Bacchus negentig jaar
taboe in Blauwe Kruis
TV
Het Gesprek van de Dag
IIITIÏ
Kasteel 'Heren van Selwerd' gevonden in Groningen
110
MAANDAG 13 SEPTEMBER 1999
COMMENTAAR
Snel vredesmacht Oost-Timor
Toch nog vrij onverwacht zijn president Habibie en de Indonesi
sche legertop akkoord gegaan met de komst van een internationa
le vredesmacht in Oost-Timor. Na weken van moord, intimidatie
en terreur van de kant van pro-Indonesische milities en geregelde
troepen lijkt nu eindelijk het tij in het voordeel van de Oost-Timo-
rezen te keren. Habibie moest publiekelijk toegeven dat zijn mili
tairen er niet in slaagden de bevolking te beschermen, laat staan
uitvoering te geven aan de uitslag van het referendum.
Habibie wijt het (gebrek aan) optreden van zijn soldaten in Oost-
Timor aan psychologische factoren. Algemeen wordt aangenomen
dat hij hier spreekt over de angst voor gezichtsverlies. De Indone
sische militairen zouden de uitslag van het referendum, waarbij
driekwart van de bevolking zich uitsprak voor onafhankelijkheid,
als een klap in het gezicht hebben ervaren. Een waarschijnlijker
verklaring is dat de Oost-Timorezen gebruikt zijn als afschrikwek
kend voorbeeld voor afscheidingsbewegingen elders in de archi
pel.
Dat Habibie en legerleider Wiranto om zijn is niet zozeer te dan
ken aan een moment van bezinning als wel een gevolg van de
enorme internationale druk. Vooral president Clinton heeft Indo
nesië de duimschroeven flink aangedraaid. Waarschuwingen van
het IMF en een bezoek van een delegatie van de Veiligheidsraad
deden de rest. Habibie, die in eigen land zegt te streven naar een
democratisch rechtsstaat en economisch herstel, kan zich dom
weg geen internationaal isolement veroorloven.
Het is nu zaak dat een internationale vredesmacht onder leiding
van Australië zo snel mogelijk naar Oost-Timor vertrekt. Elke dag
vertraging is voor de bevolking van Oost-Timor er nog altijd één te
veel. De milities zijn nog niet ontwapend. Het is bovendien niet
uitgesloten dat de Indonesiërs de snelle komst van buitenlandse
troepen diplomatiek zullen traineren. De Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties mag dat niet laten gebeuren.
Het knikje van Marga
Nagekomen zomerbericht: Marga van Praag is terag, compleet ver
nieuwd.
Ach Marga! Geen kwaad woord kan ik over haar horen.
Philip Freriks? Blijft slordig.
Pia Dijkstra? Houdt interviewvrees.
Harmen Siezen? Altijd netjes, maar routineus.
En Marga? Geheel ongeschikt natuurlijk, maar wat ik al zei, geen
kwaad woord over mijn lippen.
Onze liefde dateert van de tweede uitzenddag van het Jeugdjour
naal, die oase van liefdevolle informatieve televisie voor het hele ge-
tin. Met rubberlaarzen diep in het maaiveld deed Marga verslag en
sprak de bij ons inmiddels gevleugelde woorden: „Archeologen - dat
zijn mensen die oude dingen zoeken in de grond - hebben een Ro
meinse stad gevonden. "Jarenlang was zij de enige die politici wist
te verleiden tot het uitspreken van een begrijpelijke Nederlandse
zin.
Een jaar of zes, zeven geleden ging ze naar het grote-mensen-jour
naal, als een schooljuf die opeens college moest geven. Ze bleef wie
ze was. Draai de knop van het geluid af kijk naar Marga en je weet
wat er in de wereld aan de hand is. Die ogen, die lippen, die schou
ders! Bij Marga vertellen ze van aardbevingen, verliefde prinsen en
onnavolgbare kabinetsbesluiten.
Het liefst zag ik haar om tien uur. Even een hakkeltje bij de Dow Jo-
nesindex, snel naar het weer en dan dat geruststellende af scheids
knikje. Een overgetelijk gebaar, alsof ze zeggen wilde: Lieve Wil, het
was vandaag weer verschrikkelijk in de wereld, maar ga maar rus
tig slapen, ons kan niks gebeuren.
Die Marga is niet meer. Dat mag niet in het grote-mensen-journaal.
Van de zomer is ze zoekgeraakt op de cursus nieuwslezen voor be
ginners. Haar ogen, haar lippen, haar schouders zwijgen nu en wie
het geluid aanzet om te horen wat het nieuws is, hoort een kleurloze
stem zijn best doen de bazen te behagen. Weg is het afscheidsknikje.
Weg is Marga. Ze was zichzelf al die jaren teveel geweest. Ik wil
haar terug.
MENSELIJK
De Japanse modeontwerper
KENZO TAKADA hangt zijn kle
dinglijn definitief aan de wilgen.
De succesvolle ontwerper heeft
laten weten dat hij in oktober
met pensioen gaat. Kenzo vertel
de het Japanse persbureau Kyo-
do dat hij zijn tijd verder wil be
steden aan het maken van rei
zen. Ook wil Kenzo, die de zestig
al is gepasseerd, meer samen
zijn met zijn vrienden. Hennessy
Louis Vuitton, die in 1993 het
bedrijf van Kenzo overnam, ver
telde dat de vrouwenlijn wordt
overgenomen door de Franse
ontwerper GILLES ROSIER en
de mannenlijn door de Deense
ontwerper ROY KREJBERG. De
laatste modeshow van Kenzo
Collection is in Parijs op 7 okto
ber. Kenzo was de eerste Japan
se ontwerper die zijn creaties op
de internationale catwalk show
de. Daarna volgden landgenoten
als YAMAMOTO (55) en ISSEI
MIYAKE (61).
Tijdelijk minder warm
Smeltende sneeuw op IJsland, regen en kilte in Ierland (gisteren
lokaal krap 10 graden), maar wij kunnen terugkijken op een on
vergetelijk weekeinde. Vooral zaterdag was een dag om in te lijs
ten. De thermometers bereikten in onze regio waarden tussen 28
en 30 graden. In Bloemendaal aan Zee werd het 29,8 graad, op
Schiphol 29,4 en op Valkenburg 28,3.
Gisteren werd de warmte getemperd doordat achter een zwakke
storing de wind naar westelijke richtingen ruimde. De stranden
kregen in de middag ook enige tijd te maken met mist en lage wol
ken van zee en gisteravond viel uit overtrekkende wolken wat lich
te regen.
De maximumtemperaturen van afgelopen zaterdag zijn op
veel plaatsen voor het laatst bereikt in september 1973. Op
Schiphol was het zelfs de warmste septemberdag sedert 1949.
-De uiterste waarden lagen in het oosten en zuiden van het
land boven de 30 graden: zowel op zaterdag als zondag. In
Hoensbroek werd zondagmiddag 31,8 graad geregi
streerd; in oostelijk Groningen ruim 31 graden. De Bilt
staat inmiddels op zeven zomerse dagen. Een aantal
dat voor het laatst in 1949 werd overtroffen.
Vandaag in het oosten opnieuw een zinderende
dag. Bij ons is het niet meer zo warm en vanavond
ontstaan langs een vrijwel stationair koufront enkele
regen en onweersbuien. Het front bepaalt ook morgen
het weerbeeld. In het algemeen is er vrij veel bewolking
en met name later op de dag neemt de kans op een re
gen of onweersbui weer toe. De temperaturen stijgen tot
maximaal 22 graden. De wind is meest zwak tot matig uit
noordelijke richtingen.
Op woensdag keert de warmte weer terug (opnieuw
zomers warm dus) doordat de wind tussen hogedruk
boven Scandinavië en lagedruk ten zuiden van ons land
uit het oosten gaat waaien. Tegen het einde van de week
neemt de warmte af (koel wordt het zeker niet!) en door
toedoen van uiüopers van depressies gaan van tijd tot
tijd buien vallen.
Uitbaters laatste alcoholvrije hotel-restaurant stoppen ermee
„Je moet niet denken dat we wereldvreemd zijn hoor!" Emmie Wassenaar wil
meteen een misverstand uit de weg ruimen. Zij en haar man Anton dreven in
Gouda 36 jaar het laatste alcoholvrije hotel-restaurant van het land, Blauwe
Kruis, eigendom van de Christelijke Beweging voor Drankbestrijding. Binnen
kort zetten ze er een punt achter. „Het waren goede jaren."
Emmie (58) en Anton Wasse
naar (62) stoppen ermee omdat
hij kampt met jicht en een ver
sleten knie. De eigenaren zijn er
niet in geslaagd nieuwe pach
ters te vinden voor het elf ka
mers tellende hotel in hartje
Gouda. Het pand, waar alcohol
sinds 1911 taboe is, is inmid
dels verkocht. Eind dit jaar
opent een nieuwe horeca-on-
derneming er zijn deuren. „Wat
het voor zaak wordt, weten we
niet. Maar wel met alcohol,
hè."
Dat er straks drank wordt ge
schonken, kan het in Amster
dam geboren echtpaar wel be
grijpen. „Drank is belangrijk
voor de winst", zegt de hotelier.
Zijn vrouw valt hem bij: „Er
wordt wel gezegd: ze eten je
arm en ze drinken je rijk. Maar
omdat we weinig pacht hoef
den te betalen, hebben we toch
altijd prettig geleefd hoor."
Aanvankelijk was Blauwe Kruis
een verenigingsgebouw. Er
werd veel vergaderd door gere
formeerde en hervormde ver
enigingen. Later werden de
twee vergaderzalen van Blauwe
Kruis ook aan anderen ver
huurd. Emmie: „We hebben
hier van alles gehad, tot de Boe
renpartij en de Socialistische
Partij. Maar ook de Vereniging
van Plattelandsvrouwen." „De
Platte Vrouwen, noemden we
die", grinnikt Anton. „En de
Nederlandse Vereniging van
Huisvrouwen. Die hadden de
firma Bols uitgenodigd om li
keurtjes te presenteren. Toen
hebben wij natuurlijk gezegd:
dat gebeurt niet. Niet in dit ho
tel. Dat is toch raar? Dat ze Bols
uitnodigden voor een bijeen
komst in een alcoholvrij hotel?"
Toch zijn de Wassenaars geen
scherpslijpers. Dat hadden ze
zich ook niet kunnen permitte
ren. Anton: „Als we het hadden
moeten hebben van geheelont
houders, dan hadden we
straatkeien moeten eten. Maar
gelukkig hadden we genoeg an
dere klanten."
Blauwe Kruis was in de loop
der jaren aanlegplaats voor vo
gels van zeer verschillend plui
mage. „De hele wereld kwam
hier. Van putjesschepper tot
advocaat. En natuurlijk toeris
ten. Uit Japan, uit Zuid-Ameri-
ka, de Verenigde Staten, noem
maar op."
Toen Gouda nog veel industrie
had, waren er ook heel wat vas
te klanten, zoals monteurs. Dat
waren makkelijke gasten. Om
dat ze 's morgens vroeg uit de
veren moesten, gingen ze op
tijd naar bed. „Behalve op
woensdagavond, dan gingen ze
tot een uur of half twaalf elders
wat drinken." De Wassenaars
had daar geen bezwaar.tegen.
„Hier hielden we ons natuurlijk
altijd aan de regel: geen alco
hol. Maar als een gast nou uit
de stad kwam met een drank
lucht, moesten wij hem dan de
toegang ontzeggen? Wel als ie
mand zich misdroeg natuurlijk.
Maar anders?"
„We hebben wel eens Fransen
gehad die een zelf meegebrach
te fles wijn bij het eten wilden
drinken", vertelt Anton. „Daar
hebben we een stokje voor ge
stoken. Maar als iemand een
drankje meeneemt naar z'n ka
mer? Je kunt toch moeilijk de
tassen van je gasten gaan con
troleren."
Ook met de christelijke signa
tuur van Blauwe Kruis gingen
de Wassenaars pragmatisch
om. Anton:',,Zelf ben ik van
huis uit gereformeerd vrijge
maakt, artikel 31". Emmie: „En
ik ben katholiek opgevoed. Ik
ben gedoopt in de kerk De Lief
de of zoiets in Amsterdam-
West. Die is allang afgebroken."
„Zelf kerken we al jaren niet
meer", vertelt Anton. „We heb
ben natuurlijk wel respect voor
ieders geloof. En omgekeerd
verwachten we datzelfde res
pect." Emmie: „Ik heb er altijd
op gestaan de zaak en privé
strikt te scheiden. Mijn privéle-
ven gaat niemand wat aan.
Toen we in 1963 solliciteerden
om Blauwe Kruis te pachten
van de Beweging voor Christe
lijke Drankbestrijding werd
trouwens niet eens naar ons ge-
Anton: „De boodschap van de
beweging hebben we natuurlijk
wel altijd uitgedragen. Al die ja
ren. En ook in de toekomst zul
len we mensen die bij ons aan
kloppen met een drankpro
bleem proberen te helpen."
Na de sluiting van Blauwe Kruis
zijn er wel meer dingen die ge
woon doorgaan. Zo is Anton
van plan 'de luis in de pels' te
blijven als raadslid voor Ge
meentebelangen Gouda. En
zijn haringen, die hoopt hij ook
te handhaven. „Het is een beet
je een uit de hand gelopen hob
by. Iemand uit Scheveningen
leerde me 45 jaar geleden ha
ringen schoonmaken. En ik ver
koop ze nog steeds met veel
plezier. Als het hotel straks
dicht is, wil ik ergens een stalle
tje neerzetten. Dan kan ik ook
een praatje blijven maken met
de mensen in Gouda voor wie
we altijd een aanspreekpunt
zijn geweest. Zo, zal ik dan nu
maar een harinkje voor je ha
len?"
RONALD FRISART
Tijdens archeologisch onder
zoek zijn in het noorden van de
stad Groningen de resten van
een kasteel gevonden dat toe
behoorde aan de 'Heren van
Selwerd'. Het gaat om een
vondst die voor de geschied
schrijving van Groningen zeer
grote betekenis is, de belang
rijkste van de afgelopen tiental
len jaren.
Het kasteel werd in de 14e
eeuw in opdracht van burgers
van Groningen verwoest omdat
de bewoners zich gedroegen als
roofridders. Met de verwoesting
kwam een eind aan de feodale
macht van deze Heren van Sel
werd.
Volgens wethouder H. Pijlman,
die de ontdekking aan het be
gin van de Open Monumenten
dag bekendmaakte, is de
vondst te vergelijken met die
van het kasteel van de 'Heren
van Amstel' in Amsterdam. „Al
leen was Groningen al een stad
toen dat kasteel nog gebouwd
moest worden." De resten van
het kasteel, dat rond 1220 werd
gebouwd, kwamen tevoorschijn
bij werkzaamheden aan de Zer-
nikelaan, waar een bedrijven
park wordt aangelegd.
Vanaf het jaar 1040 was Gronin
gen bezit van de bisschop van
Utrecht. Diens belangen wer
den vanaf 1145 behartigd door
de broer van de toenmalige bis
schop van Utrecht, die de func
tie kreeg van prefect. Toen deze
functie vereribaar werd, ont
stond er een prefectenfamilie.
Een zijtak daarvan noemde zich
vanaf de veertiende eeuw Van
Selwerd' en bezat diverse kaste
len in Groningen. Dat er aan de
noordkant van de stad een kas
teel van de Heren van Selwerd
stond, was al bekend.
In het jaar 1357 werd dit kasteel
bewoond door Rudolf Prediker,
die het gebruikte als uitvalsba
sis om schepen op het Reitdiep
aan te vallen en te plunderen.
De inwoners van Groningen
legden hem twee keer een forse
boete op. Daarna werd Rudolf
gevangen genomen en ont
hoofd. De stad kocht het kasteel
en brak het tot de grond toe af.
Daarmee kwam een einde de
macht van de prefecten over
Groningen.
Nieuwe armoede
Als ik Jan Steen was geweest had ik de badkamer
meteen weer verlaten om m'n schilderspalet te halen.
Nu kijk ik alleen maar gebiologeerd naar mijn eigen
huishouden: mijn ene nazaat zit in bad, de andere zit
op het toilet heel nadrukkelijk zindelijk te wezen en
in het midden doet mijn echtgenote onverstoorbaar
de afwas in een veel te kleine wasbak. Van alle
drie slaat - en niet alleen vanwege het hete
water - de damp af. Ik besluit het scheren nog
even uit te stellen.
Het is twee dagen geleden dat leden van het
plaatselijke christelijke mannenkoor onze
meubels meenamen voor hun tweede-
handsgoederenwinkel en een dag nadat
iemand met een grote voorhameionze
keuken in puin sloeg. Daarna begon die
zelfde functionaris met een kango de pla
vuizen weg te boren. Een ander kwam onze
deuren uit hun hengels lichten, de vloerbe
dekking lostrekken en de trap van zijn be
kleding ontdoen. Ook het toilet is - ik weet
niet meer door wie - van zijn voetstuk ge
haald en prijkt ergens ontheemd halverwege
de woonkamer. Toen mijn zoon ook hier be
gon te bewijzen dat hij sinds kort zindelijk is
heb ik hem op het ontbreken van de afvoer
moeten wijzen.
DICK VAN DER PLAS
Wat er op de benedenverdieping nog van enige waar
de was, is óf tijdelijk ondergebracht bij een meubel-
restauratiebedrijf óf heeft onderdak gevonden op de
tweede etage van ons huis. De helft van onze slaapka
mer bestaat uit hoog opgestapelde dozen met keuken
gerei, de inhoud van een forse boekenkast, een stereo-
-installatie met honderden cd's en genoeg serviesgoed
om een behoorlijk lopend filiaal van Van der Valk uit
te rusten. Middenin de nacht klinkt er soms gekreun
uit de stapel, waarna er een doos scheefzakt en met
oorverdovend lawaai zijn inhoud prijsgeeft. Welte
rusten.
Eten doen we soms in restaurants, vaak in de snack
baren een enkele keer pakken we potten en pannen
in om in het huis van mijn ouders - die twee weken
ergens op een camping staan - weer eens een normale
maaltijd te nuttigen. Thuis eten we alleen maar stof
Het stijgt op uitbergen puin in de woonkamer, kruipt
onder de deur op de overloop, nestelt zich in bedden,
op televisies en tussen de luxaflex. Als het 's nachts
neerdwarrelt ontwaken we als mummies met bron
chitis.
Gelukkig is het mooi weer, zegt iedereen die ons zijn
medeleven betuigt. Vijfentwintig graden in de scha
duw is mooi op de Canarische Eilanden, niet in een
onttakelde woning zonder koelkast. Een camping-
koelbox houdt op de zolderverdieping een enkele fles
melk, wat vleeswaren en frisdrank koel. Maar het
aangebroken blikje kattenvoer dat ik 's morgen open
draai en in een hoekje van de voorraadkast bewaar,
loopt 's avonds op eigen kracht naar buiten om het
huisdier van zijn tiveede portie te voorzien.
Op de parkeerplaats voor ons huis staat dagelijks een
batterij busjes van aannemers, loodgieters, elektrici
ens en installateurs, waarvan de inzittenden om het
halfuur koffie en roze koeken lusten, naar de dokter
moeten worden gebracht omdat ze hun halve hand
eraf schaven of nerveus naar huis bellen omdat hun
zivangere vrouw al negen dagen over tijd is.
Het avondblad duikelt uit de brievenbus direct door
een openstaand luik in de kruipruimte waar ik het,
liggend op m'n buik, met twee pollepels uit kan op
vissen. De voorpagina is doorweekt, het belangrijkste
nieuws begint voor ons op pagina 3. Klinisch bericht
je over 'de hypotheekexplosie, die ook aan het Bin
nenhofvoelbaar is, en sinds enkele jaren in de hand
wordt gewerkt door de sterk gedaalde rente.Nog een
mooie kop, in weereen andere krant: „Hypotheekgek-
te jaagt economie aan.
Nieuwe rijkdom creëert zijn eigen armoede. Als ik Jan
Steen was geweest had ik het vastgelegd met olieveif.
Met woorden blijft het nu een beetje behelpen.
Emmie en Anton Wassenaar in hotel-restaurant Blauwe Kruis. Na bijna negentig jaar zal daar straks alcohol worden geschonken.
FOTO GPD ROB KEERIS
dagen U
ISCHE
pé
Nog 110 dagen en het imlj
nieuwe millennium bi
aan. Reden voor deze stop
om in een dagelijkse s polit
terug te kijken op bela °®2
rijke gebeurtenissen d 01
plaatsgrepen op corre jpr
ponderende data in di
gelopen 1000 jaar. De £ML
week: 13 sep 1974: gij;
ling Franse ambassad Me
sep 1949: mysterieuze ieter
moord Schallenberg; ;end
sep 1879: HFC opgerii[Pr°i
16 sep 1765: Mozart o
door Nederland: 17 st iheic
1943: vlucht Engeland ovei
der De Jonge; 18 sep 1
stoomloc Tom ThumtÊü€
liest van paard.
)uitsl
13 SEPTEMBER 1974 e8ei
Op vrijdag 13 september §aat
om 16.28 uur krijgt de ala
centrale van de Haagse pir dez
een melding: 'Franse ami nte!j(
de, Smidsplein 1. Zo snel 'aad
lijk alstublieft. Gekke Japa 'ar jj1
Mensen met pistolen'. Hede D
woorden die de inleiding den
men tot een historische g de v'
ling, die pas op 19 sep ten
om 13.54 uur zal eindiget fDl
de mededeling van Trans
gezagvoerder Pirn Sierks i
boord van een Boeing 70'
land in Damascus'. In de ten 11
sentijd wordt door vier Ni lst^a
landse ministers van uur erda<
uur gevochten om het lev een
van elf gegijzelden, onder -ad z
de Franse ambassadeur, I:rdaa
ques Senard. De Japanse ie wo
mando's die het ambassa P1
bouw hebben ingenomei '8en£
len dat de in Parijs gevanj
zittende Yoetaka Foeroey Ml 1
Den Haag komt en eisen i
vrijgeleide. Hoe serieus hi
maal is, blijkt onmiddellij ?.£?c
de agenten die poolshoo; |"pei
men nemen worden best
en gewond raken. Binnen ac*
kamer van de ambassade lc"aa
de sfeer angstwekkend. Tiover
directeur Groskamp, een
slachtoffers, zegt nadien: PCffi
re keer als de telefoon gin
knalden zij erop los. Noo
ons, altijd in het wilde w ^da
de gegijzelden vrijkomen
trekken de Japanners van
Schiphol. In Syrië krijgen
commando's een vriendf
ontvangst, pas later word
Van kamet
tot vogelspir!
huur bij Bol!
gekor
van d
JI. He
ïdboo
de v
zijn w
latei
,.]g<
ekenj
Op het laatste moment w edam-
Pammy Boltini gebeld, f
voor een bruiloft diezelfr Ig éC
avond een kameel kan re
Twee dan, want tussen d
ten past maar één persoi meed
kosten: 1.450 gulden, ext lerP w
BTW, maar inclusief begi °°fdrc
ders in extra mooie kosti
vervoer en verzekering,
fant kan ook, voor 3.500
BTW en voor hetzelfde b ichuüs
als de kamelen komt een
meinse strijdwagen met
den ervoor. Zo laat word
lastig, maar Pammy, dot
van de inmiddels 79-jarij
ni, belooft haar uiterste!
doen.
Steeds meer mensen prei
bij een evenement iets b
ders te doen. Ze huren st fYl]
een compleet circus mei vlU.1
(kamelen, olifanten, lam
krokodillen, tijgers, voge ANp
nen, leeuwen en slangen -1"
tiesten (clowns, acrobatf ïdbehe
jongleurs). Boltini kan if; [e prov
meeste gevallen aan die t een 1
voldoen. gulden
Pammy bestrijdt dat dei a ^an
die zij verhuurt zielig zijl louden
„Kom eens kijken in het je was
Ze hebben juist plezier,I telijk s
veel aandacht en lekkercye aanc
jes. Ze mogen ook nooit gouc
dan vier uur achtereen v Bie
ken." Het 'leasen' van di zou
begon al toen Toni Boltim het g,
eigen circus nog had. „1 allen bij
was het vaak een vriendf jrsp^ z
dienst voor collega's. Laf adio-in
dacht ik me dat ik er mij g n0g
roep van zou kunnen m i dat hij
zegt de geboren Haagse, vas verf
„Particulieren, sterren, b duidelijl
ven en omroepen komei >cherch
ons terecht. Een van de hem ei
producties waaraan wei en gee^
werken is de opera Aida lupenei
hebben olifanten, kame ekregen
python, duiven en een f iden. Oi
se strijdwagen met paar tegeno'
leverd." )ijk, dii
JACQUES GELUK I geen
