EC legt zich
neer bij vaste
boekenprijs
Skate-dancevoorstelling Ish: niet voor de beginner
Cultuur Kunst
Céline Dion blijft in de schijnwerpers
en reis door de geschiedenis van de boekdrukkunst
Danny de Munk zingt opera,
een voorzichtige openbaring
en
Mozart in Leidse Pieterskerk
leiden Het Staats Symfonie Orkest van Kiev en het Dumka Koor
uit de Oekraïne geven komende maandag een concert in de
Leidse Pieterskerk. Onder leiding van de Nederlandse dirigent
Gerard Oskamp brengen zij een Mozart-programma ten gehore.
Op het programma staan Laudate Dominum, Ave Verum Cor
pus, Pianoconcert nr.21 (Elvira Magidan) en het Requiem. Het
concert begint om 20.00 uur. Kaartverkoop aan de zaal en via de
Uitlijn: 0900-0191.
Jaap Bolten signeert in Oegstgeest
npr.sTGEESTDr. Jaap Bolten is komende zaterdag te gast in de
Rijnlandse Boekhandel in Oegstgeest. De auteur van 'Het Ne
derlandse Bankbiljet 1814-2002' signeert tussen 12.00 en 14.00
uur zijn werk over de geschiedenis van het Nederlandse bank
biljet. In het boek staan alle uitgevoerde, en talrijke nooit uitge
voerde biljetten in verschillende ontwerpstadia afgebeeld.
Sting naar Nederland
delft Sting komt naar Nederland. De Britse popartiest geeft op
16 maart volgend jaar een eenmalig concert in Ahoy' als onder
deel van de tour 'Brand New Day Live'. De voorstelling staat in
het teken van Stings nieuwe album, waarvan de single 'Brand
New Day" inmiddels een hit is. 27 September komt het album
uit. Sting was eind 1996 voor het laatst in Nederland. Hij trad
toen op in de Haagse Statenhal.
Katie Webster (63) overleden
ifague city De Amerikaanse blueszangeres en pianiste Katie
Webster is zondag op 63-jarige leeftijd overleden aan een hart
aanval. Webster, wier bijnaam The Swamp Boogie Queen luid-
de jaren '50 en vroege jaren '60 een van de meest ge
vraagde studiomuzikanten in Louisiana. Ze is te horen op meer
jdan 500 singles uit die periode. In 1964 werd ze ontdekt door
_eid( Otis Redding. Met haar band tourde ze met Redding tot deze in
1967 op weg naar een optreden bij een vliegtuigongeluk om het
leven kwam. Webster zat niet in het vliegtuig omdat ze zwanger
In de jaren '80 trad ze veelvuldig op in Europa. Aan de al-
A. bums die ze in die tijd opnam voor het in Chicago gevestigde la-
bel Alligator Records werkten artiesten mee als gitarist Robert
Cray en zangeres-gitariste Bonnie Raitt.
Theaters werken geslachtsdeel weg
eeuwarden Een mannelijk geslachtsdeel op de promotiefoto
/an Robert Long's theatervoorstelling is te confronterend voor
Friesland. Twee van de vier theaters waar Long met zijn pro
gramma 'Het lang genoeg jong concert' optreedt, hebben het li-
17 chaamsdeel vakkundig weggewerkt. Op de foto staat een gekle-
VENT de Robert Long voor een oude en een jonge man. Beiden zijn
O naakt, een geslachtsdeel is duidelijk zichtbaar. Stadsschouw
burg de Harmonie in Leeuwarden en De Koornbeurs in Frane-
ker hebben de originele foto in hun seizoensboekje afgedrukt.
O In Drachten en Dokkum is het geslachtsdeel 'verdwenen'. De
infulturele commissie in Dokkum heeft de foto laten retouche-
Het geslachtsdeel is veranderd in een extra grote elleboog
van Robert Long. In een reactie laat Long weten 'erom te kun-
lachen'. Hij zal geen juridische stappen tegen de'theaters
ondernemen. Wel zal hij er in zijn programma op terug komen.
eboi
de
e bie
'as ontdekte video Warhol op
orld Wide Video Festival
«sterdam gpd
de
Hl v
PIJ cd.
1 M
Hl
ijdens het komende World Wi-
Video Festival wordt in het
[edelijk Museum in Amster-
een onlangs ontdekte vi-
an Andy Warhol vertoond.
film heet 'Outer and Inner
ace' en dateert uit 1965. Vol-
ns festivaldirecteur Tom van
et is de video 'wellicht War-
ils meest briljante interpreta-
van de kloof tussen ie-
ands 'private en publieke'
iago.
|De video duurt 33 minuten
toont Edie Sedgwick voor
in grote monitor waarop een
trder opgenomen band van
larzelf wordt afgespeeld. War-
il maakte twee filmopnamen
dit tafereel (Edie zittend
bor de monitor en Edie op het
jonitorscherm) en projecteer-
deze beelden vervolgens
last elkaar. Zo kwam een vier-
ludig portret van zijn ster tot
and. De 'Uitwendige en In-
endige Ruimte' van de titel
beft volgens Van Vliet aan
rotterdam ellen scholtens
Het is geen theater en het is
geen musical. De skate-dance-
voorstelling van Ish (spreek uit:
issshhh) wordt met recht een
'event' genoemd. Op een pom
pende beat, live gemixed on
stage, trekken skaters als een
razende reizende trein aan het
publiek voorbij. Ijzingwekkend
hoge sprongen op inline-skates,
streetdance, rap en uiteenlo
pende muziekstijlen zorgen
hierbij voor een (audio)visueel
spektakel. „Het is skaten, dan
sen én zingen op een vernieu
wende manier."
Human beatboxing maakt
daarvan ook deel uit; het is een
manier om geluiden te maken
met de mond, als vervanger van
muziek. Volgens initiatiefnemer
Marco Gerris, een Filippijnse
Belg die in Amsterdam woont,
kun je heel ver gaan in het na
doen van een instrument of rit
me met behulp van je ademha
ling, zoals ook de mogelijkhe
den van het dansen op skates
bijna onbeperkt zijn.
Vanaf begin volgend jaar trekt
hij langs de theaters (waaron
der de Leidse Schouwburg) met
een voorstelling waarvan aan
staande zaterdag al een voor
proefje te zien is in Rotterdam.
Gerris wil er een compilatie la
ten zien van 'wat er allemaal
kan op skates'. Daarbij wordt
gebruik gemaakt van twee halve
schansen om de benodigde
snelheid te kunnen maken. De
begeleidende muziek is afkom
stig van The Backbone Sound
System: een Rotterdamse groep
die met behulp van zogeheten
samples een compilatie maakt
van verschillende muziekstij
len; van mano-negra ('Groove,
funk, soul, alles zit erin') tot
breakbeats.
Zelf is Gerris afkomstig uit
een andere discipline, maar na
een jaar toneelschool en een
jaar dansschool, besloot hij dat
hij 'liever andere dingen' ging
doen, bij voorkeur met mensen
die hij kent van de straat. Rond
de 24-jarige theatermaker heeft
zich inmiddels een internatio
naal gezelschap verzameld. Zelf
is hij geboren op de Filippijnen,
opgegroeid in Antwerpen, maar
sinds een jaar of twee woont hij
in Amsterdam. Tot zijn mede
skaters behoren onder andere
een meisje uit Zaïre, dat is op
gegroeid in België en een Thai
se jongen die in Nederland is
Goed kunnen skaten is een
vereiste om toe te mogen tre
den tot zijn groep, maar geen
absolute noodzaak. „Ik zoek
mensen die iets extra's te bie
den hebben, die niet alleen
kunnen skaten, maar ook een
bepaalde uitstraling hebben,
een bepaalde groove."
Over een specialisme hoeven
ze net zo min te beschikken.
Op een pompende beat, live gemixed op het podium, trekken skaters als e
publiek voorbij.
„We zijn allemaal all-round, ie
dereen kan van alles wat," zegt
Gerris „Je hoeft ook niet heel
erg bedreven te zijn in moderne
danstechnieken. Het moet na
melijk een performance wor
den die rauw is, ongepolijst."
De manier waarop hij op
skates danst, lijkt misschien
nog het meest op de voorstel
lingen van Stomp en de pro
ducties van La La La Human
Steps, waarbij streetdance op
in-line skates de rode draad is.
Gerris, terwijl zijn dreadlocks
heftig heen en weer bewegen:
„Die voorstellingen zijn heel
explosief, maar kent ook serene
momenten en is bovendien
heel theatraal: eenzelfde soort
energie willen wij ook oproe
pen." „Maar," vervolgt hij, „bij
ons zal er sprake zijn van het
werken van thema's, variërend
van skate-dance tot het surrea
listisch uitbeelden van dro-
Gerris vindt Rotterdam een
zeer goede stad om te skaten.
Verhalen over de wekelijkse
woensdagavondtocht door de
binnenstad ofwel 'skaten na het
eten' hebben hem reeds bereikt
en hij voorziet dat het skaten
dit jaar z'n grote doorbraak zal
beleven. Voor skate-dance geldt
dat misschien nog niet, maar
daar is hij niet rouwig om. Vol
gens hem is zelfs een waar
schuwing op z'n plaats: „Let
wel, de oefeningen die wij laten
zien zijn niet geschikt voor een
beginnend skater!"
Ish is zaterdag 11 september
te zien in het kader van Zap
Nation. Locatie: Schouwburg
plein. Tijd: 12.30-13.00 uur.
Komend seizoen is Ish o.a. te
zien in: Amsterdam, 28/1 en
19/1 De Meervaart; 2/2, Rijs
wijk, Rijswijkse Schouwburg;
16/2 Den Haag, Theater aan
het Spui; 26/2 Leiden, Leidse
Schouwburg; 23/3, 24/3 en
25/3 Rotterdam, Theater Zuid
plein.
'welke metafysische confronta
tie dit scenario oplevert'.
Het zeventiende World Wide
Video Festival duurt van 15 sep
tember tot en met 10 oktober
en heeft plaats op zes locaties
in Amsterdam. Onder de zeven
tig nieuwe producties uit vijfen
twintig landen worden naast
bijdragen uit grote westerse
landen ook inzendingen uit Ar
gentinië, Australië, Brazilië, Est
land, Japan, Libanon, Macedo
nië, Polen, Slovenië, Turkije en
2uid-Afrika vertoond.
De titel van het evenement is
de lading in de afgelopen zes
tien jaar steeds minder gaan
dekken. Het festival beperktzich
al lang niet meer tot de videota
pes waarmee het van start ging.
Naast de 'ouderwetse' video
kunst presenteert het festival
tegenwoordig ook veel 'media
kunst' als cd-roms, websites en
video- en mediainstallaties. Wie
een compleet overzicht van het
aanbod wil krijgen, kan tijdens
het festival een catalogus van
48Ö pagina's kopen.
MONTREAL De Canadees-Franse zan
geres Céline Dion gaat toch nog even
door met zingen. De 30-jarige zangeres
vertelde gisteren in Montreal dat ze een
nieuwe plaat met Engelstalige nummers
gaat opnemen, die in november moet uit
komen. Ook geeft ze in december nog ee
groot eindejaarsconcert.
Eerder kondigde ze aan drie jaar lang de
muziekbusiness te verlaten omdat haar
man en persoonlijk manager René Angelil
in april een huidkankeroperatie moest on
dergaan. Nu is haar voorlopig laatste pu
blieke optreden op 31 december in Mon
treal. „Ik denk dat dit de perfecte timing is
om aan het eind van het jaar afscheid te
nemen van de mensen van wte
den", aldus Dion.
Of ze werkelijk drie jaar stopt, blijft onze
ker. „Ik stop waarschijnlijk voor twee jaar,
misschien 2,5 jaar, of misschien drie jaar."
Ze zegt zich te willen concentreren op het
krijgen van een kind van haar 56 jaar oude
echtgenoot. foto reuters
'Een puur Nederlandse aangelegenheid'
De Europese Commissie (EC) legt zich neer bij de geldig
heid van de Nederlandse vaste boekenprijs. Een proce
dure die in april 1998 werd begonnen tegen de Konink
lijke Vereniging van het Boekenvak (KVB), is beëindigd.
amsterdam
De vaste boekenprijs geldt al
leen nog voor de verkoop van
Nederlandse boeken binnen
Nederland. Daarmee valt de re
geling niet onder de werkings
sfeer van het EG-verdrag, zo
luidt de motivering van het be
sluit.
Volgens de KVB heeft de
commissie met het besluit offi
cieel erkend dat de Nederland
se vaste boekenprijs een zuiver
nationale aangelegenheid is,
waarvoor alleen de Nederland
se overheid bevoegd is. Die
heeft op haar beurt de KVB in
april 1997 een ontheffing ver
leend voor het verbod op verti
cale prijsbinding. De vereniging
mag tot 2005 de prijs van boe
ken bepalen.
Toenmalig Europees com
missaris Van Miert (mededin
ging) begon in april 1998 de
procedure op grond van een
aanmelding uit 1962. Onderlig
gend argument was dat vrije
prijsvorming beter is voor de
consument. Maar volgens de
KVB en de toenmalig staatse
cretaris van Cultuur, Aad Nuis,
gaat dat bij boeken niet op.
Omdat van iedere tien titels er
slechts een winstgevend is,
zouden uitgevers in de verlei
ding komen zich alleen nog op
potentiële bestsellers te richten.
Dat zou volgens de KVB een
'enorme verschraling' tot ge
volg hebben.
Van Miert zei woensdag dat
de commissie geen andere keus
heeft. „Onze bevoegdheden
houden op bij de landsgren
zen", was zijn reactie. Maar vol
gens hem is met de ontwikke
lingen rond de verkoop via in
ternet en de opmars van elekro-
nische handel in het algemeen
onvermijdelijk dat het systeem
op termijn verdwijnt.
)olblij' is Cock Schenk. Na
'eel politiek geharrewar wordt
norgen het Drukkerijmuseum
eiden geopend. Het is een
geluk dat Schenk
n een oud schoolgebouw aan
le Hoge Morsweg terecht kon.
)e toekomstige bestemming
'an de collectie zet-, druk-, en
jindmachines van de voorma-
ige boekdrukker is lange tijd
nzeker geweest. Schenk slaag-
!e er aanvankelijk niet in een
jassende ruimte te vinden
[oor het historisch materiaal,
jtedelijk Museum De Laken-
ial, het oude Mostert-com-
>lex. het pand van voormalige
IdasS 'oekhandel Manifest zijn de
>ste!ling evue gepasseerd, maar ner-
t met pri 'ens was plaats voor Schenks
-gka^Wnes
loewel ook het oude school-
[ebouw zijn beperkingen heeft
t| [Schenk kan er maximaal drie
aar blijven en het gebouw is
igenlijk te klein voor de col-
I ectie - opent het museumpje
1 norgen officieel zijn deuren.
I 'let vier vrienden, die ook uit
t vak komen, zijn deze week
laatste voorbereidingen ge-
offen. Een bezoek aan het
schikking kreeg over automati
sche inleg ging de produktie
ineens omhoog naar zo'n 3000
vellen per uur. Dat heeft een
belangrijk effect gehad op de
ontwikkeling van kranten."
De automaat komt piepend in
beweging. Het is een van de
pronkstukken van Schenks ver
zameling. Hij heeft niet alle
machines in het museum kun
nen zetten. De collectie omvat
veelal grote apparaten en er is
simpelweg te weinig expositie
ruimte in het schoolgebouw.
Een deel van de machines is nu
elders in het gebouw opgesla
gen, de rest moet noodge
dwongen buiten onder plastic
staan. „Heel jammer", zegt de
eigenaar, „maar ik moet roeien
met de riemen die ik heb. Als ik
hier niet in had gemogen, had
ik eind dit jaar waarschijnlijk
alles moeten verkopen. De ge
meente heeft me niet erg ge
holpen. De afdeling cultuur en
educatie heeft helemaal niets
voor mij gedaan. Via grondza-
„Leiden is, na Amsterdam, altijd de grootste boekenstad van Nederland geweest." foto henk bouwman schoo1gebo^\^dgelcregen
een veer in de hand." wordt een creatief en educatief Nederland geweest. Er stonden Schenk laat zien hoe een pa-
muziek recensie
puseum moet e
Wie vervolgens de afdeling met gebeuren. Daarvoor hebben
antieke machines bezoekt c
dekt hoe het verder ging.
:schiedenis van de boekdruk-
inst worden. Schenk: „De
rsprong van de boekdruk-
inst gaat heel ver terug. Ei
genlijk is met het werk dat
jhonniken deden, het vervaar
digen van bijbels, de behoefte
"p boekdrukken ontstaan,
t verband proberen we dui-
f elijk te maken. Bij de ingang
fan het museum zit een mon-
pik gebogen over zijn werk,
s door de Schenk laat zien dat vanaf 1440
gezet en gedrukt werd. Met de
hand rangschikt hij enkele lo
den letters waarmee vervol
gens een afdruk gemaakt kan
worden. Ondertussen vertelt
hij: „Een museum is vaak een
statisch geheel. Dat wij het an
ders willen aanpakken stond
vanaf het begin vast. Een aan
tal vrijwilligers geeft demon
straties en uitleg bij de ver
schillende onderdelen. Het
s nog wel vrijwilli
gers nodig. We zijn nu welis
waar met zijn vijven, maar als
we al onze ideeën ten uitvoer
willen brengen is dat echt te
weinig. Maar ja, mensen met
ervaring in de drukkerswereld
zijn dung
belangrijke drukkerijen, zoals piersnijder, een stansmachine
Elsevier en Paetsen. We had- en een nietmachine uit 1880
den belangrijke uitgavèn, zoals werken. „Ik ben er helemaal
Terwijl Schenk r
de eerste Statenbijbel,
werkten belangrijke drukkers.
Plantijn heeft hier twee jaar ge
werkt als academiedrukker en
hofdrukker van Filips II. Hij
had in Antwerpen de belang-
drukpers van vlak na 1800
loopt vervolgt hij: „Het is bijna
vanzelfsprekend dat in Leiden
i drukkerijmuseum komt.
ijzeren rijkste drukkerij van Europa."
Schenk legt uit wat de rol
de ijzeren drukpers is geweest.
„Tot 1920 werd er met de hand
ingelegd. Een produktie van
Leiden is, na Amsterdam, altijd 300 vellen per i:
de grootste boekenstad van gangbaar. Toen r
klaar voor. Het gebouw i:
schoongemaakt, de machines
staan op hun plaats en de uit
nodigingen zijn de deur uit. Er
is echt niets meer dat de ope
ning morgen in de weg staat."
Drukkerijmuseum Leiden,
Hoge Morsweg 117. Ope
ningstijden: ma. en do. 10.00
tot 17.00 uur en op afspraak,
telefoon: 06-51342929. Op
werkdagen tussen 18.00 en
19.00 uun 071-5140748.
hans visser
Concert: "A night at the opera' met Dan
ny de Munk, Laura Vlasblom, Gail Gilmo-
Zou hij het echt kunnen? Zou
Danny de Munk, het vroegere
kindsterretje, dat niet veel later
verraste met hoofdrollen in een
indrukwekkende reeks musi
cals, echt het grote operareper
toire aankunnen? Zou hij zich
echt niet verslikken in Verdi en
Bizet? Gisteravond maakte hij
in het Amsterdamse Concertge
bouw zijn debuut als operazan
ger. En zie: dirigent Jules van
Hessen die hem tot dat vocale
avontuur had verleid, hoorde
het goed toen hij in De Munk
iets van een operastem meende
te herkennen.
Het was een opmerkelijk pu
bliek dat had plaats genomen
in de Grote Zaal. Iets té groot,
want de stoelen op de balkons
en achter het orkest waren ake
lig leeg. Maar op de begane
grond zaten niettemin veel
fans, collega's, vrienden en een
enkele belangstellende opera
liefhebber. De bezoekers wer
den om kwart over acht door
het Nederlands Theater Orkest
aardig onder spanning gezet
met Verdi's ouverture tot de
opera 'La forza del destino' om
vervolgens te zien hoe een klei
ne gestalte met een jongens
achtig glimlachje zijn entree
maakte en wat onwennig door
het orkest heen naar de solis
tenplaats schuifelde.
De Munk vergelijken met de
ervaren stemmen uit het opera
vak is niet eerlijk, dus ogen
dicht om zonder visuele aflei
dingen te kunnen luisteren
naar iemand die zingt voor wat
hij waard is. In de aria 'De miei
bollenti spiriti' van Alfredo uit
Verdi's 'La traviata' bleek dat
meteen al behoorlijk wat te zijn.
Danny bewoog zich behoed
zaam in het diepe. Hij zong wat
voorzichtig, hield zich duidelijk
in en ging reuze beheerst om
met het materiaal.
De aria miste daardoor net
dat zinderende en De Munks
grote naturel had door het vele
repeteren opeens iets schools.
Maar zijn verstaanbaarheid was
superbe en zijn vertolking zo
echt, zo eerlijk dat het zonde
zou zijn als hij het bij dit ene
experiment zou laten en zijn
voor het operavak nog jonge
stem niet de kans zou geven te
groeien.
Dat bleek ook in 'Lamento di
Frederico' uit 'L'Arlesiana' van
De Curtis en in het Napolitaan-
se 'Toma a Surrienta'. En wat
bleef hij schitterend overeind
naast de fysiek zeer aanwezige
Amerikaanse Gail Gilmore in de
Séguedille en het duet uit 'Car
men', een titelrol waarin ze
groeide op vele internationale
podia.
Na de pauze draaide alles om
de musical. En dus keerde De
Munk terug met een microfoon
in de hand. Jammer eigenlijk,
want juist de gekozen fragmen
ten uit 'Miss Saigon' en 'Les Mi-
sérables' hadden bij een akoes
tische aanpak de muzikale
meerwaarde naar boven kun
nen halen. De avond heette niet
voor niets 'A night at the opera'.
Maar nu bleven deze werken
van Boublil en Schönberg een
beetje steken in de sfeer van
een ritmisch versterkte na
maak-Puccini.
Dat neemt niet weg dat Dan
ny de Munk diepe indruk
maakte met 'Why God why' uit
'Miss Saigon' en 'Empty chairs'
uit 'Les Misérables'. En dan
'Maria' uit Bernsteins 'West Si-
de Story', een werk dat inmid
dels ruimschoots de status van
opera heeft bereikt. Het zijn al
lemaal vertolkingen die bewij
zen dat de zanger uit Purmer-
end vocaal nu écht rijp is voor
het écht grote werk.
Aldus speelde Danny de
Munk dankzij zangcoach Philip
Curtis een behoorlijke hoofdrol
in dit zorgvuldig om hem heen
gebouwde programma. Een rol
met een charmante jongens
achtige, onwennige uitstraling.
Prachtig, zoals hij het klassieke
podiumprotocol onbedoeld
omver schopte, bijvoorbeeld
toen hij al aan zijn volgende
aria dacht te kunnen beginnen
terwijl hij ruimte had moeten
maken voor een orkestraal in
termezzo. Alleen bij de toegift
ging het mis. Er was gekozen
voor een stevig stukje rock and
roll. En wèg was de feestelijke
sfeer rond deze vocale openha
ring. Rock is leuk, maar alles op
zijn eigen tijd en plaats.
