Alles over Scheveningen c Het Gesprek van de Dag WEER IV Pinguïns in Britse dierentuinen leggen massaal het loodje Oma op de bres voor ontvoerde kleinkinderen ZATERDAG 9 OKTOBER 1999 152 COMMENTAAR Terechte uitspraak Pinochet De Britse rechter heeft gisteren bepaald dat de Chileense oud-dic tator Augusto Pinochet aan Spanje mag worden uitgeleverd. Dit besluit betekent eindelijk uitzicht op gerechtigheid voor de slacht offers en nabestaanden van de militaire dictatuur (1973-1990) in Chili. De oud-generaal heeft jarenlang zijn verantwoordelijkheid kunnen ontlopen. In eigen land zorgde hij ervoor dat hij tot senator-voor- het -leven benoemd werd. Op die manier genoot hij politieke on schendbaarheid in zijn eigen land. Ook in het buitenland dacht hij met een diplomatiek paspoort geen enkel risico te lopen. Toen hij in Groot-Brittannië werd aangehouden bleek dat een illusie. Het lot van de oud-dictator ligt nu in handen van de Britse minis ter van binnenlandse zaken Straw. De advocaten van Pinochet kunnen nog een keer in beroep gaan, maar uiteindelijk moet Straw beslissen of Pinochet ook daadwerkelijk wordt uitgeleverd. De ad vocaten van de generaal zullen er alles aan doen om Straw en de publieke opinie të beïnvloeden. Hun strategie is om een beeld van Pinochet te scheppen als een zielige, oude, zieke man, die snel zal sterven. Zij hopen zo dat Pinochet op humanitaire gronden wordt vrijgelaten. Het is te hopen dat Straw en zijn Labour-regering hier goed door heen kijken en.niet van de gelegenheid gebruik maken om de 'hete aardappel' terug naar Chili te sturen. De beschuldiging dat Pino chet inhumaan behandeld wordt, is kwetsend voor de echte slachtoffers. Pinochet wordt in een luxueus landhuis vastgehou den. De slachtoffers van de militaire junta werden alvorens gemar teld en vermoord te worden in kleine cellen opgesloten. Pinochet moet, als oud-leider van de junta, voor deze misdaden tegen de mensheid terecht staan. Een oordeel vellen over zijn schuld is een zaak voor de Spaanse rechter. Cracker Een televisiestation is zo goed als zijn slechtste programma en he laas niet als zijn beste. Dat bewijst RTL4 keer op keer weer. Was het maar andersom geweest. Was het maar zo dat RTL4 meer series als 'Cracker' op de buis bracht. Dan had ik de zender meer bestaans recht gegund. De Engelse serie mag dan een herhaling zijn van wat de VPRO een aantal jaar geleden heeft uitgezonden, RTL4 schiet er wat mij be treft raak mee. De door jimmy McGovern geschreven en geregisseer de serie is een van de betere programma's die de commerciëlen op de buis brengen. Het is niet toevallig dat de VPRO sinds afgelopen zondag 'The Lakes' - eveneens geschreven door McGovern - heeft ge programmeerd. In 'Cracker' draait het allemaal om de hoofdpersoon 'Fitz' gespeeld door Robbie Coltrane. De vadsige acteur speelt in zijn beste rol ooit een uitgerangeerde politie-psyclioloog, wiens hulp steeds maar weer moet worden ingeroepen omdat het incompetente politiekorps tot weinig daden in staat blijkt. Het onvermogen om moorden op te lossen, wordt belichaamd door D.S. Beek. een gefrustreerde veertiger die zijn identiteit ontleent aan het feit dat hij bij de sterke arm werkt. Fitz walgt van de zelfingeno men machtswellusteling en laat dat in woord en gebaar blijken. Wel gecharmeerd is hij van Penhaligon, die een ongekende adoratie voor hem koestert en hem de zorgen van zijn thuissituatie doet ver geten. Want Fitz mag dan een briljante 'cracker' van moordzaken zijn, zijn leven is door drankgebruik en goklust een puinhoop. Zijn huwelijk is nagenoeg op de klippen gelopen en hoewel hij zijn vrouw door zijn gedrag praktisch tot overspel heeft gedwongen, neemt hij haar dit slippertje tot in lengte der dagen kwalijk. Fitz ge niet van crises, het is zijn alibi om naar de fles te grijpen en zijn laatste geld weg te brengen naar wedkantoren. Het mooie aan 'Cracker' zijn de dialogen en de acteerprestaties. Fitz bezit de gave om tegelijkertijd gehaat en geliefd te zijn. Hij is de va der die je nooit zou willen hebben, maar wel diens broer, je lieve lingsoom, omdat die precies zegt waar het op staat en doorzijn re calcitrante gedrag juist een held is. De verhaallijnen staan altijd ten dienste van het plot en zelfs de figuranten maken meer dan deel uit van het geheel en vormen op de achtergrond altijd een karakteris tiek plaatje. Het enige dat je 'Cracker' kunt verwijten, is dat de serie zich - weinig origineel - tegen de achtergrond van een politiekorps afspeelt. Het is jammer dat RTL4 de serie programmeert als 'misdaad om middernacht' en Cracker pas donderdagnacht zijn gang laat gaan. De serie, ook al wordt hij herhaald, verdient beter. Maar ach, wat kan je verwachten bij een zender, die nooit zo slecht wil zijn als zijn beste programma. wil buys Pinguïns in Britse dierentuinen leggen massaal het loodje als gevolg van een hersenziekte. Het gaat zeer waarschijnlijk om een vorm van vogelmalaria. Alle 26 zeldzame pinguïns in Mar veil Zoo in Hampshire zijn al overleden en ook uit de Edin burgh Zoo komen eerste be richten van dode exemplaren. Dierentuinen in onder meer Londen willen hun pinguïns nu met anti-malariamiddelen be handelen, meldt het Britse dag blad Times. Eerste onderzoek in de Marveil-dierentuin wijst uit dat muggen, de verspreiders van malaria, in elk geval aanwe zig zijn geweest in en nabij het water van het pinguïnverblijf. Het water bevat geen chloor dat de insekten zou doden. De beroemde London Zoo heeft in de afgelopen vijftien jaar vijf pinguïns verloren aan vogelmalaria. „We zullen nu ex tra goed opletten", aldus een woordvoerder van de dieren tuin in de Britse hoofdstad. Vo gelmalaria kan niet overslaan naar mensen. Regenkansen nemen af Het jaar 1998 was met een afwijking van +0,58 graad mondiaal het warmste sinds het begin van de metingen. Wetenschappers waren er, net als in 1997, als de kippen bij om de warmte voor een deel in de schoenen te schuiven van het fenomeen El Nino. Ter geruststelling werd gezegd dat met de komst van La Nina, de koude pendant van El Nino, de warmte in 1999 enigszins zou worden getemperd. Daar is tot nu toe weinig van uit gekomen. De wereldwijde gemiddel de temperatuur, gebaseerd op landstations, was over het tijdvak ja- nuari-augustus 0,6 graad boven normaal. Met normaal wordt be doeld de vergelijkingsperiode 1961-1990. In 1998 bedroeg de temperatuurafwijking over dat tijdvak +0,8 graad. In ons land verloopt 1999 buitengewoon warm. De gemiddelde temperatuur over het tijdvak 1 januari tot en met 30 september be droeg in De Bilt 12,1 graad tegen normaal 10,3. Zelfs als de perio de oktober-december thermisch normaal uitpakt dan eindigt 1999 waarschijnlijk nog bij de warmste vijf in bijna drie eeuwen metin gen. Aannemelijker is dat het de komende maanden vaker te zacht dan te koud zal zijn en op grond van de nieuwste jSfcf prognose van Wolfgang Roder kunnen we het ook voor wat betreft de komende winter wel schudden. Het orakel uit Berlijn doet namelijk opnieuw kond van een zachte win ter. Roder verwacht hooguit in december, wanneer de luchtdruk in het IJslandse flink boven normaal uitvalt, enige kou. Toevend in het overgangsgebied tussen warme en koude luchtmassa's draait het ook vandaag weer om vrij veel be wolking en enige tijd regen en motregen. De temperatu ren komen uit op maximaal 13-16 graden. Morgen blijft het waarschijnlijk droog. Na maandag ne men de regenkansen af doordat een krachtig hogedrukge- bied vanaf de Atlantische Oceaan in de richting van de Noordzee komt. jan visser Piet Spaans bestudeert klederdracht in geboortedorp Noem Scheveningen en Piet Spaans brandt los met feiten en cijfers. Zijn kennis is imponerend, maar uit de verhalen spreekt vooral ook zijn liefde voor zijn geboortegrond. En z'n trots. „Er is geen andere plaats ter wereld waarbinnen een groep een klederdracht draagt en een eigen dialect spreekt. Scheve ningen is uniek", zegt hij. Twintig jaar nu maakt hij er studie van en schreef hij er boeken over. Ook telde hij in 1986 en 1991 het aantal vrouwen dat de Scheveningse klederdracht draagt. In de laatste maanden van deze eeuw wil Spaans opnieuw gaan inventariseren om op 1 januari 2000 precies te kunnen vertel len hoeveel er nog zijn. Hoge verwachtingen heeft hij niet. In 1991 was vergeleken met vijf jaar eerder het aantal al gedaald van 460 naar 281. „De kleder dracht is achterhaald en boven dien onpraktisch. In wezen is het een straf voor vrouwen om zo'n metalen ijzer op 't hoofd te moeten zetten. Je krijgt er geen enkele jongere meer enthousi ast voor; het is uit de tijd. Maar je moet wel proberen om het beeld ervan te conserveren." Dat gebeurt ook, vertelt hij. „Er zijn twee klederdrachtgroepen die door het hele land shows geven. En in het Museum Sche veningen is een zaal met kle derdrachten. Daar wordt het bewaard voor de toekomst. Dat is natuurlijk essentieel." Bijgestaan door drie vrouwen begint Spaans op 1 november met de telling. „Ik vraag men sen of zij in hun omgeving ie mand kennen. Dat kunnen om a's zijn, tantes of buurvrou wen." Niet iedereendcomt in aanmerking, zegt hij. „Gelegen heidsdraagsters van wie er en kele zitten in het Schevenings Vissersvrouwenkoor tellen niet mee. De klederdracht moet da gelijks worden gedragen." In bejaarden- en verzorgings huizen zit de grootste groep, weet hij. „Maar sommige be jaarden zijn niet in staat om zichzelf nog aan te kleden. Voor verzorgsters is het vaak om slachtig om de klederdracht te helpen aantrekken. In overleg met de familie is dan gekozen voor een jurk. Deze vrouwen tellen dus ook niet mee. Ie mand moet dagelijks in elk ge val een jak en een rok dragen, en een schort voor hebben. Een ijzer en schoudermantel hoe ven niet per se." Spaans en zijn medewerksters zullen de geregistreerde kleder drachtdraagsters geregeld vol gen. Op 1 januari controleert hij opnieuw de telling en maakt dan de resultaten bekend. Hij heeft wel een vermoeden van de uitkomst, maar onthult die niet. „Aan de telling is een prijsvraag verbonden. Dan wordt het voor de deelnemers wel heel gemakkelijk. Zij moe ten raden hoeveel klederdrach ten er nog zijn en hoe oud de oudste draagster is." Naast de tellingen hield Spaans in 1987 ook een enquête onder honderd Scheveningse vrou wen. De ene helft droeg een klederdracht, de andere helft niet. „Je krijgt zo een breder beeld. Je hoort iets over de ach tergrond, de familieomstandig heden en de opbouw van een gezin." Spaans bevindingen zijn opge slagen in de computer van het Meertensinstituut in Amster dam, waar ze voor het nage slacht bewaard blijven. Boven dien zijn de resultaten opgeno men in het regionaal-historisch tijdschrift Holland. De zinsnede 'haalt de kleder dracht het jaar 2000' inspireer de hem indertijd tot de eerste telling. Vijf jaar later verrichtte hij die weer. Spaans had een nieuwe telling in 1996 gepland. Die ging niet door omdat hij aan een boek werkte over een rederij. „Ik had me voorgeno men om het dan in 1997 te doen, maar daar is het niet van gekomen. Nu naderen we het eind van de eeuwwisseling. Ik wil nog een keer een beeld vast leggen in getallen." Spaans heeft in de loop van de tijd al veel vastgelegd over zijn geboortegrond. Zo verscheen van hem de bundel Schevening se franje. Het laatste boek Vertel me wat van Scheveningen schreef hij met Gijsbert van der Toom. „Het eerste deel gaat over het dorp Scheveningen, het tweede over de visserij. Het boek is erg succesvol. Bij de uit geverij is het inmiddels uitver kocht." Piet Spaans weet alles van de klederdracht in zijn geboorteplaats Scheveningen. Voor de Leeuwarder rechtbank staat binnenkort een veertigja rige Egyptenaar terecht, die vo rig jaar november zijn kinderen Saied (7) en Hannah (5) naar Egypte heeft ontvoerd. Hun verblijfplaats is onbekend. Tot de ontvoering hebben de groot ouders van de kinderen, Rie en Cor Kooijman uit Midsland (Terschelling), steeds voor Sai ed en Hannah gezorgd. Hun dochter is inmiddels overleden. In de woning van oma en opa Kooijman hangen overal teke ningen. Voor de kachel staan nog de pantoffeltjes van de klei ne Hannah. „Die blijven er net zo lang staan, totdat zij weer te rug is", zegt grootmoeder Kooijman vastbesloten. Dochter Tineke ontmoette de Egyptenaar eind jaren tachtig in Leeuwarden. Zij studeerde daar voor lerares Engels en Duits en had er een studentenflatje. „Hij was de man van haar leven", vertelt haar moeder. Die vond hem ook sympathiek. Het paar trouwde op Terschelling. „Een prachtige dag", herinnert Rie Kooijman zich. Op 12 novem ber 1991 werd een zoon, Saied, geboren. Toen Hannah twee jaar volgde, was de scheiding reeds een feit. Pas later kwam uit dat de man, inmiddels ook Nederlander, al was getrouwd. Tineke bleef eerst nog met haar kinderen in het studentenflatje wonen. Maar na enkele jaren vluchtte zij, mishandelingen en bedreigingen beu, naar het ei land. Sindsdien woonde zij met Saied en Hannah bij haar ou ders in. Een eigen woning bleek niet mogelijk te zijn. In 1996 zag zij geen andere uit weg meer dan uit het leven te stappen. Zij kon de problemen met haar ex-man niet meer aan. In haar testament gaf zij aan dat haar ouders de kinde ren moesten verzorgen. Begin november van verleden jaar kende het Leeuwarder ge rechtshof de voogdij definitief aan het echtpaar Kooijman toe. Een opmerkelijke beslissing, want het komt weinig voor dat de grootouders de voorkeur krijgen boven de vader. Het hof ging in tegen de opvat ting van de gezinsvoogdes van Jeugdzorg Friesland en de Raad voor de Kinderbescherming. Die wilden dat de kinderen een half jaar -op neutraal terrein - in een medisch kindertehuis werden opgenomen om te ob serveren, hoe de relatie met hun vader zich zou ontwikke len. Dat de kinderen nooit in gezinsverband door de vader waren opgevoed, gaf bij het ge rechtshof de doorslag. Boven dien was er een rapport van een psycholoog waarin stond dat het heel goed met Saied en Hannah ging. Een bezoekregeling was er reeds veel langer. Die werd ook door het hof weer vastgesteld. Een keer in de veertien dagen bezochten de kinderen van vrij dagmiddag tot zondagmiddag hun vader. Saied vond dat fijn. Hannah had er moeite mee. Soms gingen ze in hun goeie kleren naar het vasteland en keerden ze met oude spulletjes terug. „Saied zei: 'Papa spaart voor arme kinderen', vertelt oma Kooijman. Papa was in middels in 1997 in Egypte her trouwd. In het laatste half jaar waren de Kooijmans elke keer bang dat de kinderen op zondagmiddag niet meer zouden terugkomen. „Op Terschelling was die vrees er altijd wel, maar wij wilden het niet geloven", zegt Rie Kooijman. Zij vindt trouwens dat een vader in principe con tact met zijn kinderen moet kunnen hebben. Maar zij vertrouwde hem niet meer. Dat vader Saied bloed liet prikken, alarmeerde haar. Zij kan niet begrijpen, waarom er geen lampje bij Jeugdzorg is gaan branden. Ook verwijt zij Jeugdzorg dat die de gangen van de verdachte, die soms een hele tijd niets van zich liet ho ren, niet beter is nagegaan. Om het gevaar van ontvoering tegen te gaan, had oma Kooij man willen voorstellen om de kinderen voortaan om de beurt naar hun vader te laten gaan. Zover kwam het evenwel niet meer. Na de uitspraak van het gerechtshof maakte de vader bij de eerste de beste gelegenheid van de bezoekregeling gebruik om Saied en Hannah naar Egypte te ontvoeren.Alles was goed voorbereid", zegt Rie Kooijman. Een uitzending over de ont voerde kinderen in het Tros- programma Vermist leverde geen informatie over de ver blijfplaats van de kinderen op. In februari, maart meldde de vader aan de politie dat zij bij familie in Egypte waren, naar school gingen en het goed Finest hour Wie in RoosendaaKNB) van het station naar het centrum loopt moet via de Bur gemeester Prinsensingel. Een straat die naar mijn vader genoemd is. Hij was daar burgemeester van 1932 tot 1947 met onderbreking van een aantal oor logsjaren toen hij vervangen was door een NSB'er. Op de dag van Roosendaals bevrijding in oktober '44 liep hij van Nispen waar hij ondergedoken zat naar het stadhuis op de Roosendaalse markt. Zo gauw de menigte die daar was samengestroomd hem in het oog kreeg werd hij op de schou ders gehesen en naar het bordes van het stadhuis gedragen. Ongetwijfeld zijn finest hour. Een amateurfïlmer heeft daar overi gens een opname van gemaakt die in mijn bezit is. Een onbetaalbaar stukje film. Vijf jaar geleden vierde Roosendaal het feest 'Vijftig jaar bevrijd'. Mij werd gevraagd de herdenkingsrede uit te spreken. Een grote eer vond ik al snapte ik wel dat ik daar niet we gens eigen verdienste stond maar als zoon van JOOST PRINSEN mijn reeds lang gestorven vader. U begrijpt dat ik veel werk maakte van mijn toespraak. Als leidmotief nam ik twee verzen die mijn vader, een amateurdichter, ge schreven had. Het eerste 'Aan Roosendaal'begon zo: GIJ HEBT GEEN TINNEN EN GEEN TORENS U SCHUITEN WALLEN NOCH KASTEEL Gl] ROEMT NIET OP EEN OUD HISTORIE MAAR MIJ DEED GIJ ZO EINDLOOS VEEL. En het tiueede dat hij tijdens de oorlog in de plaatse lijke pers publiceerde eindigde met een aanroep tot God: HET KOMEND JAAR UGT OOK IN UWE HAND BEHOED ONS VOLK, ONS EER, HERSTEL HET VA DERLAND. Met deze tivee verzen koppelde ik mijn vaders liefde voor de stad aan de bevrijding van die stad. Een vondst waar ik danig tevreden over was. Op de grote dag werd ik van het gemeentehuis naar de markt geleid en achter een tnicofoon geposteerd. Het publiek stond achter dranghekken. Vooraan een groot aantal oude Engelse soldaten, de bevrijders van vijftig jaar terug, daarachter de Roosendalers. Ik kreeg het woord. Al snel begon het publiek zijn interesse te ver liezen. Ik dacht eerst nog dat de soldaten afhaakten omdat zij geen Nederlands verstonden. Maar het bleek me, een acteur heeft daar een zesde zintuig voor, dat ook de rest van het publiek niet erg alert was. Mijn ei gen finest hour ging langzaam de mist in. Na afloop werd ik door burgemeester en wethouders gecomplimenteerd met mijn fraaie rede. „Ik had an ders niet de indruk dat men erg belangstellend was", zei ik. Maar dat zag ik verkeerd. De bevrijdingsher denking was namelijk een dag eerder al begonnen. En op voorstel van de gemeenteraad hadden alle Roosen daalse cafés de drankprijzen uit 1944 gehanteerd. Ter ere van de Engelse gasten. Een pils voor 7 cent. De ge meente paste het verschil bij. Verder was er natuurlijk nachtvergunning geweest voor iedere kastelein. De dag daarna was Roosendaal in de ban van een ge meenschappelijke gigantische kater. „Niet iedereen was vanochtend even fris", zei de burgemeester eufe mistisch. Finest hour is een ding. Happy hour een ander. Hij doet nu navorsingen naar de visafslag in Scheveningen. „Een mega-onderzoek", zegt Spaans, „dat zeker vier jaar gaat duren. De visafslag is heel lang op het strand gehouden. Pas in het begin van de twintigste eeuw is er een haven gekomen. Voor die tijd landden de bom schuiten op het strand en werd de vis ter plekke verkocht. De visafslag werd gereguleerd door Den Haag aan de hand van wetgeving die teruggaat tot 1500. Ik onderzoek die wetten vanaf die tijd om een beeld te kunnen vormen. Maar het is watje noemt een enorme klus." joke korving Nog 84 C. nieuwe millf,c breekt aan. i Aai deze krant d gelijkse serife ch. ken op belai beurtenissejmde grepen op c|en rende data iT pen 1000 jaa week: 4 okt |ni( ramp; 5 oktL broers gedo^g^ 1981: moor(B967 okt 1571: ScF Don Quich(fe>en okt 1967: Clf FOTO JACQUES ZORGMAN maakten. Hij zat toen al weer enkele maanden vast. Na de ontvoering was direct een inter nationaal opsporingsbevel uit gevaardigd. Op 16 december plukte de Franse politie hem bij een routinecontrole uit de trein van Parijs naar Brussel. Het duurde nog tot begin juli, voor dat hij aan ons land werd uitge leverd. „Hij heeft ze gewoon gedumpt. Een liefhebbende vader blijft bij zijn kinderen. Die dumpt ze niet", schampert grootmoeder Kooijman. „Ze zijn voor de rest van hun leven getekend", vree st zij. Regelmatig gaat zij naar de Friese hoofdstad om te demon streren voor de terugkeer van haar kleinkinderen. Meestal staat ze eerst anderhalf tot twee uur bij de Jeugdzorg aan de Westersingel. Na een kopje kof fie vat ze post voor het ge rechtsgebouw aan het Zaailand. Oma Kooijman verzekert strijd vaardig dat ze net zo lang met demonstreren doorgaat, totdat de kinderen weer terug zijn. Ze voelt zich daartoe verplicht te genover haar dochter. „Ik moet mijn missie afmaken." auke piersma MENS In het MGM Gr| Vegas worden d dagen 5000 vo van ELVIS PRE uit de hele wer< stroomd. Ondei men van Presle mer komen, zij Graceland. Ook kappersstoel, c volver worden v zijn eerste pianl aanschafte, vlar middelbare schl Ook kunnen de| een legerjack ri ker, zijn beroer en de cape met Love' (brandeni zanger gebruikt te imponeren a 'Love me Tendf len die worden komstig van Gr van de zanger ii waren daar niet De opbrengst v naar een dakloJ Memphis. De el van de zanger, f dochter Lisa Ml de veiling georp kent op 4 tot 6 I De telefooncenl Noorse konings gelopen twee w 2000 telefoont.j, gekregen. De W inmiddels wan! ten hen door te koning HARALI*1 nog niemand drongen. De tel gevolg van een" Ie telefoons inv wegen, waarini het Scandinavi! opgeroepen de In het bericht w nummer van he noemd. Het schakelen als dj blijft voortdurei

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 2