De tentakels van ING zijn overal voelbaar
Cees Griffioen: van
bakker tot KPN-topman
Economie
MAANDAG 30 AUGUSTUS 1999
Cees Griffioen (58) Is lid van de raad van bestuur Koninklijke PTT Nederland. Als hoogst verant
woordelijke voor de financiën van het concern reist hij de hele wereld rond om aandeelhouders
en beleggers ervan te overtuigen dat het telecommunicatieconcern zijn centen waard is.
LEEUWARDEN DOUWE WUBRANDS
Griffioen is geboren in Kamerik,
in de Utrechtse polder en leer
de er het buitenleven waarde
ren. „In grote steden voel ik me
thuis zolang ik er zakelijk wat te
zoeken heb. Maar verlang niet
van me om een weekeinde in
New York te blijven. Dat is vre
selijk. Dan moet ik in de polder,
op het platteland zijn", zegt hij
in zijn woning met een prachtig
uitzicht op het Tjeukemeer.
De arbeiderszoon begon zijn
carrière in de jaren vijftig als
brood- en banketbakker, het
enige vak dat hij destijds ambi
eerde. „Ik was vooral erg goed
in bruidstaarten." Als zeven
tienjarige vertrok hij met een
enkeltje en 400 gulden naar
Zuid-Afrika. Hij zou na verloop
van tijd de 25 werknemers tel
lende bakkerij van z'n oom
overnemen. Maar een hardnek
kig eczeem dwong hem het vak
op te geven.
„M'n handen konden niet te
gen de enzymen in de bakkerij
grondstoffen. Ik had onge
schoold zwart personeel. Als di
recteur moest je wel meedoen
om het werk voor te doen. Maar
dat ging niet." Griffioen was in
middels verslingerd geraakt aan
het land, maar een ander vak
dan bakker mocht hij van de
autoriteiten niet uitoefenen.
Hij probeerde in Besoetho-land
te blijven als manager van een
winkel die Britse producten
ruilde tegen lokale producten
zoals wol. „Toen ik solliciteerde
waren er twee vereisten: je
moest goed kunnen schieten en
goed kunnen paardrijden. Het
schieten ging goed, maar ik
werd afgewezen omdat ik niet
met m'n gat op een paard bleef
zitten."
Hij verpatste zijn laatste centen
aan een luxe terugreis met Pre
toria Castle en vierde achttien
dagen feest op de boot temid
den van blanke kolonialen, die
in Europa gingen studeren. De
terugkeer in Nederland was niet
makkelijk. „Je emigreerde voor
het leven. Wie het niet redde,
werd als een mislukkeling beke
ken. Ik was berooid, maar wilde
gaan studeren."
Economie leek hem wel wat en
via het telefoonboek kwam hij
terecht bij directeur Benoit van
het Economisch Technologisch
Instituut te Utrecht. „Hij vertel
de mij de hele middag over zijn
vak en ik werd enthousiast." In
een duizelingwekkend tempo
raasde Griffioen door de leer
stof. In twee jaar tijd volgde hij
ulovakken bij de LOI en deed
hij de avond-hbs. Om de studie
te betalen werkte hij 's avonds
als barkeeper en uitbater van
een zalencomplex voor feesten
en partijen.
Na de studie economie en de
opleiding tot register-accoun
tant werd mijn leven saai, aldus
Griffioen. Na vijfjaar stapte hij
in 1971 uit de accountancy voor
een baan bij verzekeraar Amev.
Via de directie van Arke Reizen
kwam Griffioen in de roerige ja
ren tachtig terecht bij Ultra
Centrifuge Nederland (UCN) in
Almelo. Het waren de jaren
tachtig van de brede maat
schappelijke discussie over
kernenergie. De gemoederen
liepen hoog op. Griffioen en
zijn gezin ondervonden daar
van de uitwassen in de vorm
van bedreigingen.
Griffioen doorstond alle com
motie. Sterker nog, hij deinsde
er niet voor terug om demon
strerende krakers een lift te ge
ven. „Lifters meenemen leidt
vaak tot verrassende ontmoe
tingen." Zo stapte in die roerige
tijd kraker Kasper uit Nijmegen
bij de Urenco- directeur in de
auto. „Hij zei: 'mooie auto, u
hebt zeker een goeie baan. Wat
doet u als ik vragen mag'. Ik zei
tegen de knaap dat hij dat niet
wilde weten. Toen hij aandrong
heb ik het toch verteld en ont
spon zich een alleraardigst ge
sprek met wederzijds zelfs enig
begrip", aldus Griffioen.
Kraker Kasper had zelfs gede
monstreerd bij UCN. Maar
Bankverzekeraar machtigste en rijkste belegger van Nederland
ING-bestuursvoorzltter G. van der Lugt. foto anp koen suyk
De machtigste en rijkste belegger van Nederland heet
ING. De bankverzekeraar bouwde de afgelopen twintig
jaar een netwerk aan belangen op dat zijn gelijke niet
kent. Van uitgever Elsevier tot softwareproducent Baan,
van kruidenier Ahold tot staalgigant Hoogovens, één van
de grootaandeelhouders is steeds: Internationale Neder
landen Groep. „Ze hebben een fundament van goud ge
legd."
DEN HAAG
ALEX BOCERS EN FRANK HENDRICKX
Het zijn ontelbare, dunne lijn
tjes die vanuit elke uithoek van
het land naar de Strawinskylaan
2631 in Amsterdam lopen. Het
hoofdkantoor van de ING is het
epicentrum van de Nederland
se economie. Er kan nauwelijks
iets gebeuren of de bankverze
keraar is er bij betrokken.
Als Vendex bekend maakt dat
het concurrent KBB wil kopen,
rinkelt meteen de kassa in de
Strawinskylaan. ING, een fusie
van NMB Bank, Postbank en
Nationale-Nederlanden heeft
bijna tien procent in handen
van de Bijenkorf. De bankverze
keraar is met een belang van 7,5
procent ook weer grootaan
deelhouder van Vendex, waar
door het concern de lucratieve
dubbelrol van koper en verko
per speelt.
De tentakels van ING zijn over
al voelbaar. Drie grote pensi
oenfondsen nemen de Nationa
le Investeringsbank over. Ruim
628 miljoen gulden stroomt
naar ING, want het conglome
raat blijkt vijftien procent van
de NIB aandelen in Handen te
hebben. Libertel maakt de gang
naar de beurs: bijna 3,1 miljard
gulden aan eenmalige baten
wordt bijgeschreven in de boe
ken van aandeelhouder ING.
De Finnen van Sanitec kopen
het Limburgse Sphinx en het is
opnieuw ING die profiteert
dankzij een belang van ruim ze
ven procent. Van Ommeren en
Pakhoed kondigen onder druk
van de aandeelhouders aan als
nog te fuseren. De koersen
scffieten omhoog en wie blijkt
in beide opslagbedrijven een
aanzienlijk belang te hebben?
ING.
„ING financiert de BV Neder
land", zegt R. Lokenberg van
Van der Hoop Effectenbank
dan ook. „Wie wil beleggen in
het Nederlands bedrijfsleven,
moet ING kopen", meent H.
Brouwer, analist van de Natio
nale Investeringsbank. „Het is
bijna een soort beleggings
maatschappij. Ze hebben in bij
na elk Nederlands beursfonds
een belang van meer dan vijf
procent." Er is dan ook nie
mand die zo sterk van de al
maar stijgende aandelenkoer
sen van de afgelopen jaren
heeft geprofiteerd als de bank
verzekeraar uit Amsterdam.
De belangen die in de afgelo
Het ING-gebouw in. Amsterdam ontworpen door de onlangs overleden architect Ton Alberts.
derlandse beursgenoteerde bedrijven zijn circa 45 miljard gulden
waard. Hieronder de belangen van ING in enkele van de belang
rijkste fondsen op de Amsterdamse beurs.
ABNAmro
Aegon
Ahold
Akzo Nobel
Baan
Buhrmann
Elsevier
Fortis
Hoogovens
Océ
Vendex
Wolters Kluwer
Unilever
(.bron Stichting Toezicht Effectenverkeer)
1.6,57 procent 11.400
5,31 procent 4.900
7,42 procent 3.500
10,60 procent 2.700
5,05 procent 3.000
5,47 procent 160
31,49 procent 1.700
15,31 procent 4.800
6,77 procent 300
6,33 procent 250
7,00 procent 300
9,40 procent 2.100
procent 3.500
miljoen gulden
miljoen gulden
miljoen gulden
miljoen gulden
miljoen gulden
miljoen gulden
miljoen gulden
miljoen gulden
miljoen gulden
miljoen gulden
miljoen gulden
miljoen gulden
miljoen gulden
pen twee decennia zijn opge
bouwd leveren inmiddels meer
op dan de resultaten van het
bank- en verzekeringsbedrijf. In
1998 was de nettowinst 5,8 mil
jard gulden. De beleggingen
stegen in dat jaar met bijna elf
miljard gulden in waarde. In
1997 bedroeg de winst 4,05 mil
jard gulden. De beleggingen
dikten in diezelfde periode
ruim 8,8 miljard gulden aan. In
1996 presenteerde het bedrijf
een netto resultaat van bijna 3,3
miljard gulden, maar bijna on
opgemerkt was de waarde van
de beleggingen met bijna 7,3
miljard gulden gestegen.
De aandeelhouder van ING
schiet er echter weinig mee op.
Het is de winst die telt bij de
beoordeling van een bedrijf en
de beleggingen lopen niet mee
in de winst- en verliesrekening.
Analisten denken dan ook dat
er op de beurs weinig rekening
wordt gehouden met de enor
me oorlogskas die ING inmid
dels heeft opgebouwd door
haar manifeste aanwezigheid in
bijna elke industrie van Neder
land. De pakketten aandelen
zijn inmiddels rond de 45 mil
jard gulden waard. Dat is veer
tig procent van de waarde van
ING op de Amsterdamse beurs,
momenteel zo'n 110 miljard
gulden.
De bankverzekeraar erkende
maandag dat wellicht de aan
delen in de concurrenten For
tis, ABN Amro en Aegon ver
kocht worden, als zich een
mooie overnameprooi in de VS
aandient. „Maar we kunnen in
dat geval net zo goed andere
pakketten verkopen", aldus een
woordvoerder. De mogelijkhe
den lijken onbeperkt. ING heeft
leningen noch uitgifte van
nieuwe aandelen nodig om een
megaovemame te doen. Het
concern kan een acquisitie van
33 miljard gulden helemaal uit
eigen zak betalen. Dan nog vol
doet de balans van het bedrijf
aan de strengste eisen van de
toezichthouders.
„Ze hebben een fundament van
goud gelegd", concludeert
Brouwer. De ideale basis om de
grote sprong voorwaarts te ma
ken. Erflater is de voormalige
topman A. Jacobs. Hij heeft het
beleid gestalte gegeven. Zoals
Fortis al het geld in onroerend
goed investeerde en daarmee
de grootste grondbezitter van
Nederland werd, zo groeide
ING uit tot superbelegger.
„Elke keer dat ze een paar cen
ten overhadden, stopten ze het
in aandelen", aldus Brouwer.
„Ze bouwden hun belangen
dusdanig op dat ze steeds meer
dan vijf procent in handen kre
gen van een bedrijf. Daardoor
heeft ING de belastingdruk om
laag gebracht." Bij een belang
van meer dan vijf procent is het
dividend dat het bedrijf uitkeert
aan de aandeelhouders belas
tingvrij. De bankverzekeraar
profiteert daarvan op grote
schaal, jaar in, jaar uit.
Langzaam komt echter ook de
kritiek. ING moet eens wat
doen met de 'verborgen' miljar
den. „Vooralsnog blijft het alle
maal papieren winst", conclu
deert ook Brouwer. Het con
cern zegt al jaren op zoek te zijn
naar een verzekeraar in de VS,
maar sinds de overname Equit
able of Iowa in 1997 blijft het
stil. Onlangs nam ING wel de
Duitse zakenbank BHF over,
maar dat gebeurde met het
'wisselgeld' dat de verkoop van
NIB en de beursgang van Liber-
ferkl
tel hadden opgeleverd. HP st
wachten is onvermindenPt e
aankoop van een grote v#pc
raar. „Dat heeft nog steetfen
ze prioriteit", aldus een \pg1
voerder. he
Tot die tijd blijft ING de r
tigste en rijkste belegger yf
Nederland. De macht wof
echter nauwelijks geëtalej>IDi
Het aantal commissariat^d
bestuurders van ING is zferi
perkt in verhouding met p J
langen. „Ze blijven redelip
de achtergrond", merkt ïïerl
wer van NIB op. „Het inzjoor
van macht druist tegen dpn.
derlandse cultuur in", zePlh
Lokenberg van Van der Ff's
Effectenbank. De werkelij
is waarschijnlijk anders.
afscheid ruim een jaar ge
liet ING-topman Jacobs dMt
schemeren hoe het er acfcpc
schermen aan toe gaat. „M
hoeven geen actie te voeruit
aandeelhoudersvergaderlezc
gen", aldus de topman. b'
eindelijk krijgen wij toch pbi
onzë zin."
[file
Cees Griffioen, lid van de raad van bestuur van KPN, op de steiger achter zijn woning aan het Tjeukemeer.
waarom was die actie zo plots
afgebroken, wilde Griffioen we
ten. „Hij zei: "We hadden een
andere topprioriteit. Er moest
een kraakpand in Amsterdam
ontzet worden, meneer.' Griffi
oen wil er maar mee aangeven
hoe betrekkelijk het demonstra-
tiegeweld soms was.
In 1988 kreeg Griffioen het ver
zoek om toe te treden tot de
raad van bestuur van KPN, wat
onder meer betekende de lei
ding van de beursgang van dit
bedrijf. „Ik had er niet veel zin
in, want ik zat bij UCN lekker in
m'n vel. Maar ik was 47 jaar.
Hoe groot is dan de kans dat je
nog eens dertien jaar net zo lek
ker zit? De sleur ligt op de loer.
Bovendien was het verzoek zo
indringend dat als ik nee had
gezegd, dat niet onbesproken
zou blijven. Dan had ik ook nee
tegen mijn toekomst gezegd."
Geen moment spijt heeft hij ge
had van de overstap. „Ik werkte
me een slag in de rondte, maar
het was en is een fantastische
job. Ik heb vreemde wissels in
mijn carrière gemaakt, maar al
le aspecten van vorige banen
vloeiden hier bij elkaar."
Na 30 augustus is het gedaan
met de rust. De halijaarcijfers
worden gepresenteerd en Grif
fioen gaat weer met vliegtuig en
auto op pad om cijfers toe te
lichten, lezingen te geven en
het bedrijf te promoten. Zodra
er een opvolger is gevonden,
treedt Griffioen terug. Bestuurs
functies in het onderwijs houdt
hij wel aan. „Onderwijs vind ik
belangrijk en brengt je in con
tact met andere werelden."
Hij zal na zijn pensionering va
ker thuis zijn en meer tijd aan
ige
vrouw en kinderen beste
„Graag zou ik met mijn itr
alle oorden nog eens bez
waar ik alleen het vliegve oi
de hotels heb gezien, ma ze
zal wel een droom blijve 11
Voorlopig lokt het vooru u
om met zijn surfplank er rd
boot het Tjeukemeer op fi;
