Zeer hoge opkomst bij
referendum Oost-Timor
Albanezen gebruiken blokkade om trauma's te verwerken
Buitenland
dwingt weer iemand
Ïoord-Ierland te verlaten
Spaanse eurocommissaris net aan goedgekeurd
Ruzie over KFOR-officier
na ongeluk in Macedonië
Doden door orkaan Dennis in VS
INSDAG 31 AUGUSTUS 1999
doemen voor Diana
JftRiis-LONDENFans van de precies twee jaar geleden overleden
prinses Diana leggen bloemen bij een standbeeld in Parijs. Het
leeld staat op de tunnel waar de Britse prinses in 1997 met haar
riend Dodi el-Fayed en hun Franse chauffeur omkwam. Een
Ijfwacht raakte bij de botsing tegen een paal in de tunnel zwaar
ewond. Ook bij Kensington Palace in Londen, waar Diana
froonde, hebben mensen bloemen neergelegd. Er was vandaag
i officiële herdenking. De twee zonen van Diana en prins
fcharles, William en Harry, brengen de dag door bij hun vader
p het koninklijke landgoed Balmoral. foto epa jack guez
lacht parlement Venezuela beperkt
iracas De wetgevende vergadering in Venezuela heeft gister-
'ond via een decreet de bevoegdheden van het parlement
terk ingeperkt. De Assemblée, waarin aanhangers van de po-
ulistische president Chavez 92 procent van de zetels in han
en hebben, had al eerder de macht van de volksvertegenwoor-
iging beknot en het merendeel van haar taken overgenomen,
het parlement heeft de oppositie de meerderheid. De maat
hei van de Assemblée is een reactie op een recente weigering
n het parlement om buitenlandse trips van Chévez goed te
/^Jdiljoenenbuit op Spaans vliegveld
alaga Vijf gemaskerde mannen met mitrailleurs hebben op
et vliegveld van de Zuid-Spaanse stad Malaga een veiligheids-
ansport overvallen. De mannen gingen er met zeker elf zakken
eld en edelstenen vandoor. De totale waarde ligt tussen de zes
i zeven miljoen gulden. Daarmee is het één van de lucratiefste
jofovervallen uit de Spaanse geschiedenis. De overvallers sloe-
toe op de vrachtterminal van de luchtvaartmaatschappij
ia, op het moment dat de zakken in het vliegtuig zouden
rorden geladen. Zij schoten in de lucht en ontwapenden een
(ewaker van het geldtransport. Een andere bewaker werd neer
slagen en raakte lichtgewond. Daarop laadden de overvallers
zaldcen in een kleine, gestolen vrachtwagen. De politie ver-
loedt dat de bandieten de Italiaanse nationaliteit hebben.
Cosmonauten bang voor ongeluk Mir
De laatste bemanning van de Mir, die zaterdag op aar-
terugkeerde, heeft gewaarschuwd dat het Russische ruimte
oncontroleerbaar kan worden nu het is verlaten. Op een
irsconferentie in het trainingscentrum voor kosmonauten bij
(loskou somde Viktor Afanasjev, de leider van de bemanning,
-Jo*n aantal mogelijke gevaren op. De druk in de cabine van het
|0) iation kan te laag worden, waardoor de volgende bemanning
ie de Mir moet voorbereiden op eep verbranding in de damp-
ng er niet meer in kan verblijven. Bovendien bestaat nog*al-
jjd de kans dat de vluchtcontrole op aarde een fout maakt die
et verlies van brandstof met zich meebrengt of van de controle
p de vliegrichting van het station.
tussen vechten met moslimrebellen
josKouRussische troepen hebben gisteren in de Kaukasische
Ipubliek Dagestan opnieuw zware gevechten geleverd met
■oslimextremisten. Bij de gevechten lieten vier soldaten het le-
tn en raakten er vijftien gewond, zo heeft het Russische minis
erie van binnenlandse zeiken bekendgemaakt. In de Centraal-
ziatische republiek Kirgizië zetten regeringstroepen gisteren
un luchtaanvallen voort tegen de moslimrebellen in het zui-
^n. De jongste strijd met de rebellen brak zondag uit. Volgens
e autoriteiten raakten toen zestien soldaten gewond.
Leider Lichtend Pad krijgt levenslang
Oscar 'Feliciano' Ramirez, de leider van de Peruaanse ter-
-kurbeweging Lichtend Pad, is gisteren wegens landverraad ver-
prdeeld tot levenslange gevangenisstraf. Dit heeft de hoge raad
-pn de militaire rechtbank bekendgemaakt. Rameriz werd op 14
het gezelschap van drie vrouwen gearresteerd in de dich-
1 jungle van Peru. Hij zal de rest van zijn verdere leven door-
rengen in de strafinrichting op de marinebasis Callao. Daar zit
ypk de legendarische oprichter van het Lichtend Pad, Abimael
i levenslange gevangennisstraf wegens terrorisme
Ramirez volgde Guzman in 1992 op. Lichtend Pad voert al
na twee decennia een bloedige geurrillaoorlog tegen de Peru-
nse staat, die naar schatting 30.000 mensen het leven heeft
bkost.
er leingen in elkaar geslagen en bedreigd
llOteifAST Rtr-ANP
ontac
1 Ierse Republikeinse Leger,
1 8rol heeft opnieuw een inwo-
van Noord-Ierland gedwon-
1 het land te verlaten. Een
entienjarige jongen is de
persoon die van de
rd-Ierse terreurbeweging te
heeft gekregen dat hij
24 uur het land moet
als hij niet dood wil.
jongen werd volgens de po-
door gemaskerde mannen
lkaar geslagen. Hij is met
ondingen opgenomen in
ziekenhuis.
IRA had eerder al vijf jon-
met de dood bedreigd als
provincie niet voor zater-
avond zouden verlaten. Vol
gens de IRA hebben de bedreig
de personen zich crimineel of
asociaal gedragen.
Als de IRA haar wapenstil
stand verbreekt, wordt haar po
litieke vleugel Sinn Fein uit de
vredesbesprekingen gezet. Het
plan om een regering te vor
men waarin alle politieke stro
mingen zijn vertegenwoordigd,
is dan van de baan.
Intussen heeft de Noord-Ier
se paramilitaire LVF gisteren
aangekondigd een tweede hoe
veelheid wapens in te zullen le
veren. De LVF, die strijdt voor
behoud van de unie met Groot-
Brittannië, is de enige terreur
beweging in de provincie die
tot nu toe wapens heeft afgege-
„Ik heb nooit, nooit iets te ma
ken met ook maar de geringste
fraude. Nooit!", bezweert de
Spaanse kandidaat-eurocom
missaris Loyola de Palacio, hef
tig gebarend. Als een Oosten
rijkse europarlementariër blijft
doorvragen over het misbruik
van Europese subsidies in de
Spaanse vlassector, gooit de
oud-minister van landbouw in
haar opwinding een flesje mi
neraalwater om. „Sorry dat u
door mijn vraag nat geworden
bent", klinkt het gevat. Het is
het enige vrolijke moment in
een verder vrij korzelig kruis
verhoor.
Volgens het Verdrag van Am
sterdam kan de nieuwe Euro
pese Commissie onder leiding
van de Italiaan Prodi pas aan de
slag als het Europees parlement
diens 'sterrenteam' heeft goed
gekeurd. Absolute integriteit,
hoge achting voor het parle
ment en kennis van zaken eist
het EP van alle negentien kan
didaten, aangezien de vorige
;-Santer door falen
op al deze drie punten ten on
der is gegaan. De Spaanse be
oogd commissaris voor trans
port en energie moest gisteren
als eerste door de mangel en bij
haar was er al meteen op het
punt van de integriteit een pro
bleem.
Gisteravond worstelde een
commissie van het Europees
Parlement nog met de vraag of
de Spaanse wel door de beugel
kan. Met name de Europese
Groenen en socialisten vonden
het optreden van De Palacio
(Partido Popular) 'zwak'.
Toch concludeerde Groen
links-delegatieleider Lagendijk
na afloop van het drie uur du
rende kruisverhoor: „Er komt
geen bloed aan de paal." De
Franse kandidaat-commissaris
Lamy, verdacht van bevoorde
ling van Franse bedrijven in de
tijd dat hij nog Brussels top
ambtenaar was, komt volgens
Lagendijk morgen in het EP
waarschijnlijk zwaarder onder
vuur te liggen.
Eurocommissaries Loyola de Palacio.
foto pierre thielemans ap
Bijna alle stemgerechtigden in Oost-Timor hebben giste
ren meegedaan aan het referendum over onafhankelijk
heid. De volksraadpleging is betrekkelijk rustig verlopen.
Wel werd een Oost-Timorese medewerker van UNA-
MET, de commissie van de Verenigde Naties die het re
ferendum organiseert, na sluiting van het stembureau
waar hij werkte neergestoken waarna hij overleed.
Tegen alle afspraken in had een
enkeling een kapmes bij zich.
Ook hielden militieleden zich
op bij het vliegveld, luttele kilo
meters buiten het centrum en
aan het strand, dichtbij een
kantoor van de afscheidingsbe
weging CNRT dat zij vorige
week vernielden.
Ondanks de aanwezigheid
correspondent
De grote vraag is echter of dat
zo blijft. Vanochtend werd er
alweer geschoten in de buurt
van de haven Dili. In tegenstel
ling tot gisteren paradeerden
leden van de gevreesde militie
Aitarak weer door de straten.
Jordanië sluit
Hamas-kantoren
tel aviv ad bloemendaal
correspondent
Jordanië heeft de kantoren van
de Hamas in Amman gesloten
en een aantal Hamas-mede-
werkers gearresteerd. Het bete
kent dat de Palestijnse islamiti
sche verzetsbeweging niet lan
ger zal kunnen opereren vanuit
de Jordaanse hoofdstad.
De sluiting van de kantoren
kwam gisteren op een moment
waarop de belangrijkste in Jor
danië gestationeerde Hamas-
leiders in het buitenland ver
blijven. Hun huizen in Amman
zijn gisteren doorzocht.
Israël en de Verenigde Staten
dringen al jaren aan op de slui
ting van de Hamas-bureaus in
Amman. Ook de Palestijnse
president Yasser Arafat heeft
Jordanië gevraagd om maatre
gelen, omdat het voortbestaan
van de Hamas.in dat land het
hem moeilijk maakt op te tre
den tegen Hamas-militanten in
de gebieden die onder zijn be
stuur staan.
Koning Hussein heeft steeds
geweigerd. Hij huldigde de op
vatting dat de Harnas het best
in de gaten kan worden gehou
den als ze niet ondergronds
hoeft te werken. De sluiting van
de kantoren is zonder twijfel
goedgekeurd door Husseins
opvolger, Abdallah II. Ze heeft
vermoedelijk vooral te maken
met de Jordaanse binnenlandse
politiek. De nieuwe koning lijkt
van plan bij komende verkie
zingen een grotere rol toe te
kennen aan politieke partijen,
inclusief het Islamitische Actie
Front, de politieke vleugel van
de Jordaanse Moslim Broeder
schap.
De broeders hebben bij dit
jaar gehouden gemeenteraads
verkiezingen al laten zien dat ze
sterk aan kracht hebben ge
wonnen. De Jordaanse regering
toonde zich vorige maand
openlijk bezorgd over wat ze
ziet als een toenemende infil
tratie van de Hamas in de broe
derschap, met een radicalise
ring als gevolg.
zwarte T-shirts gehul-
het rustig in de
hoofdstad van de voormalige
Portugese kolonie. De sfeer was
minder beklemmend dan eind
vorige week. Het verkeer leek
betrekkelijk normaal, kinderen
speelden op straat en er was
een aantal winkels open.
Schijnbaar koestert de bevol
king hoop dat de situatie verbe-
Vandaag is een begin ge
maakt met het per helikopter
overbrengen van de verzegelde
stembussen naar de hoofdstad.
Voordat het tellen van de stem
men begint, mogelijk morgen,
worden alle bussen
de inhoud vermengd
voorkomen dat herkomst van
stembiljetten tot een bepaalde
stembureau kan worden her
leid. Zo wordt de bevolking be
schermd tegen mogelijke repre
sailles van de verliezers.
Vandaag praten de rivalise
rende partijen onder auspiciën
van de Verenigde Naties over
verzoening. Dino Djalal,
woordvoerder van de Indonesi
sche regering, verklaarde dat hij
vastbesloten is rust en orde te
handhaven en benadrukte het
grote belang daarvan voor In
donesië zelf. Van een eventuele
opsplitsing van Oost-Timor kan
volgens hem geen sprake zijn.
Ook niet als de separatisten
SKOPJE-PRISTINA Rtr-AFP
De NAVO en Macedonië zijn
gisteren in een heftige discussie
verzeild geraakt over het voor
arrest van de Noorse KFOR-of
ficier die zaterdag het ongeluk
veroorzaakte waardoor de Ma
cedonische minister Stojkovski
om het leven kwam. De NAVO-
militair reed als spookrijder
frontaal tegen de auto van Stoj
kovski, wiens vrouw en dochter
ook om het leven kwamen.
De Macedonische politie
heeft de officier zondag gear
resteerd. Krachtens een ak
koord tussen Macedonië en
KFOR worden leden van de in
ternationale vredesmacht in
hun eigen landen berecht voor
misdrijven. Volgens KFOR is
Noorwegen verantwoordelijk
voor het onderzoek en niet de
voormalige Joegoslavische Re
publiek Macedonië. De Mace
donische media eisten dat de
Noor in Macedonië wordt be
recht. Gisteravond eiste de Ma
cedonische minister van bin
nenlandse zaken op de televisie
dat KFOR zijn nachtvluchten
met helikopters boven Skopje
beëindigt en dat de manoeu
vres van de NAVO-konvooien
gereguleerd worden.
Macedonië beklaagde zich
zondag bij de NAVO over het
gedrag van KFOR na het onge
luk. De staatstelevisie liet beel
den zien van een gevecht op de
plek van het ongeluk tussen de
Macedonische politie en mili
taire politie van KFOR. De
KFOR-militairen zouden de
plaatselijke politie gehinderd
hebben bij het onderzoek.
Skopje sloot zondag de grenzen
en schortte alle luchtverkeer op
om te voorkomen dat de NAVO
mogelijke verdachten het land
uit zou brengen.
Jacksonville De orkaan Dennis heeft tot nu toe drie mensen het leven gekost. De wervelstorm, waarin windsnelheden tot 160 kilometer per uur worden bereikt, bedreigt de Ameri
kaanse zuidoostkust. Hij raasde zaterdag over de Bahama's en bereikte gisteren de kust van de Amerikaanse staat North Carolina. Twee mannen overleden na een frontale botsing in
het noodweer op een snelweg in North Carolina. In Florida werd in het weekeinde het dode lichaam van een surfer gevonden. Meteorlogen zeggen dat nog niet duidelijk is hoe Dennis
zich verder gaat gedragen. Sommige deskundigen vrezen dat de storm vlak voor de kust zal blijven hangen. foto tim donnelly ap
ORAHOVAC HARALD DOORNBOS
CORRESPONDENT
Misschien zijn het niet de Russische
vredessoldaten die de vierduizend Al
banezen op de kronkelende weg rich
ting Orahovac proberen tegen te hou
den. De massale bijeenkomst heeft
meer weg van een 'praatgroep'. De
mannen en vrouwen praten bijna de
hele dag over maar één onderwerp: de
oorlog en de daarmee gepaard gaande
angsten en trauma's.
„Twintig procent van de mensen die
hier zitten, hebben serieuze psychi
sche problemen", zegt Gazmen Cen-
baza, één van de mannen die meedoet
aan de blokkade, die nu al haar tweede
week ingaat. Of hij zelf tot die twintig
procent hoort, weet hij niet. Maar
wanneer hij vertelt hoe hij de oorlog
heeft overleefd, spreekt hij op een
matte, treurige toon. „Toen de NAVO-
luchtaanvallen begonnen, ben ik in
een smeerput gekropen in de garage
van mijn huis en heb daar bijna drie
maanden in het donker gezeten om te
ontkomen aan de Serviërs", zegt Cen-
baza, die 22 jaar oud is maar er uitziet
alsof hij tegen het einde van de dertig
loopt. „Ik zette een kapotte tractor bo
ven de smeerput, sloot het gat af met
stukken hout en zette m'n schoen er
tussen om nog een klein beetje frisse
lucht te krijgen."
Eens in de twee of drie dagen kroop hij
eruit om zijn behoeftes te doen. Voor
zichtig, heel voorzichtig, om niet ont
dekt te worden door de Serviërs die tij
dens 78 dagen van luchtaanvallen veel
burgers van Orahovac vermoordden of
verjoegen. „Ik kon de Servische solda
ten soms horen, dat was zeer angstig,
want constant was ik bang dat ze me
zouden ontdekken en vermoorden.
Er kwam voor Cenbaza pas een eind
aan het donker toen NAVO-troepen in
juni Kosovo binnentrokken en de Ser
vische politie en het leger zich terug
trokken. „En dan willen ze nu Russi
sche troepen in Orahovac plaatsen",
roept hij verontwaardigd uit. „We we
ten allemaal dat de Russen achter de
Serviërs staan. Dit kunnen we niet to
lereren."
Cenbaza geeft toe dat de Russische
vredestroepen hoogstwaarschijnlijk
niet hetzelfde gaan doen als de Ser
viërs. Maar toch. Drie angstige maan
den in het donker in de smeerput kan
hij maar niet vergeten.
Overal hoor je de verhalen van angst
en trauma's. „Mijn oom is dood, kogel
door zijn kop", zegt een man. „We
missen kinderen, we weten niet waar
ze zijn", beweert een ander. „De Ser
viërs onthoofdden een oude man en
wilden onze vrouwen verkrachten",
zegt nog weer een andere man. „We
kunnen het hier nog wel een jaar vol
houden", aldus de 62-jarige Zyber Ze-
ka, „Velen van ons dachten dat we de
oorlog toch niet zouden overleven.
Dus het maakt ons allemaal nog wei
nig uit hoe lang we hier op de weg
moeten zitten."
Orahovac is één van de steden in Kos
ovo die het zelfs twee keer zeer zwaar
te verduren kreeg. Al in juli 1998 von
den er zware gevechten plaats in de
stad tussen Albanese rebellen en Servi
sche milities. Toen de rebellen verlo
ren, vluchtte de bevolking of verschool
zich wekenlang in de kelders om aan
de terreur van de Serviërs te ontko
men. Hierbij vielen ongeveer driehon
derd doden.
Tijdens de NAVO-luchtaanvallen was
het opnieuw raak. Veel burgers wer
den vermoord of verdreven. Grote
aantallen inwoners vluchtten de ber
gen in, waar ze drie maanden lang ver
bleven; bang, opgejaagd en hongerig.
Op dit moment kunnen de Albanezen
zich vrijelijk in Orahovac begeven. De
stad is in handen van Nederlandse
NAVO-troepen, die zéér populair zijn
bij de Albanezen. In een getto in het
centrum wonen nog drieduizend Ser
viërs. Volgens de Albanezen zijn zij
verantwoordelijk geweest voor de ter
reur en zullen zij beschermd worden
in het geval de Russen de stad binnen
trekken.
In de buurt waar de mannen op straat
zitten, hebben inwoners van Orahovac
stenen op de weg gelegd, in de vorm
van een tekst. 'World, don't let second
Srebrenica' staat er in gebroken En
gels. Ofwel: 'Laat de Russen hier niet
toe, want anders gebeurt hier hetzelf
de als in Srebrenica'. Bij de stenen ligt
ook een bijl. Volgens de Albanezen is
die van Russische makelij en gebruikt
door Russische huurlingen die tijdens
de oorlog over Kosovo aan de Servi
sche zijde hebben meegevochten.
Veel van de Albanezen zijn er werkelijk
van overtuigd dat de Russische vredes
troepen er op uit zijn om de Albane
zen hier te vermoorden. Geruchten
over Russische huurlingen zijn voor
deze mensen absolute waarheden ge
worden. Er circuleren kopieën van
Russische paspoorten, die als bewijs
moeten dienen dat de huurlingen hier
mee hebben gedaan aan de moord
partijen. Volgens Halid Krndali, een
42-jarige Albanees, lopen Russische
soldaten gedurende de nacht naar het
centrum van Orahovac om daar de
drieduizend Serviërs te helpen. Hij
heeft het zelf nog nooit gezien, maar
hij weet zeker dat het waar is. Een Rus
is net zo erg als een Serviër. En waar
om moet het nou net hèn overkomen
dat de Russen uitgerekend bij hen in
Orahovac komen. „Zelfs indianen zijn
welkom hier, zolang het maar geen
Russen zijn", grinnikt de man.
In deze agrarische samenleving, zo
vertellen de mannen, zijn muizen de
grootste plaag die je kan overkomen.
Zij eten immers al het graan op. Het is
daarom ook dat Cemal Canziba zegt:
„Zelfs één Rus is te veel, want een Rus
is als een muis: die vernielt uiteindelijk
alles."
