Chopin roe] nog steeds emoties op Hip Hop Hoera! Cultuur Kunst 'Rapido' is een musical van deze tijd Erich Salomon Prijs voor fotografe Eva Besnyö Orgel Lokhorstkerk als nieuw Onvindbaar paradijs in moeilijk 'Anderland Het publiek wfl 'Heil Yeah' schreeuwe Rijkgeschakeerde arrangementen in Zap L MAANDAG 18 OKTOBER 1999 (NDAG chef jan rijsdam, 071-5356444, plv chef caroline van overbeeke 07i Boyzone in januari uit elkaar londen De Ierse jongensgroep Bovzone gaat in januari defini tief uit elkaar. De succesvolle band geeft als afscheid nog acht millenniumconcerten in zijn thuishaven Dublin. Dit heeft hun manager, Louis Walsh, aan het Britse showbizzpersbureau Wenn meegedeeld. De bandleden zijn dit jaar allemaal een so locarrière begonnen. Walsh voorziet vooral voor leadzanger Ronan Keating een gouden muzikale toekomst. Planeta-prijs voor schrijfster Freire barcelona De Planeta-prijs is dit jaar toegekend aan de jonge Baskische schrijfster Laura Espido Freire. Aan de onderschei ding is een prijs van 50 miljoen pesetas (ruim 650.000 gulden) verbonden, het hoogste geldbedrag voor een prijs in de Spaans talige wereld. De 25-jarige Espido Freire kreeg de meest presti gieuze Spaanse literatuurprijs voor haar boek 'Melocotones helados' ('Bevroren perziken'). Het boek vertelt het verhaal van een familie over drie generaties. De tweede prijs ging naar de Madrileense journaliste Navitel Preciado voor haar boek 'El egoista' ('De egoïst'). Het is voor het eerst in de geschiedenis van de Planeta-prijs dat de twee finalisten vrouwen zijn. Tropenmuseum krijgt 1,5 miljoen amsterdam De stichting DOEN heeft het Tropenmuseum in Amsterdam vrijdag een bedrag van 1,5 miljoen gulden voor de komende drie jaar toegezegd. Deze stichting ondersteunt orga nisaties die iets ondernemen op het gebied van cultuur en ont wikkelingssamenwerking. De donatie werd bekendgemaakt tij dens de receptie ter gelegenheid van het vertrek van museum directeur H.J. Gortzak. Het geld, afkomstig uit de Sponsor Lote rij en de Nationale Postcode Loterij, wordt gebruikt voor nieuwe media in nieuwe tentoonstellingen. Verder wordt geprobeerd nieuw publiek, vooral allochtonen, te trekken. Het museum zal daartoe samen met de stichting promotie-acties opzetten. Massale drukte in leeg museum utrecht Drieduizend bezoekers zijn zondag een kijkje komen nemen tijdens de open dag in het nog lege. pas verbouwde Centraal Museum in Utrecht. Dat leverde het beeld op van drommen mensen, die bewonderend door de gangen, trappen huizen en zalen liepen, waar nog geen kunstwerk te zien is. De open dag was bedoeld om het publiek kennis te laten maken met het volledig gerenoveerde en uitgebreide museum. De 37 miljoen gulden dure verbouwing en uitbreiding hebben het museum nieuwe depots, nieuwe kantoren en kwalitatief sterk verbeterde expositieruimten opgeleverd. De opvallendste ver nieuwing is het glazen entreegebouw en de nieuwe Rietveld vleugel. Ook zijn er nu liften, die het gebouw toegankelijk ma ken voor gehandicapten. katwijk Katwijkse graffiti-artiesten bespuiten de borden buiten bij Scum. Afgelopen zaterdag was er in het ka der van het 'Ga Legaal' project de hip hopmanifestatie 'Return of the sea dogs' in en rond het Katwijkse jonge rencentrum. Naast het veelkleuren- werk van de graffitispuiters waren ook optredens van rappers en dj's te zien en horen. Optredende rapcrews in Katwijk waren SHO uit Sneek, Degree of Ha zard uit Katwijk, Coz of Def uit Am sterdam en Redzone uit Rotterdam. Daarnaast draaiden Nederlandse dj- kampioenen als dj Rockid hun platen en vertoonden b-boys en b-girls hun breakdance toeren op de dansvloer. Het jongerencentrum aan de Noordduinseweg dat vanaf 1995 hip hop-party's organiseert, probeert een vrijplaats voor jong hiphoptalent te zijn. Gemotiveerd en aangemoedigd door de opkomende rage in vooral new York werd in 1984 al de basis ge legd voor de Katwijkse hiphop vari ant. Vijftien jaar later is in de vissers plaats een bloeiende scene ontstaan die onlangs culmineerde in een boritbespoten vuurtoren. Met het 'Ga Legaal' project stimuleren Scum en de Katwijkse gemeente jonge graffiti-artiesten om hun kunsten binnen de legale kanalen uit te voe ren. FOTO DICK HOGEWONING Veertig concerten ter ere van sterfn ief ni< 01 Bijl denaar h id dan oc pbroken s de man n te acht aantal 1 rand Het is zondag 150 jaar geleden dat Frédéric Chopii Een leed, gesloopt door de tbc. Pas 39 jaar jong, maan een brie ven was rijk genoeg om nog steeds tot de verbeelierdie de kunnen spreken. Bovendien zijn er weinig compc wier werk nog zulke sterke emoties oproept bij eei publiek. Zondag begonnen in Bergen en Amsterd; serie van veertig concerten die worden gegeven Nederland, waarin diverse aspecten van zijn muzi de orde komen. theater recensie sabine van den berg Voorstelling: Rapido, vn| naar King Lear van Wil liam Shakespeare Tekst en toneelbeeld Felix de Rooy Regie Helmert Woudenberg. Muziek Tho mas Eibers Choreografie Majid Chadin Gezien 16/10, schouwburg, Leiden Even bang voor vlak taalgebruik. Ver warring. Ie denkt: „Lokken ze einde lijk wat tieners naar het theater door een stuk tjokvol popmuziek te prop pen, gaat de schrijver hun vocabulaire beperken.'' De toneeltekst barst van termen als: 'chillen' en 'checken'. Maar die vrees blijkt onnodig. Naast hypermodern, alledaags taalgebruik vind je in de rapmusical 'Rapido' ook zinnen als: „Jouw gezicht staat'als on deraan de horizon." En die dubbel heid maakt deze voorstelling, geba seerd op Shakespeares 'King Lear', tot een interessant fenomeen. Een klassieker in een supersnel jas je. Hot en cool. Maar tegelijkertijd zo ouderwets als grootmoeders koffie molen. Zou dit dan de manier zijn jongeren voor het theater te interesse ren? Behoorlijk wat tieners vonden afge lopen zaterdagavond hun weg naar de schouwburg. 'Go down, baby, go down!' Bij binnenkomst waan je je in een discotheek. Een dj draait op het podium. De r&b- en hiphopgroep East-West Connexion opent met rap. De toon is gezet. De avond wordt ver volgd in verzen, want de tekst mag dan gloednieuw zijn, Shakespeares versificatie wordt niet vergeten. Een echte musical ontvouwt zich, waarin vooral de choreografie opvalt. Break- en electric boogie-danser Majid Gha- diri danst zelf mee in de door hem ge choreografeerde dansnummers en doet dit virtuoos. Hij beschikt over een enorme attack en perfecte timing. Eindelijk een choreograaf die street- dance als een serieuze discipline be schouwt, die niet zomaar wat aan- klooit, en deze jonge vorm zelfs pro beert te vernieuwen. Reikhalzend kijk je uit naar de volgende dans als er juist een is voltooid. Naast de snelle en luide rapmuziek krijg je tegen het einde iets heel an ders te horen. Dan zingt Jarrald H. Paal (van East-West Connexion) en bespeelt hij zijn gitaar. Die man weet wat blues inhoudt. Of sterker nog, hij hééft de blues, en daarom had deze solo veel uitgebreider moeten zijn. Jammer dat er niet wat meer van deze songs te horen waren. De rapmuziek, die overigens wel over een flinke drive beschikt, is zo allesoverheersend dat zij weinig ruimte laat aan r&b. Meer jong talent. Ook achter de draaitafel. AlSvThomas Eibers (dj Aste roid) scratcht, hoor je percussie met een platennaald. Een tel later kruipt deze muzikant achter zijn drumstel. Een echte percussionist dus, zowel met naald als stok. King Lear is hier King Ra, gespeeld door Ruben la Cruz. Zeer expressief, maar niet altijd goed te verstaan, met weinig dynamiek in zijn acteerprestatie. In tegenstelling tot zijn dochters Lady X en Princess. Dit zijn rondere karakters: Jolanda Spoel geeft haar tekst gewicht, zij de clameert hem fel en met - gedragen stem. Farida van den Stoom zet ook een kleurrijke dochter neer. Van huis uit actrice, hierin als danseres zeker een verrijkende factor. Geen twijfel over het aanbod aan aanstormend talent. Een verdienste van de ervaren theatermaker Helmert Woudenberg dat hij deze uiteenlo pende groep jonge mensen speels, zo dat ieder de kans krijgt zijn eigen ta lent te benutten, maar met zekere hand, omdat het stuk anders uit el kaar valt als los zand, regisseert. Deze 'King Lear' gaat niet diep, het blijft amusement met een respectvolle knipoog naar zijn oorsprong. 'Rapido' is een musical van deze tijd, die inte ressant wordt door het werk van Gha- diri. Zijn choregrafie is de ruggen graat. Hij houdt 'Rapido' - ik kan het niet laten - retestrak. amsterdam gpd/hans visser Chopin componeerde zijn muziek in een kamer bij kaars licht, dat op de muren van die mooie grillig bewegende scha duwen geeft. En spelen deed hij ook bij dat licht. Er was toen niets anders. Daarom komt zijn muziek het best tot zijn recht in een intieme ruimte met kaars licht. Chopin in een grote con certzaal met tl-buizen, dat werkt niet. Dat heeft niets te maken met romantiek, het hoort gewoon bij Chopin. In de Runekerk in Bergen bijvoor beeld, daar komt hij tot zijn recht. Intiem, met kaarsen." Jan Marisse Huizing beweert het met een speelse glimlach rond de mond. Natuurlijk is er rond Chopin volop geromanti seerd. Ten onrechte. Maar dat kaarslicht hoort erbij. Geen kitsch dus. En die kerk? Die moest wat hem betreft zondag middag vol zitten, als daar de beide pianoconcerten van Cho pin worden uitgevoerd. Niet met orkest, maar zoals de com ponist dat destijds zelf ook deed: begeleid door slechts vijf enorm gemak en heel Mï Het l zende ten nde drie en ve jseplein let arn ÜÜ2 In et nde een 2 >e zogenc die in di uithaalt? Zondagavondl"}161 ved( den in de Kleine Zaal lijnachte Amsterdamse Concen dyse blee Paolo Giacometti, Folke Bart van de Roer en Yor ClltOOl Hurwitz een Chopin-pi a. „Veertig concerten!' Huizing. „Dat doen ze£Puc en Frankrijk, maar nooi e" v<; derland. En dan doen entoonsl nog zijn liederen en voor cello, zijn lieveling ment. Wanneer hoor hier?" Huizing leidt Amsterdams Consen een internationale p Hij schreef een boek vaak onspeelbaar geac des van Chopin en s: aan het naar de compr noemde conservatori Warschau. Er zijn enkele portrei Chopin, maar hoe hij Stichting Huizing denkt aan een uisvestin dramatiek, maar toch ingbouw klassieke, heldere klani Vo uit De bij Bach en Mozart, co ten die Chopin graag Sober en met een noblesse. Zacht, ra strijkers. Het optreden gisteren vorm de de opening tot een serie van veertig door hem samengestel de Chopin-concerten in heel Nederland. Een initiatief van Holland Music Sessions, waar bij Jan Marisse Huizing vanaf het eerste uur als programmeur is betrokken, een organisatie die aankomende musici artis tiek begeleidt en concerterva ring laat opdoen. En of dat iets hij improviseerde. Zijn zo bijzonder dat hij in annei uw Leid die mo< een baar daar eer met de waar niemand hem vai idsplaats kende, louter aan zijn!t >s de t van spelen werd herken;ren tijd Serie Chopin-concer Verkhote nekerk Bergen: 21, 23 tl ding kri vember. Masterclass Ja;» uftgej se Huizing: 29 oktober waar 30 concerten in: Den Haa'jk aan 1 warden, Enschede, Ara:t Werkhe Heerlen. Informatief °°k v 5821300. frankfurt am main» De beroemde, in Nederland wonende fotografe Eva Be snyö krijgt de Erich Salo mon Prijs 1999 van het Duitse Gesellschaft für Pho tographic (DGPh). De prijs wordt 31 oktober in Berlijn uitgereikt. De in 1910 in Boedapest geboren Besnyö ontvangt de prijs voor haar fotografi sche levenswerk, haar inzet voor de fotografie als kunst medium en haar politieke betrokkenheid. Vanaf haar begintijd in Hongarije en Berlijn zijn haar foto's uitingen van een sociaal bewogen visie op de maatschappij. De mens is vaak middelpunt in haar werk. De jaarlijkse prijs van het DGPh werd in 1971 voor het eerst uitgereikt en is ge noemd naar de fotograaf Erich Salomon die in Auschwitz om het leven kwam. Eva Besnyö kwam in 1932 vanuit Berlijn naar Neder land, waar ze gedurende de oorlog onderdook. Ze woont in Amsterdam. In 1994 kreeg ze de Oeuvre- prijs voor fotografie van het Fonds voor de beeldende kunsten. Datzelfde jaar ont ving ze de Piet Zwart Prijs van de Bond van Neder landse Ontwerpers (BNO). Besnyö wordt beschouwd als een van de belangrijkste Nederlandse fotografen sinds de jaren '40. Haar on derwerpen zijn zeer gevari eerd: van de vrouwenbewe ging in Nederland (ze was ooit de fotografe van de Dolle Mina-beweging) tot portretfoto's van Neder landse kunstenaars. In haar werk laat ze zowel de strijdlust als de kwets baarheid zien van de men sen voor haar camera. Foto grafie beschouwt ze als 'so ciaal instrument'. leiden In de 17de-eeuwse Lokhorstkerk aan de Pieterskerkstraat in Leiden klonken zaterdag weer orgelklanken. Het Mittereither-Van Damorgel is in negen maanden tijd volledig gerestaureerd en kon het afgelopen weekeinde voor het eerst weer wor den bespeeld in bijzijn van publiek. Leiden bezit nu weer een authentiek Rococo-orgel. Het instrument is geschikt voor kerkdiensten, maar ook voor het spelen van vele andere soorten muziek. Muziek van de middeleeuwen tot de vroeg-romantische tijd van Bach en Mendelssohn, en eigentijdse mu ziek. De feestelijke overdracht van het orgel had zaterdagmiddag plaats. Anton den Boer bespeelde het instrument met onder meer werken van Buxte- hude en Mendelssohn. Een dag later werd het or gel voor het eerst gebruikt in de kerkdienst. Een echt feestconcert met muziek uit de rococoperiode voor orgel, koor en orkest, wordt op zondag 31 ok tober gegeven, met medewerking van het Neder lands Madrigaal Koor en het Jeugdkamerorkest Leiden onder leiding van Henk Briër. FOTO LOEK ZUYDERDUIN theater recensie paulien koopmans Voorstelling: 'Anderland' door Maccus. Tekst Paul Biegel Regie Isabel Schroder. Gezien: 17/10, LAKtheater, Leiden Iedereen droomt wel eens van het paradijs. Een land zonder ge mene dieven, lastige ouders, val se huisdieren en saaie vriendjes. Een plek waar alles mag, en niets moet. Maar waar het precies ligt, is geheim, want er bestaat geen routebeschrijving naartoe. 'An derland' van theatergroep Mac cus gaat over zo'n droomland. Deze jeugdtheatervoorstelling is gebaseerd op een boek van kin derboekenschrijver Paul Biegel. Het verhaal gaat over het jongetje Malle. Hij woont aan zee en hij is anders dan andere mensen. Op een dag gaat hij naar het strand om de golven te tellen. Daar vindt hij een aangespoelde dren keling: Bran. Een visser neemt hem mee naar huis en verzorgt hem. Malle zoekt hem vaak op en luistert naar Brans heldhaftige verhalen over een eiland in zee. Dan besluit Malle: hij wil ook naar Anderland. 'Anderland' is een stuk dat tot de verbeelding spreekt, waarin fantasie en werkelijkheid door el kaar heenlopen. Veel thema's zijn klassiek: het eiland dat in zee zinkt, omdat het een (pot)vis blijkt te zijn, en een paradijs waarover je niet mag vertellen, want anders ga je dood. Deze on derwerpen komen uit de wereld literatuur (zoals 'De reis van Sint Brandaan') en plaatsen het stuk in een groter kader. 'Anderland' gaat over een onbestemd verlan gen dat iedereen kent. Maccus weet daarbij met sterke details de juiste sfeer te treffen. De belich ting wekt bijvoorbeeld de sugges tie van vuurtorenlicht, zodat het voelt alsof je aan zee ben Maar 'Anderland' is moeilijke voorstelling, goed is afgestemd op hel Twee acteurs (Bas Keijzimet de X' han Knuts) spelen vier nen partij dat is soms behoorlij! e8 met Daarnaast is er nog een baar vijfde personage: bruinvis. Het publiek hl delijk moeite met de rol gen. 'Anderland' is daai stuk met een beeldende maar met een vorm die maal past. En zo blijkt dijs waar iedereen naar eindelijk onvindbaar. [landen e Oeinbedr positief In Leide: muziek recensie pablo cabenda Concert: E-Life tijdens World of Hiphop. Gezien 16/10, LVC, Leiden Aan iedereen die het horen wilde (en dat wa ren er veel, getuige het aantal interviews de afgelopen maand) vertelde E-Life dat hij al vijftien jaar in de hiphop-wereld zit. De Rot terdamse rapper is geen groentje meer. Des te opmerkelijker is het, dat de smaakmaker uit Rotterdam pas afgelopen maand met zijn debuutalbum kwam. Zeker als je bedenkt dat zo'n twee jaar geleden door het succes van de Osdorp Posse en de Nederhop hausse iedere rijmende schreeuwlelijk een platencontract voor zijn neus kreeg. Maar E-Life, de man die een brug sloeg tussen underground en main stream, straatcultuur en TMF, wilde pas een cd uitbrengen als hij volledige controle kreeg over alles. En voila, daar was het onvermijde lijke 'Eleven'. Een prettig in het gehoor lig gende crossover hiphop-cd. Live klonken de beats in het LVC feller dan op schijfje. Met vocalen die iets te hard - en dus precies goed - waren afgesteld sloeg E-Li- fe het publiek om de oren. De achtentwintig jarige rapper rapt accentloos, moeiteloos en laat tegelijkertijd de gecultiveerde hiphop- nonchalance van zijn schouders glijden. Een combinatie van talenten die niet iedere rap per in Nederland is gegeven. E-Life doet in techniek en flow deed niet onder voor heel wat Amerikaanse brothers. In een muziekcultuur die zich sterk spiegelt aan het grote transatlantische voorbeeld is dat waarschijnlijk één van de grootste com plimenten die je kunt bedenken. Met baseballpet achterstevoren, één van zijn handelsmerken, daagt hij het publiek uit, speelt ermee en heeft het in een stevige greep. De sympathieke muzikale allesvreter (brak een lans voor Borsato) weet ook live een brug te slaan tussen rauwe hiphop en poppy r&b zonder dat de hiphop aan geloof waardigheid inboet. Dat mag opmerkelijk he ten, in een cultuur die van opportunisme aan elkaar hangt en waar de Puff Daddy's van de wereld elke maand een nieuw blik opentrek ken naar gelang de smaak van het moment. De subtiele samples, piano, strijkers en het r&b-dameskoortje uit 'More days to come' v' id: D een komen helaas iets minder uit de het blijft onweerstaanbaar uitdagend m Daar komt nog bij dat de man kan nen zonder dat het één keer plat tuurlijk moeten de verplichte figure! yeali's en de say hohoo's ook even doorgenomen. Goed beschouwd de variant van 'en nou die handjes' grote verschil met veel andere Nei rappers, in dit geval, is dat het pu ook ter harte neemt omdat het put tij yeah' en 'hohoo' wfl schreeuwen. zijn eerste stelregel 'make some n het publiek meedeelt, geeft de zaal onmiddelijk gehoor aan. Dan gaa mondhoeken omhoog en laat hij he vei zijn mond meegrijnzen. En ja, er zijn ongetwijfeld puristen elke vorm van succes al een bew commerciële collaboratie. Maar dat er tegenwoordig alleen best voor hiphop is als er sprake is van Hij is daar niet minder dan het le\ wijs van. En van het feit dat met generatie rappers de hiphop in pas echt volwassen geworden is. eigen wij 5 antwoord na afgelc l: bijzon iwijs dat 8746 - vee namen r - het ooi De Wit s' van voet! met zijn h En de Zt in zijn la iserend en an< muziek» recensie ken vos Zapp! met Vera van der Poel. Gezien op 16 oktober bij Hot House in de Burcht, Leiden. Het optreden van afgelopen za terdagavond was aangekondigd als 'Vera van der Poel zingt met Zapp!', waardoor de suggestie werd gewekt dat de Leidse zange res het strijkkwartet had ge vraagd om haar repertoire te spe len. In werkelijkheid waren aan de stukken van Zapp enkele stuk ken van de zangeres toegevoegd. De bezetting van Zapp is die van het klassieke strijkkwartet met twee violen, een altviool en een cello. Ongewoon is mis schien dat, naast Jasper de Cler- cq op viool en Emile Visser op cello, Friedmann Hitzer en Oene van Geel afhankelijk van het stuk van viool en altviool wisselen, maar nog ongebruikelijker is het repertoire van Zapp. Behalve jazz-standards, vooral te horen in de eerste set, maken ook heden daagse composities, een bossa nova, popthema's, wat funk en een enkel traditioneel Bulgaars stuk met een asymmetrische maatsoort daar deel van uit. Vera van der Poel, een zange res met een heldere stem en een ontspannen timing komt het best tot haar recht in de uit de pop af komstige stukken, zoals 'Black bird' van Lennon en McCartney, twee nummers van Joni Mitchell en 'Kiss' van Prince. De combi natie met Zapp blijkt een uiterst aantrekkelijke, omdat haar sub tiele dynamiek goed aangevuld wordt door de rijkgeschakeerde arrangementen van het strijk kwartet die opvallen door hun warme harmonieën. Minder overtuigend was de presentatie van het meer tradi tionele jazzmateriaal, ondanks mooi solowerk van vooral De Clercq en Van Geel, omdat er nogal eens slordig met het ritme werd omgesprongen. Dat wreekte zich bijvoorbeeld ook in de negen-achtste maat van de eerder genoemde Bul gaarse compositie. Juist in dat stuk was ook het muzikalehoog- tepunt van de avond te horen, een mooi opgebouwde improvi satie van Van Geel di verwacht gebruik maa diase toonreeksen. Het best klinkt Zap: of langzamere stuk! strakke ritmiek ondei aan alert en harmonii ||j blewerk. Een goed daarvan was de groe satie in de tweede set. Uiteindelijk was h van Vera van de Poelr nogal beperkt, maar zou ook een goede zijn in de meer a\ stukken. Als Zapp bo\' meer aandacht schen ritmische hechtheid, we er een formatie leen qua samenstellii zijn geho< deze koe kleden c koe had i tot aan de lurd door ners Club ian van di op te luisi oofdrol sp in#

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 8