ultuur Kunst
'We doen ook graag iets geëngageerds'
Het is een hele mooie opstap voor me
T ussenrapportage
'oorlogskunst'
Lakenhal gereed
Ahoy stroomt vol voor Elvis
ERDAG 28 AUGUSTUS 1999
m rijsdam. 071-5356444, plv chef annet van aarsen 071-5356443
ieuwe LAK-cursussen
)en Theatersport, tapdans, salsa, capoeira, Japans tekenen,
amiek, pop- en soulzang, en gregoriaans. Een kleine greep
het nieuwe aanbod van LAKcursussen op het gebied van to-
- el, dans, literatuur, beeldende kunst, muziek en fotografie,
cursussen zijn voor iedereen toegankelijk. Maandag 30 au-
stus begint de inschrijving (ma. t/mvr, van 14.00 tot 16.30
r, dinsdag 14 september en woensdag 15 september ook 's
1 jnds van 19.00 tot 20.00 uur) bij het bureau van het LAK aan
Cleveringaplaats. Het cursusboekje is daar ook verkrijgbaar.
ibileumexpositie Galleria Propitia
1 >en Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van Galleria
jpitia wordt in het Leidse Centrum Beeldende Kunst (CBK)
n grafiekpresentatie gehouden van 26 kunstenaars. In Propi-
zelf is kleiner werk van dezelfde kunstenaars te zien. Het
K presenteert daarnaast in de Tuinzaal onder de naam
raphics' werk van jonge kunstenaars die op grensoverschrij-
ide wijze omgaan met het begrip grafiek. Er is werk te zien
ri Mariken Oltheten, Jan Hofman, Maria Chakarova en Fran
se Aguillard. Op de Graphics tentoonstelling wordt werk ge
ïnd dat met behulp van de computer en nieuwe media tot
nd is gekomen. Exposanten zijn onder anderen BIBO, Tho-
is Buxó, Claudie Cleen, Jan Kleingeld, Merit en Judith en Ha-
d Schouten. De tentoonstelling Grafiek in het CBK en Propi-
loopt tot en met 2 oktober. De expositie Graphics duurt tot
met 26 september.
;rie orgelconcerten Voorschoten
ftelij drschoten Beiaardier Heieen van der Weel bijt aanstaande
iandag het spits af van een nieuwe serie orgelconcerten in
orschoten. Vanaf 19.30 uur speelt Van der Weel op het caril-
dir van de Voorschotense Dorpskerk achttiende-eeuwse com-
I sities van Servaes de Koninck en S.L. Weiss en werk van he-
ndaagse componisten als Addie de Jong en Leen 't Hart.
!S, arna begint het orgelgedeelte met het echtpaar Bert Mooi-
ïn (orgel) en Wilanne Mooiman-Hoek (mezzo-sopraan) die
kken van Sweelinck, Stradella, Bach, Gluck en Saint-Saens
gehore brengen. De toegang tot alle concerten in de serie is
rchief Oversteegen bevat veel brieven
en d|i haag Het literaire archief van de onlangs overleden J.J.
i/an (eisteegen blijkt tal van brieven van bekende schrijvers als
inleviha Blaman, Hugo Claus, T.S. Eliot, W.F. Hermans en Gerard
alge /e te bevatten. Het Letterkundig Museum in Den Haag heeft
ijeen archief kortgeleden verworven. Oud-hoogleraar Oversteegen
;nter ireef de klassieke studie 'Vorm of vent' en richtte samen met
s de ës Fens en H.U.Jesserun d'Oliveira het literaire tijdschrift
eid. rlyn op. Hij was tien jaar lang directeur van de Stichting voor
idelij talingen, bestuurslid van Poetry International en één van de
yleden die Arthur Lehning voordroeg als winnaar van de P.C.
oftprijs 1999. In 1995 kreeg Oversteegen de Cola Debrotprijs
'gekend voor een tweedelige biografie over zijn in 1981 over-
en vriend. Dit jaar verscheen zijn biografisch getinte boek
alage'. Het archief van Oversteegen bevat ook documentatie
Inmiï1 on(^er anderen H.C. ten Berge, Jacques Hamelink en Ar-
r Lehning.
uziekleer in Bollenstreek
De nieuwe 'Basiscursus Muziekleer' begint in september
Lisse. De cursus is speciaal ontwikkeld voor alle amateurmu-
j en -zangers uit de Duin- en Bollenstreek die zich verder in
n hobby willen verdiepen. Niet het leren van theoretische be-
le ani:,Pen' niaar inzicht in de 'bouwstenen' van de muziek en het
idinJnen van ^et muzikaal gehoor zijn daarbij van belang. De
Tsus duurt één schooljaar en de lessen zijn in de Muziek-
'ams3iool Bollenstreek aan de Heereweg 181a in Lisse, tel 0252-
biJd9l34.
Spaapen en Innemee nu stand up comedians
Ze zijn uit elkaar maar
werken soms toch samen.
Robert Spaapen en Onno
Innemee vormden sinds
'91 het cabaretduo Bas
terd. Na zeven jaar begon
het een beetje te kriebelen.
Nu treden allebei op als
stand up comedians tij
dens de 'Nights of Come
dy' in de Burcht. Maar
hebben nog steeds niets
op met engagement of de
kleinkunst van een be
zwaard geweten.
leiden pablo cabenda
Spaapen: „Het was een echt
huwelijk. Ik zag Onno nog vaker
dan mijn eigen vriendin."
Innemee: „Nu zie ik zijn
vriendin vaker dan hem."
Grapje. Maar niet uit één van
hun conferences, echt niet. Aan
een terrastafeltje kan zich spon
taan een micro-conférence ont
vouwen als je de twee cabaret
exen maar even de ruimte geeft.
„De kroeg is tegenwoordig ons
podium." Als Robert iets zegt
dan reageert Onno daar spon
taan op. En soms wordt daar
vanzelf een grap uit geboren.
Maar die worden sinds '97 niet
meer samen op het podium uit
gevent. Want Innemee en
Spaapen zijn gelukkig geschei
den. Ze voelden zich namelijk
een beetje vastgeroest aan de
geijkte typetjes. Onno was altijd
de kleine, de schlemielige die
de grap afmaakte van Robert de
lange, de aangever.
„We kregen de seven year
itch. Je weet wel die periode dat
je het voelt kriebelen en je iets
anders wilt. We doen het nu
nog wel eens stiekem met el
kaar."
Zoals bijvoorbeeld in humo
ristische filmpjes voor TV West,
of nu tijdens de Stand up Co
medy Nights die vanaf 1 sep
tember wekelijks in Sociëteit De
Burcht worden gehouden. Al
staan ze bij het laatste niet sa
men tegelijkertijd op het podi
um. En ja het is anders. „Op het
podium praatte ik tegen Robert,
daar speel je tegen elkaar en
dan wordt het vanzelf toneel.
Onno Innemee en Robert Spaapen: „Zo, we hebben gelachen, nu is het tijd voor een integer liedje."
Als stand upper ben je meer de
verteller, je speelt tegen het pu
bliek."
Niet zwart-wit
Maar of dat voor hen het essen
tiële verschil is tussen stand up
comedy en cabaret?
Spaapen: „Het is allemaal
niet zo zwart wit. Theo Maas-
sen bijvoorbeeld, die wordt dan
wel cabaretier genoemd, maar
die doet in wezen exact hetzelf
de. Hij heeft er alleen een licht
plan bij."
Innemee: „En er gaat een
theatersausje overheen.
Wat wel typisch stand up is,
is het ongeremde, soms onfat
soenlijke publiek. „In de Come-
dykroeg aan het Amsterdamse
Max Euwe plein staat gerust ie
mand op om te zeggen dat je
'Grappiger moet wordee-
eeuuuh.' Zoiets overkomt je
niet in de schouwburg", licht
Spaapen toe. „Stand up heeft
niet dat cultuuretiketje", vol
gens Innemee. „En het had een
slecht imago door programma's
als moppentoppers, BNN. Maar
het bestaat eigenlijk al zo lang.
Wim Kan was de eerste Neder
landse stand up comedian. In
nemee: „Maar die zat altijd."
En ook al heeft een program
ma als de Stand Up Comedy
Factory het begrip een stuk be
kender gemaakt. Er is volgens
de Leidse stand uppers geen
hype. Alleen een logische voort
zetting van iets dat zo'n tien
jaar geleden al begon te borre
len. Toen vonden video's van
Eddie Murphy, Raw en Deli
rious al gretig aftrek. „Toen zag
je het voor het eerst, oh zo kan
dat dus ook. En je kreeg BBC op
FOTO HIELCO KUIPERS
de kabel. En vergeet niet dat
Theo (Maassen) en Hans
(Teeuwen) allebei uit het stand
up circuit kwamen. Zo gauw ze
succes kregen en gingen optre
den in de schouwburg werd het
opeens 'cabaret' genoemd."
Engagement
Maar dat is nog altijd wezenlijk
iets anders dan dat politiek ge-
engageerde. Robert illustreert
spontaan. „Jaaah, dat moment
in de show dat je voelt: 'zo, we
hebben gelachen, nu is het tijd
voor een integer liedje.'
Innemee: „absoluut zum kot
zen." Wat hij laatst nog gezien
heeft. „Die nieuwe show van
Hester Macrander, dat feminis
tische engagement van dat
mens. Ik had zoiets van tjonge
jonge ga toch je man lastig val
len.
Kijk, Robert en ik deden ook
graag iets geëngageerds in ons
programma, maar dan op een
veel persoonlijker toon. Dus
niet van: 'Erg hè, wat er in Tur
kije gebeurt.' Maar zetten liever
zo'n Turkse man neer op het
podium. We maken het per
soonlijker."
Spaapen: „Wat Wim Kan en
Freek de Jonge vroeger deden,
dat kon toen. Dat was gevaar
lijk, want niemand sprak dat
soort dingen uit in die mate.
Mensen die politici publiekelijk
te kakken zetten waren er niet.
Nu heb je, columnisten in dag-
week- en maandbladen. Dus
dat is niet bijzonder meer.
Mensen zijn niet meer onder de
indruk van politiek engage
ment."
Stand up
Onno worstelt op de achter
grond nog een beetje met het
begrip stand up.
Innemee: Wat vind jij van
de vergelijking stand up come
dy, fast food: fast humour. Dat
idee.
Het raakt niet echt een gevoe
lige snaar bij Robert: „Ja jee het
zijn namen, namen, namen."
Innemee: „Cabaretweb op
Internet, weet je dat dat ontzet
tend goed wordt bezocht door
vooral Russen. Die kennen het
begrip cabaret niet zoals wij.
Die denken bij cabaret gelijk
'Ha blote tieten'. Die schrikken
zich de pleuris als ze opeens
worden geconfronteerd met dat
smoelwerk van Youp van 't
Hek."
De eerste 'Night of Comedy' is
woensdag 1 september in de
Burcht-sociëteit, Burgsteeg 14,
Leiden, vanaf 20.30 uur. Ro
bert Spaapen is voor het eerst
op woensdag 29 september te
zien en Onno Innemee is 3 no
vember aan de beurt. In totaal
zijn er t/m 17 november twaalf
Nights of Comedy.
Ima Bjömdóttir: hele goede tweede op het Eurovisie Songfestival
-terdam els smit
:i rlin
jkhedioemt zich simpel Selma.
voluit heet ze Selma
isdóttir. Want ze komt uit
d. Uit Reykjavik om pre-
Ho(]te zijn en dat is niet zo ver-
erlijk, want bijna alle IJs-
|ers wonen in de hoofdstad
lat mooie, maar ook zo on-
(ergzame land. Veel mu-
behalve volksmuziek,
er nooit vandaan. Maar
het laatste Eurovisie
'estival weten we beter. En
Selma bezig met een solo-
|ère.
werd in Israël met het
'All out of luck' tweede,
Ie Zweedse inzending, en
iedereen vond dat onte-
En het was misschien
llemaal anders gelopen als
(deelrepublieken van voor-
Joegoslavië de punten
aan elkaar hadden gege-
Maar dat is nakaarten en
ia ziet het maar zo: „Het is
mooie opstap voor me ge-
t." Bovendien maakte dat
plaatsje verschil voor de
iders niet veel uit. Bij
ikomst werd ze als een hel-
lontvangen. En dan waren
bg de platenbazen,
bem het maar het Sound
«Show-effect. Daar hebben
ook menigmaal meege
zet dat niet de winnaar maar
andere finalist in het mu-
•ak belandde. En waar dat
Jte maken heeft? Dat is vra-
5 331 ïaar de mening van de vak-
En misschien heeft het te
:n met al bewezen talent in
verleden. Wat dat betreft
ielma een mooi lijstje over-
ligen, hoewel ze nog maar
n bel:
ar ij,.
;n- d€>k wil ze er graag alle toe-
ng bij geven, op die ene
dat ze in Amsterdam is ter
10 tie van haar single met
op het Songfestivalliedje en
iet land vast rijp te maken
het album dat dit najaar
mt.
Hing js een geroutineerde inter-
»ever geworden. „Komt
Jeruzalem. Van te voren
ik me niet gerealiseerd dat
p prijsveel belangstelling voor de
Selma Björndóttir:„lk heb mezelf altijd als een danser gezien en als choreografe.'
IJslandse inzending zou zijn.
Het overkomt je. Maar iedereen
was aardig. En wat ik daar ook
heb geleerd is: optreden voor
zo'n groot publiek. Meer dan
een miljard mensen hebben er
naar gekeken. Niet dat je dat
beseft als je op het podium
staat, maar er is iets in de sfeer
dat het heel erg internationaal
maakt en ook heel erg groot. En
in de zaal zaten ook al 2000
mensen natuurlijk."
En dat voor iemand die vijf
jaar geleden niet eens wist dat
ze goed kon zingen. „Ik heb
mezelf altijd als een danser ge
zien en als choreografe. Toen ik
10 was, ben ik met dansles be
gonnen. Daar lag mijn toe
komst, dacht ik. Hoewel, ik heb
ook nog overwogen om rechten
te gaan studeren. De advoca
tuur leek me en lijkt me nog
steeds ook een boeiend vakge
bied."
Maar ja, op haar 19de ont
dekte ze dat ze behalve kon
dansen ook kon zingen. En dat
heeft te maken met een ontwik
keling in de populaire muziek
op IJsland. „Vanwege mijn
dansachtergrond voelde ik me
aangetrokken tot musicals. Ik
kan echt zeggen dat ik met mijn
neus in de boter ben gevallen,
want zo'n jaar of vijf geleden
kwam 'Hair' naar IJsland. Voor
dien bestond er geen musical
cultuur bij ons. Maar 'Hair' was
zo'n groot succes dat er vraag
kwam naar meer musicals. En
zo ben ik als choreografe en als
danser betrokken geraakt bij
Jesus Christ Superstar', 'Cats',
Saturday Night Fever', 'Dirty
Dancing' en 'The Wall'."
In de theaterwereld met
vrienden onder elkaar kwam ze
er achter dat ze misschien ook
wel kon zingen. Regisseurs von
den dat ook en gezien haar er
varing als danser was ze na
tuurlijk geknipt voor meer mu
sicals. Ze speelde in 'West Side
Story', 'The Rocky Horror
Show' en, vorig seizoen als San
dy in 'Grease'. Bezig bijtje als ze
was trad ze ook nog op met een
band, Fantasia, en presenteer
de ze een lokale televisieshow.
En dan is daar nog de samen
werking met Thorvaldur Bjarni
Thorvaldsson. „Hij was de re
gisseur van 'The Rocky Horror
Show'. We konden het goed
met elkaar vinden. Behalve dat
hij een goede regisseur is, is hij
ook een begenadigd muzikant
en: hij schrijft songs. Ik wilde
me ook wel op dat terrein bege
ven en we hebben samen ook
liedjes gemaakt. Bijvoorbeeld
voor de film 'No Tracé'. Ze zijn
op cd verschenen en het zijn in
IJsland echt hits geworden."
Samen schreven ze ook het
liedje waarmee Selma naar Je
ruzalem zou gaan. Ook voor de
solo cd van Selma die nu op
stapel staat, werken ze samen.
„Het is een beetje een stroom
versnelling. Maar ik ben na
tuurlijk altijd al heel actief ge
weest. Nu gaat het misschien
een beetje een onvoorziene
kant uit. Maar ik neem elke dag
zoals-ie komt. Je weet ook niet
of dat solo-avontuur een succes
wordt. Zo niet, pech gehad.
Dan ga ik weer het theater in.
Er is daar zo veel te doen nu."
„Met de komst van de musi
cals is voor veel mensen de
drempelvrees weggenomen.
Vroeger waren er wel musicals
voor kinderen, maar dat was
dat. En voor de rest zetten niet
zo veel mensen een voet in een
theater. Nu, door de musicals,
hebben mensen zo'n gebouw
aan de binnenkant gezien. Ik
denk dat ze nu niet zo veel
meer schroom hebben om ook
naar toneelstukken en ballet te
komen kijken. Ik denk dat ik
aan die producties best een
steentje kan bijdragen. De re
giekant heeft me ook altijd ge
boeid. Er is in dit leven genoeg
te doen. Ik kijk wat er op m'n
pad komt en ik geniet van alle
dingen zo lang ze duren."
leiden cees van hoore
Het onderzoek naar zogenaam
de 'oorlogskunst' in het Leidse
Stedelijk Museum De Lakenhal
is voorlopig afgerond. De Ne
derlandse Museum Vereniging
gaf alle musea vorig jaar de op
dracht de herkomst na te gaan
van alle verworven kunstvoor
werpen en bruiklenen in de pe
riode 1940-1945. Cultuurwet
houder Alexander Pechtold:
„Het Gemeente-archief Leiden
heeft onderzoek gedaan naar
de periode 1938-1948, dus men
heeft de termijn wat ruimer ge
nomen. Er zijn meer dan vier
duizend documenten bekeken
en onderzocht. In sommige ge
vallen zijn er nogal wat losse
eindjes en de onderzoekers wil
len nog overleg met de rijks
commissie om die hiaten even
tueel op te vullen. Wellicht is er
nog ander, completerend mate
riaal. Je moet dit rapport dan
ook beschouwen als een tus
senrapportage."
„Die tussenrapportage geeft
een goed beeld van de volstrekt
chaotische, verwarrende tijd in
die oorlog, ook voor het muse
um. Wat dan opvalt, is dat er
weinig mis is gegaan. De heer
Pelinck, toenmalig directeur
van De Lakenhal moest net als
alle andere museumdirecteu
ren opgeven wat hij aan joodse
kunst, aan 'vijandelijk vermo
gen' zoals de Duitsers dat
noemdén, in huis had. Hij heeft
dat pas op het allerlaatste mo
ment gedaan. We verwachten
eind september bericht van de
rijkscommissie en komen dan
met het eindrapport."
De Lakenhal kreeg in 1939
een groot aantal zeventiende-
eeuwse meesterwerken in
bruikleen van de Duitse kunst
verzamelaar Alphonse Jaffé uit
Berlijn, die voor het nazi-regi
me vluchtte naar Londen.
Toenmalig directeur Pelinck
hield in 1940 vast aan de afge
sproken termijn van één jaar
bruikleen, ondanks herhaalde
verzoeken van de eigenaar om
de schilderijen naar Engeland
te verschepen. Daardoor kon de
beruchte Duitse Dienststelle
Mühlmann de hand leggen op
deze schilderijen en ze door
sluizen naar Hitier en Goering.
Pechtold: „Over Jaffé is destijds
een apart rapport gemaakt. Het
wordt bij dit rapport govoegd.
Voorzover mij bekend is er
niets nieuws meer gevonden."
rotterdam gpd
Elvis leeft! In elk geval voor z'n
fans, want het video-concert
van The ICing Of Rock 'n Roll op
9 maart 2000 in Ahoy is vrijwel
uitverkocht. Bijna alle tiendui
zend kaarten die vorige week
maandag, precies 22 jaar na z'n
sterfdag, in de verkoop gingen
zijn reeds aan de fan gebracht.
De kans op extra 'concerten' is
dan ook groot.
Presley heeft met deze 'Elvis
in Concert'-show al het Guin
ness Book of Records gehaald,
omdat het de eerste tournee is
van een artiest die niet meer
leeft. De bezoekers van de con
certen krijgen wel live muziek
te horen, maar Elvis zelf is
slechts te bewonderen op een
groot videoscherm. Oude con
certopnamen van The King zijn
ingenieus van alle muziek ont
daan, zodat alleen de zang
overblijft. De muziek wordt ge
speeld door een zestienkoppig
orkest.
Eerder reeds waren de avon
den met de 'computergestuur
de' Presley in de Verenigde Sta
ten en in Duitsland een door
slaand succes.
