uur Kunst
Begroting Lakenhal moet inzichtelijker
'Liesbeth is de enige die Edith Piafkan
hone
:hijn
'U nog een biertje, meneer Komrij?'
Gevoelloze passies in 'Enigma variaties'
idam, 071-5356444, plv. chef caroline van overbeeke 071-5356440
ingen over het oude Katwijk
n het Katwijks Museum zijn de komende maand teke-
n Cees Barnhoorn te zien. Barnhoorn maakte al eer-
ngen over het oude Katwijk die in boekvorm onder de
wijk getekend' verschenen. De expositie in het Kat-
eum is ter gelegenheid van het verschijnen van zijn
idel. Het Katwijks Museum is gevestigd aan de Voor-
Barnhoorns werken zijn van 12 oktober tot en met 20
te zien van dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 tot
tellingen verwisseld
de theateragenda Leiden regio in de Uitkrant van
donderdag zijn twee voorstellingen verwisseld. Rob
s treedt met zijn programma 'De hernia van Atlas'
voor het voetlicht van de Leidse Schouwburg en niet
11 oktober. Die avond is gereserveerd voor de premiè-
programma 'Dolores' van Erik Brey.
•ierre Rawie signeert in Leiden
chter Jean Pierre Rawie, bekend van zijn gedichten
thema's als liefde, dood en verlangen, signeert en
Juit zijn nieuwe dichtbundel 'Geleende tijd'. Dat doet
;ldin ktober om 20.15 uur in Sociëteit de Burcht, Burgsteeg
ondes muziekconcours Katwijk
Ie voorrondes van het muziekconcours, een initiatief
idreas College, de Rabobank en de muziekschool van
orden in november gehouden. Muzikale leerlingen
Rijnsburg en Valkenburg kunnen zich inschrijven
idstrijd. Er zijn twee categorieën: één voor jongeren
12 jaar en één categorie voor jongeren van 13 tot en
Inschrijfformulieren zijn te verkrijgen bij de organi-
stellingen.
30
id marionettenspeler Boschma
De 78-jarige poppenspeler Feike Boschma begint
i het Amsterdamse Nieuwe De la Mar Theater zijn
lernee. Boschma geldt als de peetvader van het Ne-
narionettentheater. Hij creëert zelf zijn poppen uit
Qms en frutseltjes die in zijn handen tot leven komen tot
»edaanten, waarmee hij een surrealistische en
chtige sfeer weet op te roepen. In zijn laatste voor-
t Boschma met een transparante, levensgrote figuur
arbij hij allerlei figuren tegenkomt. Uiteindelijk komt
tegen.
Iprijs voor Duits schilderij
jdens een veling bij Sotheby's in Londen is een re-
ssio» betaald voor een Duits schilderij uit deze eeuw. Een
jieder had ruim 5 miljoen pond (ruim 16 miljoen
;r voor het monumentale doek 'De Waterval' uit
:anz Mare. De veiling van 120 Duitse en Oostenrijkse
de jaren twintig uit de collectie van R. Deyhle bracht
ïim 60 miljoen gulden op. Een andere topper was
advocaat dr. Fritz Glaser', dat op 3,6 miljoen pond
iljoen gulden) werd afgeslagen.
rage
igev,j
clew
etse reekeinde Zoeterwoudse galerie
ipotl e_ï De Zoeterwoudse kunstschilder Piet Wolvers no-
mrgt [tellenden uit op zaterdag 16 en zondag 17 oktober
riemen in zijn galerie/atelier. De kunstenaar zal
iciph teiien over zijn werk en de cursussen die hij gaat
publiek is welkom tussen 11.00 en 17.00 uur. Galerie
;evestigd aan de Schenkelweg 2a in Zoeterwoude.
id Valentine op Valentijnsdag
De Amerikaanse Balletdanseres Valerie Valentine
afscheid van Het Nationale Ballet en heeft daarvoor
de datum gevonden: 14 februari 2000 ofwel Valen-
artieste zegt het ballet gedag in Carré tijdens het
haarzelf opgezette Dansgala dat bestaat uit dertien
n van choreografen als Rudi van Dantzig en Ed
kzaa
.F.T.I
\R
Musical over leven van legendarische chansonière in Den Haag in première
arnhem martin hermens
Bij de laatste doorloop had hij
nog het idee dat het niets zou
worden. Maar de verlossing
kwam bij de eerste try-out
voorstelling in Almere, vier da
gen later. „Er moet iets in die
paar dagen zijn gebeurd", filo
sofeert Andy Daal. ,,A1 weet ik
niet wat." Daal regisseert de
musical 'Piaf over het leven
van de legendarische chanson-
nière Edith Piaf die maandag
avond in de schouwburg in
Den Haag te zien is. Liesbeth
List vertolkt de titelrol en staat
bijna de hele voorstelling op de
planken. Een zware klus voor
een zangeres die maar weinig
acteerervaring in huis heeft,
stelt Daal.
Geen balletten, geen koor
werk en geen spectaculaire de
cors. De standaardbagage van
een musical heeft Daal niet, wel
een ster als hoofdrolspeelster:
Liesbeth List. Daal schuift niet
onder stoelen of banken dat
List tijdens de repetities een
lastige tante was. Lastig in die
zin dat ze hem veel hoofdbre
kens bezorgde. „Ik heb nooit
eerder gewerkt met iemand die
met zo weinig acteerervaring
zo'n grote rol gaat spelen", ver
telt hij. „Ik heb veel twijfels ge
had of er tijd genoeg was om
het stuk goed in te studeren."
„We hadden een korte repeti-
tietijd. Het was voor haar een
zware opgave. Des te groter
vind ik de prestatie die ze nu op
de planken levert. De dingen
zijn op hun plek gevallen. Van
het ene moment op het andere
was het er. Dat heeft 'Piaf ook
nodig. Want als Liesbeth gaat
stijgen, stijgt de hele voorstel
ling naar een hoger niveau."
„Dit stuk van de auteur Pam
Gems ging in première bij de
Royal Shakespeare Company in
Londen. Daar speelde een actri
ce de rol van Piaf, een actrice
die toevallig goed kon zingen.
Er zijn in Nederland ook actri
ces die heel goed kunnen zin
gen. Maar als ik opnieuw moest
kiezen, had ik toch weer Lies
beth List voor deze rol willen
hebben. Zij is toch dé chanson-
nière van Nederland. Liesbeth
is de enige die Piaf kan spelen.
Ik heb haar een keer liederen
van Jacques Brei horen zingen.
Het is magistraal om te zien
hoe zij die liederen acteert."
„De grootste verrassing voor
mij was te ontdekken dat Lies
beth inderdaad de aangewezen
persoon is om Piaf te spelen.
Het is een gigantische hoofdrol,
waarvoor je normaal mensen
van het kaliber Annet Nieuwen-
huijzen of Pierre Bokma in
schakelt. Ik vind dat we nu een
goede voorstelling hebben, on
geacht hoe de reacties van de
recensenten straks zijn. Tijdens
de try-outs merkte ik dat het
publiek onder de indruk is.
Slechte recensies kunnen niets
stuk maken aan mijn overtui
ging dat ik een goede voorstel
ling heb gemaakt."
„De dingen die je het eerste
opvallen bij het lezen van een
nieuw stuk, hebben je fascina
tie. Die dingen vormen voor mij
de kernpunten van mijn regie.
Wat mij in 'Piaf intrigeert, is de
vraag hoe het mogelijk is dat ie
mand met een gigantisch groot
talent - ze was de grootste ster
van haar epoque - toch zo'n
ongelukkig leven kan leiden.
Piaf had een van God gegeven
talent waar je u tegen zegt,
maar ze is er lichamelijk aan
kapot gegaan. Haar zelfdestruc
tieve houding fascineert."
„Ze was niet altijd de meest
aardige persoon. Piaf kon soms
Liesbeth List speelt en zingt Piaf in de gelijknamige musical.
een secreet zijn. En toch heb ik maken. Maar ik wil laten zien
compassie met haar. Je kunt in dat ze vloekt, vals en gemeen is.
dit stuk een heilige van haar Ze werd gauw verliefd, had
foto gpd hester doove
minnaars bij de vleet. Ze heeft
een vreemde onzekerheid ge
had die haar haar hele leven
achtervolgde. Ze voelde zich
niet gewaardeerd door degene
van wie je de meeste liefde ver
langt: je moeder. Ik wil het pu
bliek laten zien waarom Piaf
ondanks haar roem zo ongeluk
kig is geweest."
„Ik zie 'Piaf niet als een mu
sical, maar als een toneelstuk
met chansons. Die chansons
benader ik als monologen. Dit
stuk is bijna als een filmscript
geschreven. Heel fragmenta
risch, waardoor de spannings
boog steeds wordt afgebroken.
Daar schrik je in het begin van.
Na twee, drie keer lezen ben ik
gaan kijken hoe ik er theater
van kon maken. Met minimale
middelen probeer ik er toch iets
visueels aan mee te geven. In
mijn regie heb ik steeds de
chansons in een kader ge
plaatst. Zo probeer ik er een or
ganisch geheel van te maken in
plaats van een opeenvolging
van liedjes en scènes."
„Het is een cliché: het maken
van een voorstelling is net een
bevalling. In dit geval was het
een zware bevalling. Maar de
genen die hem gemaakt heb
ben, houden van deze baby. Als
anderen straks zeggen: goh, wat
een lelijke baby, dan doet dat
pijn. Ik heb inmiddels voldoen
de eelt op mijn ziel gekregen.
Negatieve recensies ben ik na
twee dagen weer vergeten. Ze
ker als je merkt dat de voorstel
ling goed valt bij het publiek.
Daar maak je ze voor. Als ac
teurs geloven in waar ze mee
bezig zijn, voel je als regisseur:
het is niet slecht wat we hier
doen. En in 'Piaf weet iedereen
precies waar ze mee bezig zijn."
'Piaf gaat 11 oktober in pre
mière in de Koninklijke
Schouwburg in Den Haag
(20.15 uur) en toert daarna
door het land.
In 1997 'overschrijding' van ruim 1 miljoen
Het Leidse Stedelijk Museum De Lakenhal moet veel
scherper gaan begroten. „We hebben er bij directrice
Jetteke Bolten op aangedrongen dat de begroting echt
moet representeren wat men in een jaar van plan is."
Dat zegt Marc van Pelt, financieel adviseur van de Dienst
Cultuur en Educatie naar aanleiding van het jaarverslag
1997 van De Lakenhal.
leiden cees van hoore
Uit het jaarverslag blijkt dat de
begroting met ruim één miljoen
gulden is overschreden. Be
groot voor 1997 is 3.408.218
gulden: de werkelijke kosten
bedragen 4.581.511 gulden. De
overschrijding zit hem in de
niet begrote hulp van uitzend
krachten (75.000 gulden), on
derhoud (447.959 gulden), aan
kopen (349.054 gulden) en nog
wat andere zaken. „Door geen
bedragen voor die posten te be
groten, krijgt het stadsbestuur
een verkeerd beeld gepresen
teerd", aldus Van Pelt.
De gemeente hoeft het ver
schil van ruim één miljoen gul
den niet bij te passen, omdat er
in 1997 veel meer inkomsten
zijn geweest dan begroot. Die
inkomsten werden begroot op
130.035 gulden, terwijl er in
werkelijkheid 1.307.518, tien
maal zoveel dus, in de kas van
De Lakenhal vloeide.
„Ik heb die zogenaamde
overschrijding van ruim één
miljoen gulden natuurlijk ge
zien", zegt Van Pelt. „In die zin
is dit voor mij dus geen nieuws.
Vastgesteld kan worden dat de
begrotingssystematiek niet erg
duidelijk is. Als je bepaalde ten
toonstellingen wilt gaan organi
seren, kun je natuurlijk weten
dat zoiets extra mankracht kost.
En als je kijkt naar de kosten
van het onderhoud in de voor
gaande jaren, dan kun je ook
ongeveer inschatten wat je
daarvoor nodig hebt."
Bij de post 'storting in voor
ziening van onderhoud' is door
De Lakenhal een bedrag van
ongeveer twee ton begroot.
„Terwijl er in werkelijkheid bij
na een half miljoen voor het
onderhoud moest worden uit
getrokken. Dat wijkt natuurlijk
te veel af. Een en ander moet
echt veel helderder worden. De
Lakenhal is wat wij noemen een
staande organisatie, een orga
nisatie in beweging, en dan
moet je de kosten die dat met
zich meebrengt toch enigszins
kunnen inschatten. We hebben
aan directeur Jetteke Bolten la
ten weten dat we niet voor dit
soort verrassingen willen wor
den geplaatst."
„Hetzelfde geldt trouwens
voor de begroting van de in
komsten bij de posten 'verko
pen bij exposities' en 'bijdragen
ten behoeve van aankopen'.
Daarbij zijn geen bedragen be
groot. Ook daarop moet je toch
enigszins zicht kunnen hebben.
Dit is echt te vaag."
De Lakenhak-directeur Bolten
was niet voor commentaar be
reikbaar.
onder een para-
Een heer die op
paardenraces
irgens een snui-
iche hengst te be-
m wat Zeeuwse
ollen die de koets
ing Tjeerd van Rij
stersvrouwe Post
kaar daar blijft het
jpenstelen. Alsof
chrijver wordt ge-
jn verblijf in onze
wijlen zijn colle
is beschreven als
paupers en onge-
ameb
4 oktober-plaatje.
mrij nu naar de
ar het jolige ge-
em Albert Wage-
>r magnificus van
versiteit? Die oog-
illem Albert! Een
'ij Sinterklaas
'Heb jij je harin-
opgegeten, Wil-
zag dat je hem
plantenbak liet
niet van haring,
I? Foei, dat moe-
ch maar eens in
k gaan schrijven,
proeven en dan
it je een proef-
schreven! Dat
irijf op, Piet! Wil-
undai 'gU?itjaar8een
>r zijn universiteit,
en groot artikel
het geheugen
siten ti d!
ging 3 er> hier bij bosjes
'mrij is op dit
ebeurtenis in Lei-
ap haalt hij onze
kuren
vestestad uit het intellectuele
slop. VW-directeur Kees Klerks
wrijft zich vergenoegd in de
handen en neemt nog een
neutje uit eigen fles. Mooiere
promotie is niet denkbaar,
's Avonds begeeft de gelauwer
de schrijver zich onder het hos
sende volk in de Hooglandse-
kerkchoorsteeg, waar Frans Bik,
de eigenaar van café De Bonte
Koe, een podium heeft inge
richt voor de J.C. Marksband en
Trio Bier. Een jonge dichter van
de Leidse groep Attitude 2000
vecht zich door de menigte
naar de schrijver toe en vraagt:
'Bent u misschien Gerrit Kom
rij?' 'Nee', antwoordt de treurig
kijkende bard, Harry Mulisch.'
Tja, dan weet je je toch even
geen attitude te geven.
De valsigheden van Komrij
worden door de, zich tegen
hem aan schurkende, omstan
ders ingeslurpt. Als bange ho
velingen glimlachen zij bij elk
woord dat van zijn lippen komt.
En omdat het zo'n lawaai is in
de steeg, kunnen ze veiligjes
hun mond naar zijn oor bren
gen om er wat in te fluisteren
en er desnoods een schuchter
kusje op te drukken. Wat een
oor! Hoe teer! Alsof er een mooi
stukje kroepoek in zijn haar ligt.
De schrijver staat er wat stijfjes
bij. Als een nabestaande aan
een groeve. De handen voor het
kruis. In die handen zit een
plastic glaasje met bier.
Omdat schrijver dezes de 'Heer
uit Portugal' heeft leren kennen
tijdens een interview, wordt hij
door hem begroet. Je ziet de
feestgangers denken: 'Zo'n lui
is die journalist van dat sufferd
je kennelijk dan toch ook weer
niet!'
Iedereen in de steeg kent Kom
rij. Uit alle hoeken en gaten,
vanaf het toilet maar ook uit de
goten, duiken er neven, nichten
en bekenden op. Ondanks de
regen zonnen ze zich in de ver
maardheid van de man die een
bezem haalde door de Augi
asstal van de Nederlandse ar
chitectenwereld, wiens papie
ren tijgers zich op menige tele
visiepersoonlijkheid wierpen,
wiens gedichten nu al klassiek
zijn.
Frans Bik, de eigenaar van De
Bonte Koe, komt met een dien
blad boven zijn hoofd naar
Komrij toe. „U nog een biertje,
meneer Komrij? Gratis, natuur
lijk, dat spreekt." „Dat heeft
zelfs de trouwste stamgast hier
nog nooit meegemaakt", zegt
een besnorde zestiger. „Maar
ja", zegt hij, „Bik en hij zijn ei
genlijk collega's. Ze schrijven
zich allebei rijk."
Komrij. Totem van Leiden.
Toen prins Willem Alexander
hier kwam, lag de Privé met de
zoomlens in een roeibootje aan
het Rapenburg, de gracht waar
de koninklijke telg resideerde.
Komrij woont, gedurende zijn
gastcolleges aan de universiteit
ook aan deze eerbiedwaardige
gracht. Hij hoeft niet bespied te
worden. We kunnen hem open
lijk bewonderen. En hij wil ook
op de foto met Leidenaars.
Je hebt van die bordkartonnen
Volendammers zonder gezicht.
Op de plaats van hun gezicht zit
een gat. Door dat gat kun je, als
je wilt, je eigen gezicht steken.
Leuk voor een foto. Misschien
moet boekhandel Kooyker zo'n
bordkartonnen Komrij maar in
de zaak zetten. Gouden tijden.
cees van hoore
theater recensie geleden gestorven, waarna haar man de liefdes
briefuitwisseling met haar minnaar al die tijd
heeft voortgezet.
De confrontatie tussen deze heren moet dan
ook eigenlijk zinderen van woede, verbijstering
en ongekende ontgoocheling. Maar helaas ge
beurt er tussen de beide acteurs vrijwel niets. Er
ic Schneider als de schrijver jongleert professio
neel met zijn teksten, Theo Pont doet dat even
eens op zijn manier. Twee toneelspelers met een
nogal uiteenlopende achtergrond staan hier sa
men in één stuk. Hun speelstijlen zijn keurig zo
veel mogelijk op één lijn gebracht. Het verhaal
wordt dientengevolge technisch en vakkundig
helder gemaakt. De tragiek tussen beide heren
schrijnt echter ondanks alle getergde mimiek
geen ogenblik. Geen bedriegers en bedrogenen,
maar slechts arme pechvogels zijn er te zien. We
zien slechts gevoelloze passies. Je denkt na af
loop hooguit: goh, da's nou toch ook wat.
wunand zeilstra
'Enigma vanaties' van Enc-Emmanuel Schmitt Spel. Ene Schnei
der en Theo Pont. Regie: Peter Oosthoek Gezien: 8/10,
schouwburg Leiden.
Journalist komt op bezoek bij beroemde, excen
trieke schrijver die zijn gasten met geweerscho
ten begroet. Wie niet is geraakt en eenmaal is
binnengekomen, mag zich als een gast beschou
wen. Het gesprek annex interview loopt moei
zaam. De interview-setting is echter slechts
schijn. Het gesprek tussen beide heren krijgt
meerdere malen een onverwachte wending. Het
autobiografische boek bijvoorbeeld dat ter dis
cussie staat, bevat de publicatie van een liefdes
correspondentie tussen de schrijver en de vrouw
die de echtgenote blijkt te zijn geweest van de
vermeende journalist. Maar uiteindelijk is het al
lemaal nog veel erger. De aanbedene is al jaren
leiden 'De mol die wil weten wie er op zijn kop termiddag was Erlbruch in de Leidse boekhandel
gepoept heeft'. Wie kent dat prachtige kinderboek Kooyker Ginsberg om kinderen tijdens de Kinder-
niet? Wolf Erlbruch kent het in elk geval: hij heeft boekenweek te laten zien wat hij allemaal met een
het zelf getekend. De Duitser wordt in eigen land stift kan en om zijn boeken te signeren,
beschouwd als een van de beste illustratoren. Gis- foto hielco kuipers
Komrij tegen Wagenaar bij de 3-oktoberoptocht: „Hou jij niet van haring, Willem Albert?'
archieffoto henk bouwman
