.;rk
Bisschoppen worstelen met geloofscrisis in Europ
Vaticaan verdedigt
herinvoering aflaat
Koos Staat: God kan alles aan
D
Geloof Samenleving
DONDERDAG 30 SEPTEMBER 1999
REDACTIE AAD RIETVELD, 071-53!
VANDAAG
on 'Is de nacht van Hieronymus klaar, een strenge
iJU winter wacht je maar!' Let er dus op hoe helder
SEP de nacht is van 29 op 30 september: de nacht
van de heilige Hieronymus. Hij was zelf, net als
de aangekondigde winter, een streng man, charismatisch,
bereisd, onbuigzaam en vooral geleerd. Zijn kennis van
het Hebreeuws, Latijn en Grieks, in combinatie die van de
filosofie, welsprekendheid en theologie, stelde hem in
staat de tot dan toe gebrekkige Latijnse bijbelvertaling te
herzien. Een werk dat vijftien jaar duurde en waarvan de
'Vulgaat' het resultaat was. Tot in de negentiende eeuw
bleef de Vulgaat dé meest gezaghebbende bijbelvertaling.
Terwijl Hieronymus toch zo'n zestienhonderd jaar gele
den leefde. Bijna was hij zelfs paus geworden. Maar hij
was niet bij iedereen even geliefd en week na de verkiezing
van een andere paus uit naar Bethlehem. Daar stierf de in
347 geboren Hieronymus op dertig september in 419 of
420.
Aartsbisdom volgt bevel paus
paderborn/mainz Als eerste bisdom in Duitsland stopt het
aartsbisdom Paderborn met de uitgifte van verklaringen, die
volgens de wet voor een abortus nodig zijn. Aartsbisschop Jo
hannes Degenhardt maakte gisteren bekend, dat hij per 1 janu
ari 2000 het bevel van paus Johannes Paulus II volgt om te bre
ken met het overheidssysteem van abortusadviesbureaus. Vori
ge week besloot de Duitse bisschoppenconferentie nog dat de
kerk een ruime overgangstijd nodig acht voor het opzetten van
een nieuwe structuur als er met het overheidssysteem zou wor
den gebroken. Vooralsnog zou de RK Kerk 'in volle omvang'.
Dertig organisaties tegen euthenasiewet
Amersfoort Ongeveer dertig, hoofdzakelijk christelijke, organi
saties hebben zich uitgesproken tegen de kabinetsvoorstellen
op het gebied van levensbeëindiging. Om hun woord kracht bij
te zetten, vormen zij een platform, dat in Nederland de initiatie
ven tegen het wetvoorstel moet coördineren. Verder gaan de or
ganisaties proberen het voorstel juridisch aan te vechten. De
wetenschappelijke organisaties van de christelijke partijen uit
de Tweede Kamer hielden in Amersfoort een rondetafelgesprek
om een gezamenlijke strategie te ontwikkelen tegen het wets
voorstel. „Het is gebleken dat zo'n gezamenlijke lijn heel goed
mogelijk is. In de achterliggende argumentatie zullen we het
mischien niet altijd even eens zijn. Maar dit is zo'n belangrijke
zaak dat we niet mogen versnipperen", zegt R. Janssens, direc
teur van het wetenschappelijk instituut van het GPV.
Lezingen Ouweneel in Leiden
leiden Theoloog en evangelist dr. W. Ouweneel begint vrijdag 8
oktober aan een nieuwe serie van vier lezingen in het gebouw
van het ROC aan het Lammenschanspark 1 in Leiden. Het over
koepelende thema is 'Toekomstverwachting'. De eerste lezing
op 8 oktober is getiteld: 'het huis met de vele woningen'. Vol
gende lezingen zijn op 29 oktober, 19 november en 10 decem
ber. De toespraken van Ouweneel beginnen steeds om 20.00
uur en een kwartier voor aanvang is er steeds gelegenheid voor
samenzang.
Boeddhistisch ritueel
xining Een boeddhistische monnik voert een ritueel uit in het
Ta'erklooster van Xining in de Chinese provincie Qinghai. De
uitgesproken atheïstische Chinese regering garandeert sinds
kort godsdienstvrijheid aan de aanhangers van een vijftal 'goed
gekeurde' geloven. foto ap
BEROEPINGSWERK
GEREFORMEERDE KERKEN (VRIJGEMAAKT)
Beroepen: te Zutphen, GJ. Klapwijk te Doesburg/Doetinchem.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen: te Alblasserdam, B. van der Heiden te Kampen; te Den Haag-
Centrum en Zuid, J.S. van der Net te Apeldoorn.
Aangenomen: naar Oosterend, T.M van Dijk te Veen.
'Het evangelie is millenniumproof oersterk en actueler dan ooit'
rotterdam/rome
chris bakker
Europa dreigt terug te vallen in
het heidendom. Veel christenen
lijken hun geloof te hebben ver
loren of beperken zich tot een
oppervlakkige beleving ervan.
Kerkverlating, het grote aantal
niet-gedoopten en het tekort
aan priesters zijn slechts zicht
bare tekenen van de voortgaan
de ontkerstening van Europa.
Aan de vooravond van het
nieuwe millennium valt er wei
nig te jubelen voor de Rooms-
Katholieke Kerk, zo blijkt uit het
werkdocument voor de tweede
bijzondere bisschoppensynode
over Europa. Ruim 130 bis
schoppen uit heel het wereld
deel bezinnen zich vanaf mor
gen in Rome drie weken lang
op de positie van de RK- Kerk
in hun gebied. Thema van de
bijeenkomst is 'Jezus Christus,
die leeft in zijn kerk, bron van
hoop voor Europa'.
Europa heeft te maken met
een crisis van het geloof, zegt
bisschop Van Luyn van Rotter
dam. Hij zal de Eurosynode sa
men met kardinaal Simonis en
bisschop Hurkmans van Den
Bosch bijwonen. Vooral de se
cularisering en de individuali
sering hebben hun weerslag op
de kerk, aldus Van Luyn, die
namens de Nederlandse bis
schoppen in de commissie van
de bisschoppenconferenties in
de Europese Unie (Comece) zit.
De moderne mens die volle
dig autonoom van een God wil
leven, heeft moeite met een ge
loofsleer die door de kerk op
grond van de bijbel wordt aan
gereikt. De persoonlijke ge
loofsbeleving is bovendien een
privézaak geworden. Velen
hebben moeite met een God
die alles heeft bepaald. Door de
steeds verdergaande secularise
ring en individualisering erva
ren mensen God niet meer en
zien zij ook de ander minder
staan, omdat ze vooral gericht
zijn op zelfontplooiing, analy
seert Van Luyn.
Om het tij te keren moet de
Rooms-Katholieke Kerk in Eu
ropa als nooit tevoren op een
geloofwaardige en verstaanbare
manier het evangelie brengen,
meent de bisschop. „Het evan
gelie is millenniumproof, oer
sterk en actueler dan ooit. Als
we echt geloven in de verrezen
Christus, die met ons op weg is,
dan zou je Hem vaker herken
nen in de vreemdeling, in de
sacramenten en in het samen
luisteren naar het woord van
God."
De RK-Kerk moet mensen
volgens Van Luyn terugbrengen
tot de meest wezenlijke relaties
van het bestaan, namelijk de re
latie tot God en de relatie met
de medemens. „Maar de spiri
tualiteit en de solidariteit staan
zwaar onder druk, omdat wij
niet meer sober kunnen leven.
Wij dreigen alles voor onszelf
op te eisen", waarschuwt hij.
Voor een geloofwaardig op
treden van de RK-Kerk is het
ook noodzakelijk om met ande
re christelijke kerken samen te
werken. Het gebrek aan een
heid onder christenen verzwakt
het gemeenschappelijk getuige
nis van het geloof, beaamt Van
Luyn met een verwijzing naar
het werkdocument. „We moe
ten onze vooroordelen over
winnen, steeds opnieuw samen
zoeken naar de kem van het
evangelie en gezamenlijk studie
maken van leerstellige geschil
len."
Tijdens de eerste bisschop
pensynode over Europa, in
1991, vroegen de deelnemers
zich af hoe de RK-Kerk moest
reageren op de omwentelingen
in Midden- en Oost-Europa. De
bisschoppen pleitten destijds
Bisschop Van Luyn: „Wij dragen alles voor onszelf op te eisen."
voor een herevangelisatie in zo- kan daarover meepraten. In juli
wel West-Europa als in de vroe- maakte hij een reis door de
gere communistische landen voormalige Sovjet-Unie. Na de
van Oost-Europa. val van de Berlijnse muur
De situatie in Oost-Europa (1989) en het communisme
zal komende maand een van de hebben de Salesianen van Don
hoofdthema's zijn van de bis- Bosco, de orde waartoe Van
schoppensynode. Van Luyn Luyn behoort, daar projecten
bisschop is geschrokken van de
schrijnende armoede in Oost-
Europa.
Tijdens de bisschoppensyno
de zullen vernieuwingsgezinde
bewegingen in de RK- Kerk een
alternatieve synode houi
Van Luyn heeft daar mo
mee. De internationale groi
ringen Wij zijn Kerk en Kei1
Beweging pleiten in een vei
ring aan de bisschoppen
de toelating van vrouwen
het priesterambt. Ook eisei
meer inspraak bij bisschoi
noemingen en een 'blijere
ceptatie van een veelvorr'
seksualiteit'.
Van Luyn betwijfelt of di
juiste prioriteiten in de
zijn. „Los je met deze onde 1
len iets op als het gaat on
grote problemen waarmee
kerk wordt geconfrontee
De bisschop benadrukt d«
en zijn collega's wel naai
vernieuwingsgezinde bewe
gen moeten blijven luisti
„Maar ik geloof veel mee
een echte dialoog dan in
pakket van min of meer oi
nuanceerde eisen."
Van Luyn ontkent dat de
schoppensynode een om
onsje van de bisschoppei
zoals de kritische gelov
hebben gezegd. De bisscl
pen gaan volgens hem naar
me vanuit hun contact
eigen bisdom en de bisscl
penconferentie. „We heb
ook geprobeerd vertegenw^
digers van de geloofsgemi
schap bij de voorbereidinj
betrekken."
De Europese bisschoppe
node is de laatste in een
continentale synodes, die
voorbereiding dienen op
Jubileumjaar 2000. Eu
moet terugkeren naar i
luidt de dringende oproei
het werkdocument. Alleen*1'
is er nog hoop voor het ci
nent. Een nieuwe verkondi
van het evangelie moet de
waarden scheppen voor
tijdperk van een godsdien!
economische en sociale we
geboorte in Europa.
'l INO H
ibelj
lent
^EN.
It Pl
,1 "X
penb
itholi
iden
op
ergrt
meei
issie
iterai
wooi
nde
er d
oliek
scho
hooi,
!<>et
,sjf
was
vaticaanstad afp
Paus Johannes Paulus II heeft
gisteren de herinvoering van de
aflaat verdedigd. In een toe
spraak tot pelgrims op het Sint
Pietersplein zei de paus dat een
aflaat geen 'korting' is op de
weg naar een zuiver leven.
Een gelovige kan volgens de
paus pas een aflaat verdienen
als hij of zij 'elke zonde' volle
dig afzweert. Mensen die den
ken dat ze door te doen alsof
een aflaat kunnen verdienen,
vergissen zich, zei het hoofd
van de Rooms-Katholieke Kerk.
In het vorige week heruitge
geven Handboek voor de aflaat
worden een dag niet-roken,
met de paus voor de tv bidden
en in het openbaar een kruisje
slaan genoemd als voorbeelden
hoe een aflaat kan worden ver
diend. De paus stelt vier voor
waarden: berouw, deelname
aan de mis, een gebed voor de
paus en een rein hart.
Maarten Luther, de grote
Duitse kerkhervormer, leverde
in zijn 95 stellingen tegen de af
laat uit 1517 scherpe kritiek op
deze praktijk. De toenmalige
paus had een campagne opge
zet om de aflaten te bevorde
ren. Die was bedoeld om meer
geld voor de bouw van de Sint
Pieter binnen te halen.
Paus Johannes Paulus II er
kende dat het om een 'delicaat
onderwerp' gaat, waarbij 'mis
verstanden uit het verleden'
van invloed op de huidige oe
cumenische betrekkingen zijn.
De Rooms-Katholieke Kerk
hoopt dat de eeuwenoude
praktijk - 'een teken van Gods
barmhartigheid' - door de an
dere kerken goed wordt begre
pen.
De Wereldbond van Her
vormde en Gereformeerde Ker
ken liet onlangs weten dat de
herinvoering van de aflaat ver
dere oecumenische samenwer
king in de weg staat. De geza
menlijke voorbereiding van het
jubeljaar 2000 werd stopgezet.
BOEKBESPREKING
lomb
ïoolr
id
ïool
De in Rijnsburg wonende
41-jarige dominee Koos Staat
van de gereformeerde kerk, is
verzot op werken met jonge
ren. Het is zijn specialisme.
„De vraag bij jongeren is niet
zozeer waarom ze niet naar de
kerk komen, maar waarom ze
'wel' komen. Jongeren zijn se
lectief. Ze komen niet altijd.
Dat past ook bij deze maat
schappij waarin zoveel te kie
zen is. Mijn ervaring is dat ze
kiezen voor echtheid, warmte
en voor een duidelijke bood
schap," vertelde Staat eerder
dit jaar in deze krant.
Die betrokkenheid bij kerk en
jongerenwerk komt tot uiting
in zijn laatste boek 'Reken
maar, twintig redenen om in
God te geloven'. Het boek is
bedoeld voor de jeugd vanaf
vijftien jaar, en vormt de eerste
in de jongerenserie 'To the
point' van uitgeverij Bamabas.
De schijftrant is, zoals het een
op de jeugd gericht boek be
taamt, amicaal en eenvoudig.
Logisch want het geeft geen
pas jongens en meisjes met u
aan te spreken. En ook met al
te ingewikkelde theologische
verhandelingen omtrent het
bestaan van God, zou Staat de
plank hebben misgeslagen.
Vandaar dat alle dogmatische
retoriek, die Staat rond dit on
derwerp verwerkt, op toegan
kelijke wijze is vervat in twintig
kleine hoofstukjes die als een
krantenartikel zijn opgebouwd:
met koppen en vetgedrukte in
tro's.
Die koppen beginnen allemaal
met 'God' en geven de inhoud
al op pagina 7, in de inhouds
opgave prijs. God komt naar
ons toe in Jezus, God heeft ons
gemaakt, God schenkt verge
ving van alle zonden, God
zorgt voor jou, God kan alles
aan, God schenkt eeuwig le
ven, enzovoort. Om de bood
schap aantrekkelijk te maken
staat op vrijwel elke bladzijde
een cartoon, en gekaderde ci
taten in koeienletters. In de
kantlijn verwijst Staat telkens
naar het bijbelboek en num
mer, waarin de betreffende
passages, in grote-mensentaal
zijn terug te vinden.
Het valt te betwijfelen of boek
jes als 'Reken maar' ongelovige
jongeren over de drempel van
de kerk krijgen. Maar dat is
waarschijnlijk de bedoeling
ook niet. De doelgroep bestaat
uit christelijke jongeren die -
en dat is heel menselijk, zegt
Staat - twijfelen aan het be
staan van God. Gelukkig heeft
hij niet de pretentie met dit
boek voor eens en altijd het ul
tieme bewijs te leveren. Het is
een poging met behulp van
verhalen, anekdotes, one-li-
ners en argumenten de blijde
boodschap weer te geven in
taal die aansluit bij de leefwe
reld van jongeren.
De vraag is of argumenten
'God wil van jouw leven eenl
feest maken. Een eeuwig fei
zelfs!', niet wat al te kort do<
de bocht zijn. En wat te den
ken van een motto waarvan
Staat hoopt dat ze door zijn
zers wordt overgenomen:
Bijbel! Daar sta ik mee op ei
daar ga ik mee naar bed.' K<
Staat onthulde eens in een
terview dat hij in zijn eigen
jeugd 'behoorlijk fanatiek'
zijn in het verkondigen van
boodschap van Jezus. Hij z<
nu milder te zijn, maar een
jongere die zijn boek woord
voor woord zo onder zijn lei
tijdgenootjes zou uitdragen,
wordt daarmee wellicht een
kloontje van de jonge Koos
Staat.
Titel: Reken maar, twintig
denen om in God te gelove
Auteur: Koos Staat
Uitgeverij: Barnabas
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht KNMI
Geldig tot en met vrijdag.
Zweden:
In het algemeen veel bewolking
en vooral in het zuiden af en toe
regen. Maxima van ongeveer 7
graden in het noorden tot 13 in
het zuiden.
Denemarken:
Donderdag veel bewolking en
van tijd tot tijd regen. Vrijdag wat
zon, enkele buien en veel wind.
Middagtemperatuur dalend tot
ongeveer 13 graden.
Engeland, Schotland, Wales en
Ierland:
Vee' wind en vooral in het westen
van tijd tot tijd buien. In het oos
ten droger en vooral vrijdag gere
geld zon. Middagtemperatuur
van 12 graden in het noordwes
ten tot 17 bij Londen.
België en Luxemburg:
Donderdag half tot zwaar be
wolkt en enkele buien, eerst mo
gelijk met onweer. Vrijdag droger
en wat meer zon, wel veel wind.
Maxima dalend tot ongeveer 15
graden, in de Ardennen iets la
ger.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Donderdag in het noorden en
oosten veel bewolking en enkele
buien, eerst mogelijk met on
weer. Verder af en toe zon en
slechts een lokale bui. Maxima
van 15 graden in het noorden tot
20 in de zuidelijke streken.
Spanje:
Wolkenvelden en vooral in het
noordwesten en oosten enige re
gen, mogelijk ook onweer. Vrij
dag vooral in het oosten droger
en meer zon. In het zuiden op
beide dagen droog en flink wat
zon. Maxima donderdag 18 gra
den langs de Golf van Biskaje en
24 in het oosten en landin
waarts, vrijdag iets warmer. In
het zuiden middagtemperatuur
rond 30 graden.
Tunesië:
Zonnig, vrijdag in het noorden
ook enkele wolken. Maxima van
30 tot 35 graden, vrijdag in het
noorden iets minder warm.
Zuid-Frankrijk:
Donderdag tamelijk veel wolken
velden en in het zuidoosten eni
ge tijd regen of onweer, mogelijk
veel neerslag. Later en ook vrij
dag flinke opklaringen bij een
opstekende Mistral. Vrijdag ook
elders droger en wat meer zon.
Maxima van 18 graden aan de
Atlantische kust en op het cen
traal Massief tot 25 plaatselijk
aan de Middellandse Zee.
Mallorca en Ibiza:
Zonnig, maar in de loop van don
derdag kans op een regen- of on
weersbui. Vrijdag opnieuw flink
wat zon. Maxima rond 27 gra
den.
Italië:
Veel zon maar donderdag in het
noorden en vrijdag in het midden
en zuiden een enkele regen- of
onweersbui. Maxima van 24 gra
den in het noorden tot 28 in het
midden en zuiden. Vrijdag iets
minder warm.
Corsica en Sardinië:
Veel zon maar in de loop van
donderdag meer bewolking en
kans op een regen- of onweers
bui. Vrijdag opnieuw flink wat
zon en droog. Maxima tussen 25
en 29 graden, vrijdag iets lager.
Malta:
Droog en vooral donderdag veel
zon. Maxima ongeveer 29 gra
den.
Griekenland en Kreta:
Vrij zonnig maar op het vasteland
ook wolkenvelden en vooral in de
bergen kans op een regen- of on
weersbui. Maxima tussen 24 en
29 graden.
Turkije en Cyprus:
Perioden met zon maar vooral
landinwaarts ook kans op een re
gen- of onweersbui. Maxima
meest tussen 26 en 31 graden.
Duitsland:
Donderdag veel bewolking en
vooral in het zuiden en oosten
perioden met regen. Vrijdag af
en toe wat zon en vooral in de
bergen enkele buien en veel
wind. Maxima van 18 graden in
het noordwesten tot 23 in het
zuidoosten, vrijdag middagtem
peratuur ongeveer 16 graden.
Zwitserland:
Donderdag veel bewolking en
langdurig regen, mogelijk ook
onweer. Vrijdag minder nat en
aan de zuidkant van de Alpen
zonnig. Middagtemperatuur rond
17 graden, maar donderdag in
het noordoosten en vrijdag in het
zuiden maxima van 20 tot 23
graden.
Oostenrijk:
Donderdag eerst wat zon, later
vanuit het westen regen. In de
loop van vrijdag vooral in het
zuidwesten enkele opklaringen.
Maxima donderdag ongeveer 23
graden, vrijdag frisser.
VRIJDAG 1 OKTOBER 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 07.41 Zon onder 19.18
Maan op 23.26 Maan onderl4.49
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 08.32 20.56 08.05 20.29
Laag 03.55 16.20 03.36 16.01
O L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
esa,
bewolkt
S£
onweer
W warmtefront
flS*
regen
•a*
sneeuw
koufront
opklaringen
hagel
lagedruk
mist
windrichting
hogedruk
zonnig
19
temperatuur
luchtdruk in
1000 hecto pascal
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging;
Ma. t/m/ vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512
DIRECTIE
8.M. Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
F. Blok, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D.C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W F. Wegman, chef redactie Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071- 5323 508
Familieberichten: 023-5317 337
023- 5320 216
Redactie: 071- 5321 921
Hoofdredactie: 071- 5315921
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 171
071- 5356 230
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17
071-5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging verstrel
het automatisch afschrijven
abonnements- geld, ontvangen 1,- korti
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenli
worden verzonden geldt een toeslag
aan portokosten per verschijndag.
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTE BA
Voor mensen die moeilijk lezen, slechte
hebben of blind zijn (of een andere
leeshandicap hebben), is een samen
van het regionale nieuws uit het Leidsel
Dagblad op geluidscassette beschikbaar
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lectuur, Grav
250 1
ait
lij dc
iiM
hui:
rp.
K
N H U I
16 15 2.0
17 14 20
26 16 0.0
14 0.0
Zürich hall bew. zo 2
Bangkok half bew. nno
Buenos Aires onbewolkt n2
Casablanca half bew no 1
Johannesburg zwaar bew. w s.
Los Angeles onbewolkt w.s.
14 12 4.0 New Orleans half bew.
21 13 0.0 New York zwaar bew
17 12 14.0 TelAviv zwaar bew
32 25 0.1 Tokyo licht bew.
16 9 5.0 Toronto regenbui
25 19 0.0 Tunis onbewolkt
)9 24 18 2,0
:o 10 22 20 0.1
>4 37 23 00
d2 24 22 0.1
8 22 11 46.0
s.0 30 18 0.0
16 8 0.0
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
egu
hvoui.
im rr
'ki el: 1
ïeide
is.
listei
van
iderd
ko, a
rp e
ndg<
'erde
'tifT, o
S, vi
uit ei
r, lmr-
„V(
ibanl
En
Yondi
ed. O
je z
je n
i alk
:n asl
n no
r vol
opzi
i gre
I en
ners
fr er
itten'
