse haven
Zeeland Seaports, bestaande uit de havengebieden
Esïngen en Terneuzen, heeft het grootste logistieke over-
gscontract uit zijn 25-jarige geschiedenis gesloten. Vol-
r begint de bouw van het distributiecentrum en logis-
(nstverleningsbedrijf Flushing Marine Terminal (FMT).
x N. Vervat kocht voor dit doel 36 ha. grond in het ha-
Jied van Vlissingen-oost. De totale investering bedraagt
DO miljoen. Hiervan komt 260 miljoen voor rekening van
let resterende bedrag brengt Zeeland Seaports in. FMT
jch in de eerste fase op inkomend containerverkeer van-
H-Europa en Afrika. Daarna richt het bedrijf zich ook op
jtische markt.
t haalt banden aan met AbvaKabo
eer» Vanaf januari volgend jaar is nauwe samenwerking
Be Nederlandse Politie Bond NPB en de ambtenaren-
fovaKabo een feit. Binnenkort zal het bestuur van de NPB
puit Amsterdam naar Zoetermeer verhuizen. Woordvoer-
d AbvaKabo en NPB hebben dit bekendgemaakt. „Er
j alleen nog wat formele besluiten worden genomen", al-
l przitter H. van Duijn van de NPB. Begin dit jaar flopte de
3 pen zijnde federatie van beide bonden met de onder-
{organisatie Aob nog door toedoen van de onderwijzers.
- I
engroei VS hoger dan verwacht
pTQNHet aantal banen in de Verenigde Staten is in ok-
larder gegroeid dan verwacht. In de afgelopen maand
3 jn er volgens het Amerikaanse ministerie van arbeid
d I banen bij, terwijl was gerekend op een stijging van
3 Het percentage werklozen daalde van 4,2 tot 4,1. De
3 lelde loonstijging, een indicator voor het inflatiecijfer,
5 prentegen lager dan verwacht. Het uurloon steeg 0,1 pro-
n opzichte van de maand ervoor. In september bedroeg
ang nog 0,5 procent. Op jaarbasis zakte de stijging van
5 hiddelde uurloon van 3,7 naar 3,6 procent.
Panelen binnen zes jaar te koop voor klusser
rp hans sonders
procent van de com-
ware in het midden-
>edrijf (MKB) is illegaal,
rzoek van NIPO en Mi-
gebleken dat in het al-
45 procent van de soft-
consumenten en be-
jebruiken, onrechtma-
Dpieerd.
a :raan een einde te ma-
[icrosoft een voorlich-
pagne begonnen met
,De ondernemers
de regels niet", zegt
Benelux O. Hector van
Het zijn bijvoor-
idernemers die enkele
eden met één pc en
zijn begonnen, maar
Irijf inmiddels tot bij-
d tien medewerkers is
iid."
:en staan in de rij om
te boedel van het eta-
!nt Planet Hollywood in
over te nemen. Vol-
irator F. Kemp hebben
middels vijf gemeld.
Hollywood in de hui-
blijft bestaan, is vol-
:urator lang niet zeker.
;S Kemp zijn er onder-
[die verder willen met
:ept van Planet Holly-
75 [laar er zijn anderen die
:rs willen. Ondertussen
zaak, die nog nooit
ieft gemaakt, gewoon
lij Planet Hollywood
16 mensen.
de schuldeisers bevin-
5Ï0 ji onder meer vastgoed-
290 1 M. Caransa (krijgt nog
104 pen) en bierbrouwer F.
helmond anp
Zonne-energie kan binnen zes jaar tijd zonder subsidie
concurreren met gewone stroom en breekt daarmee
sneller door dan tot nu toe werd aangenomen. Een zon
nepaneel ligt dan voor 250 gulden in de bouwmarkten te
wachten op de klusser die zijn eigen huis gaat voorzien
van schone stroom. Nu kost zo'n paneel nog meer dan
1.000 gulden. De prijs per kilowattuur zakt van 1,35 gul-
dennaar 35 cent.
een McKinsey-studie. Die
wordt half december aan mi
nister Jorritsma van economi
sche zaken aangeboden.
Voorwaarde is dat de over
heid met extra belastingmaatre
gelen en subsidies de vraag
aanzwengelt. Op die manier
kan er een nieuwe bedrijfstak
ontstaan met hoogwaardige
werkgelegenheid en goede ex
portkansen. De tijd dringt vol
gens Boxhoorn, want de Ameri
kanen en Japanners timmeren
aan dezelfde zonne-weg.
„Het geld is aanwezig en er
zijn tal van investeerders die
willen", zegt de Shell-man.
„Deze doorbraak moet er ko
men. Anders blijft zonne-ener
gie de mooie belofte die niet
wordt waargemaakt. Het gaat
niet alleen om Shell, maar om
Het bedrijfsleven is bereid de
benodigde honderden miljoe
nen guldens te investeren. Dan
gaat het om een geautomati
seerde fabriek die zestig keer
sneller en navenant goedkoper
de grondstof silicium (die nodig
is om zonnepanelen te maken)
kan leveren. Shell is bereid de
capaciteit van de eigen zonne
cel en -paneelfabrieken in Hel
mond en Gelsenkirchen te ver
dubbelen.
Toeleveranciers Sunergy en
Mastervolt en bedrijven als
NKF, Philips, Akzo en Stork
kunnen dan hun bijdrage aan
de zonindustrie vergroten. Dit
zegt Shell Solar Energy-direc-
teur Gosse Boxhoorn op basis
van de eerste berekeningen van
een markt voor alle technieken
die met zon stroom opwekken.
Als de vraag niet op gang komt,
zullen bedrijven niet investe
ren."
Boxhoorn wenst een Delta
plan om het kip-ei-dilemma te
doorbreken. Er is nu weinig
vraag naar zonne-energie om
dat het te duur is. Vanwege het
uitblijven van de vraag, ziet het
bedrijfsleven geen brood in
grootschalige productie die
noodzakelijk is om de kostprijs
te verlagen. De overheid heeft
nu 133 miljoen beschikbaar om
te zorgen dat er in 2005 100 Me
ga Watt zonvermogen staat. Als
dat bedrag wordt verhoogd
naar een half miljard gulden,
staat er 500 MW en is er een
markt die zonder subsidie kan,
stelt Boxhoorn.
Het Deltaplan moet de opvol
ger worden van het convenant
dat eind dit jaar afloopt. Daarin
hadden partijen zich vastgelegd
op 8 MW zonvermogen. Oor
spronkelijk zou de nieuwe doel
stelling 40 MW in 2004 worden.
Nu gelooft de industrie dat 500
MW in 2005 haalbaar is.
Een medewerker van Shell laat een aantal zonnecellen zien, die in de fabriek in Helmond worden gemaakt.
FOTO ANP HANS STEINMEIER
enschede anp
De Bijenkorf gaat de komende jaren
vooral investeren in 'winkels met bele
vingswerelden'. „De eigentijdse man
vindt op de herenafdeling niet alleen
een keur aan casual kleding, maar kan
meteen even een kijkje nemen in de cd
Top 100", zegt directievoorzitter J.
Berger van het Bijenkorfconcern.
In Enschede komt een nieuwe Bijen
korf, de achtste van het concern. Het
gaat om een compact warenhuis met
een oppervlakte van 7000 vierkante
meter, gericht op kleinere verzorgings
gebieden buiten de Randstad. In Am
stelveen werd vorig jaar de eerste
'compacte' Bijenkorf geopend.
„Het gaat om een nieuw type waren
huis waarin de traditionele product
groepindeling definitief wordt verlaten
om ruimte te maken voor belevings
werelden. De accenten liggen op mo
de, persoonlijke verzorging, wonen en
vrijetijdsbesteding.
De Bijenkorf in Enschede, die in
2002 opent, wordt een verdere verfij
ning van dit concept. Het warenhuis
biedt straks werk aan 175 mensen. In
de directe omgeving van de Bijenkorf
aan het Van Heekplein komen een
Holland Casino en een vernieuwde V
en D. Het warenhuis krijgt een regio
functie en moet een aanzuigende wer
king hebben op de 500.000 inwoners
van Enschede en omliggend gebied.
De nieuwe vestiging richt zich ook
op zo'n 300.000 Duitsers uit het grens
gebied. Volgens Berger zal het concern
het concept niet afstemmen op de
grensregio. „We hebben een landelijke
formule die goed is. Daar gaan we niet
aan sleutelen."
Berger doet geen mededelingen over
hoeveel geld het bedrijf in Enschede
gaat investeren. Ook over de verwach
te omzet zwijgt de directievoorzitter:
„We doen nooit financiële mededelin
gen over afzonderlijke vestigingen."
ECONOMIE WIJZER
Volgens Hector hebben be
trokkenen de software die bij de
eerste computer zat 'gewoon
gekopieerd' naar de andere
zonder te beseffen dat daarover
licentierechten moeten worden
betaald. Het gaat de software-
maker vooral om het gemak
waarmee wordt gekopieerd.
„Ze denken er simpelweg niet
bij na."
Volgens Microsoft hebben
bedrijven met meer dan vijf
honderd medewerkers hun
zaakjes in het algemeen wel
voor elkaar. Hoe kleiner het be
drijf, hoe vaker de licentieregels
worden overschreden, is de er
varing. Uit onderzoek in 1998
bleek dat in de Benelux jaarlijks
voor een slordige 500 miljoen
gulden aan illegale software
wordt gebruikt.
30 I
37 [m'anp
Heineken (3,5 miljoen). Zij heb
ben het bedrijf geld geleend.
Caransa heeft beslag laten leg
gen op de tegoeden van Planet
Hollywood in Amsterdam. Bui
ten het geleende geld is Caran
sa ook eigenaar van het pand
aan de Reguliersbreestraat en
levert Heineken het bier.
Het faillissement van de Am
sterdamse vestiging is aange
vraagd door de moedermaat
schappij, die sinds 11 oktober
zelf in surseance van betaling
verkeert. Planet Hollywood
opende de deuren in 1996. Het
bedrijf is eigendom van onder
meer de filmsterren Sylvester
Stallone, Arnold Schwarzeneg
ger, Demi Moore en Bruce Wil
lis. De totale schuld van de
moedermaatschappij is opgelo
pen tot 320 miljoen.
stellendam De vraag naar garnalen neemt richting feestdagen steevast toe. In de aanloop daar naar toe doen de garnalenvissers op de visafslag
van Stellendam (ZH) goede zaken. Enerzijds is de vangst het afgelopen jaar goed te noemen. Anderzijds vindt het zeebanket op de afslag gretig
aftrek. De prijzen schommelen rond een gemiddelde van rond de zeven gulden per kilo. Volgens de vissers is dat 'redelijk'.
FOTO ANP WIM VAN VOSSEN
den haag anp
De eerste technocentra kunnen op 1 janua
ri beginnen. Als minister Hermans (onder
wijs) het businessplan van onderwijsinstel
lingen en bedrijfsleven goedkeurt, kunnen
ze een subsidie van ruim 2,5 miljoen gul
den verwachten. De bewindsman heeft dat
de Kamer laten weten.
Als het bedrijfsleven in een regio geen
belangstelling heeft om dergelijke centra
op te zetten, dan komen die er niet. De
subsidie gaat dan naar plaatsen waar het
initiatief wel succes heeft. Hermans heeft
voor de start van vijftien centra veertig mil
joen beschikbaar gesteld.
De centra moeten een brug slaan tussen
(technisch) onderwijs en de arbeidsmarkt.
De Kamer drong erop aan om alle vormen
van onderwijs (ook hbo en wo) daarbij te
betrekken. In de centra moeten ook ge
meenten en Arbeidsvoorziening met elkaar
samenwerken. Het is de bedoeling dat het
bedrijfsleven de helft van de kosten van de
centra draagt. Tot 2003 staat het project in
het teken van de opbouw van regionale
netwerken. Voor de periode tot 2010 is 160
miljoen gereserveerd. Omdat de beschikba
re hoeveelheid geld beperkt is, zal er van
nieuwbouw geen sprake zijn.
litter Schraven van VNO-NCW richt blik meer op buitenland
ind profiteert te weinig
nieuwe kennis-, infor-
m biotechnologie. Van
in die de nieuwe gene-
s biedt." Dat zegt de
'oorzitter J.H. Schraven
van VNO-NCW. Hij
tin niet af van de lijn
irkgeversorganisatie de
i jaren volgde onder
lldenyan zijn voorganger H.
accentverschillen
lij wel zichtbaar tijdens
ste persconferentie in
iwe hoedanigheid. Ter-
kert, als mede-vormge-
het poldermodel, zich
chtte op het eigen land,
hraven de blik meer
i grens. VNO-NCW heeft
het zoeken naar een
ook extra op gelet, ge
nternationalisering van
het bedrijfsleven en de verdere
eenwording in Europa. Schra
ven heeft voor zijn vorige, en
van 1968 tot 1999 enige werkge
ver Shell in enkele Zuid-Ameri
kaanse landen en in Engeland
gewerkt.
Volgens Schraven is de werk
nemer niet meer met het bedrijf
getrouwd. Verder zorgt het toe
nemend aantal tweeverdieners
voor een andere risicoverde
ling. „Dat zou gevolgen kunnen
hebben voor de sociale verze
keringsparaplu." Hij pleit in dat
verband onder meer voor een
structurele verandering van de
WAO, gezien het hoge aantal
WAO'ers.
Schraven meent dat met de
WAO een 'dure structuurfout' is
gemaakt. Schraven wil een ba
sisvoorziening met daar boven
op zelf te verzekeren risico's.
Hij maakt een vergelijking met
de oudedagsvoorziening: de
AOW als basis met daar boven
op het pensioen.
De nieuwe werkgeversvoor
man wil zich nadrukkelijk niet
openlijk bemoeien met het be
leid van individuele leden. 'Niet
de vinger heffen' tegen bijvoor
beeld IHC Caland dat in Birma
investeert, ondanks de met voe
ten getreden mensenrechten in
het Aziatische land. „Je kunt
niet meer doen dan aanbevelen
en de verbetering van de situa
tie bevorderen door dialoog."
Hij zegt niet terug te deinzen
voor politiek gevoelige beslui
ten. „Van gasboringen in de
Waddenzee moet je niet om die
reden afzien. Als boren kan
zonder milieuschade, dan kun
je het doen", aldus de werkge
versvoorzitter, die als Shell-
man lobbyde voor de gasborin
gen.
leeuwarden gpd
De nieuwe voorzitter J.H. Schra
ven (57 jaar) van VNO-NCW:
„Werknemer is niet meer met het
bedrijf getrouwd."
FOTO GPD PHIL NIJHUIS
De export van vee naar landen
buiten de Europese Unie dreigt
op slot te gaan. Exporteurs en
de promotie-organisatie Veepro
Holland overwegen juridische
stappen tegen staatssecretaris
Faber (landbouw). Jaarlijks
wordt er voor 100 miljoen gul
den aan vee geëxporteerd.
Het conflict is ontstaan over
de maatregelen in verband met
de veeziekten brucellose en tu
berculose. Nederland is offici
eel vrij van deze ziekten. Export
binnen de Europese Unie is
daardoor geen enkel probleem.
Voor de uitvoer buiten de EU
moet het vee op deze ziekten
worden getest. Tot voor kort
deed de Gezondheidsdienst
voor Dieren dat.
Bij een klein aantal gevallen
kwam er een 'vals-positieve'
uitslag. De betreffende vaars
werd dan apart gezet en later
nog eens getest. „Steeds bleek
dat er niets aan de hand was",
aldus een woordvoerder van de
Veepro, „maar dat de testme
thode niet 100 procent be
trouwbaar was."
Volgens hem wil Faber dat bij
een 'vals-positieve' melding de
hele exportstal wordt geblok
keerd. De woordvoerder: „Dat
duurt dan zes tot zeven weken
en dus kun je die order wel ver
geten. Dit heeft geweldige ge
volgen voor de exporteurs en
de vervoerders."
De exporteurs vrezen dat ze
de export van vaarzen naar der
de landen wel op hun buik
kunnen schrijven. Die opdrach
ten gaan naar Denemarken en
Duitsland, waar men de regels
niet zo interpreteert, aldus de
woordvoerder.
Motivatie is waar het leven
om draait. Ouders hopen
hartstochtelijk iets van dien
aard bij hun kinderen te ont
dekken, werkgevers zoeken
het in hun werknemers en ie
der mens wil wel voor iets ge
motiveerd zijn. Niemand put
moed uit een gebrek aan mo
tivatie.
Gemotiveerd zijn betekent
meestal je identificeren met
je taak. En dat maakt geluk
kig. Maar om nu te kunnen
vertellen wat motivatie is en
hoe het komt dat sommigen
wel en anderen niet gemoti
veerd zijn voor een bepaalde
taak, dat is moeilijk. Wisten
we maar wat mensen moti
veert, dan wisten
we hoe we ze tot
grotere prestaties,
hogere productivi
teit of grotere liefde
konden stimule
ren.
Ben je gemoti
veerd, dan ben je je
er nauwelijks van
bewust. Heerlijk is
dat. Je werkt kei
hard en voelt je er
lekker bij. Je doet
er een schepje bo
venop en de tevre
denheid neemt al
leen maar toe.
Ongemotiveerd zijn is daar
entegen een nare beleving. Je
hangt wat boven de boeken
of tuurt naar het schermpje
en er gebeurt gewoon niets.
Met moeite sleep je jezelf uit
bed, en tegen heug en meug
zet je je aan je taak. Gebrekki
ge motivatie is ook vervelend
voor anderen.
Een collega heeft een kind
dat niet vooruit te branden is
op school. Radeloos is hij. Al
les hebben hij en zijn vrouw
gedaan, maar het enige dat
het kind met enig enthousias
me doet is televisie kijken en
computer spelletjes spelen.
Dan is hij tenminste voor iets
gemotiveerd, zou je zeggen.
Maar blijkbaar kunnen men
sen ook verkeerd gemoti
veerd zijn.
Voor de misdaad bijvoor
beeld of voor een verslaving
aan computerspelletjes. Ge
lukkig worden ze in dat geval
niet. En dan zijn er de colle
ga's die zelf uitgeblust zijn en
de motivatie voor het vak
kwijt zijn. Wat doe je met zul
ke mensen? Zijn er manieren
om hen weer gemotiveerd
aan het werk te krijgen?
Tot nu toe hadden economen
een betrekkelijk eenvoudige
oplossing voor het motivatie
probleem en dat was geld.
Prikkel mensen die niet meer
willen met extra geld, zo was
het advies. Van de weerom
stuit hebben de meeste orga
nisaties nu een bonus-sys
teem. Loof een bonus uit
voor goede prestaties en
werknemers zullen zich uit
hun naad werken om die bo
nus binnen te slepen. Als een
meute honden rennen de
werknemers achter het bot
aan.
Althans, dat is de veronder
stelling. Inmiddels zijn we er
achter dat deze methode niet
altijd goed werkt. Werkne
mers raken gewend aan de
bonus en menen er recht op
te hebben, zolang ze geen
aantoonbare wanprestatie
geleverd hebben. Wordt de
baas strenger, dan zul je zien
dat de werknemers uit pro
test snel gas terug nemen of,
erger, zich ziek melden.
Strenge bazen werken meest
al demotiverend.
Bruno Frey, een Zwitserse
collega, prikt de economische
wijsheid door in zijn boek
Jiistfor the Money (Edwar El-
gar, 1997). Hij betoogt dat
geldelijke belo
ning een gebrek
kige motiverende
factor is en in
sommige gevallen
zelfs demotive
rend kan zijn.
Cruciaal is vol
gens hem het on
derscheid tussen
intrinsieke en ex
trinsieke motiva
tie. Intrinsieke
motivatie is de
motivatie die
ARJO KLAMER
Hoogleraar economie mensen hebben
Erasmus Universiteit om ieIS goed te
doen. Een moeder
heeft de intrinsieke motivatie
om een goede moeder te zijn;
daar heeft ze geen beloning
voor nodig. Intrinsiek is de
motivatie van iedere werkne
mer die ook zal dooiwerken
na de loterij gewonnen te
hebben, ofte wel die niet
werkt om het geld, maar om
de genoegdoening of het ple
zier.
Extrinsieke motivatie is die
motivatie, die door een exter
ne impuls gegeven wordt.
Geef mensen meer geld en je
stimuleert hun externe moti
vatie. Hoe meer geld, hoe
harder ze werken, althans dat
is de veronderstelling. Niet
altijd, volgens Frey. Want
meer geld kan de intrinsieke
motivatie kapot maken.
Werkte de intrinsiek gemoti
veerde docent eerst extra
zonder daarvoor iets te eisen
(dat extra werk is dus een
gift), hij zou daar wel eens
mee kunnen ophouden wan
neer de school extra werk
gaat belonen. Want waarom
zou hij het gratis doen wan
neer anderen betaald krijgen?
De beloning zorgt ervoor dat
externe motivatie de interne
motivatie verdringt.
Ik kan me voorstellen dat als
u dit leest, u zich afvraagt hoe
u uw intrinsieke motivatie
kan vinden dan wel vasthou
den. Het devies is eerlijkheid.
Eerlijkheid in wat u doet.
Gaat u voor het geld, dan
mag u daar best van genieten,
maar kijk niet gek op als u
snel uitgekeken raakt. Op de
lange termijn is het beter er
voor te zorgen dat datgene
wat u doet klopt en dat het u
en belangrijke mensen in uw
omgeving overtuigt van de
zin ervan.
