'Ik rook de geur van 20.000 jaar geleden' TV- WEER Baanbrekend medicijnvoorstel MAANDAG 25 OKTOBER 1999 COMMENTAAR Een adviescommissie onder voorzitterschap van oud CDA-minis- ter Bert de Vries spreekt een vernietigend oordeel uit over de wijze waarop de overheid tot dusver heeft geprobeerd de kosten van het medicijngebruik in te dammen. Patiënten, artsen, apothekers, me dicijnfabrikanten en zorgverzekeraars zijn de gevangenen van een systeem dat alle betrokkenen ogenschijnlijk voordelen biedt. In werkelijkheid, zo concludeert de commissie, is de verhouding tussen prijs en kwaliteit zoek en kan tegen aanzienlijk lagere kos ten hetzelfde resultaat worden geboekt. De commissie stelt om die reden een radicaal gebaar voor: de overheid moet haar bemoeienis nagenoeg staken en de markt het werk laten doen. Zoals alle voorstellen die de charme van de eenvoud uitstralen, kun je er meteen twee vragen bij stellen: als het zo simpel kan, waarom is het dan niet eerder gebeurd en als het niet eerder is ge beurd, kan het dan wel zo simpel? Zeker is in elk geval dat het ont breken van concurrentieprikkels een prijsopdrijvend effect heeft en dat de inspanningen van de overheid om de kosten te beheer sen een ondoorzichtig en stroperig stelsel hebben opgeleverd dat met meer marktwerking inderdaad ten dode lijkt opgeschreven. Daarvoor in de plaats moet een nieuwe praktijk groeien waarin de zorgverzekeraars primair verantwoordelijk zijn voor een betaal baar en beperkt pakket van goede medicijnen. Het succes van de hele operatie wordt echter wel degelijk bepaald door artsen en pa tiënten. De arts blijft de hoeder van de kwaliteit. En ook hij moet dagelijks op het spreekuur de strijd aan blijven gaan met patiënten die veelal liever mét dan zonder recept naar huis gaan. Gestolen goed gedijt niet Sommige W-makers jatten zo veel ideeën dat het bijna weer origi neel begint te worden. Een mooi voorbeeld is het Veronica-program ma 'Gaan of Staan'. Zo'ti beetje de hele uitzending vraag je je af: waar hebben ze dit nou weer vandaan? De opzet van Gaan of staan vertoont namelijk hevi ge gelijkenis - om het maar voorzichtig uit te drukken - met het al oude Top of Flop. Maar ook bij de Soundmix Show is stevig leentje buur gepleegd. Verder hebben de makers zich laten inspireren door het sfeertje van de Comedy Factory, hebben ze de band uit de talk show van David Letterman gekopieerd, het decor van Jerry Springer nagemaakt en het systeem van kijkersjury uit het Eurovisie Songfes tival overgenomen. Overigens blijkt ook hier weer dat gestolen goed zelden gedijt. On danks al het jatwerk is 'Gaan of Staanniet om aan te zien. Komt trouwens ook een beetje door de kandidaten die ze voor deze talentenjacht - want dat is het eigenlijk, ondanks alle toeters en bel len - hebben opgetrommeld. Het podium lijkt louter bevolkt met ar tiesten die bij Hennie Huisman al in de allereerste selectieronde on middellijk op straat zijn gekieperd. Ze zingen vals of ze spelen vals. En de enkele keer dat ze muzikaal wel door de beugel kunnen, blij ken ze een uitstraling van een mud aardappelen te hebben. Twee in hard-rock kleding gehulde nerds met Elly en Rikkert-liedjes hebben bij het publiek nog liet meeste succes. En een - dat moet ge zegd - reggae-band waar verder weinig op aan te merken is. Maar daarvoor moet de kijker wel het optreden van een 'levende tuinka bouter' wegslikken - de schlager-zingende idioot die achter om schrijving schuilgaat is trouwens een regelrechte belediging voor de kleine stenen tuinvriendjes. En verder een zingende Tante Sidonia, een dame die 'I've got the music in me' krast, en dus een ongelooflij ke leugenares blijkt te zijn, en een zekere Ruud en Jan. die het lullig ste dansje uit de geschiedenis van de showbizz blijken te kennen. Als feestelijke hoogtepuntje komt ook nog even de winnaar van de afgelopen keer langs. Een verhelderend optreden. De uitzending van vorige week moet minstens even slecht zijn ge weest. wil buys Beatrix krijgt Het gouden pennetje Koningin Beatrix gaat zaterdag middag 27 november naar de viering van het veertigjarig be staan van het Nederlands Ge nootschap van Hoofdredacteu ren in Amsterdam. De koningin zal de feestrede bijwonen van schrijver Jan Wolkers. Ook neemt zij het eerste exemplaar in ontvangst van het jubileum boek Het gouden pennetje. Bij de jubileumviering in 1984 stel- Aanhoudend zacht Zwaar weer gisteren in de Kanaalregio. Winden met snelheden tot 130 kilometer per uur beukten op de kust rond het Franse Le Havre. Verder kwam het opnieuw tot zware regenval in het zuiden van Spanje. In Jerez de la Frontera viel gisterochtend 52 mm en in Cordoba is deze maand al zo'n 220 mm opgevangen. Bij ons valt het de laatste tijd meer mee dan tegen. Gisteren bereikte de wind aan de kust geen hogere kracht dan 6-7 en regen viel er haast niet. Pas aan het einde van de middag kwamen een paar actieve buien opzetten. Waddinxveen maakte rond 17,30 uur gewag van een langstrekkende onweersbui. Er viel daar 3 mm. Er is daar deze maand inmiddels 106 en in Hoofddorp 137 mm gevallen tegen slechts 23 mm in het Achterhoekse Lichtenvoorde. Afgelopen zaterdag was het trouwens in het hele land een for midabele dag. De zon scheen volop en de temperaturen bereik ten hoge waarden voor zo laat in oktober. In Bloemendaal werd het 17,3 en op Valkenburgen Schiphol 17,1 graden. In het oosten en zuidoosten werd maxima tot ruim 19 graden geregistreerd. De normale temperatuur bedraagt 12 graden. Morgen bepaalt een oostwaarts zwenkende uitloper van een depressie boven het Skagerrak het weerbeeld. Onder in vloed van het lagedrukgebied komen er enkele buien tot ontwikkeling. Zo nu en dan is er ook zonneschijn en de tem peratuur stijgt tot maximaal 14-15 graden. De wind ruimt van zuid naar west tót zuidwest en is matig, langs de kust krachtig van sterkte. Gedurende de rest van de week wordt het weerbeeld bepaald door een hogedrukgebied dat boven het Europese vasteland gestalte krijgt. Tegelijkertijd neemt op het noordelijk deel van de Atlantische Oceaan de depressiedruk sterk toe. Schampende fronten veroorzaken periodiek wolkenvelden maar zoals het zich nu laat aanzien houden we het op woens dag en donderdag wel droog. De temperaturen blijven uitko men op maximaal 14-15 graden. Aanhoudend zacht weer dus. jan visser Dick Mol weer gewoon douanier na mammoet-expeditie Bij het krieken van deze maandag stond Dick Mol vlak achter zijn huis in Hoofddorp weer gewoon te blauwbekken bij de bushalte. Zo ben je als paleontoloog op het onherbergzame Siberische schiereiland Taimyr bezig het historische erfgoed van een mammoet te bergen, zo sta je als douanier te wachten op vervoer naar de werkplek op luchthaven Schiphol. Hoezo terug in de dagelijkse anonimiteit na enkele dagen mikpunt te zijn geweest van de achtervolgingswaanzin van cameraploegen? „Ik ga na al die fantastische belevenissen rond de mammoet weer normaal doen en dat is ook heel mooi." de het genootschap een aan moedigingsprijs beschikbaar voor jong journalistiek talent. Deze prijs, Het Gouden Penne tje, is sindsdien jaarlijks uitge reikt. Alle prijswinnaars hebben een bijdrage geleverd aan het jubileumboek. De koningin krijgt het eerste exemplaar uit handen van de winnares van dit jaar, Trouw-journaliste Wen- delmoet Boersema. Terug in zijn Hoofddorpse een gezinswoning aan zo'n middle of the road-woonerf defileren flashbacks langs Dick Mol van al wat hem de laatste vijf weken overweldigde. Louter in super latieven spreekt de 44-jarige co ordinator wetenschappelijk on derzoek van de mammoet-ex peditie zich uit over de camer- aderie onder de twintig man schappen. En bovenal over de berging van een 22.000 kilo zware knaap van een mam moet. „Een fantastische erva ring. Na jarenlang alleen botten te hebben opgegraven, heb ik nu de geur van mammoetharen opgesnoven. Nadat de föhn z'n ontdooiende werking had ge daan, rook ik wat ruim twintig duizend jaar geleden uitstierf." Wat Mol en zijn kompanen rond de berging van de mam moet in Taimyr hebben beleefd en doorgemaakt, daarvan zul len eerst op 12 maart volgend jaar de kijkers van Discovery Channel een twee uur lange impressie krijgen. De natuur- zender verwierf voor een paar miljoen dollar de uitzendrech ten, waarmee meteen de finan ciering van de expeditie groten deels was geregeld. De zoektocht naar de 20.380 jaar geleden gestorven superoli fant begon voor Dick Mol te le ven met een telefoontje, dat hem ergens in augustus vorig jaar bereikte. Aan de andere kant van de lijn meldde zich vanuit Parijs ene Bernard Bui- gues, al een jaar of tien organi sator van Siberische poolreizen. Bij toeval had deze ter plaatse in een sauna vernomen dat no maden, meer bepaald telgen van de Dolganenfamilie Jarkov, in 1997 een paar mammoets- lagtanden hadden aangetroffen ruim 200 kilometer noord waarts van Khatanga. Be nieuwd als Buigues was gewor den, liet hij zich overvliegen naar de vindplaats, alwaar hij botten en haren uit de per- mafrost-bodem zag steken. Be zeten geraakt van de gedachte dat de bodemschat moest wor den opgegraven, nam Buigues contact op met de Franse pale ontologen Coppens en Pacaud. Deze fossielenexperts noemden de naam van Mol als degene die Buigues moest hebben. Mol: „In april zijn we naar de vindplaats geweest. Er is vervol gens een plan opgesteld, waar bij voor een andersoortige ber ging is gekozen dan bij de tien eerder geborgen mammoeten. Toen is met behulp van water pompen telkens 's zomers de permafrost ontdooid, wat het nadeel had dat er naderhand nooit onderzoek naar de bo demgesteldheid kon plaatsheb ben. Nu er gekozen is voor uit- Dick Mol in zijn woonkamer, waarin alles getuigt v dus zijn vrouw. hakken, bestaat die mogelijk heid wel."' Als twaalfjarige jochie werd hij na lezing van Het Keienboek van amateur-geoloog Pieter van der Lijn op het spoor naar het verre verleden gezet. „Ik zag een afbeelding van een mam- moetkies. Zo raakte in van lie verlee in de ban van paleonto logie." Met de jaren wist Mol zich zo veel expertise te verwerven, dat professionele wetenschappers bevangen raakten door onge loof, zodra hij als autodidact zijn echte beroep onthulde. „Ik ben en blijf douanier. Kan me geen mooiere baan voorstellen, al leef ik buiten mijn beroep grotendeels voor fossielen.'" Huize-Mol ademt verregaande bezetenheid voor de nalaten schap van vele eeuwen geleden uitgestorven dieren uit. Veel van het interieur laat zich be zichtigen als een hall of fame van immense mammoetbeen deren, afgewisseld door mam moetbeeldjes. Maar goed voor hem dat zijn vrouw Frietje mee leeft met de wetenschappelijk liefhebberij van haar man, die binnenshuis rond 15.000 on derdelen van mammoeten om vat en ongeveer 4.000 boeken over fossielen. Frietje: „Zonder die beenderen in huis zou het hier maar een kale bedoening zijn. Dit alles hoort gewoon bij ons." Vakantie vieren zit er voor de familie Mol nooit aan. Alle vrije dagen die bij de douane te ver geven zijn, gaan op aan de pa leontologische activiteiten van de heer des huizes. Om extra snipperdagen te scoren, werkt Mol in de regel tijdens kerst en tijdens de jaarwisselingen. Ter compensatie gaat Frietje wel geregeld mee naar congressen waar ook ter wereld, waar Dick is uitgenodigd op causerieën over fossielen te houden. Zo vloog ze ook een weekje over naar Siberië. „Heel fascine rend." Hoewel Mol achteraf kan terug kijken op een geslaagde missie, heeft het zijn expeditie behoor lijk tegengezeten. Zo kon de eerste generator niet voldoende energie leveren om de pneuma tische hamers van de ingehuur de Russische werklui aan de gang te houden. Nieuwe tegen slag kreeg de mammoetexpedi tie nadat geheel volgens plan de door een permafrostblok om spannen, 22.000 kilo wegende mammoet na graafwerkzaam heden transportklaar was. Mol: „Het probleem was dat de van uit Zuid-Rusland gekomen heli kopter na acht uur vliegen zon der een druppel kerosine aan de grond stond in Khatanga. We konden kerosine krijgen in Norilsk, maar dan moest een vrachtvliegtuig wel vier keer op en neer om voldoende vaten over te vliegen. Kosten: vijftig duizend dollar. En dat geld was er niet meer. Afijn, na een nachtje rondbellen had onze expeditieleider Buigues het be drag bijelkaar. Er was nog een probleem: zelf hadden we de mammoet op zestienduizend kilo geschat, het gevaarte bleek tweeëntwintigduizend kilo te wegen. Hoewel het maximale hefvermogen van de heli twin tigduizend kilo bedroeg, was de captain bereid het risico te ne men om deze reus over te vlie gen naar Khatanga, waar die is opgeslagen in een ondergrond se ruimte." In april gaat Mol terug. Dan worden er twintig föhnen gezet op de behoudens een door de Jarkovs ingeslagen schedel gro tendeels intact zijnde mam moet. „Ik denk dat vooral het bodemonderzoek veel zal kun nen vertellen over de omstan digheden, die destijds tot het uitsterven van deze dieren heb ben geleid. Alle verhalen over klonen ten spijt, geloof ik per soonlijk niet in een leven voor de mammoet na de dood zo ve le eeuwen geleden. Want stel dat het lukt met het klonen, waar moet je zo'n gigantisch beest kwijt?! Nergens is een bio toop te vinden." Terug uit Siberië weegt Mol als gevolg van de doorstane ontbe ringen tien kilo lichter dan toen hij medio september van Schip hol vertrok. En hij rookt weer. „Twintig jaar niet gedaan. Dat komt zo: Russen zijn fanatieke wodkadrinkers en fervente paf- fers. Ik rookte niet en ik dronk niet. Ik dreigde straal genegeerd te worden door de Russische tolken, totdat ik om een sigaret vroeg. Ik was meteen de popu laire jongen. Ach, je moet wat over hebben voor deze mooie wetenschap." gerard van putten Sober noch humaan De mooi-weer-kampeerders struinen op de Kampeer Caravanrai, wij staan met onze sleurhut gewoon in het bos. Overdag wordt het met een gure oosten wind amper tien graden, 's nachts daalt het kwik een meter boven de grond tot het vriespunt. Wij slapen een meter boven de grond. De buitensporters met hun lichtgewichttenten, éénpitsbenzinebranders en zelf- opblaasbare matrasjes mogen dan neerkijken op ca- ravanbezitters, op onze camping zijn in deze herfst vakantie de tentjes net zo zeldzaam als de schaaltjes baklava in de etalage van de warme bakker in Kol- lum. Het dédain van tentkampeerders voor bezitters van een toercaravan is terug te voeren op het gebrek aan ontberingen dat de laatste categorie ondervindt tijdens de vakantie. Kamperen is afzien en dat kan niet in een onderkomen op wielen, met een koelkast en een kachel. Deze houding komt voort uit onbegrip en onwetendheid. Als kam peren lijden is, hebben wij de afgelopen week gekampeerd. Dat begon al met het besluit om op pad te gaan. Wat brengt een mens ertoe om na vijf weken kamperen in eigen huis, het eind van een verbouwing te vieren door met het hele ge zin in een ruimte van vijf bij twee meter te kruipen? En dan ook nog in een gebied waar delen van de autochtone bevolking vijandig staan tegenover vreemdelingen: Friesland. Wij staan in Gaasterland, in één van de weini ge stukjes bos die de provincie rijk is, net buiten Oudemirdum (Aldemardum). De plekken zijn ruim en mooi maar, anders dan in Kollum, heeft de beheerder zo zijn eigen manier om DICK VAN DER PLAS zijn xenofobie tot uitdrukking te brengen. Hij heeft de afgelopen jaren vooral geïnvesteerd in zijn dienst woning (het moet gezegd: de man woont prachtig) maar lijkt met de staat van de sanitaire voorzienin gen opzijn terrein de herinneringen levend te hou den aan de tijd dat mensen hun behoefte deden op een houten kist met een slecht passend deksel. De op vang is sober noch humaan. Warm water krijg je al leen via muntjes (kennelijk eveneens uit de Romeinse tijd, want er zit nog een gat in), en ook douchen gaar via de automaat (muntjes zonder gat). Kamperen in de heifst en de winter is leven met per manente angsten: is er stroom, doet de kachel het en hebben we beeld op de televisie? De dagen worden korter, er is Champions League, dus als de angsten één en twee zijn bedwongen, bestaat mijn volgende klus uit het opzetten van de televisiemast en het be vestigen van de antenne. Wij worden teruggeworpen op Nederland 1. 2 en 3 en een Friese zender. Die laat ste is kraakhelder (liet beeld tenminste, van het ge luid kunnen we met onze taalachterstand geen cho cola maken), maar de eerste drie zijn met geen moge lijkheid gelijktijdig scherp te krijgen. Van zender wis selen betekent van achter je wijntje de vrieskou in stappen om aan de antenne le draaien, gevolgd door moeizame conversaties door dubbel glas ('wordt-ie zo beter?'). Onze nieuwe Italiaanse keuken hebben we in de steek gelaten voor een gasstel waarvan de pitten speels in een driehoek staan, waardoor geen enkele pan er fat soenlijk oppast. Voedsel moet je laten roteren om het goed te verwannen. Op het menu staan ovennatig veel peulvnichten, wat funest is voorde binnenat- mosfeer. Met drie stemmen voor en één tegen wordt besloten dat ik alleen om te plassen gebruik mag ma ken van het caravan toilet, maar voor al het overige over een onverlicht bospad naar het onvenvannde toiletgebouw moet stommelen. Van wandelen krijg je hier geen blaren maar een loopneus. Niet voor niets zag ik bij de VW in Sloten (Sleat) op een zakdoek het opschrift 'In goede Fries is altijd ferkdlden' gebor duurd. Halverwege de week hang ik mijn bruine winterjas aan een haakje op een wc-deur die overdag door iemand blauwgrijs is geverfd. Er hing wel dege lijk nog een bordje 'Nat', zie ik de volgende ochtend. Met z'n vieren in een kleine ruimte bivakkeren, bete kent jezelf wegcijferen. Dat kan ik als geen ander, merkt mijn echtgenote op als zij de kinderen wast, aankleedt, de boel aan kant maakt en de maaltijden bereidt. Voor je het weet loop je elkaar in de weg bij dit soort activiteiten, beaam ik, terwijl ik me nog eens behaaglijk uitrek in het hoekje van de rondzit met 710 pagina's 'Tot op het bot' van Frénk van der Lin den. Alleen aan de afwas van het avondeten (te om vangrijk voor het caravanwasbakje) kan ik me niet onttrekken. Als ik in het schemerdonker met de vuile vaat over uitstekende boomwortels naar het half overdekte afivasgedeelte struikel, passeer ik zo'n grof- geribbelde noodbehuizing met warm en koud stro mend water, een aansluiting op het riool (dus een toilet met spoeling en een douche) en een digitale te levisieschotel op het dak. Het is niet van de kou dat de rillingen over m'n rug lopen. Mensen in een stacaravan, dót zijn geen kampeer ders. de tr Nog 68 dagen en het ni we millennium breekt; j,uu Reden voor deze krant Hof in een dagelijkse seriei wee rug te kijken op belang sinJ gebeurtenissen die ph grepen op correspondi rende data in de afgeloVr 1000 jaar. Deze weeks okt 1400: Geoffrey Cha overleden; 26 okt 1974 gin gijzelingsdrama Sc Ome veningse gevangenis; 2 over! okt 1886: inhuldiging]111116 heidsbeeld; 28 okt 191! begin drooglegging VS okt 1837: geboortedag y\ Abraham Kuyper; 30 c 1938: Paniek in VS dot W hoorspel. J,pde zaten 25 OKTOBER 1400 ^ijgs Een exemplaar uit de een 111663 drukte oplage van zijn mi werk brengt op een veilinjsie va Christie's in Londen bijm J!1666 honderd jaar na zijn ovei .e 4,6 miljoen pond (circa 1 Dn811 miljoen gulden) op. Nogi is, aldus het veilinghuis,! (j61 een boek zo'n hoog bedn tafel gelegd. Maar we hel het dan ook wel over dela8® roemdste uitgave van de ^en ste van de Engelse dichte Shakespeare: Geoffrey G 0 wa^ die vanaf 1387 tot aan zij nan op 25 oktober 1400, in W waa^ minster, aan zijn fameuz >en 6 terbury Tales' zal werken110 v zal even duren eer het bele P°' 'De vertellingen van de pe SC(li grims naar Kantelberg' (1 een Nederlandse versie 1V0H maar overzee heeft Chau dan al diepe indruk acht ^11 ten. De Engelse dichters aSmi1 zoals dat heet, een komeiue6s 0 gezond verstand, verdrai ercj[° zaamheid en medelijden '°rclt 1 schets van pelgrims, van 'ev01K rang en stand, op weg n lrsc9€ Canterbury vindt metee zll' weerklank. Over Chaucfe eian weten we dat hij stamt u ?ud91 koopmansfamilie en eenW1S re doorloopt in hof- en sen Pa! dienst. En dat hij te vroej want als de waard van df Bil bard Inn zijn dertig pelg ten voorstelt dat ze op di en terugweg allemaal tvv11(16 halen vertellen, zal Chauee6t vc met zijn 'tales' uiteindeli n halen. ellaSe henk ruul v1* v£ idus V; et vers even nd isg rdove ilgens ibruiki T>er Een agressieve PIRANH/ een Britse politieman gel ILhaag tijdens een huiszoeking» Noordoost Londen. Deag de de vis weer in het wat!ta- st9' pen nadat het aquarium MENSELIJ ulands '1 V inval was gebroken. Een voerder van de politie zei r"L dag dat de agent niet te maken had met de vra< tige Zuid-Amerikaanse De vis beet agent Battel zijn vinger. Het lukte toch in een tweede pogii weer in het water te krijg is in het ziekenhuis bel voor zijn verwondingen, huiszoeking werden twiit pillen en een kleine hoe* wiet gevonden De Britse zanger ROBBI! LIAMS is het nieuwe bo* haag van de reclamecampagn Pepsi. De voormalige Tal ken er zanger ontvangt 6 miljoe Imatig den voor zijn optredensi n plei clames die overal ter wei uien. D gezonden zullen worden, veel ko het Britse showbizzpersl weer WENN. Eerder tekendel mens drankenconcern soortgel tieleide overeenkomsten met Dai t antwi wie, Tina Turner en Micl e van Jackson. IJsselste is gew< Veel bewoners van het kjGraaf ee nadese stadje VIRDEN plotseling rood haar gekt Niet de plaatselijke kapf Jijke 1 boosdoener, maar een p ke waterzuiveringsinstall meldt de televisiezender De beheerders van de in 'olplein ontdekten dat het water rnet ee kleurt als het ijzersporei die zich in oude waterle 56 i bevinden. Zij erkendeni water 'licht agressief' is, wisten zeker dat het uit! uurders te drinken is. Wat ze ecl «Ueidei beseften is dat blond ha ei rood kleurt als mensenI met het gewraakte wateraf met Het zuiveringsbedrijf is in vooi niek, de plaatselijke kap fn roker prima zaken met de stijl vraag naar blondeermid krijgen van gewelc

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 2