'Ik verzet me tegen een God als lieve vader
Geloof Samenleving
Van Beek versus Kuitert
VRIJDAG 17 SEPTEMBER 1999
redactie aad rietveld, 071
VANDAAG
TT
Op 8-jarige leeftijd werd de opvoeding van Hil-
degard van Bingen (1098-1179) in handen ge
legd van de kluizenares Jutta van Spanheim,
van wie ze een gedegen opleiding kreeg. Na
een aantal jaren verzamelden zich meer vrouwen om Jutta
en Hildegard en stichtten ze een Benedictinesseklooster in
de buurt van Bingen. De omschrijving van haar mystieke
visioenen inspireerden ook veel mensen buiten die kloos
termuren. Zelfs nu nog, meer dan negenhonderd jaar na
haar geboorte, heeft ze een trouwe schare bewonderaars.
Er is zelf de laatste tijd sprake van een 'Hildegard revival'.
Vooral in new age-kringen is deze Duitse mystica tegen
woordig populair. Eind vorige eeuw werd ze op handen
gedragen door conservatieve Duitse nationalisten, en ook
menig feministe heeft zich kunnen spiegelen aan deze
sterke middeleeuwse vrouw. Hildegar d heeft zich onder
scheiden als schrijfster, leidster van de benedictijner ab
dis, componiste, helderziende, kruidenkenner en raad
geefster van keizers, pausen en geleerden. Haar feestdag is
17 september.
Kerken bezorgd over sociale minima
Hilversum De kerken zijn bezorgd over de gevolgen die het
nieuwe belastingstelsel heeft voor mensen met een uitkering.
Die gaan er verhoudingsgewijs veel minder op vooruit dan an
dere groepen, aldus secretaris ds. Ineke Bakker van de Raad van
Kerken. Juist voor de minima had aan het begin van het nieuwe
millennium iets gedaan moeten worden om hun achterstand
weg te werken. De grootste zorg hebben de kerken over de
vraag welk principe achter de herziening van het belastingstel
sel steekt. Volgens Bakker komt het beginsel dat de sterkste
schouders de zwaarste lasten moeten dragen, minder goed uit
de verf. De rijken komen er beter af dan de armen, vat Bakker
haar indruk samen.
'RK-Kerk heeft zichzelf afgebroken'
roermond Er komen zoveel allochtonen met een ander geloof
ons land binnen, dat het tijd wordt de eigen christelijke identi
teit te verdiepen. De viering van 2000 jaar christendom is daar
een mooie gelegenheid voor, vindt hulpbisschop De Jong van
Roermond. Hoewel er in ons land sprake is van een groeiende
belangstelling voor religiositeit, hebben vooral jongeren onvol
doende kennis van het rooms-katholieke geloof. Daar ligt een
taak voor de kerk, zei De Jong. De Rooms-Katholieke Kerk heeft
volgens De Jong door een teveel aan zelfkritiek zichzelf afgebro
ken. Nu is het tijd om de rijke katholieke traditie opnieuw onder
ogen te zien. „Daarvoor hoeven we ons niet te schamen."
Paus naar Slovenië
vaticaanstad/mariborPaus Johannes Paulus II brengt zondag
een bezoek van negen uur aan Slovenië, waar hij de zaligverkla
ring van de negentiende-eeuwse bisschop Anton Martin Slom-
sek van Maribor bijwoont. De Slovenen beschouwen Slomsek
als de geestelijke vader van de natie. Het wordt de 88-ste bui
tenlandse reis van de paus en zijn tweede naar Slovenië. In 1996
bracht een driedaags bezoek aan dat land.
BEROEPINGSWERK
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Ede, K Santingte
Alphen aan den Rijn; te Gronin-
gen-Zuid (SoW), rnw. G.R. Peet
oom, kandidaat uit Groningen,
die dit beroep heeft aangeno
men; te Vries (SoW), J. Hermes te
GEREFORMEERDE KERKEN
(VRIJGEMAAKT)
Beroepbaar gesteld: K.F. Dwars-
huis, Borneostraat 5, 8022 PA
Zwolle. Tel 038 4530790.
NEDERLANDS GEREFORMEERDE
KERKEN
Beroepen: te Doetinchem/Velp,
P.J. Weij, voorheen Geref. predi
kant te Sint Jansklooster; te
Heerde, P.J H. Krol te Kampen.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen: te Enkhuizen, A.J
Gunst te Benthuizen; te Terwol-
de-De Vecht, P. Melis te Gene-
muiden.
De Stichting Leidse Lezingen
bestaat dit jaar tien jaar, en
organiseert daarom op maan
dag 27 september een bijzon
dere bijeenkomst, waarin de
theologen, A. van de Beek en
H. Kuitert voor het eerst in de
bat tegenover elkaar gaan
staan. Beide hoogleraren
schreven, bijna tegelijkertijd,
een boek waarin ze tegenge
stelde standpunten innemen
rond het vraagstuk 'was Jezus
mens of God'. Het thema van
de dag luidt dan ook 'Jezus bij
hoog en laag'. De discussie
staat onder leiding van A. Spij
kerboer. Daarnaast zullen zes
andere theologen hun com
mentaar geven op de conclu
sies in de boeken van Kuitert
en Van de Beek. De dag begint
om 9.30 uur in de Hooglandse
Kerk te Leiden, en duurt tot
ongeveer 16.30 uur. Belang
stellenden moeten zich van
tevoren opgeven bij drs. N.C.
Smit, tel: 0180-661382. De
kosten bedragen f 65,- waarbij
lunch en een speciaal uitgege
ven bundel met de lezingen
van die dag zijn inbegrepen.
God is al
machtig.
De vogel
tjes, bloe
metjes en
de liefde,
komen van Hem,
maar ook Auschwitz,
Oost Timor en onge
lukken. Het is geen
populair standpunt,
dat weet kerkelijk
hoogleraar te Leiden,
prof. dr. A. van de
Beek (1947). Hij be
hoort niet tot de
'mainstream' in theo-
logenland, die zegt
dat God louter ver
antwoordelijk is voor
de liefde'. In dikke
boeken legt Van de
Beek uit wat de waar
de is van orthodoxe
dogma's, waarom het
christelijk geloof
staat of valt met de
belijdenis van de
godheid van Jezus, en
dat het christendom
niet bedoeld is voor
de verbetering van de
wereld. „Het is niets,
en het wordt ook
niets met onze we
reld", is
één van
zijn uit
spraken.
Volgens
hem ver
oorzaken juist ideolo
gieën met de preten
tie de wereld te willen
verbeteren veel leed.
Dergelijke inzichten
hebben Bram van de
Beek, die is opgevoed
in de 'zware' Gerefor
meerd Bond, maar
overstapte naar de
'gewone' hervormde
kerk, de nodige be
kendheid bezorgd.
Van 1970 tot 1981
was hij predikant in
achtereenvolgens
Lexmond, Vriezen-
veen en Raamsdonk.
Daarna werd hij be
noemd tot hoogleraar
in Leiden. De laatste
tijd maakt hij naam
als tegenstrever van
zijn collega hoogle
raar Kuitert, die de
kranten haalde met
zijn opvatting dat Je
zus een mens was en
geen God.
Prof. dr. Bram Oan Beek: „De belijdenis van Jezus als godheid is wezenlijk voor het christelijke geloof."
FOTO LOEKZL
door ONNO VAN 'T KLOOSTER
éDe kernvragen die nu spelen om
trent geloof, zoals het mens of God
zijn van Jezus, zijn in het verleden
allemaal al eens uitvoerig aan de or
de geweest, en verwerkt in dogma's.
Die dogma's oriënteren je, en spre
ken uit waar het werkelijk om gaat. Het accent
kan iets anders liggen nu, maar de hardste kno
pen zijn al doorgehakt. Het neemt niet de discus
sies weg, want geen enkele wetenschapper/theo
loog kent de absolute waarheid. Er blijft altijd iets
te praten. Maar geloofszekerheid is iets anders
dan bewijszekerheid. De eerste heeft ook te ma
ken met liefde en vertrouwen. Zekerheid omtrent
het houden van je vrouw, is ook geen bewijsze
kerheid.
Kuitert zegt dat Jezus een jood was en daarom
niet gezegd kan hebben dat hij God was. Maar uit
Zijn plaats in het jodendom volgt niet automa
tisch dat er niet iets unieks is gebeurd. De ge
schiedenis bestaat uit meer dan alleen continuï
teit. Daar komt bij dat het juist heel joods is om
niet letterlijk te zeggen: 'ik ben God'. De naam
van God is een geheimenis. Iets dat te groot is
om te bevatten en uit te spreken. God is altijd in
de verborgenheid aanwezig.
De belijdenis van Jezus als godheid is wezenlijk
voor het christelijk gelopf. Het diepst van waarde
daarin is, dat Hij je heeft 'aangesproken'. Niet zo
zeer dat hij je van jouw schulden verlost. Daar zit
iets instrumenteels in. Hij betaalt voor je. Dat is
hartstikke aardig, zo'n buurman die jé hypotheek
voor z'n rekening neemt. Maar het blijft 'een re
den', een conditie.
Als je moet uitleggen waarom je van je vrouw
houdt, kun je allerlei redenen opnoemen: dat ze
lief is of knap. Krijgt ze morgen een ongeluk en
verminkt ze haar gezicht, dan zie je overmorgen
misschien een ander die je knapper vindt. Daar
mee wordt ze inwisselbaar, als je louter naar dat
soort redenen kijkt. Het wezenlijke van liefde is
dat ze grondeloos is. Je wordt aangesproken, en
dat gaat in diepste zin, buiten instrumentele re
denen om. Dat geldt ook voor God. In Zijn lijden
draagt Hij ons, onconditioneel, met al onze
schuld.
Ik verzet me tegen een christendom waarin te
veel nadruk wordt gelegd op de God van genade.
God als aardige en lieve vader, die nergens
kraakt. In deze optiek zal Hij nooit de kwade
machten die er zijn - de jongens die je pesten -
een schop onder hun gat geven. Je kunt Hem niet
adresseren als er iets fout gaat en zeggen: 'ver
draaid, je zag toch dat ik in de ellende zat. Waar
om deed je daar niks aan?' Een gesprek met God
daarover aangaan, is zinloos als hij alleen maar
die God van liefde is. Werkelijk bevrijding is: je
juist niet aan de realiteit onttrekken. De realiteit
mag de realiteit zijn. Je hoeft geen blokkade te
hebben voor vreselijke verhalen.
Ik hoorde laatst dat tientallen kinderen in de
buurt van Johannesburg in Zuid-Afrika, ritueel
worden vermoord, uit elkaar worden gesneden.
Het is absurd en bijna niet te bevatten. Maar ik
wil het niet buiten mijn theologie houden. Dat
betekent: 'buiten mijn relatie met God'. Als je dat
soort dingen niet theologisch mag doordenken,
schuift het alleen steeds verder op. En ondertus
sen heb ik die kinderen, theologisch gesproken,
aan hun lot en de demonen overgelaten. Dan
kan ik misschien mijn wereldje nog redden, maar
niet hun wereld.
Als je zelf kinderen hebt - ik heb er zelf drie: twee
jongens en één dochter - is het eigenlijk ondenk
baar dat soort dingen niet 'mee te voelen', en uit
de realiteit te houden. Datzelfde geldt voor de
theologische realiteit.
Ik ben opgevoed in de Gereformeerde Bond,
waarin men gefixeerd is op de vergeving van je
zonden: hoe krijg ik de genade van God? Dat is
weliswaar een relevante, maar niet de enige
vraag die theologisch van belang is. Voor mij is
de vraag belangrijk naar het bestaan van God, het
beleid van God. Kun je in deze moderne cultuur
nog wel zinnig over God praten. Is er wc
varing? Dat betekent dat ik op een andei
wagen stel, dan gebruikelijk is binnen
formeerde Bond. En daarin lag ook een I
ke reden voor mijn keuze uit die kerl
schap te stappen. Al heeft dat veel pij;
zaakt in de relatie met mijn ouders.
Als kind heb ik de. Gereformeerde Bond
'zwaar' ervaren. Het was mijn wereld. E
kenheid bij de verhalen in de bijbel vori
vensoriëntatie. Dat heb ik nog steeds. D
versiteit van bijbelse verhalen, als een
omgaan met en vertrouwen op God, he
tijd sterk aangetrokken. In die verhaler
ringen word je aangesproken. God is
present, dat hij ook werkelijk present
leven.
Ik heb geen zware roepingsverhalen.
niet in elkaar. Mijn roeping is gelei
groeid, met het rustig afwegen van de i
heb ook overwogen wis- en natuurkun
logie te gaan studeren. Uiteindelijk hel
het predikantschap als hobby nog
wel biologie gestudeerd, maar het a
is in eerste instantie de theologie fl
geworden, vanuit een diep, intuï-
tief en onconditioneel gevoel van
verbondenheid met God.
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht KNMI
Geldig tot en met zaterdag.
Finland:
Wolkenvelden en mogelijk wat re
gen. Op sommige plaatsen ook
zon. Maxima uiteenlopend van
een graad of 7 in het noorden tot
15 in het uiterste zuiden.
Noorwegen:
Overwegend bewolkt en perioden
met regen. In het midden en
noorden ook zonnige momenten.
Maxima uiteenlopend van een
graad of 10 in het uiterste noor
den tot tegen de 20 graden plaat
selijk in het zuiden.
Zweden:
In het noorden vrijwel overal
droog en nu en dan zon. Elders
bewolkt en van tijd tot tijd regen.
Middagtemperatuur tussen 10 en
18 graden.
Denemarken:
Wolkenvelden en vooral in het
noorden en westen af en toe re
gen. Middagtemperatuur rond 19
graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ier
land:
Onstuimig en wisselvallig. Vooral
zaterdag flink wat regen. In het
oosten droger en soms zon. Mid
dagtemperatuur van 15 graden in
West-Schotland tot rond 20 gra
den in het zuidoosten van Enge
land.
België en Luxemburg:
Vrijdag meest bewolkt en kans op
regen. Zaterdag vrijwel droog en
ook zon. Middagtemperatuur op
nieuw iets oplopend tot om
streeks 24 graden op zaterdag.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Geregeld zon en vooral in het
westen en midden kans op een
bui. Later een stevig aanwakke
rende wind. Middagtemperatuur
rond 22 graden, maar aan de
kusten van Normandie en Bretag-
ne iets lager.
Portugal:
Zonnige perioden. In het noorden
later weer meer bewolking, een
toenemende kans op regen en
veel wind. Middagtemperatuur
omstreeks 23.
Spanje:
Flinke zonnige perioden. In het
noorden meer bewolking en voor
al in het noordoosten nog kans op
een regen- of onweersbui. Maxi
ma uiteenlopend van een graad
of 20 langs de Golf van Biskaje
tot 3.0 graden plaatselijk in het
zuiden.
Canarische Eilanden:
Geregeld zon en bijna overal
droog. Aan de noordstranden
soms veel wind. Middagtempera
tuur tussen 25 en 30 graden.
Marokko:
Westkust: bijna overal veel zon en
droog. Maxima van een graad of
24 in het noorden tot 30 in het
zuiden.
Tunesië:
Droog en flinke zonnige perioden.
Maxima aan zee rond 30 graden.
Zuid-Frankrijk:
Zonnige perioden en vooral vrij
dag kans op enkele regen- of on
weersbuien. Langs de westkust
een stevig aanwakkerende wind.
Middagtemperatuur tussen 21
graden en 26 graden.
Mallorca en Ibiza:
Eerst nog wat zon, maar van het
westen uit een toenemende kans
op een paar fikse regen- en on
weersbuien. Middagtemperatuur
ongeveer 27 graden.
Italië:
Zonnige perioden. Vrijdag vooral
in het noorden kans op een re
gen- of onweersbui, zaterdag ook
elders. Middagtemperatuur onge
veer 27 graden.
Corsica en Sardinië:
Vrijdag zonnige perioden. Zater
dag meer bewolking en vooral op
Sardinië kans op een bui. Mid
dagtemperatuur omstreeks 27
graden.
Malta:
Zonnige perioden en vrijwel
droog. Middagtemperatuur 28
graden.
Griekenland en Kreta:
In het oosten eerst nog zon. Van
het westen uit een aantal fikse
buien met onweer en lokaal veel
regen. Maxima ongeveer 27 gra
den.
Turkije en Cyprus:
Flinke zonnige perioden en tot
zaterdagavond vrijwel overal
droog. Middagtemperatuur uit
eenlopend van een graad of 23 in
de omgeving van Istanbul tot
rond 30 graden aan de zuidkust.
Duitsland:
Geregeld zon, maar plaatselijk
ook een regen- of onweersbui. I.n
de nacht en ochtend kans op
mist. Middagtemperatuur rond
22 graden.
Zwitserland:
Half tot zwaar bewolkt en een
paar regen- of onweersbuien. In
het noordwesten droger en meer
zon. Middagtemperatuur om
streeks 22 graden.
Oostenrijk:
Wisselend bewolkt en buien, ook
met onweer en lokaal veel regen.
Maxima omstreeks 21 graden.
ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 07.19 Zon onder 19.48
Maan op 15.59 Maan onderOO.OO
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 09.50 22.25 09.23 21.58
Laag 05 15 17.34 04.56 17.15
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
nno7 27 23 UO
wnwlO 21 16117.0
nl 31 22 00
n4 27 21 8.0
n6 20 12 0.0
wzw5 32 21 0.0
nol 18 11 0.0
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
F. Blok, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D C. van der Plas, chef eindredactie regio
J Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F. Wegman, chef redactie Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071— 5323 50f
Familieberichten: 023- 5317 33
023- 5320 216
Redactie: 071-5321 921
Hoofdredactie: 071- 5315 9
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30
071-5356 230
RUBRIEKSADVERTEf
Maandag t/m vrijdag van 8.30
071- 5143 545
ABONNEMENTEI
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per halfjaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging
het automatisch afschrijven van h
abonnements- geld, ontvangen
betaling.
VERZENDING PER PC
Voor abonnementen die per post
worden verzonden geldt een toe;
aan portokosten per verschijndag
LEIDSCH DAGBLAD OP CAS
Voor mensen die moeilijk lezer
hebben of blind zijn (of een an
leeshandicap hebben), is een s;
van het regionale nieuws uit hi
Dagblad op geluidscassette be'
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lect
INTERNET: Dag
v.leidschdagblad.nl
redactie.ld@damiate.hdc.nl
K
N H U I Z
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezondei
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum- 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
