Varken als redder in de nood
'Ik wil graag meedoen, maar klap steeds dicht'
Gezondheid
Simulatie
Trombc
MAANDAG 11 OKTOBER 1999
1AG12
REDACTIE MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA1
In 'Het pistool van Maigret'
(1961) wordt de hoofdver
dachte van de moord op een
kamerlid in een psychiatri
sche universiteitskliniek op
genomen op verdenking
van simulatie. Men gaat er
van uit dat de verdachte tot
de conclusie is gekomen dat
te doen alsof hij gek is de
beste manier is om te voor
komen dat hij zal worden
vervolgd en gestraft.
De professor in de psychia
trie legt Maigret uit dat er
een kans van zestig procent
is dat de verdachte inder
daad simuleert, maar dat
'door de minste onhandig
heid van zijn kant weken
voorbij zouden kunnen
gaan voor men een weten
schappelijk bewijs zou heb
ben'. De professor en de
huisarts zijn het bij het be
gin van de opname van de
verdachte - ter observatie -
over de diagnose niet eens.
Dat hoeft ook niet, want als
men het er wel over eens
was. zou de opname niet
nodig geweest zijn. Maar
het doet Maigret later in het
boek verzuchten dat 'de psy
chiaters het zoals gewoon
lijk niet eens zijn'; en verder
dat 'ze het nooit eens zijn'.
Het ontbreekt er nog maar
net aan dat hij beweert dat
zij niets weten.
Er is niet veel veranderd in
de afgelopen veertig jaren.
Het venvijt dat psychiaters
het - onderling - vaak niet
eens zijn, hoor je van huis
artsen nog steeds. De vraag
is overigens of dat slecht is
en of het in de rest van de
geneeskunde anders gesteld
is, als je mag afgaan op de
populariteit van de second
opinion', een oordeel van
een andere specialist. Een
patiënt of huisarts die om
een second opinion vraagt,
twijfelt in het algemeen aan
de gestelde diagnose en aan
de voorgestelde behande
ling aan de uitspraak over
de mate van arbeidsonge
schiktheid of de hoogte van
de uitkering en hoopt op
een afivijkende mening bij
een andere specialist. Hij
maakt er gebruik van dat
artsen van mening kunnen
verschillen.
Het stellen van de diagnose
simulatie is niet eenvoudig
en vraagt om grote oplet
tendheid en takt. De simu
lant neemt zijn symptomen
in de hand en zal proberen
de psychiater om de tuin te
leiden, maar het is moeilijk
om consequent gek te doen.
Er ontstaat verwarring over
een diagnose, als verschil
lende specialisten verschil
lende symptomen voorge
schoteld krijgen. De diagno
se simulatie zal daarom al
tijd aanleiding geven tot
discussie.
Er zijn andere psychiatri
sche beelden waarbij de
symptomen soms weinig
consistent en constant zijn,
opeens kunnen veranderen
en leiden tot heftige me
ningsverschillen: de dissoci-
atieve stoom is - vroeger be
kend onder de naam meer
voudige persoonlijkheid zo
als beschreven in het boek
'Sybil' - en ook de begin
nende dementie. Net als bij
simulanten kan het soms
lijken, dat mensen die aan
deze aandoeningen lijden
willens en wetens de ver
keerde antwoorden geven.
Maar bij zorgvuldige obser
vatie zal blijken dat zij niet
de regie over hun sympto
men - proberen te - heb
ben.
Komt de simulant goed weg
met zijn gedraai? Nee, hij
struikelt in het algemeen
over zijn eigen symptomen,
als hij vergeet wat hij de vo
rige keer heeft gezegd en ge
daan en zijn ziektever
schijnselen zo aandikt dat
zij ongeloofwaardig en bi
zar worden. 'Al is de leugen
nog zo snel, de waarheid en
de verschillende psychiaters
achterhalen hem wel'.
WOUTER VAN EWUK, psychiater
GERARD AKKERMAN
De geldverslindende voorlich
tingscampagnes ten spijt is het
aantal beschikbare donororga
nen het afgelopen jaar alleen
maar afgenomen. Xenotrans-
planatie, waarbij de organen
van een varken in een mens
worden geïmplanteerd, zou wel
eens de oplossing voor het or
gaantekort kunnen zijn, als de
belangrijkste problemen zijn
overwonnen. Transplantaties
zijn dan gewoon te plannen,
stelt hoogleraar celbiologie
Frank Grosveld van de Erasmus
Universiteit in Rotterdam. „Je
kunt de patiënt vragen om op
dinsdagmiddag drie uur te ko
men. Op de tafel naast hem ligt
het varken al klaar. De arts kan
dan zo hart of nieren eruit ha
len en overplaatsen naar de pa
tiënt."
Op dit moment moet bij het
overlijden van een donor een
gigantisch apparaat in werking
worden gezet om in heel Euro
pa patiënten te zoeken die een
donororgaan nodig hebben. De
dode patiënt wordt geopereerd.
Alles wat bruikbaar is wordt er
uitgehaald en vervolgens heel
Europa doorgevlogen naar de
wachtende patiënten. Het is
een uiterst kostbaar en kwets
baar systeem waarbij onderweg
veel mis kan gaan. Door var
kens te gebruiken zijn die pro
blemen in een keer opgelost.
Bovendien zijn varkens niet
schaars.
Het vergt nog jaren onderzoek
en dierproeven voordat xeno-
transplantatie werkelijk toepas
baar zal zijn bij mensen. „Het
grote probleem is de snelle af
stoting van het orgaan", aldus
Grosveld. Het menselijk li
chaam accepteert een orgaan
van een dier niet en stoot het
binnen enkele uren af. De op
lossing van dit probleem zoe
ken wetenschappers in het ge
netisch manipuleren van var
kens. „Je kunt varkens wat
'menselijker' maken door in het
varkensweefsel menselijke ei
witten in te bouwen. Het li
chaam herkent het orgaan dan
niet direct als vreemd, waar
door de eerste snelle afstoting
achterwege blijft." Grosveld
denkt dat het zelfs mogelijk
moet zijn op deze manier bij
xenotransplantatie het pro
bleem van afstoting in z'n ge-
Professor Frank Grosveld: „Het grote probleem bij de transplantatie van varkensorganen op mensen is de
snelle afstoting door het lichaam." foto gpd henrietje guest
heel uit te bannen.
Bij transplantatie van menselij
ke organen doen zich ook pro
blemen voor met afstoting
waardoor de patiënt z'n leven
lang medicijnen moet slikken.
Als dat bij het gebruik van var
kensharten niet meer nodig zou
zijn, betekent dat een aanmer
kelijke verbetering van de kwa
liteit van het leven.
Het tweede grote probleem is
de angst voor nog onbekende
ziekteverwekkers. Het gaat
daarbij niet om gewone virus
sen en schimmels. Daar is wel
wat aan te doen, meent Gros
veld. De angst voor zogenoem
de retrovirussen, die van dieren
zouden kunnen overgaan op
mensen, is veel groter. „Dat
komt heel weinig voor. Het be
kendste schrikvoorbeeld is dat
van het aidsvirus, dat afkomstig
is van apen." In Maleisië kwa
men honderden boeren om het
leven door een onbekend virus
dat van vleermuizen was over
gegaan op varkens en vervol
gens op mensen.
Onderzoekers vrezen dat de ri
sico's op dergelijke, vernieti
gende uitbraken van nog onbe
kende virussen sterk toenemen
als organen van dieren in men
sen worden geïmplanteerd. Een
transplantatiepatiënt is boven
dien extra kwetsbaar. Om afsto
ting tot een minimum te beper
ken wordt het immuunsysteem
uitgeschakeld. De patiënt heeft
daardoor geen weerstand en is
heel gevoelig voor virussen en
infecties.
Aan de andere kant denkt Gros
veld dat het wel wat meevalt.
„We leven al eeuwenlang met
varkens samen. Dat heeft nog
nooit tot grote problemen ge
leid." De resultaten van een on
langs in Amerika gepresenteerd
onderzoek onder 160 mensen
die zijn behandeld met var
kensweefsel, lijken dat te beves
tigen. Terwijl er bij een enkeling
na 8,5 jaar nog sporen van var
kenscellen werden gevonden,
was er bij niemand een bewijs
voor door het weefsel veroor
zaakte infecties.
Pas als de problemen rond af
stoting en retrovirussen zijn op
gelost, komt de toepassing in
ziekenhuizen in beeld. Dan
moet ook blijken of het var
kenshart werkelijk een goed al
ternatief is voor een mensen
hart. Kan het de volledige func
tie overnemen en voldoende
bloed rondpompen? En, niet
onbelangrijk, hoe lang gaat een
varkenshart mee? Varkens leven
aanmerkelijk korter dan men
sen. Grosveld: „Wat er gebeurt
met een varkenshart in een
mens is nog een grote verras
sing. Niemand weet dat."
Nekkramp deels erfelijk
Nekkramp is deels erfelijk bepaald. Mensen die een bej
wit in het bloed missen, lopen een groter risico volgens
zoekers van het Amersfoortse Ziekenhuis Eemland. Hu
dingen staan in het medische tijdschrift The Lancet. Di
nisten en een immunoloog hebben één familie onderz
wie in drie generaties nekkramp is voorgekomen. Een
der. moeder en kind raakten alledrie op ongeveer deze
tijd besmet. „Dat kon naar ons idee geen toeval zijn"
munoloog prof. H. van Dijk. Bij de hele familie werd
nomen. Vastgesteld werd dat het eiwit MBL, manno-
lectine, ontbrak. Als mensen zonder MBL besmet
bacterie meningokok, die nekkramp kan veroorzakei
hun afweersysteem niet goed, zegt Van Dijk. Een tekt
MBL komt volgens Van Dijk bij ongeveer vijf procent
volking voor. Hij pleit er voor om, wanneer bij een pal
kramp wordt vastgesteld, de hele familie te onderzoel
Plezier maakt gezond
Plezier versterkt het menselijk afweersysteem, waardoi
beter tegenslagen kan incasseren. Humor werkt als eei
buffer, aldus de conclusie van een onderzoek aan de ui
teit van Amsterdam. Zestig proefpersonen kregen elk a ih
lijk eerst een bloederige videofilm over een mondoper
zien. Na een lange pauze volgde een aflevering van de
serie Blackadder met Rowan Atkinson, alias Mr. Bean,
hoofdrol. Een half uur na elke voorstelling werd het sp
van de deelnemers onderzocht. Gekeken werd naar st< hi
betrokken zijn bij het afweersysteem, zoals immunogl
en klontering van eiwitten die bescherming bieden te;
tekiemen. „Het gemeten gehalte aan afweereiwitten is
humoristische film beduidend hoger dan na de nare f
onderzoeker Jan Snel. „Dat betekent dat het afgezwak
systeem na de eerste voorstelling door de humor weer
pept." Snel vindt dat er bij het stressonderzoek te weiii >i
dacht is voor plezier en geluk. „Er wordt altijd gevraag g
onaangename levenservaringen. Maar voor veel negaü s
gen bestaat een compensatie die men bewust opzoekt iii
uitgaan met vrienden of gewoon een dagje luieren thui ch
zijn belangrijke zaken waardoor mensen in balans bliji
dat wordt veel te weinig onderkend."
rt gedii
;n dooi
(enees
de rt
iet woi
niet-
Rowan Atkinson (geheel li
Verlegen mensen voelen zich sociaal gehandicapt
ANNE VELTHAUSZ
Blozen als iemand 'hallo' zegt.
Onhandig stotteren bij de kassa
in de winkel. Dichtklappen tij
dens een sollicitatiegesprek. Ie
dereen is wel eens verlegen.
Maar sommige mensen zijn zo
verlegen, dat ze nauwelijks hun
huis uit durven.
Vlak voor het personeelsfeest
belde Jos zijn chef. „Sorry hoor,
ik ben ziek. Ik kom niet."
„Het is al zo vaak gebeurd', zegt
Jos. „Tegen dat soort dingen zie
ik vreselijk op. Het zweet breekt
me uit als ik er aan denk om
zo'n volle kamer met mensen
binnen te stappen."
De 28-jarige Enschedeër is re
gio-coördinator van de landelij
ke Vereniging Voor Verlegen
Mensen (WM). Hij organiseert
uitstapjes en zelfhulpgroepen
voor lotgenoten. „Het is hard
nodig", zegt hij. „Uit onderzoek
van de vereniging blijkt dat
veertig procent van de mensen
verlegen is. De helft van alle
verlegen mensen ervaart dit als
een grote last en wil er graag
van af."
Jos is een 'stille' op zijn werk.
„Ik wil zo graag meedoen met
de collega's. Spontaan een
praatje maken en joviaal doen.
Maar ik kan dat niet. Ik klap
dicht als iemand wat tegen me
zegt. Door mijn verlegenheid
hebben mensen een verkeerd
beeld van me. Ik heb best veel
te melden, maar ze vinden me
saai. Sommigen vinden me
zelfs arrogant. Ik voel me daar
door vaak alleen."
Verlegen mensen zijn onzeker,
voelen zich angstig in gezel
schap van mensen. Situaties die
ze onprettig vinden zijn: bin
nenkomen in een volle kamer
op een verjaardagsfeestje,
boodschappen doen in een
drukke winkel en in de rij staan
voor een kassa, of fotokopieën
maken in een 'vreemde' kan
toorruimte. Gebrek aan zelfver
trouwen is de kern van het pro
bleem. Als er op straat een
groepje lachende mensen pas
seert, dan denken verlegen
mensen onmiddellijk: 'Ze la
chen mij uit'. 'Doe ik het wel
goed?' is een vraag, die zij ge
woonlijk beantwoorden met
'vast niet'. Door dat gebrek aan
zelfvertrouwen durven ze op
school of op het werk niet om
uitleg te vragen of hun mening
te geven.
Verlegenheid komt voort uit de
angst niet te deugen. Verlegen
mensen zijn er vaak van over
tuigd dat ze minderwaardig, le
lijk of onbenullig zijn. Ze hou
den zo erg in de gaten hoe de
ander tegen hen aankijkt, dat ze
die ander niet op een open ma
nier benaderen. En zo krijgen
ze ook niet gauw een hartelijk
respons.
Vooral in een gezellige omge
ving hebben verlegen mensen
het moeilijk. Ze staan te schut
teren, ze blozen, vermijden
oogcontact of gaan gesprekken
uit de weg. Een praatje aankno
pen met iemand op wie je ver
liefd bent, lukt al helemaal niet.
„Veel extreem verlegen mensen
blijven dan ook alleen", zegt
Jos.
Soms ontstaat verlegenheid in
Verlegen mensen zijn onzeker en voelen zich angstig in gezelschap van mensen. Situaties die ze onprettig
vinden zijn: binnenkomen in een volle kamer op een verjaardagsfeestje, boodschappen doen in een drukke
winkel en in de rij staan voor een kassa. foto archief
de puberteit, soms worden
mensen op latere leeftijd men
senschuw. Dat kan bijvoor
beeld doordat ze nare ervarin
gen opdoen, zoals van een
scheiding of werkloosheid.
Maar vaak blijkt dat verlegen
volwassenen ook als kind al erg
teruggetrokken en verlegen wa
ren. Jos: „Als klein jongetje
stond ik op school altijd alleen
in een hoekje te kijken naar de
andere kinderen. Ik deed nooit
mee. Op de middelbare school
ging het precies zo. Bij mij zit
het een beetje in de familie.
Mijn vader is erg verlegen en
mijn oma was het ook. Ik speel
de vroeger vaak alleen op m'n
kamer. Mijn ouders zeiden dan
tegen anderen: 'Ach, die ver
maakt zich goed.' Ik zou ouders
nu adviseren om er voor te zor
gen dat een kind zich niet te
rugtrekt."
Verlegenheid kan inderdaad
een karaktertrek zijn, beaamt
psycholoog Gerien van de Stam
uit Enschede. „Maar vaak is het
ook een gevolg van nare erva
ringen uit de jeugd. Een kleu
tertje dat nooit mee mag doen
leert niet hoe je met elkaar om
moet gaan. Een kind dat gepest
wordt denkt vooral: 'Hoe ver
mijd ik anderen.' Of: 'Ik kan het
niet.' Zo kunnen kinderen een
'sociale angst' opbouwen. Ou
ders van verlegen kinderen
moeten steeds weer benadruk
ken wat hun kind goed kan."
Verlegenheid kan ook te maken
hebben met cultuurverschillen.
Een populaire jongen uit een
dorpje kan, als hij in Amster
dam gaat studeren, overwel
digd worden door die totaal an
dere stadsmentaliteit. Tussen al
die mondige jongeren voelt hij
zich plotseling onthand en ver
legen.
Een beetje verlegen zijn is riiet
erg. Een beetje terughoudend
zijn wordt vaak als een positie
ve eigenschap ervaren. Maar
het wordt lastig als je uit be
scheidenheid niet voor je eigen
rechten opkomt. Je hebt van die
mensen die alles keurig netjes
volgens de regeltjes doen. Er
gens zomaar op af stappen, dat
durven ze niet. Daar moet je
voor gevraagd worden, vinden
ze. Dat was vroeger misschien
zo. Maar tegenwoordig is het de
gewoonte dat je zelf aangeeft of
je het leuk vindt om ergens aan
mee te doen. Sommige oudere
verlegen mensen raken com
pleet geïsoleerd als hun kinde
ren de deur uit zijn of als ze
stoppen met werken.
Wat kun je doen om die verle
genheid te overwinnen? Gerien
van de Stam: „Het is heel be
langrijk om jezelf te accepteren
zoals je bent. Besef dat iedereen
zwakke en sterke kanten heeft.
Let vooral op je sterke kanten.
Daarna kun je een strategie uit
stippelen. Wat kan je overko
men als het mis gaat, waar ben
je nu precies bang voor? Dat
mensen je raar vinden? Vraag je
af of dat echt zo is. En hoe erg is
dat dan? Als je bang bent om
een grote ruimte binnen te
gaan, kijk dan waar de uitgang
is. Bedenk van tevoren wat je
gaat doen als het mis gaat.
Meestal heb je wel een oplos
sing. Ben je bang voor een lan
ge rij voor de kassa? Als het mis
gaat, laat je gewoon je wagentje
staan en loop je weg. Bang voor
een volle kamer? Kijk even waar
het toilet is, daar kun je zo naar
toe wandelen en even tot jezelf
komen. Verder: bedenk van te
voren een eerste zin om een ge
sprekje aan te knopen. Dat kun
je voor jezelf oefenen."
Dit soort vaardigheden oefenen
de deelnemers ook tijdens de
zelfhulpcursussen van de WM.
Jos heeft er veel van opgesto
ken, zegt hij. „We oefenen bij
voorbeeld met rollenspelletjes
hoe je een druk café binnen
stapt en wat je dan kunt zeg
gen. Je leert om opener te zijn.
Het allerbelangrijkste is datje
gewoon accepteert dat je verle
gen bent. Dat geeft al wat ont
spanning. Dan merk je vanzelf
dat de anderen eigenlijk hele
maal niet zo op je letten als jij
wel denkt. En dan merk je ook
dat er veel meer mensen verle
gen zijn."
Helemaal over gaat het nooit,
zegt Jos. Hij beschouwt zijn
schuchterheid als een handi
cap. Om die reden vraagt hij
ook dringend om zijn ware
naam niet in de krant te ver
melden.
s vai "1
Als het anti-trombosi
dalteparine langer di
nu toe gebruikelijke
gen wordt voorgesch
wordt de kans op eei
farct of overlijden als
van een coronaire va
maar liefst 43 procen
Dat blijkt uit een omi
onderzoek onder ruil
hartpatiënten dat in
vische landen werd
De patiënten kampl
te pijnklachten op de
symptoom van een
doorbloeding van de
aderen. Het grootste
de patiënten leed aai
pectoris (klemmendf
borststreek). Zo'n 30
van de mensen had
hartinfarct gehad.
In het onderzoek wei
wat het effect was
ger toedienen van
Wanneer het middel
wordt gegeven wordl
op overlijden of een'
een stuk kleiner. De
hiervan is dat binnen
de in alle rust een b;
ratie of een dotterbi
kan worden uitgevoe
Dalteparine is de st<
het middel Fragmin
ent zichzelf tweemi
met een injectie kani
Dit middel voorkom!
ming van bloedklont ei
de uitkomst van het
kunnen we afleiden
combinatie van langi
nen van dalteparine i
passoperatie of dott<
ling de overlevingska
tiënten aanzienlijk vi
aldus de Nijmeegse!
prof.dr. F.A.W. Verhf
(Bron: Hartbrug)
,nco
ip Vc
der Y
ijn oud
t. Hij 1
ekendg
>er dar
op di
geko
i de
isterdai
ond r
IA wor
twee
cember
lest he<
optre<
met
i de V/
iWe
riaa
orkenr
uit;
ge ne<
aar mi
unster
dat ji
aat bi
al en
nvach
erdaci
voori
Bleuii
cteur i
Iconce
beroe
u
E
Kruiswoord-min-een
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat uit
de letters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1
letter. (B v.-Omschrijving "dierenverblijf" Antwoord zou zijn "stal",
maar ingevuld moet worden "sta"of "tal". Welke van die twee het
moet worden, moet blijken uit de kruisende woorden.)
Horizontaal: 1. Rijglijf; 4. denkvermogen; 7. bestuurder; 9. klompje
planten; 10. schaakstuk; 11. zonder moed; 13. soort paard; 14.
familielid; 17. vloerlijst; 18. maand v.h. jaar; 19. uiterlijke lichte
schijn; 21 oefentijd; 24. babybedje; 26. voertuig; 27. insect; 29.
Europeaan; 30. mirakel; 32. puntig werktuig; 33. opgerold wafeltje.
Verticaal: 1 Haarverzorger; 2. deel v.e. etmaal; 3. tocht; 4.
suikerpalm, 5. tenen mand; 6. medemens; 8. handelswaar; 11. het
geleende bedrag; 12. mannetjeshond; 13. vadsig; 15. donderen
bliksem; 16. deel v.e. vaartuig; 17. sluwheid; 19. wapen; 20. wig;
22. ruime vestibule; 23. horizon; 25. herkauwer; 27. traag; 28.
strand bij Venetië; 30. bron; 31. onderwereld.
Oplossing van zaterdag:
HORIZONTAAL: 1Rijst;
4. have; 8. Eli; 10. sar;
11. mac; 13. ga; 15. och;
16. mij; 17. Montana;
20. loki; 21. mest;
22. eethoek; 24. or; 25. ooi;
26. en; 28. Rus; 29. fez;
32. ode; 34. trog; 35.
omen.
VERTICAAL: 1. Reng; 2. ijl;
3. si; 5. as; 6. va; 7. erbij;
9. tact; 11monitor;
12. chamois; 14. Amoer;
16. maske; 18. oke;
19. nee; 23. hout; 24. ooft;
27. noen; 30. er; 31. zo;
32. om; 33. de.
er n
eeni
emeen
u nacht
:e ng var
ip IA var
s] le beh
v;
„De
weer f
*ac
da
ent Cl
gü
id uitg
lyierde se
and o|
Hij ze
;ring
iet niei
met
hij zie
:ring
lanc
