Nieuwe Van Dale M
niet meer de oude
TE
WEER
Prinsen en Sinterklazen
99
Hondenpoep
VRIJDAG 24 SEPTEMBER 1999
COM
E N T A A R
Het kabinet heeft de rituele dans om de miljarden dit jaar in een
vernieuwde choreografie uitgevoerd. Sinds de grote bezuinigings
operaties van de jaren zeventig zijn we er langzaam aan gewend
geraakt dat grote delen van de regeringsplannen niet op Prinsjes
dag, maar al in de maanden ervoor stukje bij beetje bekend wor
den. Dit jaar bleef werkelijk niets meer geheim en kon koningin
Beatrix niet anders doen dan een bondige samenvatting geven van
oud nieuws.
De afgelopen dagen bleek echter dat wat het kabinet werkelijk wil
de, niet volledig in de begroting stond. De inkt van de Miljoenen
nota was nog niet droog of premier Kok liet al weten dat wat de
lastenverlichting en de inkomensverdeling betreft nog nieuwe
maatregelen zouden volgen. Zo ontrolde zich gisteren in de Twee
de Kamer een soort sinterklaasavond, met een onverwachte sur
prise van 1 miljard voor de minima, de zorg en het onderwijs.
Het gemak waarmee dat gebeurde wekt op zijn minst de schijn dat
kabinet en regeringspartijen behoefte hadden aan wat meer show
en publicitaire aandacht voor hun 'menselijke gezicht'. Als dat ge
woonte gaat worden, dan is Prinsjesdag definitief verworden tot
een show van de nieuwste hoedenmode.
In economisch voorspoedige tijden en met een begrotingseven
wicht in het verschiet is het niet meer dan terecht dat de politiek
de meest benarde groepen en sectoren in de samenleving een ex
traatje geeft. Het eens maar voorlopig niet meer is echter wel op
zijn plaats. Het verdelen van de beschikbare middelen blijft een
kwestie van politieke keuzes en daarbij moet niet in de oude zonde
worden vervallen van het vooruiüopen op een verwachte weelde.
Tegenover het aanstaande begrotingsoverschot staat immers een
recordhoge staatsschuld. Het is veel verstandiger Nederland van
die last te verlossen, voordat het economisch tij onvennijdelijk
weer een keer verandert. De les van het verleden is immers zo hel
der als glas. Een kabinet dat slechte tijden moet opvangen met een
rammelende begroting, moet dubbel zoveel bezuinigingen en ver
oorzaakt daarmee ook dubbel zoveel narigheid voor kwetsbare
groepen.
Buien met onweer
Het KNMI presenteert op 29 september de derde klimaatrapportage.
Het rapport gaat in op de waargenomen schommelingen in Neerlands
klimaat gedurende deze eeuw en de mogelijke oorzaken daarvan. Het
instituut had geen beter moment kunnen kiezen want het is zeer wel
mogelijk dat het septemberrecord dan in kannen en kruiken is. De ge
middelde temperatuur bedraagt tot op heden 17,9 graden tegen nor
maal 14,0. Dat is 0,7 boven het record uit 1949: de warmste septem
ber sedert het begin van de metingen in 1706.
Voor wat betreft het aantal warme dagen heeft De Bilt vanmiddag
waarschijnlijk het record uit 1949 (23 dagen met meer dan 20 gra
den) geëvenaard. Een verbreking zit er dit weekeinde evenwel niet in.
Rond een in betekenis afnemende depressie op het noordelijk deel
van de Noordzee circuleren namelijk minder warme en vooral vochtige
luchtmassa's. Morgenmiddag wordt het maximaal 18 graden. In de
nacht en ochtend vallen er in de kustgebieden enkele buien die van
onweer vergezeld kunnen gaan. In de loop van zaterdagochtend breidt
de buienactiviteit zich verder over de regio uit. De wind waait uit het
zuidwesten en is aan de kust eerst nog vrij krachtig tot krachtig. In
de loop van de dag nemen de drukverschillen af en wordt de wind
dus minder sterk.
Ook op zondag is er een buienkans. Daarna neemt de invloed
van oceaandepressies verder toe. Gedurende de laatste dagen
van september krijgt het weerbeeld dan ook een wisselvallig
karakter met vooral medio volgende week veel wind. Deze i
ontwikkeling heeft te maken met de komst van een actie
ve depressie.
Gisteren was het in de middag winderig, zonnig en
warm. Op Schiphol en Valkenburg werd een
maximumtemperatuur van 21,6 graden geregi
streerd: in De Bilt werd het bijna 23 graden. Gis
teravond trok er weer een buiengebiedje over.
jan visser
Nederlands bekendste woordenboek gaat met zijn tijd mee
Hij is inmiddels een stokoude Utrechtse grijsaard van 135 jaar. Bijnaam: 'De Dikke'. Maandag krijgt hij, na zeven jaar, ein
delijk weer een nieuwe driedelig pak. Dan verschijnt de dertiende editie van Van Dale, Groot Woordenboek der Neder
landse taal. 'Hangplek', 'internet' en 'flexwerken' zijn maar een paar van de ongeveer 8800 nieuwe woorden die door de
strenge selectie zijn gekomen en dus te vinden zijn in de Nieuwe Dikke.
MILLENNIUM
nog
dagen
Sylvia Tóth: vooral aardig
Waarop berust nu precies het succes van grote managersOp die
vraag krijg je in interviews meestal antwoord in de vorm van En
gelstalig zaken-bargoens, waar geen touw aan vast te knopen valt.
Bevredigend is het zelden of nooit. Kennelijk is het iets van een ho
gere orde waarbij woorden niet meer toereikend zijn. Gisteravond
laat, in het programma 'Wie heeft er hier de leidingwas er ook
weer zo'n voorbeeld van dit keer een beroemde zakenvrouw die voor
de essentie van haar succes in clichés bleef steken.
Hoofdpersoon was Sylvia Tóth. Ze stond een kwart eeuw aan het
hoofd van Content dat onder haar leiding van heel klein tot 'een
middelgrote speler' onder de uitzendorganisaties werd. Op de vraag
van het panel (hoogleraar, psycholoog, u kent dat verder wel) wat
haar nu onderscheidde van mensen die de top net niet haalden, zei
ze: 'Ik had de vaste wil op die stoel te zitten en ik heb er'keihard
voor gewerkt'. Tja, zei iemand van het panel, er zijn er wel meer die
dat wilden respectievelijk deden en toch niet slaagden. Goed, ze
meldde ook nog dat ze snel kon werken en besluiten, tegen teleur
stellingen bestand was, goed met mensen overweg kon fin die vijf
entwintig jaar nooit ruzie met iemand in het bedrijf gehad') en hen
kon inspireren. Wat dat laatste betreft had ze wel eens een verhaal
afgestoken 'dat nergens op sloeg maar toch groot enthousiasme
wekte'. Slimmer dan anderen vond ze zich niet. 'Als het onderweg
goed gaat, merk je dat niets zo stimulerend is als succes', zei ze ook
nog en na dat kanonschot legde ik het hoofd maar in de schoot.
Het panel deed weinig om de kijker wijzer te laten worden. Met een
vraag als 'Is het moeilijk om zoveel succes te hebben als jij hebt ge
had? schiet het natuurlijk niet op. En dan waren er van die vraag
jes die blijkbaar in zo'n programma thuishoren: als je moet kiezen
tussen Thatcher en prinses Diana, wie prefereer je dan? Thatcher
uiteraard. Spreek je over personeel of medewerkers? Altijd over me
dewerkers. Beweeg je je liever in spijkerbroek of mantelpak. Abso
luut in spijkerbroek. Maar in de uitzending zat ze natuurlijk in een
keurig ensemble.
Waarom was ze eigenlijk vertrokken bij Content? 'De vorm van lei
dinggeven vond ik zelf niet meer goed'. Water dan precies aan
schortte, werd niet erg duidelijk.
Sylvia kon zich in dit waardige en beleefde milieu van haar aardig
ste en charmantste kant laten zien. En misschien was ze zakelijk
ook wel zo. Maar ik had haar graag wel eens met een verborgen ca
mera in haar bedrijf aan de slag willen zien.
Dat Van Dale de dertiende uit
gave van het Groot Woorden
boek der Nederlandse Taal uit
brengt, is geen overbodige luxe,
maar bittere noodzaak. De
twaalfde is gewoonweg verou
derd, stelt hoofdredacteur Ton
den Boon. „Een nieuwe editie
wordt gemaakt als de oude niet
meer actueel is. En dat de vori
ge - uit 1992 - niet meer actueel
was, kun je bijvoorbeeld zien
aan internet. Dat bestond toen
nog nauwelijks, ook het woord
niet. Er was toen al wel surfnet,
maar de meeste mensen had
den daar nog amper van ge
hoord."
In de afgelopen zeven jaar is er
dan ook veel gebeurd. Niet al
leen het toenemende compu
tergebruik heeft een stortvloed
aan nieuwe woorden opgele
verd, ook tal van maatschappe
lijke ontwikkelingen hebben ge
zorgd voor veranderingen in de
woordenschat.
Den Boon noemt de economi
sche groei in Nederland als
voorbeeld. „Steeds meer men
sen houden zich bezig met be
leggen. Dan gaan woorden als
'bullish' en 'bearish' (dat bete
kent: de stijging respectievelijk
daling van de koers verwach
tend) of 'marginverplichting'
tot het gewone taalgebruik be
horen." Ook de flexibilisering
van de arbeidsmarkt en ontwik
kelingen op het gebied van ver
keer hebben hun invloed gehad
op de woordenschat. 'Flexwer
ken' en 'carpoolwisselstrook'
hebben daarom een officiële
status gekregen.
Die status wordt niet zomaar
verleend. De redacteuren hou
den nauwgezet bij hoe, hoe
vaak en door wie een woord
wordt gebruikt. Uit onder meer
'Koninklijk
huwelijk
in de Arena'
Prins Willem-Alexander ont
vangt binnenkort een persoon
lijke brief van de theoloog Anne
van der Meiden. Daarin raadt
de emeritus-predikant de her
vormde kroonprins aan om
straks niet met 'zijn' katholieke
Maxima Zorreguieta in een oe
cumenische dienst in de kerk te
gaan trouwen. De trouwplech
tigheid moet volgens Van der
Meiden, tevens oud-hoogleraar
massacommunicatie, ook niet
in Den Haag plaatsvinden,
maar in de Amsterdam Arena.
„Onder een hemels baldakijn
met minstens 50.000 mensen
op de tribunes, die afkomstig
zijn uit de twaalf provincies en
de koninkrijksdelen. Vertegen
woordigers van alle geloven in
Nederland moeten daarbij uit
genodigd worden. Want
Alexander en Maxima zijn
straks vorst en vorstin over alle
Nederlanders. Protestanten, ka
tholieken, moslims, joden, hin-
doeïsten, boeddhisten, New
Agers; allemaal krijgen ze de
kans daar hun huwelijkszegen
aan te bieden. Een mooiere be
vestiging kunnen Willem-
Alexander en Maxima toch niet
krijgen?"
i
V
kranten, tijdschriften, televisie
programma's en suggesties van
informanten worden zo'n
100.000 nieuwe woorden opge
pikt. Vervolgens worden ze ge
selecteerd; 'hangplek' wel,
'hangjongeren' niet. Die keuze
is soms niet gemakkelijk, geeft
Den Boon toe. „De woorden
moeten ongeveer drie jaar alge
meen gangbaar zijn," zegt Den
Boon. „Dat betekent dat ze in
verschillende kranten en ver
schillende delen van het land
gebruikt moeten worden, en
niet alleen maar door één be
paalde groep mensen."
Want de hoofdredacteur wil
opnemen.
,We hebben de traditie dat een
woord enige tijd in het woor
denboek blijft staan. Vorige
maand, rond de zonsverduiste
ring, waren er wel tien nieuwe
woorden: eclipsganger, eclips
brilletje. Maar die woorden zijn
voor ons niet zo interessant,
want de volgende zonsverduis
tering is pas over tientallen ja
ren."
Desondanks telt de nieuwe Van
Dale bijna 8800 nieuwe woor
den, waarvoor rond de 5000
sterk verouderde woorden als
'grondcijns' en 'aanbestoelen'
moesten wijken. „Er is duidelijk
sprake van vitaliteit van de Ne
derlandse taal en creativiteit
van de taalgebruikers", vindt
Den Boon. „De pers bijvoor
beeld verzint leuke woorden als
'informatie-infarct' of 'klap-
stoeleconomie'. De taal blijft
doorgaan, dat maakt het Ne-
FOTO GPD
derlands ook zo spannend. Je
kunt door de woorden de alle
daagse werkelijkheid zien."
Niet alleen de taal verandert,
ook de nieuwe Van Dale is niet
meer de oude. Zo hebben vak
deskundigen (chemici, militai
ren, et cetera) geholpen termen
up-to^date te maken. Daarnaast
is het woordenboek nu voor het
eerst ook systematisch gerang
schikt. Dat betekent dat de be
tekenis van (nieuwe) woorden
als drugstoerisme, asieltoeris
me en rugzaktoerisme te vin
den is bij 'toerisme', en niet bij
de d, a of r.
Verder valt op dat Van Dale van
lekker eten houdt. De multi-
culti-keuken is zeker geen on
bekende meer. De ene dag
komt een enchilada met guaca-
mole op tafel, de volgende dag
gazpacho of gumbo - en we
vinden ze allemaal terug in het
woordenboek. Maar het woord
'multi-culti' zelf, afleiding van
'multi-cultureel', is een van de
gemiste kansen voor Van Dale.
„Het woord multi-culti bestond
al in het begin van de jaren '90,
maar het voldeed niet aan onze
eisen", zegt Den Boon. „Daar
om hebben we het niet opge
nomen. Maar dan staat het een
paar maanden later in de Aller
hande, en blijkt het toch een
woord dat algemeen bekend is.
We hadden het dus moeten
hebben. Ik weet zeker dat het
wel in de volgende editie wordt
opgenomen."
Die volgende uitgave zal nog
even op zich laten wachten,
want maandag 27 september
zal eerst de dertiende editie of
ficieel worden begroet. Maar
fans van 'de Dikke' (of tegen
woordig 'de Grote') hoeven zo
lang niet te wachten. Als ze zich
hebben opgegeven als mailing
list-abonnee, kunnen ze nu al
elke dag via e-mail kennisma
ken met een nieuw woord uit
deze editie. Want Van Dale gaat
met z'n tijd mee, en heeft in
middels zelfs een eigen website.
Een woord dat in de vorige edi
tie nog niet eens voorkwam.
vivian de gier
De nieuwe Van Dale is vanaf 27
september voor 339,- verkrijg
baar in de winkel. Tot die tijd
ontvangen mensen die inteke
nen 40,00 korting op de win
kelwaarde. Meer informatie
over Van Dale Lexicografie en
over de nieuwe uitgave is te
vinden op: www.vandale.nl
Nachtmerrie met droomafloop
De vrouw in het vierkant op deze door een toerist gemaakte foto's be
leefde eergisteren de nachtmerrie van haar leven. Met een kind aan
haar ene hand en een baby op haar andere arm (foto boven) maakte ze
een wandeling over een hangbrug in noord-Vancouver in Brits Colum
bia (Canada). Midden op de vermaarde Suspension Bridge wipte het
meisje van zeventien maanden uit haar handen. De peuter viel over de
railing en verdween in de diepte (foto rechts). Zeventig meter lager
werd ze door reddingswerkers terugvonden op de rotsen. Vrijwel onge
deerd. De politie stelt een onderzoek in naar de toedracht
Als ik goed ben ingelicht, zijn de regels verscherpt. Je
moet tegenwoordig een plastic zakje en een schopje
bij je hebben als je je hond uitlaat. Doet hij naast of
op de openbare weg zijn gevoeg, dan moet je dat met
bovengenoemd schopje en zakje verwijderen. U
zult 't me misschien kwalijk nemen, maar ik
vind dat grote onzin. Niets verteert sneller dan
een hondendrol. U zult zeggen maar 't is toch
vreselijk als je daarin trapt? Akkoord, maar
daarom schop ik, voorzover mogelijk, de
drollen van mijn hondje altijd van stoep of
straat af. Overigens deponeert mijn hondje
Roef zijn drollen 't liefst in een groenstrook
bij de Rabobank. Zelfs zo'n beestje begrijpt
al dat je datgene wat je over hebt 't best op
de bank kunt .zetten. Jammer alleen dat ze bij
de Rabobank de rente elke maand stiekem
nog maar weer een kwart procentje omlaag
doen. Vergeefs heb ik mijn hondje al voorge
houden dat hij zich voortaan bij de Postbank
moet ontlasten.
Omdat de regels ten aanzien van hondenpoep
verscherpt zijn, laat ik mijn Vunibara (afkorting
van Vuilnisbakkenras) tegenwoordig om een uur
MAARTEN 'T HART
of zes 's morgens uit. Dan is het nog pikdonker. Je
hoeft, al leven wij volgens de bisschoppen in een bar
re 24-uurs economie, niet batig te zijn voor agenten.
Die zijn allerminst matineus. Ook ontbreken op de
openbare weg nog de even boze als broze dames, die
je erop aanspreken als je hondje veelzeggend hurkt.
Toch zit ik de laatste tijd met een uitlaatprobleem. Ik
ben namelijk niet de enige die ontdekt heeft dat je 's
morgens vroeg in het donker je hond zonder risico
kunt uitaten. Laatst liep ik over de pikdonkerste laan
van ons dorp. Ik kon geen hand voor ogen zien. Op
eens klonk vanuit de duisternis een geweldige grom,
gevolgd door een daverende blaf. Een gruwelijk be
haard, onaangelijnd monster stortte zich op mijn
hondje. Het is eigenaardig: ik heb dat monster zien
opgroeien van pup tot bulldozer en al die tijd al had
dit eigenaardige, vierkante dier de pik op mijn Roef.
Het enige wat ik nog kon doen toen hij zich op mijn
hondje stortte was mijn Roef hoog boven mijn hoofd
buiten het bereik van het monster te tillen. Ogenblik
kelijk ging het monster, met z'n olifantspoten op mijn
schouder, tegen mij rechtop staan en hij probeerde
Roef om zeep te happen. Toen dacht ik aan een ad
vies van Maarten Biesheuvel: 'Is een man lastig, geef
hem een knietje.'Het kruis van het monster bevond
zich vrijwel ter hoogte van mijn knie en ik volgde de
raad van Biesheuvel op. Het wilde geblaf ging opeens
over in droefgeestige geloei. Als van een verkouden
brandweersirene. Dat bracht de eigenares van de
hond ertoe haar lieveling aan te lijnen en weg te trek
ken.
Helaas: zij is niet de enige die 's morgens vroeg haar
vierkante hond uitlaat. Door ons hele dorp heen tref
je matineuze hondenbezitters die hun dieren stiekem
onder dekking van de duisternis over de mooie lanen
voeren die ons dorp rijk is. Een wemeling van honden
siert voor zevenen ons openbaar groen. Je moet er
voortdurend op bedacht zijn dat een Rotweiler of
Bouvier zich boven op je hondje stort. Want al die
matineuze hondenbezitters denken dat zij de enige
zijn die het ei van Columbus hebben uitgevonden. En
daarom laten ze hun honden onaangelijnd lopen.
Beste hondenvriend: bedenk dat u niet de enige bent
die zo slim is om de hond 's morgens vroeg uit te la
ten. Lijn daarom uw hond ook voor zevenen aan. Het
kan toch niet de bedoelingzijn dat onze trouwe vier
voeters elkaar als ontbijt gebruiken.
ui
nE
Nog 99 dagen en het niet
we millennium breekt
Reden voor deze krant
in een dagelijkse serie te
rug te kijken op belangrij
gebeurtenissen die plaats
grepen op corresponde
rende data in de afgelopj 01
1000 jaar. Deze week: 20
sep 1839: eerste spoortre|
in Nederland; 21 sep 139
Aleid van Poelgeest ver
moord; 22 sep 1914:
Kriegsmarine vernietigt
Engelsen; 23 sep 1923:
grootse demonstratie te
gen vlootwet; 24 sep 19'
Mount Everest over west
kant beklommen; 25 sep
1957: 'Little Rock Nine' c Ij<
sis VS.
12
24 SEPTEMBER 1975
'Plotseling realiseer je je da 11
delen in het universum
waar je niks van afweet'. Mi
neer de klimmers Dougal
ton en Doug Scott op 24
tember 1975 als eerste men
via de zuidwestelijke kant 's
relds hoogste berg bedwinj
hebben ze naar hun eigen
voel weer een beetje van
onbekende afgesnoept. Zij
ben zeker niet de primeur
de top van de Mount Eve
meter) te bereiken, m
zijn wel degenen die als eer
met succes de moeilijke zi
westelijke route volgen. En
zo'n geslaagde poging op
Everest - vernoemd naar Sir
niet zonder gevaar is, blijkt
uit de jongste ongevalscijfer
de laatste tien jaar verlig
vijftig klimmers het leven
dens een tocht op deze berg
bergen. Tot een van de e<)
dodelijke slachtoffers beh
de Britse alpinist George M
ry en zijn collega Andrew
ne, van wie nog steeds
vaststaat of ze ooit het hoe
punt hebben bereikt. Mailt
lijk wordt pas in 1999 gevon
en begraven op de berg.
vraagd naar het 'waarom'
zijn poging, antwoordt de
mer destijds: 'Omdat de bei
is'. Mallory redt het in
niet; Edmund Hillary en
sherpa Tenzing Norgay gaai^'
geschiedenis in als de eer
die dit 'dak van de wereld'
len, in 1953.
henkruijl*
EURO 200C
duur zakenuit
Bedrijven die volgend jaar hl
relaties willen meenemen n
een wedstrijd tijdens EURO d
2000, zullen daarvoor flink
moeten betalen. De kosten t
f'
aak
rle
Ion
ing
itok
and
lam
een gezamenlijke visite met
mensen aan een duel tijden!
het EK voetbal in Nederland
België, variëren van 895 guit
voor een voorronde-wedstri
tot 3250 gulden voor een skj
box tijdens de finale in Rotti
dam. Dat blijkt uit de prijslij
van EURO 2000 voor de spo
sorpakketten, de zogeheten
Prestige Business Arrange
ments.
Voor die 3250 gulden mogei
tien klanten op 2 juli 2000
dens de eindstrijd in de Kui|
plaatsnemen in een exclusie jf
speciaal gereserveerde skybt ei
of loge. Bovendien wordt ee
viergangen-diner geserveert
Na afloop van de wedstrijd'
een borrel.
Het aanbod voor tien stoele
een skybox kost in de halve
nales 2250 gulden, in de kwi
finales 1950 gulden en bij ee
poule-duel 1350 gulden. De
clusieve skyboxen zijn niet!
schikbaar in Amsterdam, Ai
hem en Brussel. Daarnaast
hebben Eindhoven, Brugge,
Charleroi en Luik collectief
boxarrangements in de a<
ding. Die betreffen kaartent
business-seats en een diner,
maar dan alleen tijdens dep lc
lewedstrijden en kwartfinalt
In totaal heeft EURO 2000
60.000 kaarten voor sponsot
de aanbieding. Een pakket o [et
vat tien toegangsbewijzen, t
parkeerplaats, een program
boekje, een ontvangst, eten
drinken. Wie kaarten voord
halve finales of finale wil hr r
ben, moet wel drie pakkette
van een van de voorronde
duels aanschaffen. De vraag
naar de arrangementen is t |er(je
groot dat de naar schatting irstej
tweeduizend gegadigden zu fj^
moeten loten.
■en i
in
idere
dit
rapt
het f
