PRONKKAMERS
NL
voor de verwende toerist
Gouden pijltjes
Toerisme
China over 20 jaar vakantieland no. 1
Totale verwarring. Zodanig zelfs,
dat het geheugen moet worden
opgeschud met een oude
landkaart. Waaruit blijkt dat de
Bergsche Rechter Rottekade na
de afslag naar Bergschenhoek
inderdaad doodliep op de
steiger van het inmiddels
opgedoekte pontje naar 't Oud
Verlaat. Tot zover geen
probleem. Maar waar is de
Bergsche Rechter Rottekade
gebleven?
'Eh', zegt Arij van der Kooij
(want hij is niet van hier), 'eh,
dat weet ik niet zo precies dus.
Er is hier verschrikkelijk veel
veranderd de laatste jaren. Die
kade ligt er nog wel, maar hij is
op een gegeven moment
gedeeltelijk afgesloten.
Tenminste, voor auto's. Als je op
de fiets bent, kan je overal door.'
Bij de Beatrixbrug in Terbregge
in het zadel gesprongen
daarom. Licht van hart en met
een hoofd vol herinneringen
aan de jaren zestig, toen de
weilanden achter de Rechter
Rottekade nog één en al verte
waren. Nu reikt het uitzicht niet
verder dan tot aan de kruinen
der bomen die zijn geplant in
het Lage Bergse Bos en het Hoge
Bergse Bos. Namen die niets met
de Fabeltjeskrant van doen
hebben, maar alles met het
gekunstelde dat door Koos van
Zomeren de 'maakbare natuur'
werd genoemd.
'Vroeger', schreef Van Zomeren
twee jaar geleden in NRC
Handelsblad, 'slingerde dat
riviertje omdat dat riviertje dat
wou, nu omdat het waterschap
het wil. Vroeger zat er een
ijsvogeltje ondanks de mensen.
nu dankzij de mensen. Vroeger
symboliseerde dat riviertje onze
beperktheid, nu onze gulheid.'
Het Hoge en Lage Bergse Bos
vormen tezamen recreatiepark
Rottemeren. En daarin weer
bestiert Arij van der Kooij sinds
zes jaar Buitensportcentrum
Tiekamp. Avontuur aan de rand
van een wereldstad. Klimmen op
een namaakberg, skiën op een
borstelpiste, mountainbiken op
een crossbaan, kanoën op een
kunstmeer, skeeleren op een
asfaltparkoers en kamperen in
een vers aangelegde plantage,
die bos wordt genoemd.
Daar wordt niks vreselijks mee
bedoeld. Klimmen op een
namaakberg kan heel plezierig
zijn. En je kunt er ook heel leuk
naar kijken. Hetzelfde geldt
voor kanoën op een kunstmeer
en skiën op een borstelpiste.
Blijkt. Het is er tenminste flink
druk.
Wat je van het lege, lege
rijwielpad rondom de
Rottemeren verderop niet kunt
zeggen. Bleiswijkse Zoom
voorbij, oversteken bij de A12,
de molengang passeren en dan
langzaam terug richting
Rotterdam. Verrukkelijk ritje.
Hier lijkt de natuur weer op de
natuur zoals-ie eeuwen en
eeuwen geleden bij Lobith ons
land binnenkwam. Moerassig.
Een door de brede rietkragen
ritselend briesje en kalme golfjes
waarin de ondergaande gouden
pijltjes afschiet.
En toch zijn we hier midden in
de Randstad.
Rob van den Dobbelsteen
De boerderij uit 1877 die door het echtpaar Pottinga voor een groot deel werd gerestaureerd.
teakezulstra'
Verbazend eigenlijk, hoe snel
het idee van De Pronkkamer
in praktijk is gebracht. Twee
jaar geleden nog maar, werd
een eerste lijstje opgesteld met
voor het project geschikte
boerderijen en dorpsherber
gen; nu al is een flink deel van
de uiteindelijk geslecteerde 21
accommodaties verbouwd tot
luxueuze gastenverblijven.
Projectleider Henk Beishuizen:
'Het wordt nu tijd het product
op de markt te zetten'.
Pronkkamers zijn gericht op
de veeleisende toerist die waar
voor zijn geld wil hebben. De
inrichting van de kamers bij
voorbeeld moet een 'drie- of
vier-sterren-gevoel' uitstralen
en dienen daarom te zijn
voorzien van een complete
badkamer met sanitair. Verder
stelt de stichting als eis dat de
ondernemer zich als een echte
gastheer of gastvrouw opstelt.
Dat betekent niet alleen dat er
voor een uitgebreid en streek
eigen ontbijt moet worden ge
zorgd, maar ook dat de gasten
mogen verlangen dat zij wor
den gewezen op activiteiten,
excursies, evenementen en
uitstapjes in de omgeving. De
stichting mikt op de actieve
vijftigplusser, maar ook op ge
zinnen met jonge kinderen die
iets willen opsteken van het
plattelandsleven en het leven
op een boerderij behoren tot
de doelgroep.
Een Pronkkamer van het eer
ste uur is Linde Zathe van Pe
ter en Tieneke Pottinga aan de
Jongedyk onder Nijland. De
kop-hals-rompboerderij van
1877 was twee jaar geleden in
slechte staat. Nu bedekt de
kap niet alleen een woning,
maar ook een aantal gastenka
mers, een ontbijtzaaltje en een
ontmoetingsplek. Er wordt
nog gewerkt aan een plaats
waar gezelschappen work
shops of studiedagen kunnen
houden en er zijn plannen
voor een expositieruimte op
de hooizolder.
De Pottinga's hebben jaren
lang in Twello gewoond, maar
zowel de uit Franeker afkom
stige Peter als de in Tzum-
marum op een boerderij gebo
ren Tieneke wilden - nadat de
kinderen de deur uit waren -
graag terug naar Friesland. In
november 1996 vonden ze in
Nijland (tussen Bolsward en
Sneek) wat ze zochten. Aan
vankelijk wilde Tieneke een
béden brochjebegiimen (een
Friese Bed Brakfast) maar
toen ze iets las over het Pronk
kamer-project nam ze contact
op met Beishuizen. Die maak
te haar en haar echtgenoot zo
enthousiast, dat al meteen na
Kerstmis 1996 met de restaura
tie werd begonnen. Vier
maanden later was de eigen
woonruimte zo góed als klaar;
in augustus al konden de eer
ste gasten worden verwel
komd.
Hetzelfde verhaal bijna, kan
worden verteld over dorpsher
berg De Gekroonde Leeuw in
Arum. Het dorpscafé was ver
lopen toen Jan en Jobje Mes-
schaert uit Enkhuizen het be
gin vorig jaar kochten. Jobje,
ooit bedrijfsleider in een hotel,
droomde van een eigen bedrijf
en stroopte samen met haar
man al geruime tijd het Noor
den af, toen ze op het café in
Arum stuitten. Liefde op het
eerste gezicht. Ze zagen een
prachtig karakteristiek ge
bouw, waaraan sinds jaren
niets was gedaan. De dorps-
verenigingen maakten nauwe
lijks nog gebruik van de grote
zaal boven, en de gelagkamer
had als dorpscafé eveneens
vrijwel afgedaan.
Nu, na een jaar, is er al veel
veranderd. Het café loopt
weer, de verenigingen zijn te
rug en in het labyrint van ka
mertjes in gangen op de eerste
verdieping zijn twee gastenka
mers ingericht. Eentje voor
twee en eenthe voor vier per
sonen. Daarbij blijft het niet.
Als de plannen bewaarheid
worden. Zo komen er nog vier
kamers boven de trochreedde
poort waar vroeger de rijtui
gen onderdoor gingen en ook
moet de herberg over een paar
jaar weer geheel in oude luis
ter zijn hersteld. De Gekroonde
Leeuw ligt op een uitgelezen
plek: aan de Elfstedenroute en
in de nabijheid van oude stad
jes als Bolsward, Franeker en
Harlingen. Wie naar de Wad
denzee wil, hoeft daarvoor
maar een kwartiertje te fietsen.
FETITN
CIJFERS
Een nacht in een Pronkkamer
kost maximaal 55 gulden per
persoon, maar wie wat extra's
te bieden heeft mag iets meer
vragen. Het is raadzaam voor
lopig nog even goed te infor
meren wat voor een soort ac
commodatie beschikbaar is.
Niet alle deelnemende boer
derijen en herbergen zijn
reeds aangepast aan de door
de stichting gestelde eisen.
Wel zijn er al verschillende
Pronkkamer-arrangementen
beschikbaar. Zoals een 'drie
daagse' met onder meer twee
overnachtingen met streekei
gen ontbijt, een dagje Leeu
warden of Groningen met
lunch en museumbezoek. Ook
is het bij dit arrangement mo
gelijk een Waddeneiland te
bezoeken. Prijs 175 gulden
per persoon. Boekingsnum
mer: telefoon (0519J.349.473.
Meer informatie:
Noord-Nederlands Bureau
voor Toerisme,
telefoon (0900).92.22.
rob van den dobbelsteen
Als de World Tourism Organi
zation (WTO) gelijk krijgt, zal
China (exclusief Hongkong) in
het jaar 2020 verreweg 's we
relds populairste vakantiebe
stemming zijn. Uit het rapport
Tourism 2020 Vision, dat de
zer dagen verscheen en waar
uit het huisorgaan van het Al
gemeen Verbond van Neder
landse Reisondernemingen
(ANVR) wat cijfers citeerde,
werd duidelijk dat Rusland en
(verrassend genoeg) Tsjechië
tegen die tijd eveneens een
plaats zullen hebben gevon
den in de top van de ranglijst
waarin ze nu nog niet voor ko
men. Wordt er evenwel naar
regio gekeken, dan - zo bewe
ren de voorspellers - ontvangt
Europa ook over twintig jaar
nog steeds de meeste toeris
ten. Het merendeel van de be
zoekers komt dan echter niet
uit Amerika (zoals nu het ge
val is), maar uit Azië, en dan
in het bijzonder China.
De samenstellers van Tourism
2020 verwachten een steeds
verder gaande individualise
ring van het toerisme. Temeer
daar de vakantieganger vanuit
zijn luie stoel via de personal
computer geheel naar eigen
smaak toegesneden reizen
kan samenstellen en boeken.
Deze voorspelling sluit goed
aan bij een eind vorig jaar ge
houden onderzoek, waaruit
bleek dat in de Verenigde Sta
ten van Amerika nu al ruim 40
miljoen mensen (bijna een
kwart van alle volwassenen)
regelmatig Internet raadple
gen bij het zoeken van een be
stemming. Burgemeester Vi
cente Pérez Devesa van het
Spaanse Benidorm naar aan
leiding van die studie niet lang
De boulevard van Sjanghai, de Bund, trekt nu al grote drommen westerse toeristen. De drankstalletjes zijn
daarop al berekend. foto rob van den dobbelsteen
geleden: 'Binnenkort hóeft de
toerist alleen nog maar onze
webiste aan te klikken en hij
kan zien of hier de zon
schijnt, of de hotels vol zitten,
of het strand schoon is enzo
voort, enzovoort. Bevalt het
hem allemaal, dan kan hij
meteen boeken ook.'
De nieuwe technologieën zul
len er toe leiden dat - alweer
volgens de WTO - er om
streeks 2020 over de hele we
reld per jaar 1,6 miljard toeris
tische bewegingen zullen
plaatsvinden, een volksver
huizing waarmee een bedrag
is gemoeid van meer dan
2.000 miljard dollar. Deze cij
fers impliceren een aanhou
dende groei van het toeris
tisch verkeer van 4,1 procent
in mensen en 6,7 procent in
uitgaven. Getallen die aan
zienlijk hoger liggen dan de
verwachte gemiddelde econo
mische groei van jaarlijks 3
procent. Overigens zal in 2020
om allerlei redenen nog maar
3,5 procent van de hele we
reldbevolking op vakantie
kunnen gaan. Het rapport:
'De groeipotentie van het toe
risme blijft»dus enorm.'
De top tien van de vakantiebestemmingen in 2020
volgens de WTO:
1. China
2. Frankrijk
3. Verenigde Staten 102.4
4. Spanje
5. Hongkong
6. Groot Brittannië
7. Italië
8. Mexico
9. Rusland
10. Tsjechië
73.9
56.6
53.8
52.5
48.9
48.0
44.0
redactie rob van den do
I\E I 3 E ivf C HT J
)te>
Wereldbouwkunst
lij Re
lier n
foshe
tinkli
iet m
duble
In Museum Ludwig in Keulen is nog tot en met zondag; juide
tober een expositie te zien over honderd jaar wereldarch Ik wil
tuur. De tentoonstelling, 'At the End of the Century - Hi lier n
Jahre gebaute Vision' behandelt onder meer het werk va llaliat
Frank Lloyd Wright, Le Corbusier en Mies van der Rohe
wordt niet alleen aandacht besteed aan vermaarde boi
ken als 'Fallingwater' van Wright en de kapel van Ronch
van Le Corbusier, maar ook aan ideeën die utopie zijn
ken.
rh<
La Gomera
/urm
gister
e 401
erd.
■tand
Ga m r
1.41,8
econ
le ree
Als laatste van de Canarische Eilanden heeft nu ook Lal ajn Is
mera een vliegveld. De onlangs in gebruik genomen lud 'erkii
ven heeft een start- en landingsbaan van 1500 metere won
aankomst-/vertrekhal kan maximaal 300 passagiers pe Jevei
verwerken. Naar het zich laat aanzien zullen per jaar zo' de fer
70.000 vakantiegangers gebruik gaan maken van 'de ni lerpli
voorziening.
iet w
erlx'
aar n
Perth
lioen
Walvissen
Vai
Royal Hansa Cruises in Zuidlaren organiseert van 1 tots
13 september een speciale 'walvis-excursie' naar d
van de Verenigde Staten en Canada. Vanuit Portland (M
wordt in tien dagen via de walvisrijke zeeën van Nova Si it cat
en New Foundland naar de St.Lawrence River in Canad lag ir
varen. De ontscheping is in Quebec. De trip kost inclusi iucce
vliegreis 8930 gulden; de tweede persoon betaalt half raor
Royal Clipper
Op een scheepswerf in Hardinxveld-Giessendam wordl 'ens
het ogenblik hard gewerkt aan de afbouw van de 'Royal 9"^
per', een 134 meter lang zeilcruise-schip dat eind ma- en
rnaiden-trip moet maken. Aan boord komen onder mei }aar
onder de waterspiegel gebouwde lounge met grote patri
poorten, 2 luxe-dekhutten met eigen bubbelbad en -i
64 meter hoge masten - twee speciale, voor passagiers _,j||
doelde kraaiennesten. Wie een trip wil maken met ditg
zeilcruiseschip ter wereld kan terecht bij het Holland 0
Centre in Heemstede, telefoon (023).529.03.04.
U£
dJac
Millenniumreizen
Millenniumreizen te kust en te keur. Ook het NBBS org
seert ze. De Leidse touroperator stelde er net als Holli
ternational zelfs een speciale folder voor samen met
aanbiedingen om de eeuwwisseling te vieren in steden
New York (Times Square), Londen (Battersea Park), Pa
(Eiffeltoren) en Istanbul (de oude Sultanahmet-wijk).
Informatie: NBBS, telefoon (0900).86.56 (44 cent per minuut).
ir
M
VAKANTIE VERH A
De eerste vakantieverhalen alweer gehoord.
- 'Ik zeg, mag ik de rekening? Komt die smerige snor m
met een nota aandragen, hou je niet voor mogelijk. Tm
en een half flesje wijn: 21.000 drachme. En dan kan je 1
protesteren, maar voordat je 't weet staan er een paart
klerenkasten om je heen.
- 'Dus wij rijden de Autoroute op, worden we ingehaal
een politie-auto. Of we maar even wilden stoppen. Wi
door een rood stoplicht hebben gereden. Nou echt. ik u (;0IT,
niets. Maar mooi dat we wel een boete kregen van J10H lanc
Meteen betalen, weet je wel, en je hebt geen poot
want ze nemen gewoon je auto in beslag.
nhu
- 'Okay, wij rijden L hoe heet dat plaatsje met al die mi o.
eeuwse woontorens ook alweer - oh ja, we rijden San 0 De
no binnen, staat er een mannetje te zwaaien. Boften ui jjj» J
d'r was net een plaatsje vrijgekomen voor onze wagen. e[gn
we weg zouden blijven. Nou een uur of twee, drie. Kosü Jje
lire, meteen betalen. Komen we terug, auto weggesleept L1
mocht daar helemaal niet parkeren. Moesten we op M
bureau nog eens 300.000 lire extra betalen.
>pinj
- ja stom misschien, wantik had dat krasje gerust iva Phil]
Maar ik dacht: och, krasje, dat heb je nu eenmaal mei 11 De
to's. Maar wat denk je?: brengen we die kar terug, zeglt
ventje die de boel kwam inspecteren: 'Losiento, maart r|je^
uw borg niet terug. Er zit een kras op de auto'. En dam j de
honderd keer beweren dat diei ee 1
vanmorgen ook al op zat. mat
het schudden. Kostte ons 25
Erg hè?
Maar het allerergste is: ik mod
die verhalen nog verschrikkelif
edsi r
gen
Spur
Hrksr
an r
spre
De kuststrook van
Friesland en Groningen
toeristische trekpleister:
De Pronkkamer. Met
Europese steun voor
plattelandsontwikkeling
zijn en worden meer dan
twintig boerderijen en
dorpsherbergen
omgebouwd tot luxueuze
gastenverblijven. De
eigenaren verwachten een
nieuwe stroom toeristen te
trekken naar een brede
strook ten zuiden van de
Wadden. Wat, vinden de
initiatiefnemers,
aanzienlijk beter klinkt
dan het noorden van het
