Iat
Boek weerlegt
verwijten aan
adres Pius XII
lf
Geloof Samenleving
'God had voltooid met de zevende dag Zijn we
Bisschop Rottei
vraagt katholie
'soberder te lev-
zaterdag 9 oktober 1999
VANDAAG
Dionysius, beter bekend als Saint Denis en de
eerste bisschop van Parijs, is één van de eerste
'cephalophoren'. Dat zijn martelaren die het
na hun onthoofding voor elkaar kregen op te
staan en met het hoofd onder de arm naar de dichtsbij-
zijnde begraafplaats te wandelen. Kortom, bijzondere
mensen, die op z'n minst een plaats op de heiligenkalen
der verdienen. Dionysius werd in Italië geboren en kreeg
in Frankrijk te maken met christenvervolgingen, waardoor
hij zijn ambt van bisschop niet of nauwelijks kon uitvoe
ren. Rond 258 pakten de Romeinse autoriteiten hem op en
verloor hij op de martelaarsberg - 'mons martyrum' ofwel
'Montmartre' - zijn hoofd. Dionysius was een trendsetter
want na hem zijn er nog ongeveer twaalf cephalophoren
opgestaan. Op 9 oktober wordt hij geëerd, onder meer in
de naar hem genoemde abdijkerk Saint Denis, waar in de
loop der eeuwen het gros van de Franse koningen is bijge-
10
Er zijn een aantal heiligen die Victor heten. De
naam betekent 'overwinnaar'. Vandaar dat
nogal wat Romeinse soldaten zich zo lieten
noemen. Zo ook soldaat Victor van Xanten
(eind derde eeuw), van het Thebaanse legioen, die op 10
oktober wordt geëerd. Met ongeveer zesduizend andere
christen-soldaten werd hij, in het Zwitserse Sankt-Moritz,
ter dood veroordeeld wegens zijn volharding in het chris
telijk geloof. De leiding van het legioen lag in handen van
Mauritius, naar wie de stad (Moritz) is genoemd. Of het
verhaal waar is weet niemand. Victor heeft waarschijnlijk
zijn faam te danken aan nabestaanden in zijn geboorte
plaats Xanten. die zijn verering in Nederland hebben ge
stimuleerd.
Reiken naar relieken
Washington Gelovigen in een basiliek in Washinton DC reiken
naar de onder een glazen stolp verstopte schrijn met beenderen
van de heilige Thérèse van Lisieux. Vanwege de aanwezigheid
van de relieken van de geliefde heilige werd in de Amerikaanse
hoofdstad gisteren een plechtige eucharistieviering gehouden.
De relieken, die begin dit jaar nog in Leiden waren, zijn nog tot
28 januari 'op toernee' door de Verenigde Staten. foto afp
Hoofd Wereldraad naar Cuba
geneve Secretaris-generaal Konrad Raiser van de Wereldraad
van Kerken begint vandaag aan een bezoek van ruim twee we
ken aan Cuba, Haïti, Costa Rica en Honduras. In Cuba wil hij
zich op uitnodiging van de Cubaanse Raad van Kerken op de
hoogte stellen van de rol die de twee lidkerken van de Wereld
raad in de samenleving spelen. Het bezoek van de zeskoppige
delegatie aan Cuba is voor Raiser een teken van solidariteit met
de Cubaanse kerken en de bevolking, die als gevolg van het
Amerikaanse embargo in een 'zeer ernstige economische situa
tie' verkeren. Van de protestantse kerken wil hij onder meer we
ten hoe ze de spanningen tussen de oecumenisch gezinde ker
ken en de oprukkende pinksterkerken te boven proberen te ko
men.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE
KERK
Beroepen: te Zoetermeer, M.A.
van den Berg te Groot-Ammers.
GEREFORMEERDE KERKEN
(VRIJGEMAAKT)
Beroepen: te Siegerswoude-Frie-
schepalen, J. Haveman, kandi
daat te IJsselmuiden.
CHRISTELIJK GEREFORMEERDE
KERKEN
Beroepen: te Sliedrecht (Bethel-
kerk), M.J. Kater te Zeist.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen: te Nieuwerkerk (Zld),
ds. L. Blok te Ermelo.
Bedankt: voor Terneuzen, JJ. Ta-
nis te Middelburg-Centrum.
BOND VAN VRIJE EVANGELISCHE
GEMEENTEN
Beroepen: te Velp (parttime) mw.
D.N. van Houten, kandidaat uit
Utrecht.
aad j
'Boven alles wenste hij vrede
Een man die voortdurend werkte voor de vrede en die
zelfs door joden bedankt werd voor zijn inspanningen.
Zo schildert de Franse jezuiet Pierre Biet in het vandaag
gepresenteerde boek 'Pius XII en de Tweede Wereldoor
log' de omstreden paus Puis XII af. Het Vaticaan verde
digt met dat boek de kerkvorst tegen de aanvallen van
onder anderen de Engelse schrijver John Cornell. Die
opperde in zijn biografie 'Hitler's Pope', dat de paus veel
meer joden had kunnen redden van de holocaust. Het
Vaticaan verzet zich, met de huidige paus voorop, tegen
dat beeld van het pontificaat van Pius XII.
VATICAANSTAD AP
De Franse jezuiet Pierre Biet is
voor het boek dat het blazoen
van Pius XII moest zuiveren in
de archieven van het Vaticaan
gedoken. „Terwijl hij wachtte
op de vrede die hij boven alles
wenste, de vrede die centraal
stond in alles wat hij zei en
deed, bleef Pius XII zich voort
durend inspannen om het lij
den te verlichten dat door de
oorlog werd aangericht
schrijft Biet.
In 1963 al bekritiseerde Rolf
Hochuch in het toneelstuk 'De
Plaatsvervanger' paus Pius XII,
omdat deze de uitroeiing van
de joden nooit openlijk had
veroordeeld. Sindsdien is een
debat ontstaan over de vraag
hoeveel Pius XII wist van de ho
locaust, en of zijn voorzichtige
diplomatie wel de enige moge
lijke manier was om levens te
sparen.
Cornwell deed in zijn boek
zware beschuldigingen aan het
adres van Pius X3I. Zo beweerde
de schrijver onder meer, dat de
paus een 'heimelijke antipathie
tegen joden' had.
Biet erkent wel dat Pius XII,
„stilletjes te werk ging, met dis
cretie, met het risico om voor
inactief of onverschillig te wor
den aangezien." Maar, schrijft
de jezuïet: „toch zette hij zich
steeds met hart en ziel in voor
de hulp aan oorlogsslachtof
fers."
„Het is niet verbazingwek
kend dat de paus en de diplo
matie van het Vaticaan met de
beperkte bronnen die hen ter
beschikking stonden weinig re
sultaten bereikten. Wellicht het
meest opmerkelijk is echter, dat
de Heilige Stoel ondanks alles
in staat was om hoop en troost
te bieden aan zoveel gezinnen
die bezorgd waren over wat er
met hun gevangen familieleden
Het vandaag gepresenteerde boek, waarin de Jezuiet Biet de 'oorlogs
paus' Pius XII verdedigt tegen de beschuldiging, dat hij nagenoeg niets
heeft gedaan om de holocaust te voorkomen. foto ap
gebeurde", zo betoogt het Vati
caan in het boek.
Biet schreef het werk in op
dracht van het Vaticaan. Een
van de meest volhardende ver
dedigers van Pius XII is mis
schien wel de huidige paus, Jo
hannes Paulus II. In een uitgave
van het Vaticaan in 1998 over
het gedrag van de katholieke
kerk ten tijde van de Tweede
Wereldoorlog wordt Pius XII
geprezen om zijn 'wijze diplo
matie'.
Het Vaticaan overweegt bo
vendien om Pius XII zalig te
verklaren. Dat is de laatste stap
voor een heiligverklaring. De
laatste documenten voor de
aanvraag van die zaligverklaring
zullen aan het einde van het
volgend jaar gereed zijn.
ROME HANS GELEIJNSE
CORRESPONDENT
De Nederlandse delegatie bij
de Europese bisschoppensy
node in Rome kan een suc
cesje vieren. Een appèl van
de Rotterdamse bisschop Van
Luyn tegen verkwisting en
vóór een sobere levensstijl
heeft zowel onder de 160
aanwezige bisschoppen als in
de Italiaanse pers grote aan
dacht getrokken.
'Katholieken, neem jezelf
een examen van soberheid
af, luidde gisteren de kop bo
ven een fors interview met
Van Luyn in de gezaghebben
de krant Corriere della Sera.
Ook het behoudende katho
lieke dagblad Avvenire be
steedde ruime aandacht aan
de oproep die Van Luyn dins
dag in bijzijn van de paus tot
de synode richtte.
Van Luyn keerde zich tegen
luxe-verschijnselen als twee
de auto. tweede huis, exoti
sche vakanties en overvloedig
eten en drinken. Volgens hem
verstikt de verkwisting in het
rijke deel van Europa mense
lijkheid en de liefde voor God
en de naaste.
Dat zijn andere geluiden
dan het kabaal over contro
versiële onderwerpen als ho
moseksualiteit en euthanasie
dat gewoonlijk uit de Neder
landse kerkprovincie komt.
De Corriere is dan ook wan
trouwig: is een preek over so
berheid en matiging uit we-
IJ
bo
e b
reldhaven Roti .ue
rechtvaardigd,
krant Van Luyi an"
zegt te beseff
land in 'maj
leeft en Rottei elk
merciële havei
het is nu de
vensgenieters
preken. Het
toekomst", zej
Volgens Vt
christelijke wa
ging in ere vv
als de kerk dee
maatschappeli
rechtvaardigt
teit, over kw(
granten, de st
arme landen
het milieu. lm
zowel als gee
den zich contj
vragen of hui
en levensstijl
zijn.
Van Luyn n
die hij opdeee eV
naar Oost-Tim d;
malige Sovjet
welvaart in
naar de huize zate
met luxe, zoal
een tv. Ik ken vlie
zo'n geweidigi as e
latie heeft daizate
hebt in een co ?at
ten. Is dat alle dak.
dig? In onze e ijd
niet alleen elk
vredigd, maar
Dat er op onze
moede heersqdat,
niet meer.
hi
;dh<
ind
Hoeveel mensen hebben nog enige bijbelse asso
ciatie bij het symbool van de Apple computer:
een appel met een hap eruit? In de VS, waar bij
belles nog vanzelfsprekend deel is van het onder
wijspakket, zullen meer mensen weten dat de ap
pel het verschil uitmaakt tussen eeuwig leven in
vrede, en een kort bestaan waarin
geluk maar met moeite te verwer
ven is. Maar in Nederland? Van de
jongere generatie kennen waar-
schijnlijk maar weinigen het sym-
bool, terwijl de schrijver Khader
hm Abdollah het happen in een appel
Ztoch een bij uitstek Nederlands
fenomeen vindt. In dit land heeft
III hij het geluid dat erbij hoort voor
het eerst bewust gehoord.
OQ Met de hap uit een appel is de we-
reldse ellende van de mens be-
Xgonnen, stelt Genesis. De appel
van de boom van kennis van goed
<en kwaad, die stond in het para
dijs.
In het Hebreeuws heet het boek
Genesis Bereesjiet, naar het eerste
woord, dat 'in het begin' bete
kent. De eerste vijf hoofdstukken
m van Genesis worden deze week
gelezen en de eerste acht verzen
van hoofdstuk zes. Het verhaal
<van de zes dagen waarin God de
Schepping maakte staat in het
Heerste hoofdstuk. Zes dagen: ob
ject van spot voor rationalisten,
die met wetenschappelijke bewijzen over de mil
joenen jaren dat de aarde al bestaat de gelovigen
om de oren slaan. De seculieren en a-religieuzen
halen hoogstens de wenkbrauwen op bij de ge
dachte, dat ze hun vrije weekend te danken heb
ben aan twee zinnetjes uit hoofdstuk twee: 'God
had voltooid met de zevende
dag Zijn werk, dat Hij had ge
maakt: en Hij hield op met al
Zijn werk, dat Hij gemaakt had.
En God zegende de zevende dag
en heiligde hem; want daarmee
hield Hij op, al Zijn werk, dat
God geschapen had, te maken.'
Sjabbat: hield op. Dat is wat
sabbat betekent: ophouden met
dingen maken, met scheppen,
met werken. De een kan het
niet, de ander wil niets liever.
De een werkt zich een slag in de
rondte, om velerlei redenen: te
weinig innerlijke rust, te veel
verdriet dat vergeten moet wor
den, bezeten van geld, te weinig
mogelijkheden om werk te dele
geren. De ander is niet aan het
werk te branden: te weinig zelf
vertrouwen, te gemakzuchtig, te weinig oplei
ding, te weinig fiducie dat omscholing tot een re
delijk betaalde baan zou leiden, te zeer verknocht
aan een vrij bestaan.
God zelf geeft aan wat het evenwicht moet zijn:
zes dagen werken, één dag rust. Dat klinkt als
een opgestoken vingertje. Maar wie kijkt naar wat
er allemaal geschapen is in die zes dagen slaat
steil achterover: zo prachtig, zo rijk. God zelf zegt
dat het 'goed' is. En dat kan met wat mensen ma
ken natuurlijk ook: dat het goed is.
Aan dat wat je maakt en doet in die zes dagen
ontleen je je zelfvertrouwen, je trots. Ook al begin
je je leven, om wat voor reden
ook, met gevoelens van min
derwaardigheid, de dingen die
je maakt en doet gaan op den
duur een tegenwicht vormen.
Alleen al daarom is het goed als
werklozen alles op alles zetten
om aan werk te komen en als
ook bijstandsmoeders een paar
uur buitenshuis werken. Twin
tig uur, zoals het parlement
heeft besloten, kan iedere bij
standsmoeder aan.
Maar is scheppen hetzelfde als
werken? Nee. In het paradijs
hoeft Adam, de eerste mens,
niet te werken. Als hij niet van
de boom van kennis van goed
en kwaad eet, hoeft hij zelfs
niet te sterven. Maar meteen
nadat over dit verbod is ge
sproken besluit God, dat het niet goed is dat
Adam alleen blijft. God schept een vrouw als
Adams hulp: Eva. Chawa in het Hebreeuws. Vij
andigheid tegen vrouwen zit de mensheid blijk
baar diep ingebakken, want vrijwel onmiddellijk
na haar introductie laat Eva zich verleiden door
de slang om van de verboden boom te eten. En
zij verleidt op haar beurt Adam,
'Alles zul je leren, niets zul je noi
het adagium van mijn grootmoe
is goed. Maar blijkbaar is de ken
kwaad helemaal niet goed, want
die kennis verwierf moeten wij s
uit het paradijs gegooid, moet ie
het zweet op zijn gezicht 'zijn br
de vrouw in smart haar kinderei
Adam wordt niet alleen gestraft
appel heeft gegeten, maar ook oi
door zijn vrouw heeft laten leide
- volstrekt ten onrechte natuurli
vijandige mannen om nooit naa
luisteren.
De kennis van goed en kwaad v
smart en ons zwoegen. Hoe me!
moeilijker het is om alle kennis I
Als we werkelijk de feiten over a
deze wereld tot ons lieten dring!
worden. Radio en televisie hebbT
kerenmoorden en oorlogen tot q
consumptie gemaakt.
Hoe zal dat verder gaan met de if
nologie? Zijn de miljoenen kilonj
hedendaagse slangen, die ons t
soire paradijs gaan gooien? Of isPmP
om in het paradijs dier met de dF 'k
maar worden we pas mens door
goed en kwaad? Maakt de inforr
gie ons bestaan tot een nog groté
of geeft ze ons juist de mogelijk!
volwassener te worden? Heeft A
recht het appeltje met de hap ed
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht KNMI
Geldig tot en met zaterdag.
Finland:
Veel bewolking en van tijd tot tijd
regen. Later van het noorden uit
droog. Middagtemperatuur om
streeks 9 graden, in het uiterste
noorden wat lager.
Noorwegen:
Half tot zwaar bewolkt en van tijd
tot tijd regen. Hier en daar veel
wind. Maxima tussen 5 en 12
graden.
Zweden:
Veel bewolking en regenachtig. In
het midden, en later ook in het
zuiden, droger en opklaringen.
Zaterdag maxima tussen 5 en 10
graden, zondag in het zuiden iets
warmer.
Denemarken:
Half tot zwaar bewolkt en af en
toe regen. Zaterdag veel wind en
middagtemperatuur rond 11 gra
den. Zondag rustiger en iets ho
gere maxima.
Engeland, Schotland, Wales en Ier
land:
Wisselvallig met flink wat wolken
en nu en dan regen, vooral in het
noorden en westen. Middagtem
peratuur uiteenlopend van 12
graden in Schotland tot tegen de
20 graden in Engeland.
België en Luxemburg:
Wolkenvelden en soms wat regen
of motregen. Middagtemperatuur
zaterdag omstreeks 15 graden,
zondag een paar graden hoger.
Noord- en Midden-Frankrijk:
In het noorden wolkenvelden en
af en toe regen of motregen. In
het midden meest droog en nu en
dan zon. Aan het begin van de
dag lokaal mist. Middagtempera
tuur oplopend tot ongeveer 20
graden op zondag.
Portugal:
Flinke zonnige perioden, maar in
het zuiden en midden eerst nog
kans op een regen- of onweers
bui. Een stevige oostenwind, 's
Middags bijna overal meer dan
25 graden.
Madeira:
Meest bewolkt en enkele buien.
Maxima rond 22 graden.
Spanje:
Zonnige perioden. In het zuiden
eerst nog misschien een regen- of
onweersbuien. Vooral eerst veel
wind. Middagtemperatuur uiteen
lopend van een graad of 22 in het
noorden tot 30 lokaal in het zui
den.
Canarische Eilanden:
Half tot zwaar bewolkt en kans op
en enkele regen- of onweersbui
en. Middagtemperatuur om
streeks 25 graden.
Marokko:
Westkust: zonnige perioden en
kans op een bui, mogelijk met
onweer. Middagtemperatuur tus
sen 22 en 27 graden.
Tunesië:
Half tot zwaar bewolkt en enkele
regen- of onweersbuien. Zondag
droger en geregeld zon. Middag
temperatuur aan zee rond 25 gra
den.
Zuid-Frankrijk:
Rustig herfstweer met in de nacht
en ochtend lokaal mist. Overdag
geregeld zon en droog. Maxima
uiteenlopend van 18 graden in
Les Landes tot rond 25 graden
aan de Cote d'Azur.
Mallorca en Ibiza:
Zaterdag eerst misschien nog een
bui. Verder droog en flinke zonni
ge perioden. Maxima op zaterdag
rond 25 graden, zondag iets war
mer.
Italië:
Bijna overal flinke zonnige perio
den. In het zuiden mogelijk een
regen- of onweerbui. Middagtem
bewolkt
ss
onweer
V warmtefront
regen
sneeuw
f koufront
atik
opklaringen
hagel
lagedruk
mist
windrichting
H hogedruk
zonnig
19
temperatuur
mnn 'uitdruk m
1000 hecto pascal
peratuur iets oplopend tot om
streeks 24 graden op zondag.
Griekenland en Kreta:
Flinke zonnige perioden en
droog. Middagtemperatuur tus
sen 21 en 26 graden.
Turkije en Cyprus:
In het westen flink wat zon en
droog. In de rest van Turkije en
ZONDAG 10 OKTOBER 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 07.56 Zon onder 18.57
Maan op 08.36 Maan onderl9.50
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 04.57 17.21 04.30 16.54
Laag 00.35 14.49 00.16 14.30
MAANDAG 11 OKTOBER 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 07.58 Zon onder 18.55
Maan op 09.44 Maan onder20.12
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 05.36 17.55 05.09 17.28
01.25 13.35 01.06 13.16
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Lissabon
Locarno
Londen
Luxemburg
Madrid
w8 14 12 3.0
wl 13 3 0.0
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
licht bew. nno2
licht bew. no 5
onbewolkt o 1
op Cyprus eerst nog enkele buien,
mogelijk met onweer. Middag
temperatuur op de meeste plaat
sen tussen 25 en 30 graden.
Duitsland:
Wolkenvelden en vooral zaterdag
af en toe regen. Middagtempera
tuur omstreeks 17 graden, maar
zaterdag in het noorden nog wat
lager.
Tsjechië en Slowakije:
Bewolkt en regenachtig. Middag
temperatuur omstreeks 16 gra
den.
Hongarije:
Zonnige perioden. Later lokaal
kans op een bui. Maxima tussen
16 en 20 graden.
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres. Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
F. Blok, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D.C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F. Wegman, chef redactie Leiden
Advertenties;
Familieberichten:
023- 5320 216
Redactie: 071-5:
Hoofdredactie:
07lf
ADVEl
Maandag t/m vrijdaÉ
071- 5356 230
RUBRIEKSJl
Maandag t/m vrijdaj
071- 5143 545
ABONH
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptg
per kwartaal (accep IK)
per half jaar (accept
per jaar (acceptgiro1^®'
Abonnees die ons eer
het automatisch afscf
abonnements- geld, o
betaling.
VERZENO
Voor abonnementen i
worden verzonden gel
aan portokosten pervi
LEIDSCH DAG6LA
Voor mensen die ma Ff*
hebben of blind zijnl
leeshandicap hebben
van het regionale ni
Dagblad op geluidsd
informatie 0486-48
(Centrum vi
ziekenhui!
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u per dagl
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uit|
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallei
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-46313'
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
ngt
