Verkiezingen India
draaien om personen
9 A
De magie van Priyanka: 'A very cool lady girl'
132
ZATERDAG 2 OKTOBER 1999
Totale vervreemding van het democratisch proces'
De verkiezingen voor het 543 zetels tellende Indiase parlement, de Lok Sabha, worden morgen afgesloten. Sinds het begin van de
verkiezingen op 5 september heeft de strijd zich toegespitst op tivee personen: Premier Vajpayee van de hindoepartij BJP en Sonia Ga?idhi
van de Congrespartij. De laatste wordt in haar campagne met succes ondersteund door haar dochter Priyanka, die in meer dan één opzich t
lijkt op haar grootmoeder Indira. De eindstrijd zal zich zondag vooral afspelen in twee kiesdistricten, maar een aantal dorpen heeft al
aangekondigd de verkiezingen te zullen boycotten. „Er is hier een totale vervreemding van het democratisch proces.
door MARJOLIJN DE COCQ
tal Bihari Vajpayee, Atal Bi-
hari Vajpayee". Zacht zingen
^^Lde jongetjes het voor zich uit
na de speech van de partijleider. In de laatste
campagne week laat Vajpayee zich om de
paar dagen overvliegen naar Lucknow. Leven
in de brouwerij. „De premier komt, de pre
mier komt", gonst het op het kantoor van de
hindoepartij BJP. Dat Vajpayee zijn gezicht
normaliter amper laat zien in de stad die als
zijn bolwerk geldt, zij hem vergeven. „Hij is
als premier druk bezet en het is een aardige
man", zeggen de mensen.
Zieltjes winnen in de probleemgebieden
rond de stad is Vajpayee's doel. Want de su
perzege die zijn 24-partijencoalitie vorige
maand nog was voorspeld,
begint minder waarschijn
lijk te worden. Rivale Sonia
Gandhi lijkt in de laatste
verkiezingsfase met haar
Congrespartij een inhaalslag
te maken.
„Het gaat niet om per
soonlijkheden, maar om na
tionale kwesties", vermaant
de premier de menigte in
Itaunja, een gehucht dertig
kilometer buiten Lucknow.
Geen reactie. Voor iedereen
in Uttar Pradesh is duidelijk
dat het wél om de poppetjes
gaat: Vajpayee tegerr Gan
dhi, 'Mister Atal' tegen 'So-
niaji'.
De Indiase parlements
verkiezingen van 1999 heb
ben veel weg van presi
dentsverkiezingen Ameri
kaanse stijl. „Het is of dit, of
dat", zegt Noor Maham-
med, die als chef van het Verkiezingscomité
in 'UP' de stembusgang reguleert en zijn ui
terste best doet gewicht en neutraliteit uit te
stralen.
„De persoonlijkheden zijn dé grote factor
bij deze verkiezingen", beaamt Hanuman
Tripathi in de vervallen villa in Lucknow
waar de Congrespartij zetelt. „We zeggen het
niet openlijk, maar natuurlijk is het zo."
Trots laat de machtige 'chef controleka
mer', die nu 24 per dag kantoor houdt, de
twee computers zien die zijn hoofdkwartier
rijk is en door het 'whizzkid' van de partij
worden bestierd. Zelf werkt hij, aan een bu
reau en omringd door tientallen medewer
kers die als teken van respect zijn voeten
aanraken, met een slordig stapeltje kladblok
jes.
Tekenend is volgens Tripathi de wijze
waarop de BJP probeert Sonia Gandhi zwart
te maken om haar Italiaanse geboorte. Maar
'Madam's' afkomst speelt volgens hem in UP
niet. „In India is het nu eenmaal traditie dat
we de bruid naar ons huis voeren. Soniaji is
niet zomaar gekomen, Rajiv is haar gaan ha
len. Hij vroeg haar ten huwelijk en bracht
haar hier naartoe. En daarmee werd ze 'ba-
hu', schoondochter, van India."
In het BJP-partijbureau, een losse verza
meling gebouwtjes tegenover het grandeur
uitstralende parlementsgebouw van UP, pro
beert woordvoerder Shyam Nandan Singh
het nog een keer. „Het is toch treurig dat So
nia Gandhi in de 35 jaar dat ze in het land is
niet in staat is geweest om Hindi te leren",
lispelt hij. „Ze moet haar toespraken van een
papiertje voorlezen. Is dat niet belachelijk?
Ze wil een land regeren waarvan ze de taal
niet kent, waarvan ze het sociale leven niet
kent, waarvan ze de cultuur niet kent en
waarvan ze de mensen niet kent."
Gefaald
Niemand kijkt op of om wanneer campagne
wagens met veel muzikaal geweld door
Lucknow scheuren of partij fanaten lopend,
op de fiets of op brommertjes hun mini-op
tochten houden. Slechts een handjevol be
delaars stort zich op de snoepjes die in roze
gehulde stemmenwervers van een onafhan
kelijk kandidaat uitdelen. En om de twee
jongens die dagenlang in de Congres-drie
kleur rondfietsen, giebelen hooguit de riksja-
rijders. „Er is een totale vervreemding van
het democratisch proces", zegt professor
Amitabh Mattoo van de Jawarharlal Nehru
Universiteit in Delhi. „De afgelopen jaren
hebben de democratisch gekozen regeringen
op alle punten gefaald."
Ondanks de verkiezingsmoeheid die de
stad bij de derde verkiezingen in drie jaar tijd
uitstraalt, zijn de media in Lucknow hyper
actief. Op de partijbureaus worden blikken
officials opengetrokken om de 'presswal-
lah's', de journalisten, te voeden. De pers
conferenties ontaarden vaak in modder
gooien naar de tegenstander. In zijn speech
beklaagt Vajpayee zich over de negatieve
campagnevoering, om vervolgens zelf uit te
halen: „Een Congrespartij zonder macht is
als een vis zonder water."
Boycot
De 'nationale kwesties' waar de premier zo
op hamert, leven nauwelijks in het achterge
bleven UP. Vajpayee mag redevoeren over de
strijd met Pakistan om Kasjmir en de Indiase
kernbom. „Maar uiteindelijk gaat het dood
gewoon om brood en boter", zegt professor
Mattoo. Onverschilligheid bepaalt dan ook
de reacties in Itaunja, waar de huizen van
het uitgestrekte Lucknow zijn overgegaan in
krotten, hutjes of afdakjes van tentdoek. Uit
protest tegen de onderontwikkeling hebben
de bewoners er gedreigd de verkiezingen te
boycotten. Ze willen geen grote woorden
maar schoon water, elektriciteit, onderwijs,
gezondheidszorg.
Toch zijn ze massaal toe
gestroomd voor de 'jan
sampark', de strak georkes
treerde openbare bijeen
komst op een veld langs de
spoorweg. Vrouwen en
mannen in aparte vakken,
ieder uitstekend kinderarm
pje wordt door ordebewaar
ders achter de hekken terug
geduwd. „Wat voor leider
moet een land hebben?",
brullen de partijfunctiona
rissen op het podium. Al
leen de voorste gelederen
antwoorden:.,,Zoals Atal Bi
hari Vajpayee!"
Ook bij de 'nukkad', de
minder formele bijeenkom
sten die de partijen tot de
voorgeschreven campag
nestop op 1 oktober avond
aan avond in de wijken van
de stad houden, is de op
komst groot. „Voor de mensen hier zijn dit
soort bijeenkomsten het uitje van het jaar",
legt een in traditioneel wit geklede medewer
ker van de Congrespartij uit. „Dag in dag uit
sloven ze zich af, hier praten ze nog een
week over." Hordes lokale politici warmen
het publiek op voor de grote sterren: de par
tijleider, het parlementslid uit Delhi of, nog
beter, de beroemde acteurs die de campagne
steunen. Bloemenslingers en uitgestrooide
rozenblaadjes wachten de hoge gasten. Als
die tenminste komen opdagen, want de pro
gramma's veranderen even snel als ze wor
den opgesteld. Duren de toespraken te lang,
dan wordt als subtiele hint aan de spreker
het spreekgestoelte onder zijn neus wegge
trokken.
'Sterrenhemel'
Acteur Rajesh Khanna is in Alambagh in
Zuid-Lucknow de publiekstrekker van de
CongrespartijDe mensen zitten tot op de
daken van de huizen, enthousiaste fans gil
len door zijn peptalk heen. In volkswijk Ami-
nabad heeft de Congrespartij een 'sterrenhe
mel' van politici beloofd, maar de mensen
moeten het doen met twee oudgedienden uit
het tijdperk van Rajiv Gandhi. De midden
standers die dankzij hun financiële bijdrage
aan de nukkad een plekje op het podium
hebben veroverd, verdringen zich niettemin
om met hen op de foto te gaan.
Onverholen - en met succes - maakt de
Congrespartij jacht op de moslimstemmen
van UP. Geloof Vajpayee's gematigde bood
schap niet, waarschuwt daarom de oud-mi
nister, de BJP is uit op een extremistische
hindoe-staat. Wanneer de muezzin van een
nabijgelegen moskee oproept tot gebed,
neemt de spreker stilte in acht. „Kneepjes
van het vak", luidt het droge commentaar
van de Cong-medewerker.
In doodse stilte luisteren de mensen naar
de oproep op 'de hand' te stemmen, het
symbool van de Congrespartij. Het eerste en
laatste spontane applaus van de avond is
voor het ex-parlementslid dat de regering-
Vajpayee 'de meest incompetente regering
ooit' noemt. „Waarom krijgt Vajpayee buik
pijn van Soniaji?", buldert hij. „Alle ogen van
de wereld zijn gericht op Soniaji!"
In Itaunja bedelt premier Vajpayee op zijn
beurt bij de kiezers om hun 'kostbare stem'
op de lotusbloem die zijn BJP verbeeldt. Zijn
eerste regering zat slechts dertien dagen, zijn
tweede dertien maanden. „Geef ons nu de
volle termijn van vijf jaar en we zullen dit
land van aangezicht veranderen.
De smeekbede blijkt tevergeefs. Enkele da
gen later melden Itaunja en elf andere dor
pen dat de boycot doorgaat. „Doe niet de
moeite om stemhokjes neer te zetten", laten
de bewoners na hun laatste vergadering we
ten. „Geen ontwikkeling, geen stemmen."
Atal Bihari Vajpayee.
tekening graphic news
Sonia Gandhi, kandidaat voor de Congrespartij bij de verkiezingen, met dochter Priyanka, die haar moeder zeer actief terzijde staat in de campagne. Geheel
rechts Robert Wadra, de echtgenoot van Priyanka. foto epa
,r7
Z_ie heeft alles in zich van een groot leider',
orakelt het Engelstalige dagblad The Pioneer, om
zich vervolgens te verliezen in een beschrijving
van haar sari's, haar tengere gestalte en de kuil
tjes in haar wangen. De 27-jarige Priyanka Vadra,
dochter van Sonia en Rajiv Gandhi, heeft zich in
de laatste weken van de Indiase verkiezings-
maand ontpopt tot de grote stemmentrekker
voor 'Cong', de Congrespartij.
Met een zegetour door de dorpen van kiesdis
trict Amethi, bij leven van haar vader hét Gan-
dhi-bolwerk, heeft ze de hortende verkiezings
campagne van haar moeder weer op de rails ge
kregen. 'Het toverstafje van de Congrespartij',
prijst weekblad India Today. „Maar ik heb geen
enkele pretentie dat te zijn", zegt Priyanka vanaf
de treeplank van de partijwagen, terwijl veilig
heidsagenten de opdringende aanhangers pro
beren terug te duwen. „Ik ben gewoon een
dochter die campagne voert voor haar moeder."
Uitzinnige menigten verwelkomen haar waar
ze ook gaat, met hordes binnen- en buitenlandse
journalisten in haar kielzog. Iedereen wil getuige
zijn van, zoals een partijprominent het formu
leert, 'de magische golf die Amethi overspoelt'.
Priyanka zelf oogt onbekommerd. Waar de dor
pelingen langs de kant staan opgesteld, laat ze
haar karavaan stilhouden en stapt doodgemoe
dereerd uit de auto om zich te laten aanraken.
Totale verkeersopstoppingen zijn het gevolg,
machteloos kijken de veiligheidsmensen toe hoe
ze kopje onder gaat in de massa. 'Priyanka
zindabad! Priyanka zindabad!', gillen de mensen.
'Lang leve Priyanka'.
In het gehucht Rais dreigt een knokpartij;
Urenlang hebben de mensen in de brandende
zon op haar komst gewacht. Zelfverzekerd
maant Priyanka hen tot kalmte. „Jullie staan hier
niet voor mij, maar voor mijn vader", zegt ze in
een korte toespraak. „Hij leeft voort in ieder van
jullie. En nu is mijn moeder in zijn plaats geko
men om jullie te dienen."
Priyanka's manier van campagnevoeren doet
denken aan haar illustere grootmoeder, de in
1984 vermoorde premier Indira Gandhi. Ook de
uiterlijke overeenkomst is groot. „Een replica
van Indira", klinkt het. „Wat Lenin deed voor
Rusland, gaat Priyanka doen voor India. Ze gaat
een revolutie veroorzaken", voorspelt een Con
gres-functionaris in het dorpje Gauriganj. Ze
mogen het eigenlijk niet zeggen, maar veel plaat
selijke partijleiders hebben liever Priyanka dan
Sonia.
„Priyanka is 'more better' dan Soniaji". be
aamt de bolle maharadja van Mahona in zijn pa
leis, tevens campagnecentrum voor de Congre
spartij. Rajiv en Sonia waren er kind aan huis, en
vorige week zat Priyanka er aan de dis met echt
genoot Robert. Trots troont de verlegen vorst
zijn fotocollectie en de brieven die hij van de
Gandhi's heeft gekregen.
„Priyanka geeft voor veel kiezers de doorslag",
zegt professor Amitabh Mattoo in Delhi. „Sonia
Gandhi is geen politica van nature, ze is erg ijzig
en lacht niet gemakkelijk. Maar Priyanka straalt
warmte uit en spontaniteit." Dat Priyanka, die in
1989 en 1991 ook al campagne voerde voor haar
vader, beweert zelf geen politieke ambities te
hebben, mag geen bezwaar zijn. „De mensen
van Amethi laten haar niet gaan", is de algemene
opinie. En: „Bloed kruipt waar het niet gaan
kan." Professor Mattoo gaat ervan uit dat Priy
anka haar standpunt zal herzien nu ze een flinke
vleug politiek heeft opgesnoven. „Macht is aan
trekkelijk en transformeert mensen."
Maar Priyanka houdt alle speculaties over haar
politieke toekomst af. „Dat zullen we nog wel
zien", zegt ze voor haar auto naar de volgende
bestemming scheurt. Toch weet zakenman en
zelfbenoemd expert Rahul Prasad het zeker:
Priyanka is India's toekomst. „Ik stemde vroeger
Rajiv, nu Vajpayee. Maar als Priyanka verkies
baar was, zou ik op haar stemmen. Na de moord
op haar vader in 1981 zag ik haar tijdens de
dienst in Delhi. Ze was, op die leeftijd al, 'a very
cool lady girl'."
'Wie India wil regeren, moet
Uttar Pradesh winnen'
India is met een miljard inwoners en 620 miljoen kiesgerechtigden de
grootste democratie ter wereld. De verkiezingen, onder streng toezicht
van India's Verkiezingscommissie, waren dan ook een gigantische opera
tie. Prijskaartje: 500 miljoen gulden. Vanaf 5 september werden verspreid
over het land vijf kiesrondes georganiseerd, waarbij veiligheidstroepen
van kiesdistrict naar kiesdistrict trokken maar problemen niet altijd kon
den worden voorkomen. Dieptepunt waren de 38 doden bij rellen in Bihar
in de derde fase.
De dichtstbevolkte deelstaat Uttar Pradesh in Noord-India heeft met 85
zetels het grootste aandeel in de Lok Sabha. Wie India wil regeren, moet
'UP' winnen, luidt het. Alle ogen zullen zondag gericht zijn op twee kies
districten. In Lucknow staat demissionair premier Atal Bihari Vajpayee
kandidaat voor de hindoepartij BJP. In Amethi, zo'n 130 kilometer zuide
lijker, hoopt Sonia Gandhi, weduwe van de in 1991 vermoorde oud-pre
mier Rajiv Gandhi, op een wederopstanding van haar Congrespartij. Het
tellen van de stemmen begint op 6 oktober.
