Assemblee Wereldraad van Kerken op de hellii
Suriname met
'n vleugje India
Kerk Samenleving
ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1999
REDACTIE AAD RIETVELD. C
VANDAAG
28
De 'geleerdste aller kerkvaders' en 'leraar der
genade' werd hij genoemd, Aurelius Augustinus
(354-430): priester en later bisschop van de
stad Hippo. Maar hij is vooral bekend als schrij
ver van boeken als 'Belijdenissen' en 'De stad van God',
waarin hij denkbeelden naar voren brengt die nog steeds
de basis vormen voor het christelijk denken. Zo'n belang
rijk man als Augustinus moest natuurlijk heilig worden
verklaard. Zijn feestdag is 28 augustus, de dag dat Sint Au
gustijn, volgens een oude weerspreuk, 'de zomer in bed
stopt'.
Ganesja is de hindoegodheid, zoon van Sjiva, met een oli-
fantenhoofd. Vandaag is Ganesja jarig, wat reden genoeg
is voor een feestje.
29
Van de heilige van 29 augustus, Sabina, is wei
nig bekend. Ze stierf voor haar geloof, naar
men nu aanneemt ergens in 75 na Christus in
het Italiaanse Umbrië. Maar het kan ook an
derhalve eeuw later in Rome zijn geweest. Waarschijnlijk
had de bewuste Sabina een dienstmeid, Serapia, die ook
voor haar geloof moest sterven. Ook hier geldt dat niets
zeker is. Zelfs het gebeente dat jaarlijks centraal staat in
een dankgebed voor de heilige Sabina, is waarschijnlijk
niet van haar.
Paus in december naar Irak
bagdad Paus Johannes Paulus II bezoekt in december Irak. Hij
ontmoet tijdens zijn bezoek van twee dagen ook de Iraakse pre
sident Saddam Hussein. Dat heeft de patriarch van de Chaldese
kerk, Raphael Bidawid, gisteren meegedeeld. Volgens de patri
arch, die in de Libanese hoofdstad Beiroet verblijft, is de datum
van de komst van de paus nog niet vastgesteld. Maar hij zal lig
gen tussen 2 en 5 december. Het Vaticaan heeft het bezoek be
vestigd. De Verenigde Naties, die in 1990 een luchtembargo te
gen Irak afkondigde, moet de paus nog toestemming geven in
Bagdad te landen. De Chaldese kerk verenigt 800.000 van de
één miljoen christenen in het overwegend islamitische Irak.
Aartsbisdom zegt abonnement HN op
Zeist/Groningen De pastorale dienst van het aartsbisdom
Utrecht heeft het abonnement op het weekblad Hervormd Ne
derland per direct opgezegd. Hoofdredacteur W. van der Mei
den van HN vermoedt dat de opzegging te maken heeft met de
publicaties over de zeer behoudende standpunten over onder
meer homoseksualiteit en gemengde huwelijken van de nieuwe
bisschop van Groningen, W. Eijk. Deze week kopte HN op de
voorpagina: Bisschop Eijk. Meer griezelverhalen uit Groningen.
Volgens een zegsman van de diocesane pastorale dienst bestaat
er geen verband tussen de opzegging en de recente publicaties.
Nonnen bidden voor moeder Teresa
Calcutta Nonnen van de Missie van Liefdadigheid bidden bij
het graf van de stichtster van hun orde, moeder Teresa. De
plechtigheid vond plaats op de verjaardag van de vrouw, die be
kend stond als 'de heilige van de armen'. Moeder Teresa stierf
in september 1997 in Calcutta. De paus heeft voor haar heilig
verklaring dispensatie gegeven op de regels van de Rooms-Ka
tholieke Kerk, zodat de procedure versneld kan worden uitge
voerd. FOTO REUTERS
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Haaksbergen-Buurse, als predikant voor bijzondere werk
zaamheden bij Stichting Neijenborch, locatie verpleeghuis het Wieden-
broek te Haaksbergen, G.J. Bouwmeester te Usselo, die dit beroep heeft
aangenomen.
ïfo
geneve anp
De Wereldraad van Kerken moet nadenken over
een nieuwe manier om de band tussen de lidker
ken tot uitdrukking te brengen en te versterken.
De huidige zevenjaarlijkse assemblee, op wester
se parlementaire leest geschoeid, moet op de
helling. Dat stelt secretaris-generaal Konrad Rai
ser van de Wereldraad in zijn rapport voor de
vergadering van het centraal comité (algemeen
bestuur).
Het parlementaire model met de heerschappij
van de meerderheid moet volgens Raider plaats
maken voor een 'assemblee van de toekomst'.
Daarin zou de communicatie tussen de deelne
mende kerken centraal moeten staan. Het cen
traal comité moet uiterlijk in 2002 voorstellen
voorgelegd krijgen.
De Wereldraad van Kerken begon in 1996 aan
een bezinning op de eigen identiteit en de koers
voor de toekomst, onder de Engelse naam Com
mon Understanding and Vision (CUV). Het CUV-
document omschrijft de Wereldraad allereerst als
een 'gemeenschap van kerken'. Het zelfstandig
uitvoeren van programma's op het gebied van
kerkelijke eenheid, zending en gerechtigheid en
vrede vanuit het hoofdkwartier in Genève krijgt
daarmee minder nadruk.
Hoewel de precieze gevolgen van het nieuwe
denken nog onduidelijk zijn, verwacht Raiser dat
de dialoog tussen de lidkerken belangrijker zal
worden dan de programma's. Dat wordt volgens
hem al zichtbaar in de vormgeving van het 'oe
cumenisch decennium ter overwinning van het
geweld', dat in 2001 begint. De Wereldraad wil
dat niet vanuit Genève sturen, maar slechts loka
le kerkelijke initiatieven ondersteunen, stimule
ren en met elkaar in contact brengen.
Het decennium-thema raakt volgens Raiser,
„het hart van onze roeping als gemeenschap van
kerken". „Geweld in huis en op straat, tussen et
nische en religieuze groepen, binnen en tussen
naties en samenlevingen, is de sterkste ki
het menselijke gemeenschapsleven vei
Hij erkende dat de kerken met hun theo
tradities en machtsstructuren geweld
ben gerechtvaardigd. Ze zullen tijdens hei
nium dus ook de hand in eigen boezem
steken.
Vragen rond geweld en geweldlooshi
ben de Wereldraad al sinds de jaren zest
gehouden, constateerde Raiser. „We hel
een beslissend moment bereikt in het 1
controversiële oecumenische debat over
en geweldloosheid, oorlog en vrede,
heid en verzoening."
]e<
Hindoeïsme tweede niet-christelijke religie
Na de islam is het hindoeïsme in Nederland de
grootste niet-christelijke religie. Toch is deze
godsdienst, vanuit India en Suriname door de
hindoestanen naar Nederland gebracht, relatief
onbekend. Omdat het hindoeïsme door de Surinaamse
hindoestanen in ons land vooral als een
huisgodsdienst beleefd wordt, manifesteert ze zich
nauwelijks in het openbaar. Voor een buitenstaander
was het niet goed mogelijk zich er een beeld van te
vormen. Daarin is nu verandering gekomen. De
werkgroep Hindoeïsme van de Raad van Kerken
bracht onlangs een bundel artikelen uit, die
geschreven is door mensen die het hindoeïsme hebben
bestudeerd of zelf hindoe zijn.
door THEO KRABBE
Het boek betekent een verrij
king van de kennis van de twee
de niet-christelijke godsdien
sten in ons land. Indoloog
Corstiaan van den Burg geeft
een heldere inleiding over de fi
losofische en religieuze ontwik
keling van het hindoeïsme in
India. Theoloog en socioloog
Jan Peter Schouten beschrijft in
een overzichtsartikel de hoofd
lijnen van het hindoeïsme in
Nederland. Andere artikelen
gaan in op de rituelen, geloofs
praktijken, jaarlijkse feesten en
de maatschappelijke positie
van de Surinaamse hindoege
meenschap in Nederland.
Het hindoeïsme is meer dan al
leen een religie. Door zijn histo
rische verwevenheid met de In
diase maatschappij is het een
complex van godsdienstige, so
ciale, economische en politieke
elementen, die nauw met el
kaar samenhangen. Ze zijn zo
sterk met elkaar verweven dat
zelfs godsdienstwetenschap
pers geen antwoord hebben op
de vraag of het kastenstelsel in
India een economische of een
religieuze grondslag heeft.
In Nederland leven zo'n 70.000
hindoes, van wie de meesten
hindostaanse Surinamers zijn,
stelt Schouten vast. Deze hin
dostaanse Surinamers zijn af
stammelingen van Brits-Indi
sche contractarbeiders die van
af 1873 op de Surinaamse plan
tages te werk werden gesteld. In
1863 schafte Nederland de sla
vernij af. In Suriname verlieten
de vrij geworden zwarte arbei
ders massaal de plantages.
Nieuwe werkkrachten moesten
worden aangesteld. Ze werden
geworven in het noordoosten
van Brits-Indië, de provincie
Hindostan, en kregen een con
tract voor vijf jaar. Daarna kon
den ze gratis terugkeren naar
India, maar ook mochten ze
met een klein startkapitaal een
toekomst in Suriname opbou
wen.
Ongeveer 22.000 contractarbei
ders kozen ervoor om te blij
ven. Zij groeiden uit tot de
grootste bevolkingsgroep van
Suriname. Deze Surinaamse
hindostanen was er veel aan ge
legen om hun uit India meege
brachte godsdienstige traditie
te bewaren. Eenvoudig was dat
niet door de veranderde om
standigheden. Zo groeide een
geheel eigen Surinaamse vari
ant van het hindoeïsme.
Anders dan het Indiase hindoe
isme kent het Surinaamse hin
doeïsme geen kastenstelsel. Het
kastenstelsel in India is een ge
sloten systeem met een hiërar
chische ordening van sociale
groepen, gebaseerd op het ritu
ele (niet hygiënische) rein
heidsprincipe. Het reinst, het
meest doordrongen van de
goddelijkheid, is de priesterkas
te, de brahmanen. Onderaan
staan de minst reinen, de 'on-
aanraakbaren'.
Dat hiërarchische bouwwerk is
religieus gelegitimeerd. Hin
does geloven dat iemand hoog
in de hiërarchie zit ten gevolge
van 'reine' handelingen in een
vorig leven, omdat 'onreine'
handelingen hem laag zouden
hebben ingeschaald. Er zijn
strikte regels voor de omgang
Hindoeïsme in Nederland: een vrouw offert melk aan de olifant-god Ganesj in een een tempeltje in Apeldoorn.
tussen de kasten, voor de be
roepen die ze kunnen uitoefe
nen en voor onderlinge huwe
lijken. Zo geldt het bijvoorbeeld
als zeer verontreinigend om
voedsel of drinken aan te ne
men van iemand uit een lagere
kaste.
Die regels konden de Hin
dostaanse contractarbeiders
niet meer in acht nemen. Op de
reis van India naar Suriname en
op de plantages waren ze ge
dwongen met elkaar op te trek
ken en verdween de traditione
le beroepenverdeling. En er wa
ren zo weinig vrouwen meege
komen, dat trouwen binnen de
eigen kaste niet mogelijk was.
Alleen de extremen bleven be
staan: de brahmanen en on-
aanraakbaren.
De brahmanen hielden het
godsdienstig besef levend, maar
zij beperkten zich hoofdzakelijk
tot het ritueel. Zij bereidden de
jaarfeesten voor en voltrokken
de overgangsriten van geboor
te, puberteit, huwelijk en dood.
De kennis over leer en midde
len om uiteindelijk verlost te ra
ken van de aardse gehechtheid,
de essentie van het hindoeïsme,
viel echter buiten hun gezichts
veld.
Na de onafhankelijkheid van
Suriname in 1975 kwamen veel
hindostanen naar Nederland.
Hier werd het voor hen nog
moeilijker om hun eigen cultu
rele en godsdienstige identiteit
te bewaren. Ook al omdat de
hindoes geen kerkgenootschap
kennen en vaak slecht georga
niseerd zijn, zodat het moeilijk
is om een gezamenlijke positie
tegenover de overheid en ande
re godsdiensten in te nemen.
Toch hebben de Surinaamse
hindostanen zich goed inge
burgerd en hebben zij zich
staande weten te houden, zon
der hun eigen achtergrond te
verloochenen, concludeert
Schouten in zijn overzichtsarti
kel.
Indoloog Christaan van den
Burg zet beknopt het pantheïs
me (het veelgodendom), de ver-
lossingsleer en de reïncarnatie-
leer van het hindoeïsme uiteen.
Volgens het hindoeïsme is de
schepping doortrokken van de
ontvouwing van het goddelijke
principe, de oerbron van het
bestaan. Dat geloof uit zich in
de eerbied voor alles wat leeft,
in runderverering en vegetaris
me. Er loopt een rangorde van
het doordrongen zijn van god
delijkheid en de daarmee ver
bonden rituele reinheid via het
goddelijke principe, het 'Brah
man', de goden, de mensenwe
reld, waar de brahmanen aan
de top staan, lagere sociale
groepen, naar de dieren en de
dingen.
De wezenlijke bestemming van
de mens ligt in het goddelijke,
dat hij door zelfvervolmaking
kei:
Di
aié
kan bereiken. Maar de v|de
sing van de aardse gehe
wordt verhinderd door
'karma', het positieve ei
tieve saldo van zijn vroe e d
handelen. Dat karma is
zwaar lot, dat de mens
de hals heeft gehaald. Zi p
de mens zijn karma nog V
volledig heeft geboet en
onvoldoende gevorderd f
de weg van zelfvervolm;
realisatie van het godde
zichzelf, is hij gedoemd
nieuw geboren te worde
Een visie, die de optimi;
aanhangers van reïncarCrf*
onder de new-agers en
tenen te denken zou mi
geven. Maar ook op
punten biedt de bundel
schat aan informatie, di ijftij
een breed publiek toega 1C£
is gemaakt.
Hindoeïsme in Nederland,
van Dijk e.a. (red), Uitgeveri
Prijs 39,90 gulden.
weeroverzicht buitenland
Weersvooruitzicht KNMI
Geldig tot en met zaterdag.
Noorwegen:
Vrijdag in het uiterste noorden
nog droog en wat zon. Verder
veel bewolking en af en toe re
gen. Zaterdag in het zuidoosten
droog en zonnige perioden.
Maxima tussen 15 en 19 graden,
bij Oslo zaterdag middagtempe-
ratuur rond 23 graden.
Zweden:
Wolkenvelden en plaatselijk wat
regen. Zaterdag in het midden
en zuiden droog en zonnige pe
rioden. Maxima van 17 graden in
het noorden tot 21 in het zuiden.
Zaterdag in het zuiden iets war
mer.
Denemarken:
Wolkenvelden en vrijdag kans op
een bui. Zaterdag wat meer zon.
Maxima omstreeks 21 graden.
Engeland, Schotland, Wales en
Ierland:
In het zuiden droog en vooral za
terdag zonnige perioden. In het
noordwesten meer bewolking en
kans op wat regen. Middagtem-
peratuur van 17 graden op de
Hebriden tot 23 in de omgeving
van Londen.
België en Luxemburg:
Vrijdag nog kans op een bui. Ver
der droog en geleidelijk meer
zon. Maxima oplopend naar 23
graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zonnige perioden maar vooral
vrijdag ook kans op een regen- of
onweersbui. Maxima tussen 23
en 28 graden.
Portugal:
Zonnig maar langs de noordwest
kust ook enkele wolkenvelden.
Maxima oplopend naar 24 gra
den bij Porto en 35 in het zuid
oosten.
Madeira:
Perioden met zon en droog.
Maxima rond 27 graden.
Spanje:
Droog en vooral in het zuiden
veel zon. Elders wat meer bewol
king en vooral in de Pyreneeen
kans op een regen- of onweers
bui. Maxima aan zee van 24 gra
den langs de noordwestkust tot
30 in het oosten en zuiden.
Landinwaarts middagtempera-
tuur tussen 32 en 38 graden.
Canarische Eilanden:
Zonnig, maar aan de noordkant
van de eilanden ook enkele wol
kenvelden. Droog. Maxima tus
sen 27 en 33 graden.
Tunesië:
Overwegend zonnig en zeer warm
met maxima tussen 36 en 42
graden.
Zuid-Frankrijk:
Vrijdag overwegend zonnig. Za
terdag meer bewolking en vooral
in de bergen kans op een regen-
of onweersbui. Maxima van 25
graden langs de westkust tot on
geveer 31 in het zuidoosten.
Mallorca en Ibiza:
Droog en flink wat zon. Maxima
rond 32 graden.
Italië:
Zonnige perioden maar vooral in
het noorden ook een enkele re
gen- of onweersbui. Maxima tus
sen 28 en 33 graden.
Corsica en Sardinië:
Droog en flink wat zon. Maxima
rond 30 graden.
Malta:
Vrijdag enkele wolken, verder
veel zon. Maxima rond 32 gra
den.
Griekenland en Kreta:
Vooral aan zee veel zon. Landin
waarts ook wat wolken en kans
op een lokale regen- of onweers
bui. Maxima tussen 26 en 30
graden.
ZONDAG 29 AUGUSTUS 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 06 47 Zon onder 20.34
Maan op 21.58 Maan onder09.25
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 06.02 18.23 05.35 17.56
Laag 01.56 13.55 01.37 13.36
MAANDAG 30 AUGUSTUS 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 06.49 Zon onder 20.32
Maan op 22.22 Maan onderl0.42
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 06.37 19.02 06.10 18.35
Laag 02.25 14.24 02.06 14.05
Weerrapporten 27 augustus 08 uur:
Stockholm
Warschau
Wenen
z°nnig
V warmtefront
sneeuw koufront
hagel L 'agedruk
windrichting H hogedruk
Turkije en Cyprus:
Aan zee droog en flink wat zon.
In het binnenland meer stapel
wolken en kans op een regen- of
onweersbui. Maxima aan zee tus
sen 28 en 34 graden, maar in
Noordwest-Turkije iets minder
warm.
Duitsland:
wind temp neersl Oslo
Amsterdam half bew zzw3 24 16 0 0
De Bilt half bew. zw3 25 15 0.1
Deelen licht bew. zw3 25 14 0 5
Eelde zwaar bew zw4 24 14 1.0
Eindhoven zwaar bew. zzw3 26 13 0.0
Den Helder zivaai bew w4 22 17 0.0
Rotterdam hall bew zw2 23 16 0.1
Twente zwaar bew zw4 26 14 0.1
Vhssingen half bew. zw6 22 16 0.1
Maastricht half bew. zw4 25 15 0.1
Aberdeen half bew zw2 22 13 0.1
Athene onbewolkt nno3 30 21 00
Barcelona zwaar bew. n3 29 23 20
Berlijn licht bew. zw2 22 15 1.0
Boedapest half bew no 1 24 12 0.0
Bordeaux zwaar bew. ono3 25 18 0.0
Brussel half bew. zw2 24 14 0.1
Cyprus onbewolkt nol 31 24 00
Dublin half bew. zw3 19 10 2 0
Zonnige perioden maar vooral
vrijdag ook kans op een lokale re
gen- of onweersbui. Maxima
rond 24 graden.
Zwitserland:
Vrijdag flink wat zon en vrijwel
overal droog. Zaterdag meer wol
ken en een lokale regen- of on
weersbui. Maxima tussen 23 en
28 graden.
Oostenrijk:
Nu en dan zon en kans op een
regen- of onweersbui. Maxima
rond 24 graden.
21 16 20.0
24 16 0 4
17 13 00
25 16 29 0
26 16 2.0
24 16 0.2
16 15 0.0
28 26 00
28 18 0.0
26 18 23.0
24 13 0.1
21 15 0.2
32 16 0.0
29 21 0.0
34 20 0.0
33 23 0.0
21 10 0.0
21 17 3.0
26 22 02
18 14 17 0
24 16 0.0
26 15 0.2
31 23 0.0
30 18 0 0
17 16 00
17 10 00
24 16 0.1
23 16 3.0
35 26 0.1
19 8 0.0
27 23 00
19 6 0.0
24 19 0.0
31 26 0 0
•23 21 66.0
32 23 0.0
31 25 3.0
26 21 0.1
39 26 0.0
24 15 0!0
Polen:
Vrijdag in het oosten eerst nog
zonnig. Verder wisselend be
wolkt en kans op een regen- of
onweersbui. Maxima rond 22
graden.
L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
:ek
half bew
half bew.
onbewolkt
onbewolkl
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
regenbui
half bew
Bangkok half bew
Buenos Aires onbewolkt
Casablanca zwaar bew
Johannesburg onbewolkt
Los Angeles onbewolkt
New Orleans halt bew.
New York zwaar bew.
TelAviv zwaar bew.
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging.
Ma.t/m/vr 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12 00 uur 071-512
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L F. Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
F. Blok, chef eindredactie algemeen
T Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D.C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin-en Bollenstreek
W.F. Wegman, chef redactie Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071 - 5323 508
Familieberichten. 023- 5317 3
023- 5320 216
Redactie: 071- 5321 921
Hoofdredactie: 071- 5315921
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8 30 totf u
071-5356 230
RUBRIEKSADVERTENTII eld
Maandag t/m vrijdag van 8.30 to% 7l
071-5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging vi
het automatisch afschrijven van het
abonnements- geld, ontvangen 1,-
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (bin
worden verzonden geldt een toeslag b
aan portokosten per verschijndag.
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSEltj
Voor mensen die moeilijk lezen, sli
hebben of blind zijn (of een anderf
leeshandicap hebben), is ei
van het regionale nieuws uit het L< eau
Dagblad op geluidscassette beschil
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lectuur,
bec
Auteursrechten voorbehoui d tf
Dagbladuitgeverij Damia lsjj
z i
K
N H U I
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderc
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth, tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord. tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111
thi
lies
