M
Toerisme
business
9 OKTOBER 1999
ÜKiH
f\m
GEEN NEDERLANDSE
LAWINE-INFORMATIE
Het wintersportplaatsje Galtür na de vernietigende lawine op 24 februari van dit jaar. In totaal vonden 39 mensen de dood, onder wie zes Neder
landers (vier kinderen en twee volwassenen). roro s reuters
Spanje
In Spanje blijven ze ferm doorgaan met de aanleg van
nieuwe autowegen. Dezer dagen is opnieuw in totaal
118 kilometer opengesteld. Daaronder de 79 kilome
ter tussen Tordesillas en Salamanca. Het nieuwe stuk
maakt deel uit van de Autovia de Castilla. Het in ge
bruik genomen gedeelte (17 kilometer) tussen Man-
zanal en Villafranca del Bierzo (ten westen van León)
is onderdeel van de Autovia del Noroeste (Madrid -
La Coruna) die nu op 52,5 kilometer na gereed is.
Oost-Europa
Interhome heeft voor het eerst 7 wintersportgebieden
in Polen en 30 in Tsjechië en Slowakije in haar bro
chure opgenomen. Het huur-aanbod van de Zwitser
se specialist omvat nu zo'n 10.000 zogenoemde
'winterhome's' (van luxueuze villa's tot eenvoudige
woningen) in negen landen. Ze staan vermeld in een
400 pagina's tellende brochure die verkrijgbaar zijn
bij zowel de ANVR-reisbureau's of bij Interhome zelf,
telefoon (023).555.63.00.
Samenreisretour
Sinds 26 september geldt de 'Mitfahrer-Fahrpreis'
van de Deutsche Bahn ook in Nederland. Voorwaarde
voor de aanschaf van dit zogeheten 'Samenreisretour'
is d£t er op het Duitse traject minimaal 101 kilometer
(enkele reis) wordt afgelegd. Bij het gezamenlijk
heen- en terugreizen tot maximaal vijf personen en
één kind betaalt de eerste persoon (volwassene) de
volle prijs, de volgende persoon ontvangt een korting
van 50% korting en kinderen (6 t/m 11 jaar) 75
De geldigheidsduur is 2 maanden. Overigens wordt
per 1 november de prijs van het Superretour in Duits
land verlaagd. In de 2e klas betaalt de le persoon
voortaan 298 of 368 gulden (afhankelijk of er per
EC/IC of per ICE wordt gereisd). De prijs voor 2e t/m
5e persoon is respectievelijk 149 en 184 gulen, kin
deren (6 t/m 11) betalen 74.50 en 92 gulden.
Wintersporters die zich al in Nederland op de hoogte willen
stellen van eventueel lawine-gevaar op hun vakantiebe
stemming, zijn slecht af. Tenminste, zolang ze hun inlichtin-
;en via Teletekst of de ANWB sneeuwinfolijn krijgen. Wie
zich vorig jaar op 24 februari beperkte tot Teletekstpagina
741 wist niet beter of het was in Galtür goed skiën. En wie op
ig de Sneeuwlijn van de ANWB belde, kreeg via een
:omputerstem te horen dat er in Galtür voldoende sneeuw
(3.60 meter), dat het er zowel zonnig als windstil was, dat
het er vijf graden vroor en dat de kans op neerslag ongeveer
twintig procent bedroeg.
Geen woord over de lawine die juist naar beneden was ger-
lasd. In tegenstelling tot de teletekstpagina's van de BBC.
tover als dat vanuit Nederland was te bekijken, werd bij elk
dorp de juiste informatie-verstrekt. Galtür en Ischgl: 'Alle lif
ten gesloten wegens lawines'; Evolène: 'Skigebied gesloten
op twee oefenliften na'; Saas Fee: 'Lawinegevaar, alarmfase
(hoogst mogelijk). Nog beter was (en is) het de Lawine-
age-Information in de skigebieden te bellen. Voor Oosten
rijk is dat nummer 1588 (eerst Landesnummer van bijvoor
beeld Tirol of Salzburg draaien), in Zwitserland (05-01)187,
Duitsland (Beieren) (06-089) 1210 en in Italië
(04-0471)271177. Frankrijk heeft nog geen centraal tele
foonnummer, maar wel - net als Tirol trouwens - een websi
te. Die van Frankrijk is te vinden onder www.meteo.fr. en die
Tirol onder www.serviceline.tirol.at.
ALS EEN BALLETJE
Wat te doen bij een aanstormende lawine? Probeer als skiër
in eerste instantie uit de val-lijn te komen. Lukt dat niet
maak dan de ski's los en probeer boven in (of beter nog op)
de glijdende massa te blijven door zwembewegingen te ma
ken. Tracht te allen tijde te voorkomen, dat je op je rug komt
te liggen. Is dat onmogelijk, rol je dan op tot een balletje met
de handen in foetushouding voor de mond. Dit om het bin
nendringen van sneeuw tegen te gaan. Probeer - eenmaal tot
stilstand gekomen - rustig te blijven. Bewegen kost zuurstof;
je kunt toch niets meer doen.
Van de honderd mensen die in een lawine terechtkomen,
brengt ongeveer de helft het er levend af. Bijna 50 procent
raakt bedolven en daarvan vindt 7 procent direct de dood.
Van de uiteindelijke slachtoffers stikt 35 procent door
sneeuw in de luchtwegen, samengedrukte longen of onder
koeling. Statistieken wijzen uit, dat er een overlevingskans is
van 90 procent als er binnen 15 minuten hulp wordt gebo
den. Het daarop volgende half uur daalt dat percentage tot
slechts 25 procent en na twee uur tot om en nabij de tien
(Bron: 'De Bergvriend', januari-nummer 1997).
Cijfers die uitwijzen dat een snelle opsporingsmethode van
bet grootste belang is. Niettemin geldt de oude combinatie
lawine-hond en lange zoekstokken nog steeds als de beste.
Pieps, een zendertje dat op het lijf wordt meegedragen en
noodseinen verspreidt zodra het onder een bepaalde druk
komt, is minder betrouwbaar net als het aan het eind van de
jaren zeventig geïntroduceerde 'ecco-systeem' (een minus
cuul, op de skischoen geplakt zendertje), dat overigens weer
van de markt lijkt te zijn verdwenen.
Meer kans lijken slachtoffers te hebben, die beschikken over
een LABS (Lawine Airbag System), een fel gekleurde, in de
rugzak verwerkte ballon die in nog geen twee seconden met
drijfgas wordt opgeblazen als je aan een ring trekt. De ballon
houdt - als het goed is - de skiër niet alleen zoveel mogelijk
boven de sneeuw maar markeert ook de plek waar hij ligt.
Proefnemingen van zowel het Eidgenössischen Institut fiir
Schnpe- und Lawinenforschung in Davos als de Oostenrijkse
Alpenvereniging (OeAV) wezen uit dat LABS 'het risico voor
de voorzichtige skiër om onder een lawine te stikken ver
kleint'.
Waarschijnlijk is het aan de prijs van deze 'reddingsboei'
(ruim tweeduizend gulden)-en het gewicht (4 kilo) te wijten,
dat LABS zich vooralsnog weinig populariteit heeft weten te
verwerven.
ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
Werner Munter draait er in z'n
in 1994 verschenen standaard
werk 'Neue Lawinenkunde' niet
omheen: 'Wij kennen helaas
geen methodes die met zeker
heid aangeven of er op een be
sneeuwde helling al dan niet
een lawine naar beneden zal
komen.' En alsof die bekentenis
nog niet voldoende is, onthult
de Zwitserse expert in hetzelfde
hoofdstuk dat 'de wetenschap
van het beoordelen van de sta
biliteit van een berghelling nog
in de kinderschoenen staat'.
In dat licht bezien zijn de ge
beurtenissen begin dit jaar in
Galtür (Oostenrijk), Evolène
(Zwitserland) en Le Tour
(Frankrijk) verklaarbaar. Maar
nadat alleen al in die drie Al
pendorpjes 61 mensen het le
ven verloren nadat ze onder
een lawine waren gekomen,
brak er een media-hype los.
Vooral in Duitsland. 'Der Spie
gel' wijdde een coverstory aan
Die weisse Sintflut, en 'Bild'
blokletterde over de hele breed
te van de voorpagina: Alptraum
Alpen, Nachtmerrie in de Al
pen. Tegelijkertijd werden
vooral de Oostenrijkse autori
teiten (in Galtür vielen de
meeste slachtoffers: 39) zwaar
onder vuur genomen. Zij zou
den onvoldoende maatregelen
tegen 'Het Witte Gevaar' heb
ben genomen.
Ook in Nederland kreeg het
drama in Galtür veel aandacht.
Het feit dat zich onder de do
den 6 landgenoten bevonden (2
volwassenen en 4 kinderen),
was daaraan waarschijnlijk niet
vreemd. Berichten dat er bijna
tegelijkertijd in Frankrijk 19
mensen levenloos uit de
sneeuw werden gegraven
(waarbij 3 in het bekende Les
Arcs) en in Zwitserland 10, kre
gen tenminste aanzienlijk min
der ruimte. Zoals te doen ge
bruikelijk trouwens. In de (nota
bene) sneeuwarme winter van
1984/85 bijvoorbeeld werden er
in de Alpen 182 lawine-doden
geborgen (bron: het Zwitserse
Ski Journal). Maar in de Neder
landse media valt over die cata
strofe (de ernstigste sinds 'het
zwarte lawine-jaar' 1951 toen
er alleen al in Zwitserland en
Oostenrijk 242 slachtoffers wa
ren te betreuren) weinig terug
te vinden.
Slechts kleine, in kader gevatte
berichtjes maken duidelijk dat
de 'Witte Dood' van alle üjden
is. Zoals dat over Ajax, de hond
die in het Oostenrijkse Dach-
steingebergte na 96 uur speu
ren en graven 11 Duitse scho
lieren en 2 onderwijzers terug
vond: allen dood (1982). Of dat
over de Zweed die in Fiss in een
telefooncel naar huis stond te
bellen en door een lawine werd
gedood (1985). Of dat ook over
de 7 jongens die op de Grote
Sint Bemhard werden verrast
op een plek die volgens de loka
le monniken 'absoluut veilig'
was (1991).
Het zijn dat soort stukjes ook,
die de Oostenrijkse autoriteiten
Na een gestage terugloop, steeg vorige winter ineens
weer het aantal Nederlanders dat naar de Alpen trok.
Of deze onverwachte tendens zich in het komende
seizoen zal voortzetten, is moeilijk te voorspellen. Na
de lawine-ramp op 23 februari 1999 in Galtür
bijvoorbeeld, regende het annuleringen. Voor
eventjes slechts. Daarna herstelde de markt zich
razendsnel en toen in april de balans werd
opgemaakt, bleek de Nederlandse reisbranche in de
sector sneeuwvakanties ondanks de catastrofe een
'plus' te hebben geboekt van 8 procent. Logisch,
vinden de experts. 'Wij zullen er nooit in slagen
lawine's uit te bannen, maar daarom hoef je het
skiën nog niet te laten.'
Tussen enorme achtergebleven bergen sneeuw inspecte
ren hulpverleners de schade aan de huizen in Galtür.
aangrijpen om zich teweer te
stellen tegen de aantijgingen als
zouden ze ter wille van het eco
nomische gewin mensenlevens
op het spel hebben gezet. Di
recteur Erik Wolf van het Vak
verbond van de Oostenrijkse
Skiliftmaatschappijen tijdens
een persconferentie op 17
maart 1999 in München: 'De la
wine in Galtür heeft bij veel
mensen een illuéie verstoord,
de illusie als zou je de natuur
kunnen temmen. Maar daar is
nog nooit iemand in geslaagd
en daar zal ook nooit iemand in
slagen. Hoe verschrikkelijk ook:
dergelijke rampen zijn niet of
nauwelijks te voorkomen. Of
het nu om wervelstromen gaat,
aardbevingen of - zoals in dit
geval - lawines. Dat heeft de
geschiedenis wel geleerd.'
Maar - zeggen milieu-organisa
ties - in plaats van te temmen,
werd de natuur eerder een
handje geholpen. Zo verdwenen
er hele, lawine-remmende bos
sen ten behoeve van nieuwe
skipistes.
Wolf: 'Het is belachelijk het toe
risme de schuld te geven van
deze catastrofe. De mensen
hebben besloten de Alpen te
benutten als Lebensraum in het
volle bewustzijn dat zoiets ge
varen met zich meebrengt. Dus
hebben zij zich daartegen zo
veel mogelijk gewapend. Als ik
me tot Galtür mag beperken: al
sinds 300 jaar was daar geen la
wine van een dergelijke om
vang naar beneden gekomen.
Toch is men er al vanaf 1964
bezig met de aanleg en verbete
ring van lawine-stoppers. Als
onderdeel van het Sicherheits-
konzept dat ook in de afgelopen
winter tot in de puntjes is nage
komen. De ramp is daardoor
gelukkig nog beperkt gebleven.'
Beperkt? Of de nabestaanden
van de 39 slachtoffers er ook zo
over denken, is zeer de vraag.
Wolf: 'Hoe tragisch ook: geme
ten naar het aantal inwoners en
vakantiegangers dat zich eind
februari in Galtür ophield, is
het dorp er dankzij de preven-
üeve maatregelen die er zijn ge
nomen en ook gezien de om
vang van de lawine, genadig
van afgekomen. Overigens in
vesteert Oostenrijk per jaar 550
miljoen Shilling (zo'n 85 mil
joen gulden) aan Lawinen-
schutz.'
Maar preventieve maatregelen
of niet: je loopt als wintersporter
- ook al zit je nog in je pension
dus altijd gevaar?
Wolf: 'Natuurlijk analyseren wel
elk ongeluk en natuurlijk wor
den de maatregelen die we te
gen het lawine-gevaar nemen
steeds verfijnder. Maar het risi
co - hoe miniem ook - blijft. De
mensen dienen zich in de ber
gen altijd bewust te zijn van het
loerende gevaar. Zoals een
zwemmer in zee, een chauffeur
op de Autobahn en een wande
laar in de jungle van donker
Afrika. Maar daarom hoef je 't
skiën nog niet te laten. Net zo
min als je zou moeten stoppen
met vliegen omdat er wel eens
een vliegtuig neerstort.'
Een conclusie die ook werd ge
trokken door een forum van vijf
experts, dat tijdens diezelfde
persconferentie urenlang ant
woord gaf op dikwijls dezelfde
vragen. Nee, werd steeds weer
herhaald, lawines zullen nooit
voorkomen kunnen worden.
Sterker nog: ze zullen ondanks
alle mogelijke maatregelen in
hoegenaamd hetzelfde, niet te
voorspellen ritme naar bene
den blijven stuiven. De Duitse
expert Bemhard Zenke: "Wij
kunnen het gevaar enigszins
beteugelen en zolang men op
de pistes blijft, ist man
grundsatzlich sicher. Maar
nooit zullen we in staat zijn
precies te voorspellen waar en
wanneer er een lawine loskomt
en hoe ver hij zal reiken.'
Zoals duidelijk werd in bijvoor
beeld het Oostenrijkse Badgas-
tein. In 1951 kwamen in dat
dorp 14 personen om het leven
toen de boerderij waarin zijn
woonden door een uit ijs en
sneeuw bestaande lawine werd
weggevaagd. De boerderij had
daar al vijf eeuwen lang ogen
schijnlijk veilig gestaan. Maar
Erwin Lauterwasser, vice-presi
dent van de Duitse Ski Vereni
ging en voorzitter van de mi
lieucommissie van diezelfde
club, zou het onverstandig vin
den als dat soort verhalen ver
keerd zouden worden geïntre-
preteerd, als de mensen bang
zouden worden worden. 'Wij
jmoeten alleen met lawines le
ren leven. Althans met de geva
ren ervan. Met andere woor
den: daag de bergen niet uit.'
Hannibal deed dat in 218 voor
Christus wel. Volgens de overle
veringen verloor de Carthaagse
generaal in zijn vermaarde
tocht over de Alpen 18.000 sol
daten, 2.000 paarden en een
niet nader genoemd aantal oli
fanten. Het merendeel door la
wines. Toen ook al.
Bayreuth
In het voormalige raadhuis van de stad Bayreuth bij
Nürnberg wordt in december een nieuw kunstmuse
um geopend. De nadruk van de collectie zal op
20e-eeuwse kunst liggen, waarbij veel werken van
impressionisten, surrealisten en vertegenwoordigers
van de stroming der 'nieuwe zakelijkheid'. Ook zullen
van tijd tot tijd speciale exposities worden georgani
seerd.
Fietsen in Overijssel
Bij het Gelders Overijssels Bureau voor Toerisme
(GOBT) verscheen zojuist een kaart met daarop alle
fietstrajecten die in Overijssel zijn uitgezet. Dat zijn er
zo'n veertig, variërend van de 'Weerribbenroute' in de
kop van de provincie tot de 'Buurserzandroute' in het
uiterste zuidoosten. Naast een plattegrond bevat de
brochure ook een lijstje van onder meer campings,
fietsevenementen en VW-kantoren. De kaart kost
2,95 gulden en is verkrijgbaar bij alle VW's in Over
ijssel. Maar ook kan hij worden aangevraagd (tegen
extra betaling van verzendkosten) bij het GOBT, tele
foon (0570).680.700.
M
Vliegen in de business-class is kostbaar. Dus doe ik het - om
Maarten 't Hart te citeren - uitsluitend en alleen als ik daarvoor
word uitgenodigd. Omdat (niet geheel toevallig) mijn dochter de
dienstdoende stewardess is bijvoorbeeld. Of de piloot een goede
vriend. Of domweg, omdat ik te laat op het vliegi>eld arriveer en
m'n economy-stoel al aan een ander is vergeven.
Soms, heel soms overkomt me dat geluk wel eens en ik ben - heb
ik de indruk - niet de enige. 'Daar zit er nog eentje, die voor een
economy-prijs in de business vliegt', denk ik wel eens als ik sip-
pend van mijn eerste glaasje champagne en liggendJzittend in
zo'n brede stoel om me heen kijk.
Wat me natuurlijk ogenblikkelijk op het verhaal van het stand
vastige 'domme blondje' brengt. Op een vlucht naar New York
was ze met een economy-ticket op een business-stoel gaan zit
ten. Zonder toestemming. Dus vroeg de stewardess of ze naar
achteren wilde verdwijnen. Dat weigerde ze.
Vervolgens eiste ook de purser haar verhuizing, maar op dat
dringende verzoek ging de dame evenmin in. 'Laat mij maar
even', zei de co-piloot daarop, 'ik heb er thuis ook zo eentje.Hij
liep naar het blondje, fluisterde haar iets in het oor en zie, ze
maakte haar stoel vrij en wandelde naar
de economy.
'Hoe heb je dat voor elkaar gekregen?'
vroegen de stewardess en de purser die
het gebeuren met stijgende verbazing
hadden gevolgd. De co-piloot: 'Ik heb
haar verteld dat de business class niet in
New York landt.
M
