Water staat Surinaamse rijstboer aan de lippen
Italiaanse justitie heeft
een manager nodig
Malaise in Roemenië nog lang niet voorbi
Buitenland
MAANDAG 23 AUGUSTUS 1999
NIEUW-NICKERIE ARMAND SNUDERS
CORRESPONDENT
Je zult maar een kleine rijstboer
in Suriname zijn. Nog voordat
je inzaait, weet je dat de oogst
nauwelijks voldoende opbrengt
om de kosten te kunnen dek
ken. Inefficiënte werkmetho
den, een weinig coöperatieve
overheid en manipulaties van
tussenhandelaren en expor
teurs hebben de ooit florerende
Surinaamse rijstsector in een
diep dal doen belanden. Van de
ruim 50.000 hectare aan be
schikbaar rijstareaal is dit sei
zoen slechts 20.000 hectare in
gezaaid.
Veel geluk heeft Anand Bisessar
de laatste vijf jaar niet gekend.
Zijn bescheiden areaal van drie
hectare, aan de rand van
Nieuw-Nickerie in het rijstdis
trict Nickerie, heeft hem al die
jaren verlies opgeleverd. „Het
eerste jaar door gebrek aan wa
ter. De tweede keer door een
nare bacterie. Het derde jaar
had ik een goede oogst, maar
betaalde de tussenhandelaar
niet. De laatste jaren zijn de
kosten om in te zaaien en te
oogsten hoger dan de op
brengst geweest."
De klad zit in de Surinaamse
rijstproductie. Suriname heeft
een rijstareaal van ongeveer
50.000 hectare. In 1995 leverde
dat nog 65 miljoen kilo rijst op,
waarvan 43 procent werd uitge
voerd, met name naar Europa.
Maar vier jaar later liggen de
opbrengsten aanmerkelijk la
ger. Dit seizoen is bovendien
slechts veertig procent van het
beschikbare areaal ingezaaid,
omdat veel rijstboeren het
hoofd in de schoot hebben ge
legd of financieel niet meer in
staat zijn om in te zaaien. De
verwachting is dat de oogst dit
najaarsseizoen zelfs onvoldoen
de is om de lokale markt te
kunnen voorzien. De regering
heeft opnieuw plannen aange
kondigd om de sector nieuw le
ven in te blazen, maar daar
hebben nog maar weinig men
sen vertrouwen in.
Eind vorig jaar liepen protesten
in Nickerie uit op gevechten
tussen boeren en politie. Enkele
rijstboeren gingen zelfs in hon
gerstaking en de toevoer van
rijst naar de hoofdstad Parama
ribo werd stilgelegd om de ei
sen kracht bij te zetten. Die ei
sen waren een schuldsanering
en een dollarvaste opbrengst
voor de rijst. Van de afspraken
die uiteindelijk met de regering
werden gemaakt, is tot op he
den niet veel terecht gekomen.
De boeren zeggen nauwelijks
kostendekkend te kunnen wer
ken, omdat zij nog altijd te ma
ken hebben met de enorme
waardedaling van de Surinaam
se gulden ten opzichte van de
dollar en Nederlandse gulden.
De productiekosten bedragen
rond de elf dollar per baal van
79 kilo, terwijl de opbrengst, af
gezet tegen de huidige koers,
slechts zes dollar bedraagt. De
boeren hebben berekend dat zij
pas bij een prijs van twaalf dol
lar per baal rendabel kunnen
werken. Dat zou de rijst voor de
Surinaamse bevolking onbe
taalbaar maken.
Daarnaast zijn veel rijstopko-
pers in totaal nog miljoenen
dollars verschuldigd aan de
boeren, die daardoor niet in
staat zijn zaaigoed en bestrij
dingsmiddelen in te kopen. Bij
de banken hoeven de boeren
ook niet voor financiering meer
aan te kloppen, omdat de
meesten van hen al tot over de
oren in de schulden zitten.
De Federatie van Agrariërs en
Landarbeiders (FAL) spreekt
van een vicieuze cirkel waarin
de boeren terecht zijn geko
men. Als de regering haar toe
zeggingen van eind vorig jaar
was nagekomen, dan zou dit
seizoen tachtig procent van het
areaal zijn ingezaaid", zo
meent de belangenorganisatie.
Volgens FAL-secretaris Daya-
nand Dwarka zijn de meeste
boeren radeloos. Hij meent dat
ook het wegvallen van de LVO-
regeling, anderhalf jaar gele
den, waarbij de Surinaamse
rijst voor de Europese markt op
de Antillen werd verwerkt, een
negatief effect heeft gehad op
de prijs. „Door de gunstige in
voerregeling van Europa lag de
prijs van een ton cargo op vier
honderd dollar, maar sinds vo
rig jaar, na het afschaffen van
de regeling, was dit nog geen
driehonderd dollar."
Dus na jaren van voorspoed en
grote oogsten zitten veel agrari
ërs nu aan de grond. Districts
commissaris Rachied Doekhie
van Nickerie meent dat de boe
ren dit voor een deel aan zich
zelf hebben te wijten. „Ze heb
ben in de jaren dat het goed
ging, niet aan de toekomst ge
dacht. Ze kochten machines
waarvoor een areaal eigenlijk te
klein was. En als ik zie dat som
migen er drie auto's, een groot
huis en een paar buitenvrou
wen op nahouden, heb ik er
wel eens spijt van dat ik geen
rijstboer ben geworden. En nu
gaat het wat minder. Ze werken
inefficiënt en volgens metho
ITWERPI
den die achterhaald zijn
staan niet open voor nii
ontwikkelingen. Ze doei
raak."
De hoop van veel boeri
vestigd op het Anne van
Rijstonderzoekcentrum
rie, kortweg ADRON. Dij èrpen
geleden startte de organi e
met onderzoek en de oni nj
ling van nieuwe rijstrass j|g__
Over enkele weken word al Ver<
Europolder in het distric *jU-da
nieuw modern rijstonde >GeId\
centrum in gebruik geni >VUM
gefinancierd door de Eu mu
Unie. De EU trekt in tot; jm we
ven miljoen gulden uitv ftappi
verschillende projecten
Surinaamse rijstsector
nieuw leven in moeten
„Als er geen onderzoek; NDen
vindt, gaat de sector kap
dat willen we niet", zegi
ADRON-directeur Kardi
sewito. „Naar verwachti erovei
len we nog dit jaar meti ad mr
variëiten komen."
Minister van landbouw,
teelt en visserij SaiminB foorer
sentono hoopt dat de
EU gefinancierde projec ickard
kunnen worden gezien; aarsch
lichtpuntjes aan het eirc
de donkere tunnel, waai
rijstsector zich moment
vindt. Want de concurri
sitie van de Surinaamse
de wereldmarkt zal mc
worden verbeterd.
De gevolgen van de m;
ook voelbaar in aanvem
sectoren. Henk Gumme 'voor!
recteur van Surinam Sk er vol
mers, een bedrijf dat zie [oep Ti
toegelegd op het inzaaie jn gerr
bespuiten vanuit de luel
de activiteiten en daarni
omzet in de afgelopen j;
drastisch zien teruglopeX[ERp>
„Vroeger vlogen we mei tweel
vliegtuigjes boven Nick jariSSg
kunnen we het met zesi
len af. Er wordt veel mir|nd Fr
areaal beplant en boven .|jjk of
kiezen steeds meer boei n. Oir
voor om met de hand in fel
en, wat voor een slechte
brengst zorgt."
onf
lil vooi
n. De.
.om
pk het
proci
linii
Falend systeem maakt celstraf uitzondering voor criminelen
Burgers in Milaan gaan de straat op uit protest tegen de toegenomen criminaliteit en het falende overheids
beleid. ARCHIEFFOTO
ROME HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Italiaanse criminelen leven in justitieel luilekker
land. Eenmaal voor een misdrijf gepakt en door
de rechter veroordeeld, is de kans klein dat ze
hun celstraf daadwerkelijk uitzitten. De over
heidsdienst voor het Strafregister constateerde
dit al in een enkele maanden geleden gepubli
ceerde studie over het functioneren van gevange
niswezen en rechtspraak in de jaren 1993 tot
1998.
Dat dit rapport niet onder stoflagen bedekt raak
te, is te danken aan de golf van protesten in me
dia en bevolking over zware en minder zware
misdadigers die vrolijk nieuwe misdrijven ple
gen, terwijl ze officieel hun straf uitzitten. Dat dit
in Milaan gebeurde bij roofovervallen met dode
lijke afloop, maakte de woede over falend beleid
nog groter. Milaan, met al meer dan dertig moor
den dit jaar, geldt als een van de steden waar de
misdaad oncontroleerbare vormen lijkt aan te
nemen.
Toch zijn het niet de rechters die falen. Dat ge
harde criminelen er met lichte of voorwaardelijke
straffen vanaf komen, heeft alles te maken met
een falende bureaucratie. Het rapport van het
Strafregister meldt dat lokale gerechtshoven,
vaak door gebrekkige of helemaal ontbrekende
computerfaciliteiten, in veel gevallen vonnissen
niet aan deze centrale dienst doorgeven. Volgens
directeur Canevelli gaat het alleen over 1997 al
om 344.270 veroordelingen die zijn dienst in Ro
me nooit bereikten.
Gevolg is dat rechters in de waan verkeren, dat
voor hen verschijnende verdachten nog een
blanco strafblad hebben. Dat op zijn beurt heeft
weer geleid tot voorwaardelijke veroordelingen,
waar een vrijheidsstraf op zijn plaats was ge
weest. Volgens de strafwet kan iemand slechts
één keer tot een voorwaardelijke staf worden ver
oordeeld. Maar volgens de rapportage van Cane
velli hadden al 160.000 criminelen het geluk om
er minimaal drie en in sommige gevallen zelfs
tien keer vanaf te komen met een voorwaardelij
ke straf.
„Een goede manager, of noem het een handige
coördinator, zou wonderen verrichten", meent
een zegsman van justitie droog. Maar met stij
gende misdaadcijfers en suggesties van premier
D 'Alema en minister van binnenlandse zaken
Jervolino om het leger in te zetten teneinde de
misdaad beter te kunnen bestrijden, is wel dui
delijk dat alleen administratieve reorganisatie
niet voldoende is.
Rechters en officieren van justitie schuiven de
zwartepiet richting politiek. Er komt almaar niets
terecht van hervorming van het rechtssysteem.
Daardoor blijft Italië het enige land ter wereld,
waar schuldig bevonden en veroordeelde crimi
nelen tot drie keer toe in beroep kunnen gaan.
Gevolg is dat rechtszaken jaren en jaren blijven
slepen en rechters overbelast raken. Bij civiele
zaken is een 'looptijd' van tien jaar of meer zelfs
geen uitzondering.
Het uitblijven van die noodzakelijke hervorming
is te wijten aan de patstelling tussen oppositie en
regering. Zo voelt oppositieleider Berlusconi er
uit louter eigenbelang hij is al wegens corruptie
veroordeeld en er loopt nog een aantal zaken te
gen hem weinig voor om de mogelijkheden tot
hoger beroep te beperken.
Opvallend genoeg krijgt de uiterst linkse minister
van justitie Diliberto vooral steun van de opposi
tie, als hij zich tegen de publieke opinie in hard
maakt voor het menselijk houden van het justiti
eel systeem. „Natuurlijk hebben slachtoffers
rechten, maar dat betekent nog niet dat veroor
deelden geen rechten hebben", zei parlementslid
Alberto Simeone verontwaardigd tegen La Re-
pubblica. De gedeputeerde van Berlusconi's par
tij Forza Italia is de vader van de vorig jaar mei
van kracht geworden wet die de mogelijkheid
van huisarrest biedt aan voor de eerste keer ver
oordeelden met gevangenisstraffen tot maximaal
drie jaar.
Simeone is aan de schandpaal genageld, omdat
er onder criminelen die tot 'zijn' huisarrest wa
ren veroordeeld, lieden zaten die betrokken wa
ren bij roofovervallen in Milaan waarbij doden
zijn gevallen. De 55-jarige jurist ziet een andere
oorzaak. „In Milaan zijn duizend veroordeelden
nog op vrije voeten. Dat heeft niets met mijn wet
te maken, maar alles met de politie die hen niet
weet op te pakken om ze de order voor het uitzit
ten van hun straf te geven", meent hij.
Het debat is hevig en zal regelmatig weer oplaai
en. Misschien echter is het grootste euvel van het
justitiële systeem de Italiaanse traditie om veel
met de mantel der liefde te bedekken. „De regels
zijn er, net zoals de bordjes Verboden te Roken",
schreef de vooraanstaande journalist Beppe
Severigni onlangs. „Wat ontbreekt is de wil om
ze na te leven."
PRODUSE DE M0RAR1T SI PANIFICATIE
n
MALOM ES SUTOIPARI TERMEKEK.
Corruptie schrikt buitenlandse investeerders af
CORRESPONDENT
„Betere tijden? Nee die zie ik
voorlopig nog niet aanbre
ken", zegt Oliver Kiss. „Ik vrees
dat het alleen nog maar slech
ter wordt." De 47-jarige werk
loze fabrieksarbeider uit Cluj-
Napoca heeft inderdaad maar
bitter weinig reden tot opti
misme. Tot voor kort werkten
Kiss en zijn 46-jarige echtge
note Vilma beiden in de
schoenfabriek Clujana, met
achtduizend werknemers een
van de grootste werkgevers in
de Noord-Roemeense stad.
Sinds enkele weken staan ze
allebei, na respectievelijk 28 en
25 jaar trouwe dienst, op
straat. De onder gigantische
schulden gebukt gaande fa
briek heeft surseance aange
vraagd en al het personeel
naar huis gestuurd.
Wellicht kunnen een paar klei
ne afdelingen nog uit het onaf
wendbaar lijkende faillisse
ment worden gered, maar Kiss
maakt zich weinig illusies. „In
het gunstigste geval zullen
misschien een paar honderd
mensen weer aan het werk
kunnen, maar ik reken nergens
meer op. En met 47 jaar ben ik
waarschijnlijk te oud om er
gens nog aan de slag te raken."
Het echtpaar Kiss heeft al een
soort financieel noodplan voor
het komende jaar ontwikkeld.
Het grootste deel van de uitke
ring van 1,4 miljoen Lei (ruim
160 gulden) per maand waar
op Vilma en Oliver elk een jaar
lang recht hebben, zullen ze
op de bank zetten. Met een
beetje geluk kunnen ze dan
voorlopig van de rente rond
komen.
Dat de waarde van het spaar
geld vanwege de torenhoge in
flatie in Roemenië (64 procent
in 1998) ondertussen als
sneeuw voor de zon wegsmelt,
is van latere zorg. „Het wordt
afzien", weet Kiss. En het leven
in huize Kiss was al geen vet
pot. Geld voor de hoognodige
verfbeurt voor hun uitgeleefd
tweekamerflatje heeft het echt
paar nu al niet, evenmin als
geld voor een bezoek aan de
tandarts. Dus blijft Oliver maar
met zijn zwaar gehavende ge
bit rondlopen.
Verhalen als die van de familie
Kiss zijn in Roemenië overal
op te tekenen. Bijna tien jaar
na de bloedige december-re-
volutie die een einde maakte
aan het regime van Nicolai Ce-
aucescu, verkeert het land nog
altijd in een diepe economi
sche crisis. De werkloosheid
bedraagt officieel zo'n twaalf
procent, maar in werkelijkheid
minimaal hetdubbele omdat
langdurig werklozen na een
jaar geen recht meer op een
uitkering hebben en dan ook
niet meer geregistreerd wor
den. Terwijl (buur)landen als
Hongarije en Polen al jaren
economische groei kennen,
krimpt de Roemeense econo
mie nog altijd.
Wat Roemenië nodig heeft,
zijn vele miljarden dollars aan
buitenlandse investeringen.
Maar de buitenlandse inves
teerders staan bepaald niet te
dringen. De combinatie van
een wijdverbreide corruptie
met tegenstrijdige en boven
dien constant veranderende
wet- en regelgeving schrikt
veel potentiële investeerders
af. De centrumrechtse regering
die sinds 1986 aan de macht is,
heeft daar weinig aan kunnen
veranderen.
Van de met veel bombarie
aangekondigde drastische eco
nomische hervonningen die
Roemenië uit het dal zouden
halen, is tot op heden nog
maar bitter weinig terecht ge
komen. Nog altijd draaien
tientallen zwaar verliesgeven
de staatsbedrijven, de zoge
naamde 'z>varte gaten', door,
al heeft de regering onlangs
onder druk van het Internatio
naal Monetair Fonds (IMF)
een van de grootste zwarte ga
ten, de staatsbank Bancorex,
geliquideerd.
Bancorex wist in amper een
decennium miljarden dollars
aan verliezen te boeken. Dan
Pavel, een gerenommeerde
politieke analist in Boekarest,
weet waarom. „Bancorex was
de geldkraan van het regime
van Ion Iliescu. Iedereen die
goede connecties met Iliescu
en zijn partij, de PDSR, had,
kon zonder serieuze garanties
enorme leningen en kredieten
krijgen." Met geld van Banco
rex dat ze nooit, of slechts ge
deeltelijk, terugbetaalden,
stampten politieke vrienden
van de vroegere communist
Iliescu, de man die tijdens de
chaotische revolutie van 1989
de macht greep, zakelijke im
peria uit de grond. Tot woede
en ergernis van miljoenen
Roemenen met minder goede
politieke connecties.
De diepe economische crisis is
volgens Pavel een rechtstreeks
gevolg van de wijze waarop de
machtswisseling van 1989 zich
in Roemenië voltrok. „In de
meeste vroegere Oostblok-lan-
den kwam de oppositie aan de
macht. Die zette al heel snel de
Roemenen in de rij voor brood.
oude, communistische 'no-
menklatoera' buitenspel. In
Roemenië daarentegen werd
de machtswisseling geregis
seerd door een deel van de ou
de nomenklatoera, samen met
elementen uit de Securitate
(de beruchte geheime dienst
van Ceaucescu, red.). Zelfs na
de verkiezingen van 1996, toen
Roemenië zijn 'Tweede Revo
lutie' beleefde en centrum
rechts aan de macht kwam,
hebben die kringen veel macht
en invloed behouden."
Het gaat te ver om te zeggen
dat er helemaal geen positieve
ontwikkelingen in Roemenië
zijn te signaleren. Het IMF en
de Wereldbank kenden Roe
menië onlangs een nieuwe,
broodnodige en langverwachte
lening van ruim 500 miljoen
dollar toe op voorwaarde dat
de regering nu echt ernst
maakt met het saneren van de
zieke staatshuishouding. Pre
mier Radu Vasile en zijn rege
ring vierden het akkoord met
het IMF als een enorm succes.
„Dit akkoord is een paspoort
tot de internationale financiële
markten", zo zei een eufori
sche Vasile.
De grote vraag is nu wat de
Roemeense regering gaat doen
met het herwonnen
wen van het IMF.
dat de tijd
jaar moeten de
nieuw naar de
en de zijnen hebben
maar een paar
de situatie in Roemeniëii
gunstige zin om te buigei
„Als er over een halfjaar' j|egrj
geen tastbare resultaten! ,zjc^
dan ziet het er slecht uin ste|e|
deze regering", meent Pa ercj:f(
Een terugkeer van Iliescu ler^en
zijn post-communistend ejten,
werkelijke hervormingen raanj
Roemenië zes jaar langm ^g^
succes verhinderden, isd !cjat j,
geenszins uitgesloten. M ,s VQj
ver is het volgens Pavell(je V(
niet. „Het ziet er slecht ui
maar de situatie is bepaal
niet hopeloos. Als je hetl
menië van nu vergelijktfl nomj
dat van 1989, is er ondan
les op alle fronten verbet' 1Seen
zichtbaar. Misschien mm naver
dan de mensen toen ven1 j
ten, maar er is verbeterin ^er
Het zal de centrumrechts le
gering van premier Vasile
ter veel moeite kosten o&
ver Kiss, zijn vrouw Vilma
miljoenen andere straatal
Roemenen daarvan te ou eiKjn
gen. i\'a c
