Forse straffen op omkoping in buitenlaif
Economie
Shell gaat oliewinning
extra reorganiseren
Ilegale cd's platgewalst
Kolengravers RSV nu opeens wel te verkopen
Uitzendbureau vluchteliry
Emplooi wordt zelfstandig
Nieuw belastingstels
drukt opbrengst polis;
Mede-oprichter van Sony overleden
MAANDAG 4 OKTOBER 1999
iAA
Spanje zoekt mil joen arbeiders
madrid Spanje heeft zo'n gebrek aan arbeidskrachten dat de
regering in Madrid de komende drie jaar een miljoen buiten
landse arbeiders wil aantrekken. Hun aantal zal daardoor ver
dubbelen. Volgens de krant El Pais worden de nieuwe arbeiders
vooral geworven in Polen, Marokko, Roemenië, Ecuador, Co
lombia en Mali. Bouwondernemingen en boeren vinden in vele
delen van het land nauwelijks nog Spanjaarden die voor hen
willen werken, hoewel de werkloosheid in Spanje tot de hoogste
van de Europese Unie behoort. Zij zoeken daarom hun heil bij
illegalen. De regering in Madrid wil daar een einde aan maken.
Zij tekende onlangs een overeenkomst met Marokko over de
komst van werknemers uit dat land naar Spanje. Volgens El Pais
zijn soortgelijke overeenkomsten in de maak met Polen, Roe
menië, Ecuador, Colombia en Mali.
Directeur Daf Trucks overleden
eindhoven Henk Momber,'directeur communicatie en directie
secretaris van Daf Trucks in Eindhoven, is daags voor zijn 55ste
verjaardag onverwacht overleden. Zijn familie heeft dat zater
dag meegedeeld. Momber werkte bij Daf sinds 1983. Hij was
niet alleen woordvoerder bij hoogtepunten, maar ook tijdens de
zwartste bladzijde uit de geschiedenis van de Eindhovense
vrachtwagenfabriek, de dreigende teloorgang in 1993. Hij werk
te eerder onder meer bij het RSV-concern.
Brussel keurt overname van EZH goed
brussel De Europese Commissie is akkoord gegaan met de
overname van het Electriciteitsbedrijf Zuid-Holland (EZH) door
het Duitse PreussenElektra AG, eigendom van Vega AG. Volgens
de commissie overlappen de activiteiten van beide bedrijven el
kaar maar voor een klein deel en vormt de overname dus geen
bedreiging voor de concurrentie op de Nederlandse energie
markt. EZH is het kleinste van de vier Nederlandse elektriciteits
bedrijven. Het heeft een marktaandeel van minder dan vijftien
procent.
Laagste appelprijzen in vijf jaar
den haag De Nederlandse appeltelers hebben een matig sei
zoen 98/99 achter de rug. De gemiddelde opbrengst van 53 cent
per kilo is de laagste in vijf jaar tijd. Het Productschap Tuin
bouw vermoedt dat de omvangrijke oogsten in Europa de oor
zaak zijn, evenals de afnemende vraag vanuit Rusland. In Ne
derland kochten huishoudens dit voorjaar gemiddeld 10 pro
cent minder appels. Het Productschap heeft geen hooggespan
nen verwachtingen voor het nieuwe verkoopseizoen, dat na de
pluk net is begonnen. De Europese appeloogst is opnieuw gro
ter. Vooralsnog variëren de opbrengsten voor de telers tussen
de 50 en 60 cent per kilo. Nederland exporteert jaarlijks onge
veer 190 miljoen kilo appels, voornamelijk Jonagold en Elstar.
Pakhoed verkoopt drie terminals
Rotterdam Het Rotterdamse concern Pakhoed heeft drie termi
nals verkocht aan het Zaanse bedrijf Koole. De transactie was al
eerder aangekondigd. De verkoop was een van de voorwaarden
die de Europese Commissie stelde aan de fusie tussen Pakhoed
en Van Ommeren. Het gaat om een terminal in het Rotterdamse
havengebied en twee terminals in Nijmegen voor de opslag van
eetbare oliën en vetten. Bij de drie terminals werken ongeveer
100 mensen die mee naar Koole gaan. Beide partijen verstrek
ken geen financiële details over de overname. Het familiebedrijf
Koole, met 110 werknemers, is gespecialiseerd in transport en
opslag van eetbare oliën en vetten.
Vaarverbod na acties van bonden
Rotterdam De actie van de internationale transportbond ITF
tegen schepen onder goedkope vlag heeft geleid tot een vaarver
bod voor drie schepen en een claim van één miljoen gulden aan
achterstallig loon. Volgens bestuurder R. Touwen zijn de afgelo
pen week 36 schepen bezocht en dertien CAO's afgesloten voor
bemanningen die kregen onderbetaald. Zeelieden bleken in en
kele gevallen ook nog salaris tegoed te hebben. De drie schepen
die een vaarverbod kregen opgelegd, waren volgens Touwen in
een belabberde staat van onderhoud. De meest gevreesde goed
kope vlaglanden zijn Belize. Honduras en Cyprus. Deze landen
hebben geen eigen inspectie en zijn voor eigenaren bovendien
aantrekkelijk wegens zachte belastingvoorwaarden.
Koperconcern Phelps naar wereldtop
phoenix Het Amerikaanse koperconcern Phelps Dodge Corpo
ration is door de overname van branchegenoot Cyprus Amax
opgerukt naar de tweede plaats op de lijst van grootste koper
producenten ter wereld. Alleen het Chileense staatsbedrijf Co-
delco is met een jaarproductie van 1,5 miljoen ton nog groter.
Phelps komt na de inlijving van Cyprus op 1,2 miljoen ton.
Phelps Dodge telt voor de overname een bedrag van 3,7 miljard
gulden neer. Aanvankelijk leek het erop dat Cyprus Amax zou
gaan fuseren met het eveneens Amerikaanse Asarco. Het over
namebod van Phelps kon Cyprus echter niet weigeren.
Forbo-Novilon breidt productie uit
coevqrdenForbo-Novilon, fabrikant van vloerbedekking, gaat
de productie in Coevorden uitbreiden. Dat vergt een investering
van 90 miljoen gulden. De Zwitserse concernleiding van Forbo-
groep, waartoe de 'zeilfabriek' behoort, heeft groen licht gege
ven voor de uitbreidingsplannen. De investering leidt tot tussen
de 100 en 150 nieuwe arbeidsplaatsen. Momenteel telt de Coe-
vordense fabriek 195 medewerkers.
Reorganisatie bij Hunter Douglas
geldermalsenOm efficiënter te kunnen werken voegt Hunter
Douglas twee Nederlandse raambekledingsdochters samen. De
ABN-vestiging in Geldermalsen gaat dicht en de activiteiten
gaan naar een uitgebreid Hadecora in Hardinxveld-Giessen-
dam. ABN-Tolbert krijgt er twee productielijnen van Hadecora
bij. Er vallen geen ontslagen. Het fusiebedrijf Luxaflex Neder
land heeft een omzet van 80 miljoen gulden en 300 medewer
kers.
Zakenman moet voorzichtiger worden met steekpenningen
Sf
ruswuk anp
Shell werkt aan een reorganisa
tie in de divisie die zich op de
exploratie en productie van
olievelden toelegt. Het oliecon
cern wil in die sector de kosten
verder terugdringen. Uitgaand
van een scenario van een lage
olieprijs (14 dollar per vat)
staan de winstmarges onder te
grote druk, vindt Shell.
Shell-woordvoerder M. Broe
ders bevestigt dat over de plan
nen overleg is gevoerd met de
relevante ondernemingsraden.
Geluiden dat bij de reorganisa
tie. die midden 2000 moet zijn
afgerond, vijf tot tien procent
van de banen verdwijnen, zijn
hem niet ter ore gekomen. ,,Er
zijn nog geen aantallen ge
noemd."
Binnen de olieveld-divisie
zou vooral de internationale
staf moeten inleveren. Shell
denkt kosten te kunnen bespa
ren door deze dure 'expatriots'
(twee- tot drieduizend werkne-
Nederlandse bedrijven en personen die zaken doen met
het buitenland, lopen grote strafrechtelijke risico's door
de invoering van nieuwe anti-corruptiewetgeving. Om
koping is nu in veel landen nog gemeengoed en in Ne
derland zelfs aftrekbaar van de belasting. Maar na 1 ja
nuari kan een feestelijk onthaal van een Russische over
heidsfunctionaris in Moskou een Nederlandse zaken
man vier jaar cel en een miljoen boete kosten. Boven
dien wordt het vonnis openbaar gemaakt.
amsterdam gpd
Dat heeft een vertegenwoordi
ger van het ministerie van eco
nomische zaken verklaard op
een persconferentie belegd
door accountantskantoor
Deloitte Touche. Ook de
Amerikaanse ambassadeur in
Nederland was aanwezig. Vol-
Speculatieverlies
Europese bank
roept vragen op
brussel anp
In de Tweede Kamer en in het
Europees Parlement zijn vragen
gerezen over de forse specula-
tieverliezen die de Europese In
vesteringsbank (EIB) begin ja
ren negentig zou hebben gele
den. PvdA-Kamerlid Crone wil
dat minister Zalm (Financiën)
als lid van de raad van toezicht
van de bank aandringt op een
onderzoek door de Europese
fraudebestrijdingsdienst Olaf.
De EIB weigert tot nu toe zo'n
onderzoek.
Volgens de Deense europar
lementariër Blak heeft de bank
bij speculaties op de geldmarkt
bijna een half miljard gulden
verlies geleden. Zijn PvdA-ffac-
tiegenoot Van Huiten is op de
hoogte van het onderzoek van
Blak, die zelf zaterdag onbereik
baar was. „Het Europees Parle
ment is al een tijdje bezig met
de zaak. Het eist duidelijkheid
en dreigt anders kredietgaran
ties te onthouden."
Van Huiten, net als Blak lid
van de begrotingscontrolecom
missie van het europarlement,
zit het hoog dat de bank weigert
in zee te gaan met Olaf. Deze
fraudebestrijders mogen bij de
EU-instelliilgen onderzoek
doen naar fraude, wanbeheer
en doofpotpraktijken. EIB-pre-
sident Unwin ligt dwars. Vol
gens hem is Olaf niet bevoegd
tot onderzoek bij de bank. Van
Huiten verwijt de bankier een
„juridisch formalistische bena
dering".
Crone zal morgen minister
Zalm om opheldering vragen,
aldus de PvdA-europarlementa-
riër. De minister zit namens de
Nederlandse staat in de toe
zichthoudende 'board of gover
nors' van de EIB, waarin alle
vijftien EU-lidstaten zitting
hebben.
gens Deloitte-juriste S. Bleker-
Van Eyk is vooral het midden-
en kleinbedrijf nog in grote ma
te onwetend van wat hen boven
het hoofd hangt.
Een wetsontwerp dat ter be
handeling ligt bij de Tweede
Kamer en per 1 januari zou
moeten worden ingevoerd, zet
maximaal vier jaar gevangenis
straf en een miljoen gulden
boete per persoon op betrok
kenheid bij omkoping van
ambtenaren in buitenlandse
dienst. Tot nu toe gold zo'n ver
bod alleen voor ambtenaren
van eigen bodem. Tegelijkertijd
wordt de vervolging vereenvou
digd. Wanneer een concurrent
er achter komt en het doorgeeft
aan een officier van justitie, kan
de zaak in principe gaan rollen,
aldus Bleker.
Momenteel werken de 28 lid
staten van de organisatie voor
economische samenwerking
Oeso aan de strafbaarstelling
van omkoping. De VS heeft zo'n
wet al sinds 1977 en is sinds
dien aan het lobbyen om de
zelfde 'spelregels' ingevoerd te
krijgen bij zijn handelspartners.
De Amerikanen beweren voor
'30 miljard dollar per jaar' aan
orders mis te lopen doordat zij
alleen hun eigen koffie en
broodje mogen betalen, terwijl
de andere nationaliteiten kwis
tig met gevulde enveloppen en
company creditkaarten wappe
ren.
Dat bedrag is gebaseerd op
een 'schatting", verklaarde am
bassadeur Cynthia P. Schnei
der. Onderbouwing ervoor had
zij niet. Zomin als het ministe
rie van economische zaken of
Deloitte kon zeggen hoeveel er
door Nederlandse bedrijven als
steekpenning of omkoopsom
wordt afgetrokken op hun be
lastingaangifte. „Dat weet nie
mand precies", aldus EZ-verte-
genwoordiger A. van Over-
beeke.
Er bestaan alleen 'indrukken'
Bangkok Een bulldozer in de Thaise hoofdstad Bangkok heeft afgelopen week een enorme berg illegale
cd's en cassettes platgewalst. De demonstratie, georganiseerd door de overheid, moet de makers van deze
muziekdragers ontmoedigen door te gaan met het ontduiken van reproductierechten. De inbeslaggenomen
voorraad vertegenwoordigde een waarde van een slordige 1,5 miljoen gulden.
FOTO AFP PORNCHAIKITTIWONOSAKUL
De kolengravers die begin jaren tachtig
mede aanleiding waren tot de ondergang
van het RSV-concern, staan sinds kort
aan de Houtkade in Goes. Het bedrijf Die-
seko uit Sliedrecht, eigenaar van de ma
chines, verscheept ze de komende jaren
in delen naar Amerika. Daar worden ze
omgebouwd en verkocht.
Het concern Rijn-Schelde-Verolme inves
teerde rond 1980 zo'n 400 miljoen gulden
in het project met de kolengravers, die wer
den gebouwd bij de RDM in Rotterdam. De
machines waren bedoeld voor de Ameri
kaanse markt.
Het project werd een fiasco doordat RSV
voor de verkoop van de kolengravers in zee
ging met de Amerikaan James D. Stacy. De
Raad van Bestuur had een grenzeloos ver
trouwen in Stacy en liet de zaken in Ameri
ka helemaal aan hem over. Stacy en zijn
partners maakten misbruik van die ruimte.
Hoewel grote kolenmaatschappijen inte
resse hadden in de machines, kwam de
verkoop niet van de grond.
De parlementaire enquêtecommissie die
het RSV-debacle in 1984 onderzocht, kwam
tot de conclusie dat de Raad van Bestuur
van het concern de zaak bewust uit handen
had gegeven, wat leidde tot 'veronachtza
ming van de grote risico's' die aan het ko-
lengraversproject waren verbonden. Ook
de Raad van Commissarissen, het ministe
rie van Economische Zaken en de onlangs
overleden regeringswaarnemer J. Molken-
boer gingen volgens de commissie niet vrij
uit.
De overgebleven kolengravers - een paar
zijn destijds wel in Amerika terecht geko
men - hebben tot 1990 bij de RDM buiten
gestaan. Daarna zijn ze volgens directeur
P.E. van Es van Dieseko twee jaar 'ergens in
een weiland' gestald. In 1992 heeft Dieseko
35 machines overgenomen en ze bij het be
drijf binnen gezet.
Machinefabriek Goes, die onderdelen
voor Dieseko heeft geleverd, heeft de Slie-
drechtse onderneming gewezen op de mo
gelijkheden van de AKF-hal. Die stond
sinds de sluiting van de apparaten- en ket-
elfabriek van de Koninklijke Schelde Groep
al enige tijd leeg. Een uitstekende locatie
om de kolengravers te stallen, aldus Van Es.
De oude kolengravers worden gemoder
niseerd. De hydraulische aandrijving wordt
bijvoorbeeld vervangen door een elektrisch
systeem. „Het oude concept is eigenlijk he
lemaal weg", zegt Van Es. „Er komen zo
veel nieuwe componenten in dat het eigen
lijk nieuwe machines worden."
Dat proces gebeurt volledig in Amerika.
Regelmatig worden daarvoor de bestaande
delen van de machines naar de andere kant
van de Atiantische Oceaan verscheept,
waar ze in elkaar worden gezet en verkocht.
Er bestaat volgens Van Es volop belangstel
ling voor de kolengravers. „Er is een grote
markt voor. We hebben er inmiddels tien,
twaalf verkocht, dus dat gaat heel goed."
aan de hand van periodieke
enquêtes onder zakenlieden
waarbij zij een land waarmee
zij zaken doen een cijfer geven
voor 'corruptiegevoeligheid'.
Nederland scoort daarin 9,2 op
een schaal van tien (weinig
corruptie), en Rusland 1,4 (erg
veel corruptie).
Opmerkelijk is de rol die de
overheid bij de vervolging van
corruptie geeft aan 'verklik
kers'. Justitie heeft geen mid
delen om buitenlandse corrup
tie zelf te onderscheppen,
maar rekent erop dat 'de con
current' die op dezelfde order
aast wel een boekje open zal
doen als hij een vermoeden
heeft van onoorbare praktij
ken. Ook opmerkelijk is de rol
die de overheid geeft aan 'ne
gatieve publiciteit' als preven
ten
van
tie voor corrupt gedricet
bericht in de krant of ofocl
dodelijk zijn voor eeifldas
Daar zijn ondernemerbur
voor dan voor boetélut
klaart Bleker. Red
Volgens Bleker maaki
geving het noodzakelij
bedrijven 'minimaal dar,
drijfsvoenng doorlicht»
'fraude corruptiecode' mei
aparte 'gedragscode tie
en die 'aan de arbeid^pel
ten koppelen.' „Je moftvit
weten en opschrijven floo
en niet mag, hoe er tegjjen
treden wordt en wat v<ynet
ties het bedrijf er op zejiek
dan toch fout gaat, kan|
strafverzachting zorgef
rechter ziet dat een be
in ieder geval vooi
heeft."
geeft de formule van dlek.
rende en ondersteunrfest;
plussers de doorslag. „Jdeli
wat zich afspeelt en stiaan
zoveel tijd in de werksen
als nodig is." Zij schat!m
tal vluchtelingen die tcfdvv
land zijn toegelaten mpdei
der werk zitten op 15.00
„Er zitten allerlei met
sen met een behoorlijfW
ding die zo ergens terej-^*-
nen. Voorwaarde is daui
maatwerk wordt gelewl*
derland kent een tekort
sen terwijl in asielcentijiSTEi
len artsen huizen uit!
beeld Ethiopië of Iralet
neer die een gerichte (Jiap
ling krijgen, kunnen $eft
assistent beginnen eniorz
eeel later doorgaan in gone
praktijk", zegt Epema. n. I
Emplooi heeft voor^lis
ber ondermeer in defeuv\
ding een 43-jarige Irafiscl
loot met een rijke ervait al
35-jarige chemisch ait97 i
Eritrea, een 39-jarige Btmp
pedagoog en een
Iraakse ingenieur. ja;
amsterdam anp
Het uitzendbureau voor vluch
telingen Emplooi gaat vanaf
volgend jaar zelfstandig verder.
Het tien jaar bestaande bureau
is tot die tijd nog onderdeel van
Vluchtelingenwerk Nederland.
Sinds het begin heeft Em
plooi 5500 vluchtelingen aan
een baan geholpen, variërend
van productiemedewerker tot
Jandarts. Soms met als opstap
een gesubsidieerde baan, maar
vooral naar reguliere banen.
Emplooi is niet-commerci-
eel. Ongeveer tachtig gepensio
neerde oud-directeuren of ex-
managers lopen zich het vuur
uit de sloffen om de vluchtelin
gen aan werk te helpen. Het
vinden van een passende baan
is voor hen vaak de belangrijke
laatste stap naar volwaardige
deelname aan de -Nederland-
se- samenleving. De adviseurs
staan de vluchtelingen bij, ma
ken ze wegwijs op de arbeids
markt en adviseren over scho-
ling.
Volgens manager E. Epema
Verzekeraars hebben klanten wat uit te 1
Zeist gpd len." Het is volgens ber"-^
B. van Uden dan ook q
van 'fatsoenlijke' intei^g
om uitleg te geven ove^te
ducten. „Een goede tiL^
soon moet de klanten^,
dergelijke producten Lfe
aankloppen uitleggeiy
een nieuw regime aan ^uj
De NBVA zal de ver£)p
aan de andere kant ni^j j
vingers tikken. „We Lg(j
een soort van tussenflgac
zekeraars zullen zeg9
gaat om een plan ]erti
Tweede Kamer nog ou00'
beslissen'", legt Van i|„in
Daarbij reikt de invloeLgSt
branchevereniging niCet
Volgens Van Uden maL e(
al de zogenaamde direL^
gebruik van de praktijL
zekeraars die alleen pij
telefoon werken. |0g
Los van de nieuwe
de NBVA deze week
nieuwe publiciteitsca
De bond heeft gemerkt
naam niet bekend is bj
bliek terwijl ze denkt i
leden zich wel ondeij
van het gros van de i
sonen. De leden wor
breid gescreend, krijg
steuning en volgen
leidingen. De naam
om beter uitgebuit
vindt de vereniging,
zaak van de naambeki
mede ingegeven dooi
ringen waar de se<
staat. Veel simpele vi
gen zijn steeds vaker
straathoek te koop.
Verzekeringstussenpersonen
hebben een hoop uit te leggen
aan hun klanten. Producten die
ze de afgelopen jaren aanprijs-
den en verkochten veranderen
na 2001 radicaal. Met de nieu
we wet inkomstenbelasting
2001 zijn veel verzekeringen die
ontwikkeld zijn om fiscaal
vriendelijk zoveel mogelijk te
sparen ineens niét meer fiscaal
aftrekbaar. Dat scheelt honder
den guldens voor de klant.
De tussenpersonen vinden
het schrijnend dat er geen over
gangsregeling komt voor derge
lijke spaarverzekeringen. Vol
gens minister Zalm van financi
en is een regeling niet nodig
omdat iedereen al een paar jaar
kon weten dat het kabinet een
einde wil maken aan de fiscale
steun. De tussenpersonen vin
den dat geen argument en noe
men de gang van zaken 'onbe
hoorlijk bestuur'.
De tussenpersonen hebben
ook kritiek op verzekeraars. En
dan vooral die assuradeurs die
in lopende advertentie-cam
pagnes niet waarschuwen voor
de nieuwe wet zoals bijvoor
beeld Spaarbeleg, Legio-Lease
en de FNV Ledenverzekering.
In de reclames van de afgelo
pen weken reppen zij nog
steeds over de 'onbeperkte be
lastingvoordelen'.
„Belachelijk", vindt de NBVA,
een vereniging van tussenper
sonen. „Ze willen nog zoveel
mogelijk klanten binnen ha
mers) te vervangen door goed
koper lokaal personeel. Dit
voorjaar verkleinde het oliecon
cern de internationale staf al
met vijftien procent, Shell zou
nu nog eens hetzelfde percenta
ge willen inkrimpen.
De nieuwe maatregelen ko
men bovenop de reorganisatie
die Shell in december iru gang
zette. De toen lage olieprijs
bracht Shell ertoe het mes in de
organisatie te zetten (7.000 ar
beidsplaatsen weg). Belangrijk
ste maatregel was de verkoop
van 40 procent van de chemie-
activiteiten. Dit proces wordt
naar verwachting komend voor
jaar afgerond. In de huidige
plannen gaat Shell nog steeds
uit van een lage olieprijs, hoewel
een vat olie inmiddels meer dan
20 dollar kost. „Voor de langere
termijn verwachten wij een lage
re prijs en houden we rekening
met een prijs van 14 dollar per
barrel." Dat bedrag hanteert
Shell dan ook in zijn efficiency-
berekeningen, aldus Broeders.
AKIO MORITA (1921-1999)
Akio Morita, de ondernemende, ver
nuftige en gewiekste zakenman die de
woorden 'Made in Japan' een geheel
nieuwe betekenis gaf, is gisteren op
78-jarige leeftijd overleden. Dat heeft
het elektronicaconcern Sony, waarvan
hij de mede-oprichter was, bekendge
maakt. Morita sukkelde met zijn ge
zondheid sinds hij in 1993 werd ge
troffen door een beroerte. Hij over
leed in een ziekenhuis in Tokyo aan
longontsteking.
Samen met Masaru Ibuka, die hij in
dienst bij de Japanse marine had le
ren kennen, stichtte Morita na de
Tweede Wereldoorlog Sony in een
door bombardementen gehavend wa
renhuis. Hij was de laatste van een ge
neratie Japanse industriëlen waartoe
ook de autofabrikant Soichiro Honda
en elektronicarivaal Konosuke Mat
sushita behoorden.
Onder zijn leiding ontwikkelde Sony
zich tot een miljardenconglomeraat.
in een tijd waarin Japan mede door
toedoen van Sony veranderde van een
maker van krakkemikkige imitatiepro
ducten in een toonaangevend produ
cent van hoogwaardige automobielen
en elektronica.
De op 26 januari 1921 in Nagoya ge
boren Morita legde zijn topfunctie bij
Sony in 1994 neer. Zijn opvolger
Norio Ohga noemde Morita „met zijn
grenzeloze nieuwsgierigheid en bril
jante vooruitziendheid een constante
bron van inspiratie voor ons allen".
Morita, die al over de 60 was toen hij
leerde waterskiën, leerde Japanse be
drijven niet langer volgzaam te zijn,
maar voorop te lopen. Hij liet zijn in
genieurs met nieuwe producten risi
co's nemen en leverde kritiek op over-
betaalde Amerikaanse bedrijfsdirec
teuren. Met de huidige gouverneur
van Tokyo, Shintaro Ishihara, schreef
hij het 'Het Japan Dat 'Nee' Kan Zeg
gen'. dat in 1989 de nodige beroering
wekte; hij weigerde mee te werken
aan een Engelse vertaling ervan.
Al aan het eind van de jaren '80 beval
hij de economische hervormingen
aan die nu schoorvoetend worden
doorgevoerd door de Japanse rege
ring. In 1993 sloeg hij een aanbod af
om minister van buitenlandse zaken
te worden.
Morita en Ibuka, die in 1997 op 89-ja-
rige leeftijd overleed, stichtten Sony in
1946. Met oude onderdelen en veel
vernuft produceerden zij in 1950 de
eerste bandrecorder en magneetband
in Japan. Zij bouwden de eerste Ja
panse transistors in 1954, nadat zij de
industriële planners van de regering
hadden weten te overtuigen ermee in
te stemmen dat hun jonge bedrijf de
rechten op de Amerikaanse vinding
aankocht. Zij bouwden de eerste Ja
panse transistorradio in 1955 en had
den in 1960 een wereldprimeur met
hun transistor-televisietoestel en in
1965 met de eerste videobandrecorder
voor thuisgebruik.
Met Morita aan het hoofd van een
vestiging in de Verenigde Staten werd
Sony in 1970 het eerste Japanse be
drijf met een beursnotering aan Wall
Street; in 1972 was Sony een van de
eerste Japanse ondernemingen die
een fabriek bouwden in de VS.
Sony's bekendste succes is misschien
wel de Walkman. In zijn autobiografie
'Made in Japan' schreef Morita dat hij
zijn ingenieurs de draagbare cassette
speler liet maken zonder dat er markt
onderzoek aan vooraf was gegaan.
„Wij geloven niet in marktonderzoek
voor een nieuw product dat bij het
publiek niet bekend is. Dus doen we
dat nooit."
Morita was ook niet beroerd om een
vergissing toe te geven, zoals met het
Betamax-videoformaat dat het begin
jaren '80 moest afleggen tegen het
veel populairdere VHS-systeem.
Akio Morita.
ARCHIEFi
Behalve met eredoctoraten aai
Universiteit van Pennsylvania DOR|
Williams College in de VS was
onderscheiden met het Franse gS y.
oen van Eer en een Britse ridd ,n.
