ENGELBERG
EEN WEEKJE ASTRONAUT
WILLIAMS
13i
De grandeur van
Toerisme
Kampeer Caravan RAI
Op de Kampeer en Caravan RAI, die dit jaar wordt gehouden
van donderdag 21 tot en met dinsdag 26 oktober, zal - zo is
de verwachting van de organisatoren - vooral het paviljoen
'Caravan in de Praktijk' veel belangstelling gaan trekken. In
de stand laten medewerkers/instructeurs van het ANWB-ma-
gazine Kampeer Caravan Kampioen zien hoe wonen in ca
ravan zo aantrekkelijk mogelijk gemaakt kan worden. Het pa
viljoen is vooral opgezet voor startende caravanners die nog
wat aanhikken tegen zaken als horizontaal zetten, spiegels af
stellen en gas gebruiken. Overigens vallen de eerste vier da
gen van de expositie samen met de MotoRAI. Bezoekers van
de Kampeer Caravan RAI hebben gratis toegang tot dit eve-
nement.
FEITEN
CIJFERS
LAü'rANME v t
plaats: Engelberg
ifstand vanaf Amsterdam: circa 900 kilometer. Met de auto:
azel - Luzern - Stans - Engelberg (sneeuwkettingen voor het
latste stuk aanbevolen). Met de trein: Frankfurt - Bazel - Lu-
|em en daar overstappen op het boemeltje naar Engelberg.
Wiegtuig: Amsterdam - Zürich en vanaf daar (station op het
vliegveld) met de trein via Luzern naar Engelberg.
r^iftinstailaties: 1 tandradbaan, 5 kabelbanen, 2 gondels, 5
Ttoeltjesliften en 10 sleepliften.
Jachttijden: Door de week gering, maar in het weekeinde
iagskiërs uit onder meer Luzern, Zürich en Bern) kunnen ze
eker bij het dalstation flink oplopen.
'otale lengte afdalingen: 90 kilometer
iggtng van de skipistes: Overwegend noord (Titlis) en zuid
Irunni).
loeilijkheidsgraad: Op Titlis overwegend middelzwaar; op
runni licht (uitstekend geschikt voor beginners)
inderopvang: Ja. Op Brunni en bij het klooster (tot 7 jaar)
anglaufmogelijkheden: 4 Loipen van in totaal 42 kilometer,
angste aaneengesloten traject: 25 kilometer.
erdere sportieve ontspanning: Paragliding, snowboarden
inowpark met half pipe op Englstenalp) schaatsen (overdekt
soms op de Trübsee), curling, mountainbiken, tennis,
eetje rijden (rodeln en met honden), vissen onder ijs, wan-
elen (40 kilometer geveegd pad),.paardensport, zwemmen,
limwand.
rijzen: 6-daagse pas 214 Zwitserse francs (senioren 62+ en
1 van 16 tot en met 19 jaar 176 Zwffs en kinderen van 6
|>t en met 15 jaar 123 Zwfrs). Gasten met Gastekarten krijgen
0 procent korting. Ook worden skipassen gratis verstrekt bij
|otelaanbiedingen in het laagseizoen (1 week half pension in
;s: 901 Zwfrs.)
vondvertien Bellevue(disco), Yucatan Bar, Spindal Techno
pec i aal voor snowboarders), Alpenclub en tal van andere
ablissementen.
aal: Duits
ijzonderheden: Casino. Therjnobad. Gratis skibus. De gon-
el (Rotair) naar Titlis draait gedurende de tocht langzaam
n z'n as. Wintercamping (Eeienwaldi). Engelberg is opgeno-
i het programma van tal van Nederlandse reisorganisa-
adere informatie: Tourist Center Engelberg, CH 6390 Engel-
erg, Zwitserland, telefoon (vanuit Nederland)
1.41.41.637.37.37 of Switzerland Tourism, Postbus 75387,
D70 AJ Amsterdam, telefoon (020) .622.20.33 E-mail HY-
ERLINK mailto:info@Zwitserland.nl. info@Zwitserland.nl..
igelberg heeft een website onder http://www.engelbergtou-
sm.ch.
De roterende gondel naar de top van de Titlis, vormt voor veel skiërs één van de topattracties van Engelberg.
Zo gaat dat in Engelberg. Je
klost na een hete afdaling op
Brunni restaurant 'Ristis' bin
nen, bestelt een Viertel Weiss-
wein en krijgt plompverloren
een wijnkaart in je wanten ge
drukt met daarop tweehonderd
Chateau's. Bovendien spreekt
de waardin nog vloeiend Ne
derlands ook. Maar dat is ver
klaarbaar. De wieg van Ria Hu-
ver stond in Hoensbroek. De
Limburgse: 'Als we een beetje
met de overkant willen concur
reren, dan zullen we toch met
iets bijzonders moeten komen.
Daarom ook ligt er - om maar
iets te zeggen - een Chateau
Haute Lafite in onze kelder.'
Welja. En Engelberg heeft al zo
veel allure. De 'overkant' bij
voorbeeld, waar Ria Huver het
over had, bestaat uit twee zeer
gevarieerde, met elkaar verbon
den skigebieden. Rechts deinen
in brede golven de pistes van de
Jochstock naar beneden; links
heerst, schitterend als een
kerstboompiek in de witte win
terzon, de ruim 3000 meter ho
ge Titlis. De afdalingen die
daarop werden afgepaald, zijn
soms zo lastig dat je linkerski
bij tijd en wijle achter je rech
teroor verdwijnt, maar ook zijn
er stukken waarop je naar har
telust kunt zwieren en zwaaien
als schaatste je over het diep
zwarte ijs van een Nederlands
meer.
Engelberg heeft op het eerste
zicht veel tegen. Een tikje ou
derwets, een tikje vervallen en
een tikje duur ook. Bovendien
steekt het skigebied in elkaar als
de tribunes van een ouderwets
Engels voetbalstadion. Het
wordt pas leuk als je er de weg
leert kennen. Als je ten koste
van een ernstig ademtekort on
der meer hebt ondervonden
waar je flink vaart moet maken
teneinde het stijgende 'valse
plat' verderop moeiteloos te
overwinnen (Alpstübli) en als je
Aan het eind van een steeds smaller wordend dal, hoog
boven het Vierwoudstedenmeer in Zwitserland, ligt
Engelberg. Wintersportoord sinds het begin van dit
millennium en reïncarnatie - lijkt het wel - van La Belle
Epoque. Een dorp dat zijn verleden koestert. En daarmee
zijn grandeur. 'Bovendien', zegt inwoner Tom Okker, 'kan
je er nog heerlijk skiën ook.
ook weet waar de piste plotse
ling als een pikzwarte, ongepre-
pareerde ijswaterval recht naar
beneden valt (boven Stand).
Likeur
Maar dan ook suist Engelberg
in gedachten zomaar in snel
treinvaart naar de top-tien van
de Zwitserse skigebieden. Het
dorp blijkt niet ouderwets; het
dorp is de reïncarnatie van La
Belle Epoque. Het dorp blijkt
niet vervallen; het dorp koestert
zijn verleden. Het dorp blijkt
niet duur; het dorp biedt waar
voor zijn geld. Het valt onmo
gelijk te ontkennen: de Kafé
Chef in restaurant Untertrübsee
(halverwege de laatste afdaling)
kost flink wat francs. Maar waar
krijg je voor een gulden of vijf
tien zo'n enorme portie merin
gue bij je met een forse scheut
likeur aangelengde koffie /slag
room? Dat was elke middag
raak dus.
Ze skiën hier al meer dan hon
derd jaar en dat valt te merken.
Daar hebben we Geny Hess.
Zijn ouwe opa begon een hotel-
/restaurant aan de Dorfstrasse
waarover hij nu het bevel voert
en binnen niet al te lange tijd
zijn zoon. Het etablissement is
eerder vermaard om zijn keu
ken, dan om zijn kamers. Dat
komt, Geny staat zelf achter de
potten en pannen. En als er
eentje weet hoe een
steenbok-steak moet worden
aangebraden - luidde de tip
van de in Engelberg wonende
Tom Okker - dan is hij het wel.
Dat zijn vrouw, Trudy, er in de
Stübli nog een uitgelezen wijn
bij uitschenkt ook, vertelde de
voormalige tennis-topper niet.
Onnodig. Zoiets spreekt hier
vanzelf.
Misschien dat het karakter van
Engelberg daar nog het best
van valt af te lezen: van die on
miskenbare langs straatjes en
pleintjes waaiende grandeur.
Wie van door Hammer Brett,
accordeon, fiedel en gestreken
bas voortgebrachte jodelmu-
ziek houdt, kan zijn lol op.
Maar wie als après ski liever een
concert bijwoont in de kapel
van het Benedictijner klooster
komt eveneens aan zijn trek
ken. Aanvang 17.00 uur; einde
18.00 uur. Zodat de hooggeëer
de, nog in ski-equipement ge
klede gast zich kan kleden voor
het diner dat vanaf 19.00 uur in
de talloze hotels en restaurants
wordt opgediend.
Macaroni
Althans, als hij daar prijs op
stelt, op dat diner. Misschien at
hij tussen de middag wel uitge
breid in het magnifiek gelegen
Flühmatt - waar ze volgens ei
gen zeggen de lekkerste 'maca
roni van Zwitserland' uitserve-
ren - en houdt hij het daarom
nu liever op een simpel brood
je. Of wellicht ook duikt hij ro-
Daar valt best iets voor te zeg
gen, voor die kwalificatie. Op
Brunni schijnt de zon uitbundi
ger dan op de noordhellingen
van de Titlis en bijgevolg is het
er ook veel warmer. Een uitge
lezen gebied voor familie met
kinderen. En voor parapenters
ook, die hier - eventueel met
een ervaren parachutist als pi
loot - bij restaurant Rosenbold
van de Rigidalstafel afspringen
(120 Zwiterse francs). Maar de
goede skiër zal uiteindelijk toch
de voorkeur geven aan wat de
monniken in het dorp ooit als
'de hoogste berg ter wereld' be
schouwden, de karakteristiek
gepuntmutste, 3238 meter hoge
Titlis.
Want het mag - zeker hartje
winter - soms bitter koud zijn
op de tochtige Jochstock; de af
dalingen door de diepe sneeuw
hebben precies de hellings-
hoek, die het voor zelfs een
minder ervaren wintersporter
mogelijk maakt om voor één
keer de sensatie van het Tief-
schnee-skiën aan den lijve te
ondervinden. En op Stand - na
een stinkendsteile, niet platge
walste piste met eierverpak-
king-profiel - kan voor wel
twintig verschillende afdalings-
-varianten worden gekozen.
Tom Okker nog één keer geci
teerd (hij streek hier al in 1970
neer): 'Ik vind wel, je moet een
beetje kunnen skiën. Maar dan
is het hier ook eindeloos.'
De spijker op z'n kop.
Als toerist de ruimte in. Zover is
het nog even niet. Maar je kunt
je er al wèl serieus op voorbe
reiden. Het Gagarin Kosmo
nauten Training Centrum in
Star City, vlak bij de Russische
hoofdstad Moskou, biedt van
een dikke portemonnee voor
ziene lieden de mogelijkheid
een zevendaagse cursus te vol
gen. Daarbij wordt gebruik ge
maakt van de simulatoren en
uitrusting die ook worden inge
zet bij de voorbereiding van
Russische kosmonauten.
Het is 's werelds eerste en enige
ruimtetrainingsprogramma
voor burgers. Gedurende de ze
vendaagse training, ervaren de
deelnemers gewichtloosheid
tijdens een parabolische vlucht
aan boord van een speciaal
ontworpen vliegtuig. Ook kun
nen ze onder meer ronddraaien
in de centrifuge (een machine
waarin de G-krachten van de
lancering alsmede de terugkeer
van het ruimtevaartuig worden
gesimuleerd), duiken ze in een
watertank om gewichtsloos ac
tiviteiten buiten het ruimte
vaartuig te trainen en passen ze
het ORLANMruimtepak aan.
Zegrahm Space Voyages, dat de
cursus organiseert, heeft voor
lopig vijf groepstrainingen ge
pland; de eerste begint op 24
oktober. De mannelijke en
vrouwelijke deelnemers kun
nen individueel hun eigen in
spanningsniveau bepalen bij
het werken in de simulatoren,
maar dienen wel een redelijk
goede gezondheid te bezitten.
Deelneming kost 14.950 Ameri
kaanse dollars, zo'n dikke
30.000 gulden, inclusief verblijf
in een vijfsterrenhotel in Mos
kou, een bezoek aan het mis
sion controlcentrum in het na
bijgelegen Korolev, vluchtkle-
ding, een video en een trai
ningscertificaat.
Les Arcs
In Les Arcs 1800, één van de drie 'wijken' van het vermaarde
skidorp boven Bourg Saint Maurice, is in de afgelopen zomer
een compleet nieuw kwartier gebouwd: 80 luxueuze chalet-
-appartementen voor 4 tot 12 personen. Uiteraard ligt 'Les
Alpages de Chantel', direct aan de pistes en is het complex
voorzien van onder meer een overdekt zwembad, sauna, turks
bad en fitnessruimte. De auto's kunnen worden geparkeerd
(of moeten dat zelfs) in onder de appartementen liggende ga
rages. Overigens werd in Les Arcs ook de bouw van de Téléca-
bine du Varet voltooid. Deze nieuwe cabinebaan die de ouwe
stoetjeslift 'Dou de l'Homme' vervangt, begint in Are 2000 en
biedt op 2680 meter hoogte directe aansluiting met de ver
binding naar de gletsjer Aiguille Rouge (3226 meter).
Meer informatie: telefoon (023).551.22.95.
Sprekende gevels
zig en met stramme benen su
biet onder de dekens na een
prachtige, maar lange, lange
wandeling naar de moeilijkst
bereikbare en daardoor meteen
ook leukste Kneipe van het hele
gebied: de Ende der Welt. Of -
dat kan tenslotte ook - was hij
te lang blijven hangen bij Ria
Huver en haar man en had hij
teveel rode wijn geproefd in
(Ria) 'het gezelligste restaurant
aan de gezelligste kant van En-
Ook Dordrecht en Delft hebben nu hun 'sprekende gevels'.
Dat gebeurt door middel van een 'innovatieve wandeling' met
draagbare audio-speler. Via dat apparaat vertellen gebouwen
als de Oude Kerk, het Prinsenhof en het Stadhuis (Delft), als
mede het Groothoofd, Museum Simon van Gijn en de toren
van de Grote Kerk (Dordrecht) hun geschiedenis, hun emoties
en hun geheimen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de
stemmen van bekende acteurs onder wie Edwin Rutten, Kitty
Courbois en Anne-Wil Blankers. De audio-speler plus route
boekje is af te halen bij de VW-kantoren van respectievelijk
Delft en Dordrecht. Huurprijs 15 gulden.
Sportief
Bij het AVN, een samenwerkingsverband van de ANWB, het
ANW en het NBT, verscheen onlangs de brochure 'Nederland
in Trek'. Het boekje geeft per provincie een overzicht van va
kantie-activiteiten als het onvermijdelijke mountainbiken
(maar ditmaal in de gemeentegrot van Valkenburg), ballonva
ren, wadlopen, karten, skeeleren en parachutespringen. Het
gidsje kost 4,95 gulden en is te koop bij alle VVV- en ANWB-
-kantoren in Nederland.
Ernest Hemingway was nog geen 62 toen hij zelfmoord pleegde.
Hij deed dat in Sun Valley, een door de 'rich and famous' be
zocht wintersportplaatsje in de Amerikaanse staat Idaho. Ik ben
er nooit geweest, maar ik durf er heel wat onder te verwedden,
dat de plek waar hij zich zelf een kogel door het hoofd joeg
wordt gemarkeerd door een herinneringsplaquette. Want daar
zijn ze in toeristenoorden verrekte goed in, als het om beroemd
heden gaat.
Vincent van Gogh bijvoorbeeld - of beter gezegd z'n in blinkend
marmer, duur hout of roestend ijzer gedreven naam - ben ik in
heel Europa tegengekomen. Tot m'n verrassing zelfs op de pui
van een huis in Ramsgate (Engeland) waar hij in 1876 als leraar
werkte en woonde. En ook Lord Byron, de even omstreden als
losbandige Britse poëet, wordt op talloze plaatsen herdacht. Al is
het alleen maar omdat hij 'on this place' inspiratie opdeed voor
zijn vermaarde Childe Harold's Pelgrime.
Maar Hemingway spant de kroon. Waar je ook komt op de we
reld, de hanige Nobelprijswinnaar van 1954 heeft er zijn voet
stappen gedrukt. En dat zullen we weten ook. Of je nu door Nai
robi loopt, Madrid, Parijs, Havana, Key West of - zelfs diiiir -
het Oostenrijkse skidorp Schruns. 'Hier verbrachte Ernest He
mingway, Schriftsteller und Nobelpreistrager, im Winter
1925/1926 Skiferien und arbeitete an seinen Werk 'Fiesta'. In
dankbare Erinnerung, Landes FW-Voralberg'.
'In dankbare Erinnerung" en dan nog een verkeerde titel noemen
ook. 'Fiesta' namelijk werd al kort na de eerste druk omgedoopt
in The sun also rises' en kreeg pas toen de wereldfaam die het
nu heeft.
Foute informatie.Het is één van mijn bezwaren tegen al dat on
controleerbare herinnerings-gedoe. Hoewel. Ben ik nu eerlijk?
Ooit bestelden mijn vrouw en ik in een een restaurant aan de
rand van het French Quarter in New Or
leans avond aan avond een messcherpe
gumbo. "Weet u dat hier', vertelde de kel
ner na een paar dagen, 'aan dit tafeltje,
Tennessee Willams ook altijd zat?'
k
Waar of niet wat
leuk. Eigenlijk.
Inhakend op de sterk groeiende belangstelling voor vakantie
reizen naar Australië en Nieuw-Zeeland heeft het NBBS voor
het eerst een speciale 'Down Under-brochure' uitgegeven. Er
kan worden gekozen uit zowel individuele (campers) als
groepsreizen. Ook is het mogelijk vanuit de folder trips te boe
ken naar andere pacific-bestemmingen als Fiji, Samoa en
Frans-Polynesië. De brochure ligt klaar bij de NBBS-reiswin-
kels en balies.
^■teDAG 2 OKTOBER 1999
Down Under
