Inzet vredesmacht
in Oost-Timor mag
Brits spionageschandaal breidt zich uit naar Frankrijk
Florida
overgeleverd aan de hand van God
M.
Lr
Buitenland
ie
Lange mars
'Verwilghen drijft mee
op stroom Vlaams Blok'
Hensdac
15 SEPTEMBER 1999
geruchte Noord-Ierse protestant vrij
fASLi Johnny Adair, een van de beruchtste protestantse para-
litaire leiders in Noord-Ierland, is gisteren vrijgelaten. De 34-
jige Adair werd in 1995 tot zestien jaar cel veroordeeld. Hij is
jgelaten op grond van het akkoord van Goede Vrijdag. Adair
BrU eerst een kogelvrij vest aan voor hij in de auto stapte die bij
5 Maze-gevangenis in Belfast voor hem klaarstond. Adair was
der van de paramilitaire Ulster Freedom Fighters in de wijk
ankill in Belfast. Hij zou opdracht hebben gegeven tot de
jord op zeker dertig katholieken. De IRA probeerde hem in
93 uit de weg te ruimen. Daarbij kwamen negen mensen om,
iar Adair bleef ongedeerd. Tijdens een proefverlof in mei
•rleefde hij opnieuw een aanslag.
ijf doden door noodweer Spanje
drid» Noodweer in Spanje heeft vijf mensen het leven ge-
5t. Vooral het noorden van het land werd maandagnacht en
teren zwaar geteisterd. In Cuenca bij Madrid verdronk een
stoor, nadat hij in zijn auto door een watermassa was meege-
^foird. In een paar uur tijd is in die regio 45 liter regen per vier-
J ite meter gevallen. Door het noodweer viel de stroom uit en
pen kelders vol. Bijzonder slecht was de situatie in de regio
igon. Bij een verkeersongeval tijdens een onweersbui met he-
e hagelbuien kwamen daar een 49-jarige en een 64-jarige
d uw om. Negen mensen raakten gewond, van wie sommige
istig. In Teruel ten oosten van Madrid werd een 58-jarige her
door de bliksem getroffen. In de badplaats Santander werd
i automobilist door een omvallende boom gedood.
ugar-daddies' zijn grote aids-bron
'Sugar-daddies', oudere mannen die seks hebben met
ge meisjes, dragen aanzienlijk bij aan de verspreiding van
in Afrika. Dit is de conclusie van een onderzoek in vier Afri-
ïse steden dat de VN-organisatie Unaids gisteren in de
ibiaanse hoofdstad Lusaka heeft gepresenteerd. Van de
sjes tussen 15 en 19 jaar is zo'n 15 tot 23 procent geïnfec-
Id met hiv, het virus dat aids veroorzaakt. Onder hun man-
Sjke leeftijdgenoten is dat percentage slechts 3 4. Van de
inen boven de 25 jaar is 26 tot 40 procent hiv-drager. „De
ermijdelijke conclusie is dat meisjes door oudere mannen
den besmet", zegt Peter Piot, directeur van Unaids. Aan het
berzoek hebben duizend mannen en duizend vrouwen in elk
ide vier betrokken steden meegewerkt.
latste Bosnische koning herbegraven
Onder grote belangstelling zijn gisteren de stoffelijke res-
van de laatste koning van Bosnië herbegraven. Het lichaam
koning Stjepan Tomasevic, die werd gedood toen het Os-
rnse keizerrijk in 1463 zijn land innam, was sinds 1995 in
atië ondergebracht om het te beschermen tegen de Bosni-
oorlog. Stjepan bekeerde zich in 1461 tot het katholicisme,
uil daarvoor erkende de paus Bosnië als onafhankelijke
Nog steeds beschouwen Bosniërs van verschillende etni-
achtergronden de vorst als een van de belangrijkste figuren
iun vaderlandse geschiedenis. Het stoffelijk overschot ligt
n een glazen kist in de kerk van Jajce, 75 kilometer ten
rdwesten van Sarajevo. In die stad stond het koninklijk pa-
nojlstraf voor 'talkshowmoordenaar'
iac Een rechtbank in de Amerikaanse staat Michigan heeft
jgenaamde 'talkshowmoordenaar' Jonathan Schmitz giste-
ot 25 jaar cel veroordeeld. De rechter achtte Schmitz schul-
jan de moord op een vriend, die hem in de Jenny Jones-
had verrast met de mededeling een oogje op hem te heb-
en hem te betrekken in zijn seksuele fantasieën. De recht-
bevestigde daarmee een vorig vonnis, dat wegens vorm-
in ongeldig was verklaard. Eerder al veroordeelde een
tbank Warner Bros., de eigenaar van het televisiestation dat
iow uitzendt, tot het betalen van 25 miljoen dollar schade-
e v(peding aan de familie van het slachtoffer, Scott Amedure.
Jnitz schoot Amedure drie dagen na de opnames dood in
PrQ*s huis. De dader voelde zich door Amedure's bekentenis
4^1 schut gezet. Het betreffende programma is nooit uitgezon-
iten ramptoestel negeerden alarm
|lf ps aires De piloten van de Boeing die twee weken geleden
gentinië crashte, luisterden 46 seconden naar het alarm
lt® zij besloten de start af te breken. Dit blijkt uit een analyse
le vlieggegevens van het toestel. Tegen de tijd dat de pilo-
eageerden, had het vliegtuig te veel snelheid en ontstond
bngeluk dat 67 mensen het leven kostte. Het toestel reed
i de omheining van het vliegveld en vloog op een aangren-
je golfbaan in brand. „Wat gebeurt er in vredesnaam",
B k de piloot toen het alarm in de cockpit 11 seconden loeide.
rol
ie nieuwe leden Verenigde Naties
I 5
I
IR
ork« De Verenigde Naties hebben gisteren bij de opening
iet vergaderjaar van de Algemene Vergadering drie nieuwe
aangenomen. Het gaat om de staten Nauru, Kiribati en
;a in de Grote Oceaan. De drie nieuwkomers brengen het
d leden van de volkerenorganisatie op 188. Tonga, een ko-
rijk met 100.000 inwoners, is de grootste van de drie, die al-
de buurt van Australië liggen. Het enige land dat bezwaar
te tegen één van de kandidaten was China, wegens de
en die Nauru onderhoudt met Taiwan, dat door China als
ige provincie wordt beschouwd. Van de 192 onafhankelij-
ïden in de wereld zijn nu nog maar vier geen lid van de
'witserland, het Vaticaan, Taiwan en Tuvalu.
ïor chtzak doodt Griekse onderminister
verst
De Griekse onderminister van buitenlandse zaken
ik 41 diotis is gisteren omgekomen toen zijn vliegtuig boven
,n n() ïenië in een luchtzak kwam. Dit hebben de Roemeense au-
ïiten na de landing van het toestel in Boekarest bevestigd,
liegtuig van de Griekse regering, onderweg van Athene
de Roemeense hoofdstad, kwam onderweg in een luchtzak
3>rtte van ruim 6.000 meter naar ongeveer 900 meter hoog-
t s inzittenden - Kranidiotis, zijn zoon Nicolas, twee journa-
een agent en een mecanicien - kwamen hierbij om. Vijf
J e van de dertien inzittenden raakten gewond. Volgens
f i eense media hadden de slachtoffers hun veiligheidsgordel
m. De Griekse delegatie was op weg naar een vergadering
>p| alkanlanden in Boekarest.
■Jjjpuw zwemt van Jamaica naar Cuba
De Australische Susie Maroney (24) is als eerste mens
v maica naar Cuba gezwommen. Zij had daarbij veel last
'kaan Floyd. Door de onstuimige zee raakte de kooi be-
die haar tegen haaien moest beschermen. De record-
ister, die in 36 uur een afstand van 190 kilometer had afge-
'erd bij haar aankomst toegejuicht door zo'n driehonderd
en. Maroney heeft kneuzingen opgelopen, omdat zij tij-
tiaar oversteek door anderhalf meter hoge golven tegen de
ikooi werd geslingerd. Die kooi is overigens ontworpen
"e Cubaanse president Fidel Castro. Hij had Maroney vo-
f voor een privé-diner uitgenodigd, nadat zij van Mexico
uba was gezwommen.
lans parlement veroordeelt Franco
Voo het eerst is afgelopen nacht bij een stemming in
>aanse parlement de fascistische Franco-dictatuur veroor-
Bij de stemming in een commissie onthielden slechts en
den van de regerende centrum-rechtse Volkspartij van
Eer Aznar zich van stemming. Franco kwam in 1936 in op-
tegen de democratisch gekozen linkse regering van de re-
ik en ontketende een burgeroorlog die het land verwoest-
1939 capituleerde Madrid en proclameerde Franco de
inning. Zijn bewind duurde tot zijn dood in 1975. Volgens
schattingen zijn tijdens de oorlog meer dan een half
!n mensen om het leven gekomen.
WASHINGTON-LONDEN Rtr
De Russische geheime dienst had halverwege de
jaren zeventig agenten werken op de redacties
van de toonaangevende Franse dagbladen Le
Monde en L'Express en bij het Franse staatspers-
bureau AFP. Dit staat in het boek dat volgende
week verschijnt over de KGB, geschreven door
de Britse historicus Christopher Andrew.
De historicus basseerde zijn boek op docu
menten van Vasili Mitrokhin, een KGB-archiva-
ris die het omvangrijke spionnenbestand van de
Sovjetunie het land uitsmokkelde. In tien jaar
tijd wist de inmiddels 77-jaar oude KGB-officier
meer dan 300.000 geheime documenten met de
hand te kopiëren en, veelal in zijn sokken, mee
te smokkelen naar zijn datsja. In 1992 liep hij
met zijn enorme verzameling informatie over
naar Groot-Brittannië, waar hij nu onder een
valse naam leeft.
„Een meerderheid van de belangrijkste Franse
agenten in de jaren zeventig was journalist of
betrokken bij de pers", meldt het boek. Mitrok-
hins aantekeningen over de gerenommeerde Le
Monde - codenaam Vestnik, oftewel boodschap
per - identificeren zeker twee belangrijke jour
nalisten en talrijke medewerkers die, 'meestal
onbewust' door de KGB werden ingezet om in
formatie te verspreiden.
De Russen wisten tussen 1956 en 1980 ook ze
ker zes agenten en twee contactpersonenen te
recruteren bij AFP-kantoren in Parijs en het bui
tenland.
De meest vooraanstaande, codenaam Brok,
werd in 1969 gerecruteerd door een KGB'er die
zich voordeed als zakenman. De journalist kreeg
maandelijks 1500 Franse francs voor zijn infor
matie van, zo was hem verteld, het Italiaanse be
drijf Olivetti. De toenmalige typemachinefabri
kant zou zeer gespitst zijn geweest op 'inside in
formation' over het Franse regeringsbeleid.
In Groot-Brittannië is er nog steeds veel ophef
over Melita Norwood, de 87-jarige superspion-
ne, die jarenlang atoomgeheimen aan de Sovjet
unie doorspeelde. Vanwege haar hoge leeftijd
wordt zij waarschijnlijk niet vervolgd, maar als
ze toch de gevangenis in moet, resteert haar nog
één wens: de werken van Karl Marx lezen. „We
ten jullie dat ik die boeken nog nooit heb gele
zen?", zei ze gisteren ietwat giechelig tegen jour
nalisten.
De 87-jarige Melita blijft nuchter onder alle
aandacht en ophef die haar ten deel vallen sinds
uit Andrews boek is gebleken dat zij spioneerde.
Ze heeft nergens spijt van en denkt rustig na
over een eventueel verblijf in de gevangenis. „Ik
zou de tijd kunnen gebruiken om andere vrou
wen te winnen voor mijn zaak." Ze sluit het
communisme nog steeds in haar armen.
Leclen Veiligheidsraad stemmen unaniem in met voorstel
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft afgelo
pen nacht het groene licht gegeven voor de stationering
van een internationale bewapende vredesmacht in Oost-
Timor. De leden stemden unaniem in met zo'n macht
die in het door pro-Indonesische milities beheerste ge
bied de rust moeten herstellen.
De inzet van de vredesmacht
gebeurt op basis van hoofdstuk
7 van het handvest van de Ver
enigde Naties. Daardoor is het
mogelijk maatregelen te nemen
tegen de wil van de autoriteiten
in het betreffende gebied.
De vredesmacht staat onder
leiding van Australië. De missie
zal bestaan uit ongeveer 8000
militairen uit zo'n twaalf lan
den. De eerste eenheden staan
al klaar in het noorden van Au
stralië en arriveren naar ver
wachting dit weekeinde in
Oost-Timor.
Inmiddels heeft een VN-
waamemer gemeld dat de ge
wapende milities Dili in vracht
wagens verlaten. Volgens Colin
Steward, een van de twaalf VN-
waarnemers die zijn achterge
bleven in het gebied, kunnen ze
zien hoe de pro-Indonesische
milities de hoofdstad verlaten.
De situatie in Dili is rustig maar
er zijn nog sporadisch schoten
te horen, aldus Steward.
Hoewel de milities lijken te
vertrekken, is niet ieders vecht
lust getemperd. De leider van
de pro-Indonesische militie PPI
beloofde vandaag de harten
van de VN-soldaten die naar
Dili komen te zullen opeten.
Australië wil morgen begin
nen met het droppen van voed
sel voor de tienduizenden
vluchtelingen in Oost-Timor.
De Australische luchtmacht
moet de hulpgoederen gaan be
zorgen. Tienduizenden mensen
houden zich waarschijnlijk
schuil in onherbergzame delen
van Oost-Timor. Volgens hulp
organisaties hebben zij nauwe
lijks meer te eten.
Naar schatting zo'n 200.000
Oost-Timorezen verblijven in
West-Timor. Zij zijn volgens de
VN onder dwang naar het ge
bied gedeporteerd. De VN-or
ganisatie voor voedsel en land
bouw FAO zei gisteren dat die
deportaties nog steeds door
gaan. Mannen en vrouwen zou
den worden gescheiden. De In
donesische minister van trans
migratie wil de vluchtelingen
over andere eilanden versprei
den. Volgens FAO zijn al 7000
mensen vermoord sinds het re
ferendum.
Spanje tegen
arbitrage in
zaak Pinochet
madrid anp
De Spaanse regering heeft een
verzoek van Chili om de kwestie
Pinochet af te laten handelen
door een 'vriendschappelijke
arbitrage' afgewezen. Minister
van buitenlandse zaken Matu
tes heeft dat aan de Chileense
ambassade laten weten. Chili
had begin september in een
brief Spanje officieel gevraagd
om een 'vriendschappelijke ar
bitrage'. De gedachte daarbij
was dat de Spaanse rechter
Garzon zijn verzoek tot uitleve
ring aan Groot-Brittannië zou
moeten intrekken.
De Chileense oud-dictator
Pinochet werd vorig jaar okto
ber gearresteerd in Londen en
heeft daar nu huisarrest. Zijn
gezondheid is slecht. Met het
verzoek probeerde Chili de ko
mende rechtszaak in Londen
over zijn eventuele uitlevering
te voorkomen. Die is gepland
op 27 september..
De Spaanse regering heeft
wel degelijk oren gehad naar
het Chileense idee. Maar de
grootste oppositiepartij, de So
cialistische Arbeiderspartij (PS
OE), voelde er niets voor. Ook
binnen de rechterlijke macht
viel het slecht.
Pinochet zelf heeft voor het
eerst in het openbaar het ge
weld onder zijn bewind be
treurd.
'Witwaszaak
Rusland veel
omvangrijker'
londen anp
Honderden Russische rege
ringsfunctionarissen zijn be
trokken bij het zogeheten Rus
sische witwasschandaal. De
Amerikaanse krant USA Today
trekt deze conclusie uit inter
views met Britse, Amerikaanse
en Russische regeringsfunctio
narissen, IMF-werkncmers en
onderzoekers die zich bezig
houden met de Russische maf
fia.
Volgens de krant zijn er ster
ke bewijzen dat 780 regerings
functionarissen geldstromen,
waaronder leningen van het In
ternationaal Monetair Fonds
(IMF), naar de Amerikaanse
Bank of New York hebben
doorgesluisd. Het zou gaan om
bedragen tussen de 20 en 30
miljard gulden.
Volgens Amerikaanse media
zouden onder meer voormalig
minister van financiën Tsjoe-
bais, ex-minister Kozyrev van
buitenlandse zaken en Jeltsins
dochter Tatjana Djatsjenko be
trokken zijn bij het schandaal.
Tsjoebais en Kozyrev hebben
alle beschuldigingen tegenge
sproken.
Managua Trommel en stokken werden een jongetje in Nicaragua gisteren bijna te zwaar, nadat hij had
deelgenomen aan de maar liefst vijf uur durende optocht waarmee het Midden-Amerikaanse land de
178ste verjaardag van zijn onafhankelijkheid vierde. foto afp miguel alvarez
Onderzoek verband afkomst en gedrag
Het plan van de liberale Belgi
sche minister van Justitie Mare
Verwilghen om het verband
tussen allochtone afkomst en
crimineel gedrag te onderzoe
ken heeft veel kritiek gewekt.
De socialisten en groenen, die
samen met de liberalen de re
gering vormen, vinden dat Ver
wilghen het racisme in de kaart
speelt en dat hij 'meedrijft op
de stroom van het Vlaams
Blok'.
Verwilghen verdedigde zijn
plan gisteren in een Kamer
commissie. Hij zei dat hij de
problematiek alleen uit de ta
boesfeer wil halen, iets wat vol
gens hem in landen als Neder
land al jaren geleden is ge
beurd. „Grijp deze studie dan
ook niet aan om racisme of ras
senhaat te prediken", waar
schuwde hij.
De bewindsman wil voor het
onderzoek de Belgische crimi
nologe Marion Van San inscha
kelen. Zij is aan de Universiteit
van Amsterdam gepromoveerd
op een onderzoek naar de rela
tie tussen crimineel gedrag en
culturele patronen bij Antilli
aanse jongeren. Volgens Van
San is voor sommige Antilli
aanse jongeren de stap om ge
weld te gebruiken kleiner om
dat hun eergevoel sterker ont
wikkeld is.
In de Vlaamse krant De Mor
gen stelt de Leuvense hoogle
raar jeugdcriminologie Walgra-
ve echter dat het de vraag is in
hoeverre de invloed van cultu
reel gedrag onderzocht kan
worden. „Cultuur is een zeer
vaag begrip. Zeker voor alloch
tone jongeren die in ons land
geboren en getogen zijn en
zeer doordrongen zijn van on
ze westerse denkbeelden."
miami beach marc van veen
rennie rupma
Barman Frank in hotel The
Governor op Miami Beach is er
in de nacht van zondag op
maandag nog van overtuigd dat
de Amerikaanse media een
hoop opwinding en paniek ver
oorzaken om niets. Nog geen
zestien uur later ruimt hij zijn
bar leeg. Er gaat zoveel dreiging
uit van orkaan Floyd, dat alle
hotels op Miami Beach op last
van de plaatselijke instanties
ontruimd dienen te worden.
Duizenden toeristen, onder wie
enkele honderden Nederlan
ders, moeten een veiliger heen
komen zoeken. In de meeste
gevallen betekent dat met
slechts wat handbagage een
plekje zoeken in een van de vele
'schuilkelders', doorgaans in
schoolgebouwen.
Miami Beach is sinds gister
avond een spookstad. De stra
ten zijn leeg, op wat bussen en
taxi's na. Een groep Nederland
se toeristen heeft in The Gover
nor te horen gekregen dat het
hotel om 18.00 uur sluit. Alles
moet van de kamers af, de toe
risten moeten zelf maar zorgen
voor een tijdelijke oplossing. De
hotelmanager is over zijn loe
ren. Zoveel vragen en zo weinig
antwoorden. „Dit is de hand
van God. Niemand kan hier iets
aan doen. De toeristen zijn aan
zichzelf overgeleverd. Wij hoe
ven niets te regelen."
De informatie over Floyd wordt
al dagenlang uitgebreid door de
tientallen Amerikaanse tv-zen
ders verspreid; toch zijn de
meeste toeristen verrast door
de snelheid waarmee de evacu
atie wordt opgelegd.
De Nederlandse hostess van
Hotelplan meldt zich in The
Governor om enige orde in de
chaos aan te brengen. De enor
me menigte die Miami Beach
moet verlaten zorgt voor uitpui
lende hotels bij het vliegveld.
Een schuilkelder van het Rode
Kruis is het enige dat Simone
de Winter de getroffen Neder
landers kan aanbieden. Wanho
pige landgenoten proberen te
vergeefs nog een ander hotel te
boeken. Niemand voelt er im
mers voor een paar dagen zon
der matras opeengepakt te wor
den tussen honderden andere
slachtoffers en de tijd door te
brengen in een kaal gebouw,
waar huisdieren, alcohol en ro
ken zijn verboden.
Een stel uit de buurt van Am
sterdam is net in Miami gearri
veerd. De man beroept zich op
zijn verzekeringspolis. „Ik heb
de duurste verzekering geno
men en voel er niets voor om in
een schuilkelder weggestopt te
worden", zegt hij boos. Hij is
teleurgesteld dat de touropera
tor geen vervangend hotel aan
biedt.
Voor Michel uit Dordrech( en
zijn vriendin is de vakantie bij
na voorbij. De thuisreis staat
voor vanavond gepland. De
hostess legt uit dat het ondui
delijk is of die vlucht wel door
gaat. Alle maatschappijen heb
ben hun vluchten gisteren en
veelal ook voor vandaag afge
blazen.
Michel vertrekt met zo'n tien
landgenoten naar de schuilkel
der. De hostess brengt ze weg.
Eerst moet er water en voedsel
worden ingeslagen. De super
markten - 24 uur open - kun
nen de enorme toeloop amper
verwerken. De schappen raken
snel leeg. De manager van The
Stormevacuatie op z'n Amerikaans: op de snelweg Interstate 26 bij Charleston in South Carolina stond giste
ren een gigantische file. foto ap» Patrick Schneider
Governor geeft voortdurend te
genstrijdige opdrachten. Kof
fers mogen eerst wel, dan weer
niet en uiteindelijk wel achter
blijven in het hotel.
De nacht in de schuilkelder valt
Michel niet mee. Het is er druk,
er is lawaai en er is geen priva
cy. De volgende ochtend blijkt
dat de noodverordening nog
langer zal gelden. Mokkend
schikken de honderden toeris
ten zich in hun lot. Boos wor
den heeft geen zin, hostess Si
mone kan ook geen einde ma
ken aan de onzekerheid. Ze
heeft zo'n kleine twintig men
sen weggebracht, anderen heeft
ze gebeld met het dringende
advies een veilige plek op te
zoeken.
Floyd lijkt ondertussen af te
buigen en als de voorspellingen
kloppen wordt Florida niet
door de orkaan geraakt. De
tienduizenden mensen die in
middels in de schuilkelders zit
ten, willen na die berichten
weg. Burgemeester Alex Pinelas
van Miami Dade County waar
schuwde gisteren echter voor te
veel optimisme. „Zeker tot
woensdag blijft er gevaar."
Bubba, werkend in een bar op
Miami Airport, begrijpt alle op
winding wel. „Op 24 augustus
1992 hebben we hier Andrew
gehad. Die heeft toen voor mil
jarden schade aangericht. Er
vielen veel gewonden omdat ie
dereen pas laat reageerde. We
hebben ons lesje hier wel ge
leerd", zegt hij als alle ramen
worden dichtgespijkerd.
Hotel The Governor is inmid
dels leeg. De achtergebleven
hotelmanager laat telefonisch
weten dat alles nog op zijn
plaats staat. „Uw spullen zijn
veilig, maar de hand van God
laat zich niet leiden."
