Chopin roe]
nog steeds
emoties op
Hip
Hop
Hoera!
Cultuur Kunst
'Rapido' is een musical van deze tijd
Erich
Salomon
Prijs voor
fotografe
Eva Besnyö
Orgel Lokhorstkerk als nieuw
Onvindbaar paradijs in moeilijk 'Anderland
Het publiek wfl 'Heil Yeah' schreeuwe
Rijkgeschakeerde arrangementen in Zap
L
MAANDAG 18 OKTOBER 1999
(NDAG
chef jan rijsdam, 071-5356444, plv chef caroline van overbeeke 07i
Boyzone in januari uit elkaar
londen De Ierse jongensgroep Bovzone gaat in januari defini
tief uit elkaar. De succesvolle band geeft als afscheid nog acht
millenniumconcerten in zijn thuishaven Dublin. Dit heeft hun
manager, Louis Walsh, aan het Britse showbizzpersbureau
Wenn meegedeeld. De bandleden zijn dit jaar allemaal een so
locarrière begonnen. Walsh voorziet vooral voor leadzanger
Ronan Keating een gouden muzikale toekomst.
Planeta-prijs voor schrijfster Freire
barcelona De Planeta-prijs is dit jaar toegekend aan de jonge
Baskische schrijfster Laura Espido Freire. Aan de onderschei
ding is een prijs van 50 miljoen pesetas (ruim 650.000 gulden)
verbonden, het hoogste geldbedrag voor een prijs in de Spaans
talige wereld. De 25-jarige Espido Freire kreeg de meest presti
gieuze Spaanse literatuurprijs voor haar boek 'Melocotones
helados' ('Bevroren perziken'). Het boek vertelt het verhaal van
een familie over drie generaties. De tweede prijs ging naar de
Madrileense journaliste Navitel Preciado voor haar boek 'El
egoista' ('De egoïst'). Het is voor het eerst in de geschiedenis
van de Planeta-prijs dat de twee finalisten vrouwen zijn.
Tropenmuseum krijgt 1,5 miljoen
amsterdam De stichting DOEN heeft het Tropenmuseum in
Amsterdam vrijdag een bedrag van 1,5 miljoen gulden voor de
komende drie jaar toegezegd. Deze stichting ondersteunt orga
nisaties die iets ondernemen op het gebied van cultuur en ont
wikkelingssamenwerking. De donatie werd bekendgemaakt tij
dens de receptie ter gelegenheid van het vertrek van museum
directeur H.J. Gortzak. Het geld, afkomstig uit de Sponsor Lote
rij en de Nationale Postcode Loterij, wordt gebruikt voor nieuwe
media in nieuwe tentoonstellingen. Verder wordt geprobeerd
nieuw publiek, vooral allochtonen, te trekken. Het museum zal
daartoe samen met de stichting promotie-acties opzetten.
Massale drukte in leeg museum
utrecht Drieduizend bezoekers zijn zondag een kijkje komen
nemen tijdens de open dag in het nog lege. pas verbouwde
Centraal Museum in Utrecht. Dat leverde het beeld op van
drommen mensen, die bewonderend door de gangen, trappen
huizen en zalen liepen, waar nog geen kunstwerk te zien is. De
open dag was bedoeld om het publiek kennis te laten maken
met het volledig gerenoveerde en uitgebreide museum. De 37
miljoen gulden dure verbouwing en uitbreiding hebben het
museum nieuwe depots, nieuwe kantoren en kwalitatief sterk
verbeterde expositieruimten opgeleverd. De opvallendste ver
nieuwing is het glazen entreegebouw en de nieuwe Rietveld
vleugel. Ook zijn er nu liften, die het gebouw toegankelijk ma
ken voor gehandicapten.
katwijk Katwijkse graffiti-artiesten
bespuiten de borden buiten bij Scum.
Afgelopen zaterdag was er in het ka
der van het 'Ga Legaal' project de hip
hopmanifestatie 'Return of the sea
dogs' in en rond het Katwijkse jonge
rencentrum. Naast het veelkleuren-
werk van de graffitispuiters waren ook
optredens van rappers en dj's te zien
en horen.
Optredende rapcrews in Katwijk
waren SHO uit Sneek, Degree of Ha
zard uit Katwijk, Coz of Def uit Am
sterdam en Redzone uit Rotterdam.
Daarnaast draaiden Nederlandse dj-
kampioenen als dj Rockid hun platen
en vertoonden b-boys en b-girls hun
breakdance toeren op de dansvloer.
Het jongerencentrum aan de
Noordduinseweg dat vanaf 1995 hip
hop-party's organiseert, probeert een
vrijplaats voor jong hiphoptalent te
zijn. Gemotiveerd en aangemoedigd
door de opkomende rage in vooral
new York werd in 1984 al de basis ge
legd voor de Katwijkse hiphop vari
ant. Vijftien jaar later is in de vissers
plaats een bloeiende scene ontstaan
die onlangs culmineerde in een
boritbespoten vuurtoren. Met het
'Ga Legaal' project stimuleren Scum
en de Katwijkse gemeente jonge
graffiti-artiesten om hun kunsten
binnen de legale kanalen uit te voe
ren. FOTO DICK HOGEWONING
Veertig concerten ter ere van sterfn
ief ni<
01 Bijl
denaar h
id dan oc
pbroken
s de man
n te acht
aantal 1
rand
Het is zondag 150 jaar geleden dat Frédéric Chopii Een
leed, gesloopt door de tbc. Pas 39 jaar jong, maan een brie
ven was rijk genoeg om nog steeds tot de verbeelierdie de
kunnen spreken. Bovendien zijn er weinig compc
wier werk nog zulke sterke emoties oproept bij eei
publiek. Zondag begonnen in Bergen en Amsterd;
serie van veertig concerten die worden gegeven
Nederland, waarin diverse aspecten van zijn muzi
de orde komen.
theater recensie
sabine van den berg
Voorstelling: Rapido, vn| naar King Lear van Wil
liam Shakespeare Tekst en toneelbeeld Felix de
Rooy Regie Helmert Woudenberg. Muziek Tho
mas Eibers Choreografie Majid Chadin Gezien
16/10, schouwburg, Leiden
Even bang voor vlak taalgebruik. Ver
warring. Ie denkt: „Lokken ze einde
lijk wat tieners naar het theater door
een stuk tjokvol popmuziek te prop
pen, gaat de schrijver hun vocabulaire
beperken.'' De toneeltekst barst van
termen als: 'chillen' en 'checken'.
Maar die vrees blijkt onnodig. Naast
hypermodern, alledaags taalgebruik
vind je in de rapmusical 'Rapido' ook
zinnen als: „Jouw gezicht staat'als on
deraan de horizon." En die dubbel
heid maakt deze voorstelling, geba
seerd op Shakespeares 'King Lear', tot
een interessant fenomeen.
Een klassieker in een supersnel jas
je. Hot en cool. Maar tegelijkertijd zo
ouderwets als grootmoeders koffie
molen. Zou dit dan de manier zijn
jongeren voor het theater te interesse
ren?
Behoorlijk wat tieners vonden afge
lopen zaterdagavond hun weg naar de
schouwburg. 'Go down, baby, go
down!' Bij binnenkomst waan je je in
een discotheek. Een dj draait op het
podium. De r&b- en hiphopgroep
East-West Connexion opent met rap.
De toon is gezet. De avond wordt ver
volgd in verzen, want de tekst mag
dan gloednieuw zijn, Shakespeares
versificatie wordt niet vergeten. Een
echte musical ontvouwt zich, waarin
vooral de choreografie opvalt. Break-
en electric boogie-danser Majid Gha-
diri danst zelf mee in de door hem ge
choreografeerde dansnummers en
doet dit virtuoos. Hij beschikt over
een enorme attack en perfecte timing.
Eindelijk een choreograaf die street-
dance als een serieuze discipline be
schouwt, die niet zomaar wat aan-
klooit, en deze jonge vorm zelfs pro
beert te vernieuwen. Reikhalzend kijk
je uit naar de volgende dans als er
juist een is voltooid.
Naast de snelle en luide rapmuziek
krijg je tegen het einde iets heel an
ders te horen. Dan zingt Jarrald H.
Paal (van East-West Connexion) en
bespeelt hij zijn gitaar. Die man weet
wat blues inhoudt. Of sterker nog, hij
hééft de blues, en daarom had deze
solo veel uitgebreider moeten zijn.
Jammer dat er niet wat meer van deze
songs te horen waren. De rapmuziek,
die overigens wel over een flinke drive
beschikt, is zo allesoverheersend dat
zij weinig ruimte laat aan r&b.
Meer jong talent. Ook achter de
draaitafel. AlSvThomas Eibers (dj Aste
roid) scratcht, hoor je percussie met
een platennaald. Een tel later kruipt
deze muzikant achter zijn drumstel.
Een echte percussionist dus, zowel
met naald als stok. King Lear is hier
King Ra, gespeeld door Ruben la Cruz.
Zeer expressief, maar niet altijd goed
te verstaan, met weinig dynamiek in
zijn acteerprestatie. In tegenstelling
tot zijn dochters Lady X en Princess.
Dit zijn rondere karakters: Jolanda
Spoel geeft haar tekst gewicht, zij de
clameert hem fel en met - gedragen
stem. Farida van den Stoom zet ook
een kleurrijke dochter neer. Van huis
uit actrice, hierin als danseres zeker
een verrijkende factor.
Geen twijfel over het aanbod aan
aanstormend talent. Een verdienste
van de ervaren theatermaker Helmert
Woudenberg dat hij deze uiteenlo
pende groep jonge mensen speels, zo
dat ieder de kans krijgt zijn eigen ta
lent te benutten, maar met zekere
hand, omdat het stuk anders uit el
kaar valt als los zand, regisseert. Deze
'King Lear' gaat niet diep, het blijft
amusement met een respectvolle
knipoog naar zijn oorsprong. 'Rapido'
is een musical van deze tijd, die inte
ressant wordt door het werk van Gha-
diri. Zijn choregrafie is de ruggen
graat. Hij houdt 'Rapido' - ik kan het
niet laten - retestrak.
amsterdam gpd/hans visser
Chopin componeerde zijn
muziek in een kamer bij kaars
licht, dat op de muren van die
mooie grillig bewegende scha
duwen geeft. En spelen deed hij
ook bij dat licht. Er was toen
niets anders. Daarom komt zijn
muziek het best tot zijn recht in
een intieme ruimte met kaars
licht. Chopin in een grote con
certzaal met tl-buizen, dat
werkt niet. Dat heeft niets te
maken met romantiek, het
hoort gewoon bij Chopin. In de
Runekerk in Bergen bijvoor
beeld, daar komt hij tot zijn
recht. Intiem, met kaarsen."
Jan Marisse Huizing beweert
het met een speelse glimlach
rond de mond. Natuurlijk is er
rond Chopin volop geromanti
seerd. Ten onrechte. Maar dat
kaarslicht hoort erbij. Geen
kitsch dus. En die kerk? Die
moest wat hem betreft zondag
middag vol zitten, als daar de
beide pianoconcerten van Cho
pin worden uitgevoerd. Niet
met orkest, maar zoals de com
ponist dat destijds zelf ook
deed: begeleid door slechts vijf enorm gemak en heel
Mï Het l
zende ten
nde drie
en ve
jseplein
let arn
ÜÜ2 In et
nde een 2
>e zogenc
die in di
uithaalt? Zondagavondl"}161 ved(
den in de Kleine Zaal lijnachte
Amsterdamse Concen dyse blee
Paolo Giacometti, Folke
Bart van de Roer en Yor ClltOOl
Hurwitz een Chopin-pi
a.
„Veertig concerten!'
Huizing. „Dat doen ze£Puc
en Frankrijk, maar nooi e" v<;
derland. En dan doen entoonsl
nog zijn liederen en
voor cello, zijn lieveling
ment. Wanneer hoor
hier?" Huizing leidt
Amsterdams Consen
een internationale p
Hij schreef een boek
vaak onspeelbaar geac
des van Chopin en s:
aan het naar de compr
noemde conservatori
Warschau.
Er zijn enkele portrei
Chopin, maar hoe hij Stichting
Huizing denkt aan een uisvestin
dramatiek, maar toch ingbouw
klassieke, heldere klani Vo uit De
bij Bach en Mozart, co
ten die Chopin graag
Sober en met een
noblesse. Zacht, ra
strijkers.
Het optreden gisteren vorm
de de opening tot een serie van
veertig door hem samengestel
de Chopin-concerten in heel
Nederland. Een initiatief van
Holland Music Sessions, waar
bij Jan Marisse Huizing vanaf
het eerste uur als programmeur
is betrokken, een organisatie
die aankomende musici artis
tiek begeleidt en concerterva
ring laat opdoen. En of dat iets
hij improviseerde. Zijn
zo bijzonder dat hij in
annei
uw
Leid
die mo<
een baar
daar eer
met de
waar niemand hem vai idsplaats
kende, louter aan zijn!t >s de t
van spelen werd herken;ren tijd
Serie Chopin-concer Verkhote
nekerk Bergen: 21, 23 tl ding kri
vember. Masterclass Ja;» uftgej
se Huizing: 29 oktober waar 30
concerten in: Den Haa'jk aan 1
warden, Enschede, Ara:t Werkhe
Heerlen. Informatief °°k v
5821300.
frankfurt am main»
De beroemde, in Nederland
wonende fotografe Eva Be
snyö krijgt de Erich Salo
mon Prijs 1999 van het
Duitse Gesellschaft für Pho
tographic (DGPh). De prijs
wordt 31 oktober in Berlijn
uitgereikt.
De in 1910 in Boedapest
geboren Besnyö ontvangt
de prijs voor haar fotografi
sche levenswerk, haar inzet
voor de fotografie als kunst
medium en haar politieke
betrokkenheid.
Vanaf haar begintijd in
Hongarije en Berlijn zijn
haar foto's uitingen van een
sociaal bewogen visie op de
maatschappij. De mens is
vaak middelpunt in haar
werk.
De jaarlijkse prijs van het
DGPh werd in 1971 voor
het eerst uitgereikt en is ge
noemd naar de fotograaf
Erich Salomon die in
Auschwitz om het leven
kwam.
Eva Besnyö kwam in 1932
vanuit Berlijn naar Neder
land, waar ze gedurende de
oorlog onderdook. Ze
woont in Amsterdam. In
1994 kreeg ze de Oeuvre-
prijs voor fotografie van het
Fonds voor de beeldende
kunsten. Datzelfde jaar ont
ving ze de Piet Zwart Prijs
van de Bond van Neder
landse Ontwerpers (BNO).
Besnyö wordt beschouwd
als een van de belangrijkste
Nederlandse fotografen
sinds de jaren '40. Haar on
derwerpen zijn zeer gevari
eerd: van de vrouwenbewe
ging in Nederland (ze was
ooit de fotografe van de
Dolle Mina-beweging) tot
portretfoto's van Neder
landse kunstenaars.
In haar werk laat ze zowel
de strijdlust als de kwets
baarheid zien van de men
sen voor haar camera. Foto
grafie beschouwt ze als 'so
ciaal instrument'.
leiden In de 17de-eeuwse Lokhorstkerk aan de
Pieterskerkstraat in Leiden klonken zaterdag weer
orgelklanken. Het Mittereither-Van Damorgel is in
negen maanden tijd volledig gerestaureerd en kon
het afgelopen weekeinde voor het eerst weer wor
den bespeeld in bijzijn van publiek. Leiden bezit nu
weer een authentiek Rococo-orgel. Het instrument
is geschikt voor kerkdiensten, maar ook voor het
spelen van vele andere soorten muziek. Muziek
van de middeleeuwen tot de vroeg-romantische
tijd van Bach en Mendelssohn, en eigentijdse mu
ziek. De feestelijke overdracht van het orgel had
zaterdagmiddag plaats. Anton den Boer bespeelde
het instrument met onder meer werken van Buxte-
hude en Mendelssohn. Een dag later werd het or
gel voor het eerst gebruikt in de kerkdienst. Een
echt feestconcert met muziek uit de rococoperiode
voor orgel, koor en orkest, wordt op zondag 31 ok
tober gegeven, met medewerking van het Neder
lands Madrigaal Koor en het Jeugdkamerorkest
Leiden onder leiding van Henk Briër.
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
theater recensie
paulien koopmans
Voorstelling: 'Anderland' door Maccus.
Tekst Paul Biegel Regie Isabel Schroder.
Gezien: 17/10, LAKtheater, Leiden
Iedereen droomt wel eens van
het paradijs. Een land zonder ge
mene dieven, lastige ouders, val
se huisdieren en saaie vriendjes.
Een plek waar alles mag, en niets
moet. Maar waar het precies ligt,
is geheim, want er bestaat geen
routebeschrijving naartoe. 'An
derland' van theatergroep Mac
cus gaat over zo'n droomland.
Deze jeugdtheatervoorstelling is
gebaseerd op een boek van kin
derboekenschrijver Paul Biegel.
Het verhaal gaat over het jongetje
Malle. Hij woont aan zee en hij is
anders dan andere mensen. Op
een dag gaat hij naar het strand
om de golven te tellen. Daar
vindt hij een aangespoelde dren
keling: Bran. Een visser neemt
hem mee naar huis en verzorgt
hem. Malle zoekt hem vaak op en
luistert naar Brans heldhaftige
verhalen over een eiland in zee.
Dan besluit Malle: hij wil ook
naar Anderland.
'Anderland' is een stuk dat tot
de verbeelding spreekt, waarin
fantasie en werkelijkheid door el
kaar heenlopen. Veel thema's
zijn klassiek: het eiland dat in zee
zinkt, omdat het een (pot)vis
blijkt te zijn, en een paradijs
waarover je niet mag vertellen,
want anders ga je dood. Deze on
derwerpen komen uit de wereld
literatuur (zoals 'De reis van Sint
Brandaan') en plaatsen het stuk
in een groter kader. 'Anderland'
gaat over een onbestemd verlan
gen dat iedereen kent. Maccus
weet daarbij met sterke details de
juiste sfeer te treffen. De belich
ting wekt bijvoorbeeld de sugges
tie van vuurtorenlicht, zodat het
voelt alsof je aan zee ben
Maar 'Anderland' is
moeilijke voorstelling,
goed is afgestemd op hel
Twee acteurs (Bas Keijzimet de X'
han Knuts) spelen vier nen partij
dat is soms behoorlij! e8 met
Daarnaast is er nog een
baar vijfde personage:
bruinvis. Het publiek hl
delijk moeite met de rol
gen. 'Anderland' is daai
stuk met een beeldende
maar met een vorm die
maal past. En zo blijkt
dijs waar iedereen naar
eindelijk onvindbaar.
[landen e
Oeinbedr
positief
In Leide:
muziek recensie
pablo cabenda
Concert: E-Life tijdens World of Hiphop. Gezien 16/10,
LVC, Leiden
Aan iedereen die het horen wilde (en dat wa
ren er veel, getuige het aantal interviews de
afgelopen maand) vertelde E-Life dat hij al
vijftien jaar in de hiphop-wereld zit. De Rot
terdamse rapper is geen groentje meer. Des
te opmerkelijker is het, dat de smaakmaker
uit Rotterdam pas afgelopen maand met zijn
debuutalbum kwam. Zeker als je bedenkt dat
zo'n twee jaar geleden door het succes van de
Osdorp Posse en de Nederhop hausse iedere
rijmende schreeuwlelijk een platencontract
voor zijn neus kreeg. Maar E-Life, de man die
een brug sloeg tussen underground en main
stream, straatcultuur en TMF, wilde pas een
cd uitbrengen als hij volledige controle kreeg
over alles. En voila, daar was het onvermijde
lijke 'Eleven'. Een prettig in het gehoor lig
gende crossover hiphop-cd.
Live klonken de beats in het LVC feller dan
op schijfje. Met vocalen die iets te hard - en
dus precies goed - waren afgesteld sloeg E-Li-
fe het publiek om de oren. De achtentwintig
jarige rapper rapt accentloos, moeiteloos en
laat tegelijkertijd de gecultiveerde hiphop-
nonchalance van zijn schouders glijden. Een
combinatie van talenten die niet iedere rap
per in Nederland is gegeven.
E-Life doet in techniek en flow deed niet
onder voor heel wat Amerikaanse brothers.
In een muziekcultuur die zich sterk spiegelt
aan het grote transatlantische voorbeeld is
dat waarschijnlijk één van de grootste com
plimenten die je kunt bedenken.
Met baseballpet achterstevoren, één van
zijn handelsmerken, daagt hij het publiek uit,
speelt ermee en heeft het in een stevige
greep. De sympathieke muzikale allesvreter
(brak een lans voor Borsato) weet ook live
een brug te slaan tussen rauwe hiphop en
poppy r&b zonder dat de hiphop aan geloof
waardigheid inboet. Dat mag opmerkelijk he
ten, in een cultuur die van opportunisme aan
elkaar hangt en waar de Puff Daddy's van de
wereld elke maand een nieuw blik opentrek
ken naar gelang de smaak van het moment.
De subtiele samples, piano, strijkers en het
r&b-dameskoortje uit 'More days to come'
v' id:
D een
komen helaas iets minder uit de
het blijft onweerstaanbaar uitdagend m
Daar komt nog bij dat de man kan
nen zonder dat het één keer plat
tuurlijk moeten de verplichte figure!
yeali's en de say hohoo's ook even
doorgenomen. Goed beschouwd de
variant van 'en nou die handjes'
grote verschil met veel andere Nei
rappers, in dit geval, is dat het pu
ook ter harte neemt omdat het put tij
yeah' en 'hohoo' wfl schreeuwen.
zijn eerste stelregel 'make some n
het publiek meedeelt, geeft de zaal
onmiddelijk gehoor aan. Dan gaa
mondhoeken omhoog en laat hij he vei
zijn mond meegrijnzen.
En ja, er zijn ongetwijfeld puristen
elke vorm van succes al een bew
commerciële collaboratie. Maar
dat er tegenwoordig alleen best
voor hiphop is als er sprake is van
Hij is daar niet minder dan het le\
wijs van. En van het feit dat met
generatie rappers de hiphop in
pas echt volwassen geworden is.
eigen wij 5
antwoord
na afgelc
l: bijzon
iwijs dat
8746 - vee
namen r
- het ooi
De Wit s'
van voet!
met zijn h
En de Zt
in zijn la
iserend
en an<
muziek» recensie
ken vos
Zapp! met Vera van der Poel. Gezien op 16
oktober bij Hot House in de Burcht, Leiden.
Het optreden van afgelopen za
terdagavond was aangekondigd
als 'Vera van der Poel zingt met
Zapp!', waardoor de suggestie
werd gewekt dat de Leidse zange
res het strijkkwartet had ge
vraagd om haar repertoire te spe
len. In werkelijkheid waren aan
de stukken van Zapp enkele stuk
ken van de zangeres toegevoegd.
De bezetting van Zapp is die
van het klassieke strijkkwartet
met twee violen, een altviool en
een cello. Ongewoon is mis
schien dat, naast Jasper de Cler-
cq op viool en Emile Visser op
cello, Friedmann Hitzer en Oene
van Geel afhankelijk van het stuk
van viool en altviool wisselen,
maar nog ongebruikelijker is het
repertoire van Zapp. Behalve
jazz-standards, vooral te horen in
de eerste set, maken ook heden
daagse composities, een bossa
nova, popthema's, wat funk en
een enkel traditioneel Bulgaars
stuk met een asymmetrische
maatsoort daar deel van uit.
Vera van der Poel, een zange
res met een heldere stem en een
ontspannen timing komt het best
tot haar recht in de uit de pop af
komstige stukken, zoals 'Black
bird' van Lennon en McCartney,
twee nummers van Joni Mitchell
en 'Kiss' van Prince. De combi
natie met Zapp blijkt een uiterst
aantrekkelijke, omdat haar sub
tiele dynamiek goed aangevuld
wordt door de rijkgeschakeerde
arrangementen van het strijk
kwartet die opvallen door hun
warme harmonieën.
Minder overtuigend was de
presentatie van het meer tradi
tionele jazzmateriaal, ondanks
mooi solowerk van vooral De
Clercq en Van Geel, omdat er
nogal eens slordig met het ritme
werd omgesprongen.
Dat wreekte zich bijvoorbeeld
ook in de negen-achtste maat
van de eerder genoemde Bul
gaarse compositie. Juist in dat
stuk was ook het muzikalehoog-
tepunt van de avond te horen,
een mooi opgebouwde improvi
satie van Van Geel di
verwacht gebruik maa
diase toonreeksen.
Het best klinkt Zap:
of langzamere stuk!
strakke ritmiek ondei
aan alert en harmonii ||j
blewerk. Een goed
daarvan was de groe
satie in de tweede set.
Uiteindelijk was h
van Vera van de Poelr
nogal beperkt, maar
zou ook een goede
zijn in de meer a\
stukken. Als Zapp bo\'
meer aandacht schen
ritmische hechtheid,
we er een formatie
leen qua samenstellii
zijn geho<
deze koe
kleden c
koe had i
tot aan de
lurd door
ners Club
ian van di
op te luisi
oofdrol sp
in#