'Kerken zondag voller dan voetbalstadions
1
Doen wat goed is voor iedereen, daar gaat het om
Geloof Samenleving
ZATERDAG 2 OKTOBER 1999
VANDAAG
Het is de dag van de 'engelbewaarders'. Volgens
de katholieke leer zijn er soorten engelen. Aarts
engelen, zoals Michaël, zijn de hoogste. Engel
bewaarders staan onderaan de ladder. Toch
hebben ze een belangrijke taak. Bij de doop krijgt iedereen
uit de hemel een engelbewaarder aangewezen, die waakt
over diens welzijn. Ze vormen ook de stem van het geweten
en begeleiden de gelovige na de dood richting hemel. Een
bloeitijd voor het engelengeloof was de barokperiode. Be
kend uit die tijd zijn de beelden en schilderijen van engel
bewaarders als gevleugelde kinderen. In de huidige rooms-
-katholieke dogmatiek wordt terughoudendheid ten aan
zien van het engelengeloof bepleit, maar het wordt niet
verworpen.
Theresia van Lisieux (1873-1897) wilde dage
lijks het geloof in Jezus Christus omhelzen met
het verrichten van kleine devote en op God ge
richte handelingen. 'Alles kwam van God' en
moest met dankbaarheid worden aanvaard. Het was haar
'kleine weg', een overtuiging die erop neerkwam dat ieder
een het gebod van Jezus moest volgen 'om te worden als
kinderen'. Ze was pas 14 toen zij tot dat geloof kwam. Een
jaar later trad ze, met toestemming van de paus, toe tot de
Ongeschoeide Carmelitessen in het Franse Lisieux. Haar
echte achternaam was Martin. Ze was de jongste van vijf
zusters die allemaal het klooster ingingen, maar onder
scheidde zich door haar uitzonderlijke vroomheid. There
sia zou negen jaar, tot haar dood, in het klooster verblijven.
Alleen haar boeken vonden de weg naar de wereld. In 1925
werd zij heilig verklaard en drie jaar later wees de paus
haar aan als patrones van missionarissen. Drie oktober is
haar feestdag.
Aartsbisschop bij sit-in
new delhi Aartsbisschop Alan de Lastic van New Delhi nam
deel aan een sit-in van christenen in India, die protesteren te
gen het geweld van extremistische hindoe's tegen hun geloofs
genoten. Afgelopen zondag werd in Bihar een non ontkleed en
mishandeld. Hindoe-organisaties hebben ook gedreigd een be
zoek van de paus aan India te zullen verstoren. foto afp
Paus benoemt beschermheiligen
Vaticaanstad Paus Johannes Paulus II heeft drie vrouwen be
noemd tot beschermheiligen van Europa. Daarmee wil hij de
belangrijke rol van vrouwen in de geschiedenis benadrukken.
De kerkleider maakte de benoeming bekend bij de opening van
de tweede bijzondere bisschoppensynode over Europa. De bis
schoppen en gelovigen die de mis in de Sint Pieter bijwoonden
reageerden met applaus. De vrouwelijke beschermheiligen zijn
de tot het rooms-katholicisme bekeerde jodin Edith Stein, die in
1942 in Auschwitz werd vergast, de mystica Catharina van Siena
(1347-1380) en de heilige Birgitta (ca. 1300-1373), een Zweedse
die na het overlijden van haar man in Rome een orde van non
nen stichtte om voor armen en zieken te zorgen.
"2000 heeft geen religieuze betekenis'
silver spring De zevendedagsadventisten hechten geen religi
euze betekenis aan het begin van het nieuwe millennium. Het
jaar 2000 heeft geen bijzondere profetische betekenis, omdat
het niet in de bijbel wordt genoemd. Elke speculatie over een
religieuze duiding ervan moet worden afgewezen, aldus het be
stuur van de Adventistenkerk. Adventisten ontlenen hun naam
aan de spoedige komst (adventus) van Christus. Zij richten zich
sterk op de tekenen die volgens hen aan de wederkomst vooraf
gaan. De verklaringAverd aangenomen op de bestuursvergade
ring in Silver Springs in de VS. Het kerkgenootschap telt in Ne
derland zo'n 15.000 leden, wereldwijd ongeveer vijf miljoen.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Ghana, mw. J. Ruijs uit Oegstgeest als zendingspredikant
voor de arbeid van staflid/cursusleidster van het Women Training Centre
van de Presbyterian Church of Ghana in Abokobi
redactie aad rietveld, 071-s
Anne van der Meiden bepleit marktgericht denken in de kerken
enschede theo krabbe
De christelijke kerken in Neder
land zouden een federatie moe
ten vormen. Mét een facilitair
bedrijf ten dienste van de af
zonderlijke kerkgenootschap
pen. Gericht marktonderzoek
naar kerkverlating, geldwerving,
beheer van gebouwen en finan
ciering zouden de taken zijn.
Het is een van de opmerkelijke
voorstellen die emeritus-hoog
leraar en predikant Anne van
der Meiden doet in zijn nieuwe
boek 'Een markt van geloven'.
Van der Meiden kan zich er
vreselijk over opwinden. Ge
richte marketing om het tij van
de ontkerkelijking te keren
wordt niet ontwikkeld. „Er is
nooit iemand in de synode op
gestaan die iets bedacht heeft
op dat gebied. Kerkverlating.
Dat was 'de gesel des Heren' of
zoiets. Dachten ze. Het ligt al
tijd aan anderen."
Zelf maakte hij enkele jaren
deel uit van het 'Areopagusbe-
raad', een groep mensen met
marketingkennis, die de kerken
van advies diende. „Maar ook
dat rapport is in een laden ver
dwenen. Daarom heb ik het zelf
nog maar eens op papier gezet.
Of ze er iets mee doen weet ik
niet. Maar ik heb mijn ei ge-
legd."
Het ergert de welbespraakte
emeritus-hoogleraar pr en re
clame, dat de kerken niet ge
richt de markt van religiositeit
onderzoeken. „In de oude dor
pen kun je het nog zien. De
kerk staat in het midden van
het dorp, de deur staat open,
komt u maar. Ze hebben nooit
de boer op hoeven te gaan."
De kerkelijkheid van de Ne
derlander mag teruglopen, de
religiositeit niet. „Het religieus
leven is heel rijk in Nederland.
In alle mogelijke spirituele vor
men, New Age, ondergrondse
bewegingen, noem maar op.
Het ligt dus niet aan het religi
eus leven, maar aan de institu
ties." Tijdens de Actie Kerkba
lans lanceerde Van der Meiden
eens het voorstel om tien pro
cent van de opbrengst te be
stemmen voor gericht onder
zoek. „Elk bedrijf heeft een af
deling research and develop
ment. We stikken van de uitste
kende theologen, sociologen en
journalisten. We kunnen zo een
goed onderzoeksteam samen
stellen. Dat de mensen niet
meer naar de kerk gaan zegt me
niet zo veel. Het gaat erom wat
daarachter zit. Als je dat weet
kun je ook beter plannen ma
ken."
Zelf stelt Van der Meiden bij
zijn spreekbeurten altijd dezelf
de vraag om zijn gehoor te prik
kelen. „Hoeveel mensen denkt
u nog dat er in het weekend in
Nederland in de kerk zitten?"
Meestal kijken de mensen hem
glazig aan. „De antwoorden
zijn nooit boven de 400.000 ge
komen. En als iemand eens
400.000 riep werd er altijd wat
meewarig omgekeken. Maar het
zijn er altijd nog 1,7 miljoen,
die elk weekend in de kerk ko
men. Er zitten in een weekend
meer mensen in de kerk dan er
in een jaar op de tribunes van
de eredivisie betaald voetbal
zitten. Dus je praat wel over een
organisatie, over een publiek.
Ga maar eens na: 1,7 miljoen
mensen, vierduizend betaalde
krachten, een bedrijf zou daar
zijn vingers bij aflikken. En de
kerken hebben het grootste be
zit aan gebouwen. Als je die zou
verkopen, is de opbrengst gelijk
aan de nationale schuld van
Nederland."
De christelijke kerken besef
fen niet over welk geestelijk be
zit ze beschikken, vindt Van der
Meiden. „De geestelijke rijk
dom is onwaarschijnlijk, in al
zijn verscheidenheid. Ik ben
geen man van de oecumene. Ik
heb altijd geweigerd op de kan
sel te bidden voor de eenheid
der kerken. Ik geloof wel in de
eenheid der gelovigen. Blijf
maar wat je bent, houd je eigen
leer, voor mijn part ook de
paus, maar werk wel same
synergie op te wekken."
Om de kerken beter oj
kaart te zetten, zoudei
christelijke kerken een fedt
moeten vormen. Een fad
bedrijf, dat ten dienste
aan de afzonderlijke kerke)
hun eigenheid blijven bi
den. De kerken moeten ni
seren, want daarvoor zijn
culturen te verschillend W(
vind dat de kerken elk jaal de
congres moeten houden. vo
RAI in Amsterdam, veel i
shops, duizenden mensei
men, goed opgetuigd. I
maar dat de media daar ba
komen." de
Hij doet nog een opmei) ze
voorstel: één religieus v
blad. „Alle leden van de k st(
krijgen het gratis in de bu LE|t
is de grootste advertent
die je je maar kunt voorst jn
Met een onafhankelijke r nrr
tie voor het eerste deel, i
tweede deel krijgen kerke
gelegenheid hun mededel
te doen. Kerkelijk Nede
heeft niet eens een blad,
De Kampioen van de Al 51
Dat is toch bezopen?" pj
In krampachtig aansli
zoeken van de christelijke
ken bij nieuwe vormen van
giositeit zoals New Age, zl
70-jarige Nijverdalse the; da
niet veel. „Nodig die mt
gewoon uit in je kerkdieni
hun verhaal te vertellen
stikt van die mensen in is
land. Of geef een domine
rabbijn en een New Ager
dracht om te preken ove
bepaalde bijbeltekst. Dan
nen de mensen zelf pr
wat de rijkdom van de rf
is. Waarom doen we dat
Omdat de kerken menen
waarheid in pacht te he
Ja, zo denken we toch?"
da
Hartverscheurend mooi zingt Aafje Heynis 'Dank
sei Dir, Herr. Du hast dein volk mit Dir geführt,
Israel hin durch das Meer- U heeft Uw volk met
U meegevoerd, Israël door de zee heen geleid'.
Als je het titelnummer hoort van de cd ter gele
genheid van haar 75-ste verjaar-
dig, is het moeilijk voor te stel-
<len dat het joodse volk, aange
komen aan de andere kant van
de Rode Zee, gered uit de klau-
wen van de Egyptenaren, iets
anders heeft gezongen dan dit
lied van Ochs.
Z Hartverscheurend mooi is ook
het 'Hallel', dat deze week iede
re dag is gezegd en gezongen in
de synagoge. Hallel, lofzang, is
0Q de naam van de cluster van
psalmen 113 tot 118. 'Wat was
Xer met je aan de hand, zee, dat
je vluchtte, en wat met jou, Jor-
<daan, dat je je achterom wend
de, en met jullie, bergen, dat
0^^ jullie opsprongen als rammen,
Uh en met jullie, heuvelen, als lam-
meren', heet het vrij vertaald in
psalm 114. De zinnen beschrij-
ven de reactie van de natuur
toen ze zag hoe God de Rode
Zee splijtte, zodat de nakome-
<lingen van aartsvader Jakob
over de droge zeebodem naar
Hde vrijheid konden lopen. Een
zee die vlucht, een rivier die
over zijn schouder kijkt, bergen
en heuvels die opspringen - verpletterende taal
voor verpletterende gebeurtenissen.
Maar voordat ik uitleg waarom ik nu de Uittocht
uit Egypte in herinnering breng gaan we eerst
Soekot, Loofhuttenfeest, afmaken. De regen heeft
het er niet aangenamer op ge
maakt in de loofhutjes, want het
dak van de loofhut moet de he
mel zichtbaar laten. Op de ze
vende dag van het feest worden
in sjoel zeven rondgangen ge
maakt met de Torarol. Erachter
lopen de mannen met hun
plantenbundel, dat andere attri
buut van Soekot. De bundel is
gemaakt van een palmtak, twee
wilgentakjes en drie takjes mir
te. In hun handen, tegen de
plantenbundel aan, wordt een
etrog, een soort citroen vastge
houden.
De palm, de wilg, dé mirte en de
etrog hebben ook een symboli
sche betekenis gekregen. Vier
soorten mensen vertegenwoor
digen zij. Het juiste doen en het
vergaren van kennis zijn de pijlers van het joden
dom. De wilg staat voor de mens die niet weet
wat het juiste is en die geen kennis heeft. De
palm voor de mens die zich in de Tora heeft ver
diept, maar zijn handelen daar niet aan aanpast.
De mirte voor de mens die juist handelt, maar
niet weet waarom. En de etrog voor degene die
zowel juist handelt als kennis heeft.
Soekot is na acht dagen voorbij, maar daarmee is
het feesten nog niet afgelopen. Vanavond en
morgen is het Simchat Tora, Vreugde der Wet.
De meest uitbundige dag van het joodse jaar. Er
wordt in de synagogen en leerhuizen zonder op
houden gedanst met de Torarol. Een gebruik dat
vroeger alleen in Oost-Europa
bij de chassidische joden be
stond, maar inmiddels door ie
dereen is overgenomen. Zelfs
door de 'calvinistische' joden
in Nederland.Voor de kinderen
is er in sjoel snoepgoed, soms
zakken vol.
Simchat Tora is de allerlaatste
afsluiting van de cyclus die be
gint met Rosj Hasjana, nieuw
jaar en dan verder gaat met
Jom Kippoer, Grote Verzoen
dag, en Soekot.
Maar het feest hoort samen
met Pesach en Sjawoeot ook
tot een andere cyclus. Met
joods Pasen wordt de uittocht
uit Egypte herdacht en gevierd.
Zeven weken later volgt Sja
woeot, het feest van de Open
baring op de berg Sinaï, als God de Tora geeft
aan het joodse volk. En dan nu Vreugde der Wet.
"Wet' is de verkeerde vertaling van het woord To
ra. Tora - de Vijf Boeken Mozes - is veel meer
dan wet. Er staan wetten in de Tora, maar met
zijn metaforische geschiedenissen en toespraken
van Mozes is het veel meer: leer. De Vijf Boeken
Mozes worden in een jaar gelezen. Met Simchat
Tora wordt Deuteronomium uitgelezen en on
middellijk weer begonnen met Genesis. Om
te geven dat het lezen van Tora nooit stopt,
uittocht uit Egypte betekent niet alleen een
vrijding uit slavernij. Zijn geestelijke beteker
krijgt hij doordat tegenover de wettelooshei
onderdrukking van Egypte een andere wet
leer worden gesteld. Een leer vervat in een t
die je onophoudelijk moet bestuderen om
ten wat juist handelen inhoudt. Vrijheid en 1
raliteit moeten worden verworven, het is ee\
proces waarbij je door reflectie, alleen en m|
deren, steeds beter begint te begrijpen hoe a
in elkaar zit, wat de bedoeling is van alles er
waarom je moet doen wat je krijgt opgedrag
Een proces ook waarbij je wordt aangespooi
luisteren naar je meest essentiële behoefte. 1
die is in het jodendom niet: doe wat je wilt. i
thans, in het jodendom wordt er een link ge!
tussen wat je in het diepste van je hart of zié -■
en wat God wil. In vrijheid willen wat God w I
dat is het programma in het jodendom. 1
In het laatste stukje Deuteronomium laat G^
Mozes het Beloofde Land zien, net voordat 1
sterft. Mozes mag het Beloofde Land niet in.
straf voor een in onze ogen klein vergrijp: hij
sloeg op een rots om er water uit te krijgen,
wijl hij tegen de rots had moeten spreken. Nlp0|
- 'groter dan hij was er geen' wordt er gezonvaj,
verloor een moment de controle over zichze^g
het Beloofde Land blijft ontoegankelijk voor na;
hem. Maar hij geeft geen kik. Doen wat goedter
voor alles en iedereen, ofwel God dienen, ds^j
gaat het om. Als dat niet lukt, is er de dood, ibe(
echte of de innerlijke. Als het wel lukt is er vijn
de.
hoi
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht KNMI
Geldig tot en met zaterdag.
Finland:
Veel bewolking en van tijd tot tijd
regen. Tamelijk veel wind. Mid-
dagtemperatuur van 5 graden in
het noorden tot 13 in het zuiden.
Noorwegen:
Veel bewolking en perioden met
regen, maar vrijdag in het noor
den droog en vrij zonnig. Maxima
meest tussen 9 en 14 graden.
Zweden:
Wisselvallig weer met veel wind
en wolken en van tijd tot tijd re
gen. Vrijdag in het uiterste noor
den kans op sneeuw. Maxima van
ongeveer 4 graden in het noorden
tot 14 in het zuiden.
Denemarken:
Veel wind en vooral zaterdag veel
regen. Middagtemperatuur onge
veer 13 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ier
land:
Veel wind en perioden met regen.
Vrijdag in het oosten droger en
geregeld zon. Middagtempera
tuur van 12 graden in het noord
westen tot 16 bij Londen.
België en Luxemburg:
Vrijdag af en toe zon en vooral in
de Ardennen enkele buien. Zater
dag vanuit het westen regen. Veel
wind. Maxima rond 16 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vrijdag af en toe zon en kans op
een bui. Zaterdag eerst wat zon,
later vanuit het westen regen.
Maxima rond 17 graden, zaterdag
vooral in het oosten iets warmer.
Portugal:
Vooral in het zuiden vrij zonnig.
Verder naar het noorden ook wol
kenvelden maar vrijwel overal
droog. Maxima van 20 graden in
het noordwesten tot 26 in het
zuidoosten.
Madeira:
Wolkenvelden, ook perioden met
zon en droog. Maxima rond 24
graden.
Spanje:
Droog en flink wat zon maar in de
loop van zaterdag in het noord
westen toenemende bewolking,
gevolgd door regen. Maxima tus
sen 25 en 30 graden, langs de
Golf van Biskaje enkele graden
lager.
Canarische Eilanden:
Zonnig, maar aan de noordkant
van de eilanden ook kans op een
paar wolkenvelden. Maxima tus
sen 25 en 30 graden.
Tunesië:
Zonnig, vrijdag in het noorden
ook enkele wolken. Maxima van
28 graden in het noorden tot 34
in het zuiden.
Zuid-Frankrijk:
Vrijdag geregeld zon en op het
Centraal Massief kans op een bui.
In het zuidoosten zonnig bij een
afnemende Mistral. Zaterdag
eerst zon, later meer bewolking
en in het westen wat regen. Maxi
ma van 20 graden aan de Atlanti
sche kust en op het centraal Mas
sief tot 25 aan de Middellandse
Zee.
Mallorca en Ibiza:
Veel zon bij maxima van ongeveer
27 graden.
Italië:
Veel zon maar vooral in het mid
den en zuiden ook kans op een
regen- of onweersbui. Zaterdag in
de Alpen en Dolomieten meer be
wolking en kans op regen. Maxi
ma rond 26 graden.
Corsica en Sardinië:
Droog en flink wat zon bij maxima
van 24 tot 28 graden.
Malta:
Flink wat zon en waarschijnlijk
droog. Maxima ongeveer 27 gra
den.
Griekenland en Kreta:
Flink wat zon maar ook een kleine
kans op een lokale regen- of on
weersbui. Maxima tussen 24 en
29 graden.
Turkije en Cyprus:
Veel zon maar vooral landin
waarts ook een kleine kans op
een regen- of onweersbui. Maxi
ma meest tussen 26 en 31 gra
den.
Duitsland:
Vrijdag in het laagland af en toe
zon. Verder enkele buien, moge
lijk met onweer. Zaterdag zonnige
perioden maar in de middag in
het westen en noorden bewolkt
en toenemende kans op regen.
Vooral in het noordwesten en in
de heuvels en bergen veel wind.
Middagtmeperatuur vrijdag van
15 graden in het noorden tot 18
in het zuiden, zaterdag maxima
tussen 18 graden in het noorden
en 23 in Beieren.
Zwitserland:
Vrijdag aan de zuidkant van de
Alpen zonnig. Elders meer bewol
king maar overwegend droog. Za
terdag in het westen en zuiden
toenemende bewolking en kans
op wat regen, in het noordoosten
zonnige perioden en droog. Maxi
ma meest tussen 18 en 23 gra
den.
Oostenrijk:
Vrijdag eerst wolkenvelden en
plaatselijk wat regen, later enkele
opklaringen. Zaterdag vooral in
het noorden vrij zonnig. Maxima
vrijdag rond 19 graden, zaterdag
tussen 20 in het zuiden en 25
plaatselijk aan de noordkant van
de Alpen.
ZONDAG 3 OKTOBER 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 07 44 Zon onder 19.13
Maan op 00.25 Maan onderl6.40
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 10.46 23.20 10.19 22.53
Laag 05.44 18.16 05.25 17.57
MAANDAG 4 OKTOBER 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 07.46 Zon onder 19 11
Maan op 01.31 Maan onderl7.21
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr.18 00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128 030
DIRECTIE
B.M Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L.F Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
F. Blok, chef eindredactie algemeen
T Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F Wegman, chef redactie Leiden
al v
rali
alit
siti
De
de
TELEFAX he
Advertenties 071- 5323 508 dei
Familieberichten: 023- 5317 337 'kra
023- 5320 216 |Vo<
Redactie: 071- 5321 921 ,_n.
Hoofdredactie 071- 5315 921 £ut
ADVERTENTIES na*
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17jen
071- 5356 230 de
RUBRIEKSADVERTENTIES Lf_
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17|.
071- 5143 545 Pn
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro) -
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging verstrdwei
het automatisch afschrijven v;
abonnements- geld, ontvangen 1,- koij j'
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binne
worden verzonden geldt een toeslag va
aan portokosten per verschijndag.
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTE
Voor mensen die moeilijk lezen, slecl
hebben of blind zijn (of een andere
leeshandicap hebben), isi
van het regionale nieuws uit het Leii
Dagblad op geluidscassette beschikb.
informatie 0486-4864F
(Centrum voor Gesproken Lectuur, C
Auteursrechten voorbehoudenij
Dagbladuitgeverij Damiate l™
K
N H U I
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
