Met Bart Chabot naar het ereschavot
Fe kunt geen nummer-een-hits blijven scoren'
Gerrit Komrij legt zijn dichterschap fraai onder de loep
Cultuur Kunst
Cleren maken de man
Schrijvers
in de dop
Cher: griezelige perfectie
INSES FORMATIONS
rijsdam. 071-5356444, plv chef caroline van overbeeke 071-5356440
Jurk Marilyn Monroe geveild
Zilveren Veer Gala op 8 november in Leidse Stadsgehoorzaal
theater recensie
dick van teylingen
stelling: Bambie 6. Van en met Jo-
Stavenuiter, Paul van der Laan en
ido Kamid Kartadinata. Begeleiding
«n der Kleij. Gezien: gisteravond,
LAKtheater, Leiden
ld
,j], ieraal Lebed zal nooit ver-
il]j ed hebben dat hij de thea-
is ;eschiedenis van de lage lan-
jd nog eens zou beïnvloeden,
h h was de ijzeren Rus een in-
n, atiebron voor de laatste
n{ tstelling van Bambie, een
p die geldt als Neerlands
[ei ip voor de mime. De jon-
svan Bambie zijn vooral ge-
ij ineerd door zijn manier van
m en: alleen zijn mond be
lt, zoals bij de bemanning
de Thunderbirds. Verder
pak en positie voldoende
zijn autoriteit.
h| e voorstelling 'begint met
filmpje. Drie heren, ze kon-
de vaders zijn van de spe-
worden wakker, lopen
een weiland naar de stad
inden daar een koelkast die
;ail er boot bij hun zoons
Z( n. Op het toneel staat be-
ja,e een portaal met open-
hf ide deuren ook zo'n koel-
Door die deuren komen
n aangeschuifeld met de
ers erachteraan, gekleed in
bontmuts. In foetushou-
bereiken ze de ijskast, met
in de kleren die staan voor
leven van echte mannen:
lelig zwart, wit overhemd,
idas, zwarte sokken en
De kleren lijken bezield en
doelbewust. Ondanks hun
hardnekkige verzet leggen de
jongens het af tegen de pakken,
tot ze piekfijn zijn aangekleed.
Kleren maken de man: de pak
ken bepalen gedrag, gezichts
uitdrukking en beweging.
Later in de voorstelling ont
worstelen de Bambies zich aan
de macht van hun kostuums.
Maar als ze die bij een stevig El-
visnummertje binnenstebuiten
aantrekken en glanzende voe-
ringstof hun nieuwe uiterlijk
bepaalt, komen ze in ander ste
reotiep gedrag terecht.
De voorstelling zit vol associ
atieve verbanden, die op een
slimme manier geschakeld zijn.
De bontmutsen uit de eerste
scène vormen weer de aanlei
ding voor een dolle mongolen-
act. Tussendoor wordt nog sub
tiel het onderscheid tussen
jeugd en volwassenheid, idea
lisme en aanpassing aan de or
de gesteld: een bevolgen toe
spraak wordt gesmoord in op
gedrongen slokjes water.
Bambi 6 is een slim gecom
poneerde voorstelling, rijk aan
ideeën, waarin goed en verras
send bewogen wordt. Zonder
taal, met veèl humor en weinig
logica vertellen Jochem Staven-
uiter, Paul van der Laan en Ger-
indo Kamid Kartadinata een
verhaal waarin ze veel te bieden
hebben, maar dat ook ruimte
laat voor de visie van de kijker.
Laat Bambie nog maar even
niet volwassen worden en lek
ker doorspelen.
De Zilveren Veer. Wie plukt hem dit keer? Dat is de grote
vraag tijdens het Zilveren Veer Gala op maandag 8 no
vember in de Leidse Stadsgehoorzaal. Tijdens dit feeste
lijke evenement, dat wordt opgeluisterd door artiesten
met klinkende namen, zoals Bart Chabot, De Berini's,
Rosa Arnold, Wilma Paalman en de Fanfare van de Eer
ste Liefdesnacht, wordt bekend gemaakt wie van de vijf
genomineerden met de regionale cultuurprijs gaat strij
ken.
leiden cees van hoorerie Sidac aan de Hogewoerd in
Leiden baanbrekend werk heeft
Er zijn dit jaar weer vijf genomi- verricht. Zijn enthousiasme
neerden: de Leidse kunstenaar voor de kunst en dito projecten
Piet Franzen, die met zijn gale- heeft al vele kunstenaars in de
leiden Eerst in de krant,
daarna het eigen schrijfsel op
de buik. Tien kinderen in de
leeftijd van 8-12 jaar kregen
gisteren op het kantoor van
deze krant het Leidsch Dag
blad Pennetje uitgereikt, plus
een T-shirt met daarop hun
verhaal of gedicht en een oor
konde. De negen meisjes en
een jongen hadden met nog
550 andere scholieren meege
daan aan de vijfde editie van
de LD-schrijfwedstrijd. De
winnaars schreven het meest
originele, ontroerende, knap
pe, indringende of spannend
ste verhaal over school: 'Van
apenstaartje tot apenkooi'.
Hun bijdrage werd afgelopen
zaterdag in het bijvoegsel van
deze krant afgedrukt. Van links
naar rechts: Suzan van Essen,
Ard Freke, Rubina van der
Tang, Anne Lelieveld, Sanne
Sauer, Ingrid Booms, Eva de
Regt, Anouk Harms, Michelle
Mertens en Touria El Boussai-
di. FOTO HENK BOUWMAN
regio ertoe aangezet om galerie
Sidac te verkiezen boven de
landelijk bekende. Franzen is
een 'vitalist' van het zuiverste
water. Dat hij daarnaast zelf
ook nog kunst maakt, is, door
zijn altruïstische levensinstel
ling, weinig bekend. Een man
die gewoonlijk een beetje op de
achtergrond blijft.
Willem Gressie is in het dage
lijks leven conciërge bij een
scholengemeenschap. Maar hij
is vooral bekend als organisator
van Leidse popfestivals als
Springpop, Coverbox en Libe
ration Rock. Zelf heeft hij vroe
ger ook in bandjes gespeeld,
niet onverdienstelijk overigens.
Hij is een terriër als het gaat om
vinden van sponsors voor de
popmuziek.
Ruud Wessels stootte als re
gisseur van de Leidse Toneel
groep Het Arsenaal Leiden op
in de vaart der volkeren met
produkties als 'Baeto', 'Lucifer'
en het door hemzelf geschreven
stuk 'OntZ', gespeeld op de
burcht. Een man, met een hoog
ambitie-niveau. Een gedreven
werker die het heilige vuur in
zijn acteurs en actrices weet
aan te wakkeren.
En dan hebben we de wijd en
zijd bekende Clara Sikking. Ga
leriehoudster van 'De Pomp' in
Warmond. Zij streeft er niet
naar om werk van Henry Moore
binnen de muren te halen,
maar heeft een scherp oog voor
kwaliteit, zowel van de profes
sional als van de amateur. Voor
het culturele leven in Warmond
en de regio is zij een aanjaag-
ster van formaat.
Last but not least: de Vereni
ging Oud Leiden onder voorzit
terschap van Cees Waal, oud
wethouder van Leiden, interim
burgemeester van Castricum en
columnist van het Leidsch Dag
blad. Oud Leiden, die de histo
rie van Leiden en omgeving
zeer ter harte gaat, is onder
meer verantwoordelijk voor
menige interessante publicatie
over deze stad. Vooral tijdens
de Monumentendagen heeft de
vereniging een dikke vinger in
de pap gehad.
Eén van deze genomineerden
ontvangt de Cultuurprijs Zilve
ren Veer 1999, die bestaat uit
een oorkonde, een zilveren
speld en een geldbedrag van
7500 gulden. Voor de genomi
neerden die niet met de veer
worden gekieteld door Vrouwe
Fortuna is een bedrag van 1000
gulden beschikbaar gesteld.
Akkoord met
schuldeisers
van Tielman
Het gerechtshof in Den
Haag heeft gisteren het fail
lissement van de 63-jarige
zanger/gitarist Andy Tiel
man opgeheven. De financi
eel aan lager wal geraakte
'godfather' van de indorock
en zijn raadsman zijn erin
geslaagd in korte tijd een
reeks schulden van in totaal
vele tonnen weg te werken.
Drie weken geleden kreeg
Tielman van het hof een 'ul
tieme termijn' om zwart op
wit aan te tonen dat hij met
de schuldeisers tot een op
lossing was gekomen. Een
van de consequenties voor
Tielman en zijn vrouw is dat
ze hun vorig jaar gekochte
luxe appartement in Scheve-
ningen moeten verlaten. De
woning wordt verkocht, de
opbrengst gaat naar de ING-
bank.
Een inspirerend tijdschrift
over wonen, reizen en
gezond ouder worden
Nu verkrijgbaar in de winkel!
Ter introductie slechts 3,50
Of bel voor een proefabonnement
(3 nummers f15.-): 0251-313939
leiden cees van hoore
Over Het Grote Geheim dat de Dich
ter is, sprak gisteravond in het Acade
miegebouw de uit Portugal afgedaalde
schrijver Gerrit Komrij, die hier enige
gastcolleges geeft voor leergierige stu
denten van de Leidse universiteit. De
Leidse dichters Anton Korteweg en
Paul Marijnissen, de schrijver Kees
van Kooten en wat loslopende hoog
leraren, studenten en complementair
vrouwvolk hoorden het aan en knik
ten als bisschoppen in het bijzijn van
de paus. Zo is het, zo was het en zo zal
het blijven, tot in de eeuwen der eeu
wen, amen! Hier werd de encycliek
van de poëzie voorgelezen, met ge
dragen stem en een blik die de aan
wezigen, die misschien ook wel eens
een versje hadden gepleegd, tot na
denken dwong en menigeen een Aha-
Erlebnis bezorgde. O, ja, zo moet het
dus, oom Gerrit!
Komrij schetste het gebied waaruit
de dichtregels opborrelden als een
mistroostige moddervlakte, een soort
maanlandschap waarin een zand
koekje af en toe om aandacht vroeg.
Dat maanlandschap is de desolaat
heid die de dichter altijd bij zich
draagt en waaruit zich als een won
dertje een regel losmaakt die gaat
rondzingen in het hoofd, een regel die
hem pest als een wesp. Een regel die
zeker niet de koers van het gedicht
hoeft te bepalen en die eigenlijk alleen
maar een aanzet is tot frenetieke her-
senactiviteit. De techniek is niet wat
de dichter maakt, zo oordeelde Kom
rij. De techniek kwam vooral neer op
het kennen van foefjes en kunstgre
pen, die weliswaar enig cerebraal ge
not veroorzaken, maar die niet de
kwaliteit van de dichter bepalen.
Daarvoor is iets anders nodig. Maar
wat?
Natuurlijk was Komrij's lezing leuk,
lucide zelfs. In zijn ars poëtica zat veel
meer humor dan in Vestdijks exposé
'De glanzende kiemcel' 'bievoor-
beeld', om Komrij maar eens letterlijk
te citeren. Komrij heeft enige zelfspot
en dat was Vestdijk vreemd. Komrij
volgt nauwgezet het proces van het
dichten en schroomt niet om daarbij
de handigheidjes en prozaïsche op
lossingen te vermelden. Hoe hij tot
dichten was gekomen, wist hij overi
gens zelf niet. 'Ergens op de Drentse
hei moet een druïde hebben rondge
lopen, een voorvader van mij. Ik vertel
u nu zijn hunebedgeheimen.'
Aanvankelijk geïmponeerd door de
negentiende-eeuwse dichters en de
warrige krullebollen die aan de wieg
hebben gestaan van de bundel 'Ato
naal', de vijftigers dus, ging Komrij
zijn eigen weg, zelf vaak verrast over
het eindresultaat van zijn geschrijf.
Hij schreef zich los van de gebaande
wegen. Maar dat betekent nog steeds
niet dat hij het wéét. Men zet een
koers uit naar Rome en komt terecht
in Athene, zoiets. Als de route, waar
langs men de eindzin van het gedicht
bereikt, maar de enige juiste is.
Komrij noemde de inspiratie en de
muze 'vrouwen die het meest werden
misbruikt'. Er is, volgens de schrijver,
een vaag idee, dat uit de moddervlak
te, uit dichters werkvloer, tevoorschijn
bloept en dat dan wordt uitgewerkt.
Die moddervlakte is er altijd. En daar
komt een beeld of een zin uit die de
verbeelding 'triggert', die de boel in
gang zet. 'Soms is het niet eens een
betekenisvolle zin maar alleen maar
een melodietje, een ritme.' Door de
aantrekkingskracht van dat ene beeld
je, dat ene zinnetje, wordt het hoofd
bestormd door talloze beelden en zin
nen, teveel om te bevatten. Het is zaak
die dingen te scheiden en te schiften
en het opschrijven uit te stellen, tot
dat het juiste beeld zich aandient.
Was dichten volgens Bomans vooral
schrappen, Komrij is hem een stap
voor: dichten is uitstellen, uitstellen
dingen op te schrijven.
Nauwgezet, bijna als een recher
cheur, ging Komrij na hoe een gedicht
bij hem ontstond. Hij sloot af met zijn
vers 'Hoge druk', waarvan we de ge
boorte van nabij mochten meemaken.
Simple comme bonjour, zo leek het.
Maar doe het hem maar eens na. Met
veel techniek, eruditie en enig schrijf
talent is er wel een gedicht te maken.
Maar net als bij de goede chefkok
komt er ook nog enig Fingerspitzen-
gefiihl bij kijken. Een snufje peper
hier, een snufje oregano daar, en, le
zer, smullen maar! Het is die argeloos
heid, die losheid in de scheppings
daad, die Komrij gisteravond niet on
der woorden wist te brengen. Die
waarschijnlijk ook niet onder woor
den te brengen is. Maar Komrij heeft
het mooi, erg mooi geprobeerd.
;'ij ry Barlow is niet op zoek naar dezelfde, roem als met Take That
muziek recensie
en rustperiode van twee
keert Gary Barlow terug in
jotlights met een nieuwe
Twelve months, eleven
De titel verwijst naar de
de die de voormalige
n d nan van Take That nodig
jg jom het album op te ne-
va „Mensen realiseren zich
juvv hoeveel tijd er in al die
tknis gaat zitten. Ook dit keer
■stel iet hard werken, veel na-
inge ïn en lange nachten in de
of
aai het resultaat is hij tevre-
no|-Op drie liedjes na heb ik
n \i f geschreven. Dat was een
nmiste keuze. Tijdens de op-
;en van mijn debuutalbum
1 Road' heb ik mij zeer la-
iengeiden door wat anderen
1 00 n. Ik voelde me toen
uitd baar, net na het einde van
de s That. Niets ten nadele van
aet i trouwens, maar ik wilde
ts a t keer toch anders doen."
en resultaat is. een album
i c F en toe aan Madonna,
ever aan George Michael,
het toch vooral aan Take That
bij denken. Op zich niet
id als je bedenkt dat de nu
ek z 'ge Barlow verantwoorde
fee 's voor de meeste hits van
lerla oep. Tien ervan, waaron-
nen lack for good' en 'Pray'
7en nummer een in Groot-
zeel mië.
al, di lij in zijn eentje dit succes
e ve ainnen evenaren? Hij
ypei1 zijn hoofd. „Je kunt
e alli nummer-een-hits blijven
n di Ik ben ook niet op zoek
'och dezelfde roem als toen
ke K ake That. Maar ik wil na-
lani k wel succes hebben. Wie
1 de
niet? Ik zou blij zijn als ik een
tiende bereik van wat George
Michael voor elkaar heeft ge-
alleen die van mij, maar van ie
dereen. Waar het om gaat is dat
je niet opgeeft, positief blijft en
kregen. Ook al ben ik wel eens je door zo'n moeilijke periode
bang dat het niet gaat lukken: ik heen slaat."
laat me niet kisten. Iedere carri- Het afgelopen jaar heeft Bar-
ère heeft zijn ups downs, niet low zich in deze mentale hou-
Gary Barlow:
„Ik ben geen
artiest voor het
geld of de
roem; het gaat
mij om de mu
ziek. Ik heb
ook zin om
weer op te tre
den."
FOTO RCA
ding kunnen trainen. Na zeven
jaar door de Britse pers te zijn
bejubeld, keerde deze zich dit
jaar tegen hem: hij zou op zijn
retour zijn, afgeschreven, sch-
luss. „Daar werd ik wel down
van, ja", zegt Barlow. „Gelukkig
kreeg ik veel steunbetuigingen
via Internet. Op mijn website
lieten fans regelmatig berichtjes
achter. Hierdoor wist ik dat er
toch nog mensen waren die om
mij gaven."
Als hij zou moeten kiezen
tussen of een solo-carrière of
een band, kiest Barlow voor de
laatste. „Ik vond Take That ge
weldig. We konden goed met
elkaar opschieten. Er was altijd
wat te lachen en je was nooit al
leen. Dat is anders als je solo
gaat. Soms zit je uren naar de
muren van je kleedkamer te
staren, wachtend tot je het po
dium op kunt. De mensen van
de platenmaatschappij zijn fan
tastisch hoor; ze ondernemen
van alles met me, maar toch
kan het af en toe een beetje
eenzaam worden."
Van de Take That-periode
heeft Barlow vooral geleerd re
kening met anderen te houden.
„Je leert respect voor anderen
te hebben. En niet alleen maar
aan jezelf te denken."
Waarom hij niet gaat rente
nieren met alle verdiende mil
joenen op zak? „Dat vragen
mijn vrienden zich ook voort
durend af. Als ik niet zo gek op
muziek was geweest, had ik dat
misschien ook wel gedaan.
Maar ik ben geen artiest voor
het geld of de roem; het gaat
mij om de muziek. Ik heb ook
zin om weer op te treden. Toch
zal ik het nooit meer zo hec
tisch laten worden als vroeger,
daar zorg ik wel voor. De afge
lopen twee jaar heb ik tijd ge
had om na te denken over wat
voor mij belangrijk is. En dat is
toch vooral me ergens thuis te
voelen. Ik ben een echte En
gelsman, maar tijdens Take
That voelde Engeland niet als
thuis. Thuis is waar je het
meeste bent. Wij verbleven het
meesj in hotelkamers."
„Het eerste jaar dat ik vrij
had, heb ik geheel besteed aan
het opnieuw aarden in Enge
land. Daarnaast heb ik veel ge
tennist en ben ik verslaafd ge
raakt aan het kijken naar For
mule 1-races."
Plannen voor de toekomst
heeft hij niet. „De meeste jour
nalisten vragen me wat ik met
het millennium ga doen. Ik heb
geen flauw idee. Omdat die
vraag steeds maar weer gesteld
wordt, ben ik antwoorden gaan
verzinnen. Met oud en nieuw
doe ik volgens de pers dus hon
derd verschillende dingen." Hij
lacht. „Wie weet wat de toe
komst brengt. In elk geval hoop
ik volgend jaar juli met mijn
vriendin Dawn te trouwen." En
daarna? „Vier kinderen. Kun
nen ze mooi samen een strijk
kwartet beginnen. Dan heb ik
mijn eigen 'Sound of Music' in
huis."
Een miljoen voor een spontaan
zweetdruppeltje van Cher.
Naast een soms bijna griezelige
perfectie demonstreerde de
Amerikaanse megaster (53) gis
teravond in Ahoy' vooral haar
koel(bloedig)e kant. Waardoor
haar eerste avondvullende
show op Nederlandse bodem
anderhalf uur lang verdacht
veel bleef lijken op een trendy
modeshow. De enige 'plaatselij
ke' grap die de levende legende
in petto bleek te hebben betrof
de enorm lange aanlooptijd tot
deze tegemoetkoming aan haar
Hollandse achterban: dik 35
jaar, herinnerde ze zich. Om
meteen daarop te ventileren:
„Wat dus eigenlijk niet kan om
dat ik nog niet zo oud ben." Als
Cher met haar daverende spek
takel ergens in slaagt, is het die
haai' zo dierbare illusie in stand
houden. Ze presenteert zich
aan de lopende band als een
flamboyante vrouw van. half
haar leeftijd, zowel qua uiterlijk
als in muzikaal opzicht. Vooral
dat laatste is knap, omdat de
duurzame jeugdigheid aan dat
front getuigt van lef en open
heid die slechts weinig collega
coryfeeën van haar generatie is
vergeven. Cher is van de adult
orientated rock overgestapt
naar een computergestuurd
dance-geluid en telt zodoende
nog net zo mee als halverwege
de jaren zestig toen ze met haar
wederhelft Sonny wereldwijd
doorbrak. Waar ze bij het ver
jongen van haar imago geen af
stand van heeft kunnen doen is
haar hang naar extravaganza.
Nog altijd presenteert ze zich
zelf als een sexy ceremonie
meesteres in een bont Circus
Maximus. Dat ze daarbij door
slaat richting te zwaar opge
tuigde kerstboom en dus de
kitsch-meter soms flink in het
rood doet slaan, daar heeft ze
vierkant maling aan. Op zich
zou haar flitsende klatergoud-
formule best te pruimen zijn,
ware het niet dat door alle
'romslomp (verkleedpartijen,
dansacrobatiek en bewegende
beelden) Cher lijkt te vergeten
dat ze voor 'levende have' op
treedt. Het foutloos afdraaien
van haar programma, verras
send geopend met 'I Still Ha
ven't Found What I Am Looking
For' en volgens verwachting af
gerond met 'Believe', is voor
haar alles, aan echte emoties
komt ze niet toe.
PHILIPPE
BLANCHARD/ 'ÜZlfilstElng'
L'ORCHESTRE DE
CONTREBASSES
Een ontmoeting tussen gevoelige snaren en onstuimige ritmes. Vijf van de beste
Zweedse ddnsers en de zes contrabassisten van het vermaarde L'Orchestre de
Contrebasses maken hun Nederlandse debuut in een productie met een sprankelende
chemie; onvoorspelbare muzikaliteit gecombineerd met een zeer fysieke choreografie.
Slechts drie voorstellingen in Nederland.
reserveren 020 - 6 255 455
kaarten: 50 40 32.50 25
CJP/P65: 40 32,50 ƒ25 ƒ20
doll nov-20.15u
vr 12 nov-20.15u
zo 14 nov-14.00u
